Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 27 sierpnia 2019 r.

Sąd Apelacyjny w Łodzi III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w składzie:

Przewodniczący: SSA Jolanta Wolska (spr.)

Sędziowie: SSA Jacek Zajączkowski

del. SSO Barbara Kempa

Protokolant: sekretarz sądowy Aleksandra Białecka

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 27 sierpnia 2019 r. w Ł.

sprawy R. W.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w P.

o wartość kapitału początkowego oraz wysokość emerytury

na skutek apelacji R. W.

od wyroku Sądu Okręgowego w Płocku

z dnia 28 sierpnia 2018 r. sygn. akt VI U 10/18

oddala apelację.

Sygn. akt: III AUa 1158/18

UZASADNIENIE

R. W. złożył odwołanie do Sądu Okręgowego w Płocku od decyzji Zakładu (...) Oddział w P. z 9 listopada 2017 r. przyznającej prawo do emerytury oraz od decyzji z 8 listopada 2017 r. ustalającej ponownie kapitał początkowy, wnosząc o zaliczenie do stażu pracy okresów zatrudnienia: w (...) Przedsiębiorstwie Budownictwa (...) w P. od 2 maja 1970 r. do 20 września 1970 r. oraz w W.P.R.I (...) Oddział w P. od 21 września 1970 r. do 20 października 1971 r.

Zakład Ubezpieczeń Społecznych Odział w P. wniósł o oddalenie odwołania, argumentując, że odwołujący się nie przedstawił dostatecznych dowodów swojego zatrudnienia w spornych okresach. W ocenie organu rentowego, legitymacja ubezpieczeniowa może być dowodem potwierdzającym zatrudnienie, jeżeli zawiera wpis początkowej daty zatrudnienia, dzień, miesiąc, rok, rodzaj wykonywanej pracy, stanowisko oraz datę ustania zatrudnienia potwierdzoną stemplem zakładu pracy, datą wpisu oraz podpisem osoby odpowiedzialnej za wpis. Z przedłożonej przez skarżącego legitymacji ubezpieczeniowej wynika jedynie początkowa data jego zatrudnienia w (...) Przedsiębiorstwie Budownictwa (...) w P.. W dowodzie osobistym brak jest adnotacji o tym zatrudnieniu. Natomiast za okres zatrudnienia od 21 września 1970 r. do 19 października 1971 r. pieczątki w dowodzie osobistym są nieczytelne. W pracowniczej legitymacji ubezpieczeniowej brak jest wpisu zatrudnienia. W związku z tym Zakład Ubezpieczeń Społecznych nie uznał zatrudnienia we wskazanych zakładach za odwodnionego. Jednocześnie organ rentowy wskazał, że emerytura wnioskodawcy wynosi 637,02 zł i jest niższa od najniższej emerytury wnoszącej 1.000 zł, bowiem odwołujący się nie udowodnił 25 - letniego stażu pracy.

Wyrokiem z dnia 28 sierpnia 2018 r. Sąd Okręgowy w Płocku: zmienił zaskarżone decyzje w ten sposób, że zaliczył do stażu pracy R. W. okresy zatrudnienia: w (...) Przedsiębiorstwie Budownictwa (...) w P. od dnia 2 maja 1970 r. do dnia 15 września 1970 r. oraz w W.P.R.I. (...) w W. od dnia 21 września 1970 r. do dnia 19 października 1971 r. ( pkt 1 ); oddalił odwołanie w pozostałej części ( pkt 2 ).

Powyższe rozstrzygnięcie poprzedziły następujące ustalenia faktyczne oraz ich prawna ocena:

R. W. złożył w dniu 7 września 2017 r. wniosek o emeryturę.

Decyzją z dnia 8 listopada 2017 r. organ rentowy ustalił wysokość kapitału początkowego dla ubezpieczonego, do ustalenia którego przyjął podstawę wymiaru składek od 1 stycznia 1971 r. do 31 grudnia 1980 r., przy czym wskaźnik wysokości kapitału początkowego wyniósł 34,62 %, zaś wysokość kapitału początkowego ustalono na kwotę 35.918,74 zł.

