Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 29 maja 2019 r.

Sąd Okręgowy w Rzeszowie IV Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący: SSO Anna Guniewska

Protokolant: st. sekr. sądowy Magdalena Rykała-Płodzień

po rozpoznaniu w dniu 29 maja 2019 r. w Rzeszowie

sprawy z wniosku W. W.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w R.

o emeryturę

na skutek odwołania W. W.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w R.

z dnia 18/05/2018 r. znak (...)

zmienia zaskarżoną decyzję Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w R. z dnia 18/05/2018r. znak: (...) w ten sposób, że przyznaje wnioskodawcy W. W. prawo do emerytury poczynając od dnia 30 kwietnia 2018r. oraz ustala brak odpowiedzialności organu rentowego za nieustalenie ostatniej okoliczności niezbędnej do wydania decyzji.-

Sygn. akt IV U 904/18

UZASADNIENIE

wyroku z dnia 29 maja 2019 r.

Decyzją z dnia 18.05.2018r. znak: (...) Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w R., po rozpatrzeniu wniosku z dnia 30.04.2018r., odmówił W. W. prawa do emerytury.

Na uzasadnienie podano, że nie został udowodniony wymagany 15 letni okres pracy w szczególnych warunkach, wykonywanej stale i w pełnym wymiarze czasu pracy. Organ rentowy uznał za udowodnione na dzień 1 stycznia 1999 r. 25 lat 4 miesiące i 25 dni okresów składkowych i nieskładkowych, w tym 14 lat 11 miesięcy i 6 dni stażu w szczególnych warunkach. Nie uwzględnił natomiast okresu pracy na budowie eksportowej od 20.02.1990r. do 19.08.1991r. z uwagi na fakt, że nie został wystarczająco udowodniony.

W odwołaniu W. W. podnosił, iż decyzja jest niezgodna ze stanem faktycznym. Wnosił o jej zmianę i przyznanie prawa do emerytury. Wskazał, że w trakcie pracy na budowie eksportowej w Libii stale i w pełnym wymiarze czasu pracy wykonywał pracę w szczególnych warunkach na stanowisku elektromonter.

W odpowiedzi (...) Oddział w R. wniósł o oddalenie odwołania podnosząc te same argumenty, co w uzasadnieniu zaskarżonej decyzji, które generalnie sprowadzały się do stwierdzenia, że wnioskodawca nie udowodnił 15 lat wykonywania pracy w szczególnych warunkach.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

W. W. urodził się (...)

W dniu 30.04.2018r. złożył w Zakładzie Ubezpieczeń Społecznych wniosek o emeryturę w wieku obniżonym z tytułu pracy wykonywanej w warunkach szczególnych. Zakład jednak po analizie przedłożonej dokumentacji decyzją z 18.05.2018r. odmówił wnioskodawcy prawa do emerytury wobec nie wypełnienia warunków ubiegania się o prawo do świadczenia, tj. nie udowodnienia 15 lat pracy w szczególnych warunkach.

Organ rentowy na dzień 1 stycznia 1999r. przyjął za udowodnione 25 lat 4 miesiące i 25 dni okresów składkowych i nieskładkowych, w tym 14 lat 11 miesięcy i 6 dzień stażu w szczególnych warunkach przypadającego na okres zatrudnienia w (...) S.A. od 20.06.1979r. do 19.02.1990r., od 18.11.1991r. do 31.08.1995r., od 03.03.1997r. do 31.10.1997r. orz od 17.08.1998r. do 23.12.1998r. na stanowiskach elektromonter instalacji i urządzeń elektroenergetycznych, brygadzista elektromonter instalacji i urządzeń elektroenergetycznych oraz elektromonter linii napowietrznych niskich i średnich napięć.

Organ rentowy nie uznał okresu pracy wnioskodawcy na budowie eksportowej w Libii od 20.02.1990r. do 19.08.1991r.

W. W. w okresie od 01.08.1072r. do 27.04.1977r. był zatrudniony w Wojewódzkiej Spółdzielni Pracy (...) w R. początkowo jako uczeń zawodu, a od 01.08.1975r. jako elektromonter.

Od 22.04.1977r. do 13.04.1979r. odbywał zasadniczą służbę wojskowa.