Decyzją z dnia 9 listopada 2017 r. organ rentowy przyznał wnioskodawcy emeryturę od 1 października 2017 r. w wysokości 637,02 zł brutto. Na wysokość emerytury złożyły się: kwota zwaloryzowanego kapitału początkowego wynosząca 134.155,37 zł, średnie dalsze trwanie życia 210,60 miesięcy.

Odwołujący się był zatrudniony w (...) Przedsiębiorstwie Budownictwa (...) w P. od 2 maja 1970 r. do 15 września 1970 r., w charakterze robotnika, w pełnym wymiarze czasu pracy.

W okresie od 21 września 1970 r. do dnia 19 października 1970 r. wnioskodawca pracował w W.P.R. I (...) w W., na stanowisku kopacza, w pełnym wymiarze czasu pracy.

Spór w sprawie dotyczył udowodnienia zatrudnienia ubezpieczonego w (...) Przedsiębiorstwie Budownictwa (...) w P. od 2 maja 1970 r. do 20 września 1970 r. oraz w W.P.R.I (...) w W. od 21 września 1970 r. do 20 października 1971 r. Odwołujący się nie przedstawił w organie rentowym świadectw pracy z okresów zatrudnienia w tych zakładach pracy. Złożył jedynie dowód osobisty ze słabo czytelnym wpisem dotyczącym poświadczenia zatrudnienia w W.P.R.I (...) w W. Oddział w P., jak również legitymację ubezpieczeniową znajdującą się w aktach organu rentowego .

W aktach osobowych z W.P.R.I (...) w W. znajduje się świadectwo pracy z (...) Przedsiębiorstwa Budownictwa (...) w P. od 2 maja 1970 r. do 15 września 1970 r. Skarżący zeznał, że pracował w tym zakładzie od 2 maja do 20 września 1970 r, a następnie w drodze „ porozumienia zakładów pracy” przeszedł do W.P.R.I (...) w W. od 21 września 1970 r. Nie potwierdza tego jednak świadectwo pracy, z którego wynika, że wnioskodawca zakończył tam zatrudnienie w dniu 15 września 1970 r. W ocenie Sądu orzekającego, samo zeznanie strony o korzystnej dla niego wersji zatrudnienia do 20 września 1970 r., nie może stanowić o podważeniu tego dokumentu. Skoro pracodawca wystawił takie świadectwo pracy, to stosunek pracy musiał ulec rozwiązaniu z datą 15 września 1970 r. Nie potwierdza też tego zeznanie świadka E. J., bowiem świadek stwierdził, że odwołujący się chyba nie miał przerwy między jednym, a drugim zatrudnieniem, lecz nie był tego pewny. Świadectwo pracy przeczy zeznaniom wnioskodawcy. W świetle powyższego, Sąd pierwszej instancji uwzględnił zatrudnienie w tym przedsiębiorstwie jedynie do 15 września 1970 r.

W ocenie Sądu, dowód osobisty ubezpieczonego, pomimo wyblakłego z powodu upływu lat wpisu zatrudnienia, pozwala na odczytanie daty początkowej zatrudnienia wnioskodawcy w W.P.R.I (...) w W. od 21 września 1970 r. Koresponduje to z aktami osobowymi, gdzie znajduje się umowa o pracę na okres próbny właśnie z datą rozpoczęcia pracy od 21 września 1970 r. Nie zachował się w aktach osobowych żaden dokument rozwiązania umowy o pracę, lecz w dowodzie osobistym widnieje wpis z datą 20 lub 21 października 1970 r. Rzeczywiście końcowa data zatrudnienia jest mało czytelna, ale mimo to wskazuje na daty dzienne 20 lub 21 października 1970 r. Sam odwołujący się zeznał, że pracował do 19 października 1970 r. W tej sytuacji Sąd Okręgowy uznał, że zeznanie wnioskodawcy w tej części należy uznać za wiarygodne, skoro nie wykracza poza datę wpisaną w dowodzie osobistym. Nie jest też przeciwne osnowie dokumentu.