Następnie od 12.05.1979r. do 26.05.1979r. pracował w Zakładach (...) w D. jako elektromonter.

W okresach od 20 czerwca 1979r. do 31.08.1995r., od 03.03.1997r. do 31.10.1997r. oraz od 17.08.1998r. do 23.12.1998r. był zatrudniony w Przedsiębiorstwie (...) w R. (obecnie (...) S.A.) w pełnym wymiarze czasu pracy. W trakcie zatrudnienia ukończył kurs czeladnika w zawodzie elektromontera oraz kurs mistrzowski w zawodzie elektromontera. Od 20.02.1990r. do 19.08.1991r. korzystał z urlopu bezpłatnego. W dniu 19 lutego 1990r. zawarł umowę o prace za granicą na czas oznaczony z Centralą Handlu Zagranicznego Budownictwa (...) Sp. z o.o. w W.. Umowa została zawarta na okres 18 miesięcy, tj. od 20.02.1990r. do 19.08.1991r. Powierzono mu stanowisko elektromonter. Pracował w grupie elektryków obsługujących budowy i wykonujących wszystko od zasilania kablowego obiektów, rozdzielni, tablic, instalacji wewnętrznych, oświetlenia zewnętrznego terenu. Była to praca na wysokości, trwająca minimum 8 godzin dziennie. Narażony był na wysokie temperatury. Praca w Libii nie różniła się niczym od pracy wykonywanej w kraju.

(...) S.A. w dniu 10.10.2017r. wystawiło świadectwa wykonywania pracy w szczególnych warunkach lub szczególnym charakterze obejmujące okresy: od 20.06.1979r. do 19.02.1990r., od 18.11.1991r. do 31.08.1995r., od 03.03.1997r. do 31.10.1997r., od 17.08.1998r. do 23.12.1998r. oraz od 05.05.1999r. do 31.01.2000r.

(dowód: zeznania świadka K. B. k. 22, zeznania wnioskodawcy k. 30, 22, dokumentacja osobowa wnioskodawcy, dokumentacja w aktach ZUS)

Sąd dokonał powyższych ustaleń faktycznych na podstawie wskazanych powyżej dowodów.

Za wiarygodne uznał zeznania świadka K. B. odnośnie charakteru wykonywanych przez wnioskodawcę czynności w spornym okresie zatrudnienia. Świadek ten był bezpośrednim przełożonym wnioskodawcy na budowie eksportowej w Libii, a zatem ma wiedzę o tym, jakiego charakteru czynności wówczas wykonywał wnioskodawca, a twierdzenia w tym zakresie są rzeczowe i logiczne. Zeznania te złożone są w konsekwentny sposób i nie budzą wątpliwości. Sąd czyniąc ustalenia w sprawie oparł się także na zeznaniach wnioskodawcy, które korespondują z zeznaniami świadka.

Sąd oparł się również na dokumentach zgromadzonym w aktach organu rentowego oraz w aktach osobowych, gdyż sporządzone zostały przez uprawnione podmioty w zakresie służących im kompetencji. Pozwoliły one na ustalenie czasokresu zatrudnienia na budowie eksportowej, jak też stanowiska pracy wnioskodawcy.

Sąd zgodnie z regułą zawartą w art. 233 § 1 k.p.c. dokonał oceny zebranego w sprawie materiału dowodowego, która przełożyła się na ostateczny wynik niniejszego postępowania.

Sąd zważył, co następuje:

Istotą sporu w przedmiotowej sprawie pozostawało ustalenie uprawnień W. W. do emerytury w wieku obniżonym ze względu na rodzaj wykonywanej pracy przy uwzględnieniu, iż urodził się (...), a więc przy zastosowaniu konstrukcji przewidzianej w treści art. 184 ustawy z 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. z 2018r., poz. 1270 j.t.).

Zgodnie z przepisem art. 184 w związku z art. 32 powołanej ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych oraz § 3 i 4 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. 1983r. Nr 8, poz. 43 ze zm.) mężczyzna, który ukończył 60 rok życia, posiada wymagany okres zatrudnienia wynoszący 25 lat, w tym co najmniej 15 lat pracy w warunkach szczególnych może nabyć prawo do świadczenia emerytalnego. Wiek emerytalny, rodzaje prac lub stanowisk oraz warunki, na podstawie których osobom zatrudnionym w warunkach szczególnych przysługuje prawo do emerytury reguluje wspomniane wyżej Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 07.02.1983r.

Przepis § 2 ust. 2 powołanego rozporządzenia stanowi, że okresy wykonywania pracy w szczególnych warunkach stwierdza zakład pracy na podstawie posiadanej dokumentacji w świadectwie wykonywania prac w szczególnych warunkach wystawionym według wzoru stanowiącego załącznik do przepisów rozporządzenia lub w świadectwie pracy.

Poza sporem pozostaje, że na dzień 1 stycznia 1999 r. wnioskodawca wykazał 25 lat 4 miesiące i 25 dni okresów składkowych i nieskładkowych, w tym 14 lat 11 miesięcy i 6 dni stażu w szczególnych warunkach oraz nie jest członkiem otwartego funduszu emerytalnego.

Zakład Ubezpieczeń Społecznych odmawia wnioskodawcy uznania zatrudnienia na budowie eksportowej od 20.02.1990r.do 19.08.1991r. za czas pracy wykonywanej w szczególnych warunkach z uwagi na brak wiarygodnych i prawidłowych dowodów potwierdzających powyższą okoliczność.

W przekonaniu Sądu Okręgowego należy stwierdzić, iż brak jest podstaw do przyjęcia stanowiska organu rentowego za słuszne. Zgromadzony bowiem w sprawie materiał dowodowy nie potwierdza wątpliwości zgłaszanych przez ZUS.

W orzecznictwie wyrażony został pogląd, iż w postępowaniu sądowym, toczącym się z odwołania ubezpieczonego od decyzji organu rentowego, dopuszczalne jest przeprowadzenie wszelkich dowodów dla wykazania okoliczności mających wpływ na prawo skarżącego do świadczenia i to zarówno wtedy, gdy pracodawca wystawił świadectwo pracy, a Zakład Ubezpieczeń Społecznych kwestionuje jego treść, jak i wówczas, gdy dokument taki z żadnych przyczyn nie może być sporządzony (por. wyrok Sądu Apelacyjnego w Katowicach z dnia 14 grudnia 2004 r. III AUa 2474/03 Lex nr 151770). Zatem ewentualne niedokładności czy nawet braki w treści świadectwa pracy nie mogą skutkować negatywnie dla pracownika, jeżeli fakty nim stwierdzone mogą być potwierdzone w inny sposób. Nadto ustalenie jakie prace wnioskodawca faktycznie wykonywał, nie zaś nazwa zajmowanego stanowiska, przesądza o ewentualnym istnieniu przesłanek dla przyznania dochodzonego świadczenia (por. uzasadnienie wyroku Sądu Najwyższego z dnia 21 kwietnia 2004 r. II UK 337/03 OSNP 2004/22/392).

Materiał dowodowy zgromadzony w postępowaniu, w postaci zeznań świadka oraz wnioskodawcy, jak też dowodów z dokumentów pozwolił przesądzić, iż w spornym okresie zatrudnienia W. W. pracując na stanowisku elektromontera od 20.02.1990r.do 19.08.1991r. wykonywał prace przy wytwarzaniu i przesyłaniu energii elektrycznej i cieplnej oraz przy montażu, remoncie i eksploatacji urządzeń elektroenergetycznych i cieplnych, tj. prace wymienione w Dziale II wykazu A stanowiącego załącznik do Rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 07.02.1983r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. 1983r. Nr 8, poz. 43).

Zauważyć należy, że prawa i obowiązki stron kontraktu o pracę na budowie eksportowej regulowały przepisy rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 27 grudnia 1974 r. w sprawie niektórych praw i obowiązków pracowników kierowanych do pracy za granicą, w celu realizacji budownictwa eksportowego i usług związanych z eksportem (Dz. U. nr 51, oz. 30 ze. zm.) obowiązujące do roku 1999. Zgodnie z przepisem § 1 powołanego rozporządzenia, jego przepisy miały zastosowanie do pracowników - obywateli polskich, skierowanych do pracy za granicą, zwanych dalej "pracownikami", w celu realizacji kontraktów eksportowych obejmujących:

1) wykonanie przez stronę polską części lub całości robót budowlano - montażowych, projektowych, transportowych oraz kompletnych obiektów i prac z zakresu nadzoru przy wykonywaniu funkcji eksportera, generalnego wykonawcy lub generalnego dostawcy, a także innych prac związanych z realizacją kontraktów,

2) wykonanie usług technicznych, naukowych i usług pozostałych.