W tak ustalonym stanie faktycznym Sąd pierwszej instancji uznał, że odwołanie R. W. jest w przeważającej części zasadne. W myśl art. 173 ust. 1 ustawy z 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych ( t.j.: Dz.U. z 2017 r., poz. 1383 ze zm.), nazwanej dalej „ ustawą emerytalną ”, dla ubezpieczonych urodzonych po dniu 31 grudnia 1948 r., którzy przed dniem wejścia w życie ustawy opłacali składki na ubezpieczenie społeczne lub za których te składki opłacali płatnicy składek, ustala się kapitał początkowy. Kapitał początkowy stanowi równowartość kwoty obliczonej według zasad określonych w art. 174 ustawy, pomnożonej przez wyrażone w miesiącach średnie dalsze trwanie życia ustalone zgodnie z art. 26 ust. 3 dla osób w wieku 62 lata (art. 173 ust. 2 ). Wartość kapitału początkowego - zgodnie z art. 173 ust. 3 ustawy - ustala się na dzień wejścia w życie ustawy ( tj. 1 stycznia 1999 r.).

W myśl art. 174 ust. 1 ustawy emerytalnej, kapitał początkowy ustala się na zasadach określonych w art. 53, z uwzględnieniem ust. 2 - 12, przy czym oblicza się go przy zastosowaniu wskaźnika 1.3 % za każdy rok okresów składkowych i przy zastosowaniu wskaźnika 0,7 % za każdy rok okresów nieskładkowych. Okresy składkowe i nieskładkowe ustala się z uwzględnieniem pełnych miesięcy.

Okresami składkowymi, na podstawie art. 6 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r., są okresy ubezpieczenia. Na podstawie art. 6 ust. 1 pkt 1, art. 11 ust. 1 i art. 12 ust. 1 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (t.j.: Dz.U. z 2016 r., poz. 963 ze zm. ), wskazywanej dalej jako „ ustawa o systemie ubezpieczeń społecznych ”, pracownicy podlegają obowiązkowo ubezpieczeniom: emerytalnemu i rentowym, wypadkowemu i chorobowemu. W myśl art. 13 pkt 1 ustawy, podleganie to trwa od dnia nawiązania stosunku pracy do dnia jego ustania.

Dowodzenie okresów ubezpieczenia przed organem rentowym odbywa się na podstawie przepisów kodeksu postępowania administracyjnego. Zgodnie z § 22 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 11 października 2011 r. w sprawie postępowania o świadczenia emerytalno - rentowe ( Dz.U. Nr 237, poz. 1412 ), środkiem dowodowym stwierdzającym okresy zatrudnienia na podstawie umowy o pracę jest świadectwo pracy, zaświadczenie płatnika składek lub innego właściwego organu, wydane na podstawie posiadanych dokumentów lub inny dokument, w tym w szczególności: legitymacja ubezpieczeniowa, legitymacja służbowa, legitymacja związku zawodowego, umowa o pracę, wpis w dowodzie osobistym oraz pisma kierowane przez pracodawcę do pracownika w czasie trwania zatrudnienia. W postępowaniu przed sądami pracy i ubezpieczeń społecznych okoliczności mające wpływ na prawo do świadczeń lub ich wysokości mogą być dowodzone wszelkimi środkami dowodowymi przewidzianymi w Kodeksie postępowania cywilnego. Zatem dowodami z dokumentów prywatnych i urzędowych, zeznaniami świadków, nie wykluczając opinii biegłych. Sąd nie jest związany środkami dowodowymi dla dowodzenia przed organami rentowymi (por. wyrok Sądu Najwyższego z 8 kwietnia 1999 r., II UKN 69/98, OSNP 2000/11/439).