§ 5 zaś rozporządzenia przewidywał, że okres zatrudnienia za granicą także i okres urlopu wypoczynkowego udzielonego w związku z tym zatrudnieniem, był traktowany jak okres zatrudnienia w zakresie uprawnień pracowniczych.

Na powyższą okoliczność nie tylko została zawarta umowa o pracę eksportową, ale także zostało to ujęte następnie, a więc potwierdzone w wydanym przez zakład pracy świadectwie pracy. Wnioskodawca w spornym okresie był zatrudniony za granicą, ale w polskich przedsiębiorstwach, w ramach skierowania określonego przepisami rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 27 grudnia 1974 r. w sprawie niektórych praw i obowiązków (…), które to rozporządzenie zostało wydane na postawie delegacji ustawowej z art. 298 Kodeksu pracy. Są to zatem okresy składkowe o jakich stanowi art. 6 ust. 2 pkt 1 lit b ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych.

W. W. udowodnił, że przed dniem 01.01.1999r. przez okres ponad 15 lat wykonywał pracę w szczególnych warunkach, a także spełnił pozostałe warunki przewidziane przepisami art. 184 ustawy z dnia 17.12.1998r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych.

Dlatego Sąd w trybie art. 477 ¹⁴ § 2 k.p.c. zmienił zaskarżoną decyzję i przyznał wnioskodawcy prawo do emerytury od dnia 30 kwietnia 2018 r., tj. od daty spełnienia wszystkich przesłanek.

Jednocześnie Sąd zważył, iż organ rentowy nie ponosi odpowiedzialności za niewyjaśnienie ostatniej okoliczności, o której mowa w art. 118 ust. 1a ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, istotnej do ustalenia prawa do świadczenia. Zgodnie z brzmieniem powołanego przepisu, w razie ustalenia prawa do świadczenia lub jego wysokości orzeczeniem organu odwoławczego za dzień wyjaśnienia ostatniej okoliczności niezbędnej do wydania decyzji uważa się również dzień wpływu prawomocnego orzeczenia organu odwoławczego, jeżeli organ rentowy nie ponosi odpowiedzialności za nieustalenie ostatniej okoliczności niezbędnej do wydania decyzji. Organ odwoławczy, wydając orzeczenie, stwierdza odpowiedzialność organu rentowego. Przez wyjaśnienie „ostatniej niezbędnej okoliczności” trzeba rozumieć wyjaśnienie ostatniej okoliczności koniecznej do ustalenia samego istnienia prawa wnioskodawcy do świadczenia. Wydanie przez organ rentowy niezgodnej z prawem decyzji odmawiającej wypłaty świadczenia w sytuacji, gdy było możliwe wydanie decyzji zgodnej z prawem, w szczególności, gdy ubezpieczony wykazał wszystkie przesłanki świadczenia oznacza, że opóźnienie w spełnieniu świadczenia jest następstwem okoliczności, za które organ rentowy ponosi odpowiedzialność, choćby nie można było mu zarzucić niestaranności w wykładni i zastosowaniu prawa (por. wyrok Sądu Najwyższego z 25 stycznia 2005 r., sygn. akt I UK 159/04, OSNP nr 19/2005, poz. 308). Wydanie jednak błędnej decyzji w sytuacji, gdy organ rentowy nie dysponował wystarczającym materiałem dowodowym pozwalającym na ustalenie prawa wnioskodawcy do żądanego świadczenia, nie skutkuje obciążeniem organu odpowiedzialnością z tego tytułu. Skoro zatem w niniejszej sprawie do ustalenia prawa W. W. do emerytury doszło dopiero na podstawie materiału dowodowego zgromadzonego w toku postępowania sądowego, Sąd odwoławczy nie znalazł podstaw do stwierdzenia odpowiedzialności organu rentowego za nieustalenie ostatniej okoliczności niezbędnej do wydania decyzji.