Odwołujący się zaoferował dowód z zeznań świadka E. J., który potwierdził zatrudnienie wnioskodawcy w (...) Przedsiębiorstwie Budownictwa (...) w P. oraz W.P.R.I (...) w W. Oddział w P.. Natomiast z uwagi na upływ czasu, nie pamiętał on dat zatrudnienia ubezpieczonego. Zapamiętał, że pracę w przedsiębiorstwie (...) rozpoczął z wnioskodawcą na wiosnę 1970 r., wykonywał ją w S.. Według zeznań świadka, R. W., pomiędzy zatrudnieniem w (...) Przedsiębiorstwie Budownictwa (...) w P. oraz W.P.R.I (...) w W. Oddział w P., „ chyba nie miał przerwy”, lecz z całą pewnością składający zeznanie nie mógł tego potwierdzić. Bazując na materiale z akt osobowych odwołującego się, Sąd pierwszej instancji uznał, że odwołujący się wykonywał pracę w (...) Przedsiębiorstwie Budownictwa (...) w P. od 2 maja 1970 r. do 15 września 1970 r. , w charakterze robotnika , w pełnym wymiarze czasu pracy. Wynika to ze świadectwa pracy. Natomiast zatrudnienie w W.P.R.I (...) w W. podjął od 21 września 1970 r. , o czym świadczy umowa o pracę. Zatrudnienie trwało co najmniej do dnia 19 października 1970 r .

Z tych względów, zdaniem Sądu orzekającego, odwołanie, jako zasadne, zasługiwało w przeważającej części na uwzględnienie i na podstawie art. 477 ¹⁴ § 2 k.p.c. Sąd zmienił zaskarżone decyzje i uwzględnił do okresów ubezpieczenia: zatrudnienie w (...) Przedsiębiorstwie Budownictwa (...) w P. od 2 maja 1970 r. do 15 września 1970 r. oraz W.P.R.I (...) w W. od 21 września 1970 r. do dnia 19 października 1970 r. W pozostałej części odwołanie zostało oddalone.

Powyższy wyrok zaskarżył w części dotyczącej rozstrzygnięcia zawartego w punkcie drugim ( oddalenia odwołania ) R. W., zarzucając:

- brak wszechstronnego rozważenia materiału dowodowego - polegającego na niezwróceniu się do (...) Przedsiębiorstwa Budownictwa (...) w P. o wyjaśnienie, czy dokumentacja pracownicza nie została na czas przeniesienia firmy złożona w innej placówce;

- sprzeczność istotnych ustaleń Sądu z treścią zebranego materiału dowodowego – polegającą na błędnym ustaleniu, że wnioskodawca nie wykonywał pracy w (...) Przedsiębiorstwie Budownictwa (...) w P. oraz w W.P.R.I (...) Oddział w P. w pozostałym okresie, który nie został uwzględniony przez Sąd.

Formułując zarzuty, strona apelująca wniosła o zmianę zaskarżonego wyroku – poprzez uznanie, iż ubezpieczony wykonywał pracę w (...) Przedsiębiorstwie Budownictwa (...) w P. od 16 września 1970 r. do 20 września 1970 r. oraz w W.P.R.I (...) Oddział w P. od 19 października 1970 r. do 20 października 1971 r. Skarżący wniósł nadto o zwrócenie się do (...) Przedsiębiorstwa Budownictwa (...) w P. z zapytaniem, czy w czasie funkcjonowania firmy dokumentacja pracownicza nie była składowana w innym miejscu niż archiwa przedsiębiorstwa.

Na rozprawie apelacyjnej w dniu 27 sierpnia 2019 r. profesjonalny pełnomocnik R. W. podtrzymał wniesioną apelację, zgłaszając dodatkowo wniosek o zasądzenie na rzecz jego mocodawcy kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

Pełnomocnik Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w P. wniósł o oddalenie apelacji w całości.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:

Apelacja R. W. nie zasługuje na uwzględnienie, bowiem Sąd Okręgowy wydał trafne rozstrzygnięcie, które znajduje oparcie w całokształcie okoliczności faktycznych sprawy oraz w treści obowiązujących przepisów prawa, a oceniając zebrany materiał dowodowy, w niczym nie przekroczył granic swobodnej oceny dowodów, o jakich mowa w art. 233 § 1 k.p.c.

W celu ustalenia rzeczywistych okresów zatrudnienia wnioskodawcy w (...) Przedsiębiorstwie Budownictwa (...) w P. oraz w W.P.R.I. (...) Oddział w P., Sąd pierwszej instancji przeprowadził stosowne postępowanie dowodowe, w tym dowód z dokumentów zgromadzonych w aktach osobowych z W.P.R.I. (...) Oddział w P., a nadto z legitymacji ubezpieczeniowej oraz dowodu osobistego odwołującego się, a także dowód z osobowych źródeł dowodowych w postaci zeznań świadka E. J. oraz zeznań samego ubezpieczonego. Po przeprowadzeniu postępowania dowodowego, Sąd orzekający dokonał wnikliwej, szczegółowej analizy i oceny wszystkich dowodów, czemu dał wyraz w pisemnych motywach zaskarżonego wyroku. W szczególności Sąd ten wyjaśnił, na jakich dowodach oparł swoje orzeczenie, które dowody uznał za wiarygodne, a którym odmówił mocy dowodowej i dlaczego. Wbrew zarzutom apelującego, Sąd Okręgowy wszechstronnie rozważył zebrany w sprawie materiał dowodowy, dochodząc do słusznego wniosku, iż brak jest dostatecznych podstaw do uznania, że R. W. pracował w obu wskazanych przez siebie przedsiębiorstwach w okresach wykraczających poza te, które zostały objęte treścią wyroku. Sąd Apelacyjny podziela całkowicie ustalenia Sądu pierwszej instancji, z których wynika, że rzeczywisty, udowodniony przez stronę okres zatrudnienia w (...) Przedsiębiorstwie Budownictwa (...) w P., mieści się w przedziale czasowym od dnia 2 maja 1970 r. do dnia 15 września 1970 r., zaś okres zatrudnienia w W.P.R.I. (...) Oddział w P. w przedziale od dnia 21 września 1970 r. do 19 października 1971 r. Co do pierwszego z podanych okresów, to w aktach osobowych wnioskodawcy figuruje świadectwo pracy potwierdzające ten okres. W tej sytuacji nie można – jak to zasadnie wywiódł Sąd orzekający – dokonywać odmiennych ustaleń na podstawie zeznań świadka, który w swoich zeznaniach nie był do końca przekonywujący i stanowczy. Wyjaśniając okresy zatrudnienia ubezpieczonego, świadek podał: „ pomiędzy pracą w Żelbecie, a w (...), chyba nie było przerwy ”, „ nie pamiętam, czy pan W. miał przerwę pomiędzy pracą w (...) i w (...). Bez znaczenia dla oceny mocy dowodowej tych zeznań pozostaje podnoszony przez stronę apelującą znaczny upływ czasu od dowodzonych w sprawie spornych okresów zatrudnienia, co sprawia, że świadek nie może z całą pewnością potwierdzić rzeczywistego zatrudnienia skarżącego. Dla udowodnienia konkretnej okoliczności faktycznej liczą się tylko dowody pewne, nie zaś przypuszczenia, domysły. Ma rację Sąd Okręgowy, że wnioskodawca nie przedstawił pewnych dowodów na to, że pracował w (...) Przedsiębiorstwie Budownictwa (...) w P. w spornym okresie od 16 września 1970 r. do 20 września 1970 r. oraz w W.P.R.I. (...) Oddział w P. także w dniu 20 października 1971 r. Obowiązek udowodnienia wywiedzionych przez stronę okoliczności spoczywał na samej stronie, która nie sprostała temu obowiązkowi, gdy chodzi o pominięte przez Sąd pierwszej instancji okresy zatrudnienia. Wbrew twierdzeniom ubezpieczonego, nie można było czynić zarzutu Sądowi Okręgowemu, że nie poszukiwał z urzędu pewnych dowodów, gdy ciężar dowodzenia spoczywał na stronie ( art. 6 k.c. ).

Mając na uwadze powyższe, Sąd Apelacyjny uznał apelację za całkowicie bezzasadną, i z mocy art. 385 k.p.c. orzekł, jak w sentencji swojego wyroku.