Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 28 lutego 2019r.

Sąd Okręgowy w Gliwicach VIII Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 28 lutego 2019r. w Gliwicach

na rozprawie

sprawy J. W.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Z.

o zwrot nienależnie pobranego świadczenia

na skutek odwołania J. W.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Z.

z dnia 30 listopada 2018r. nr (...)

oddala odwołanie.

(-) SSO Grzegorz Tyrka

VIII U 56/19

UZASADNIENIE

Ubezpieczony J. W. jest uprawniony do renty z tytułu niezdolności do pracy z ubezpieczenia wypadkowego oraz do emerytury. Na podstawie art. 26 ust. 1 ustawy z dnia 30 października 2002 roku o ubezpieczeniu wypadkowym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych (jednolity tekst Dz.U. z 2017 roku, poz. 1773) – zwanej dalej ustawą wypadkową – w związku ze zbiegiem świadczeń, ubezpieczony posiada prawo do emerytury powiększonej o połowę renty.

Ubezpieczony osiągał przychód w rozumieniu art. 26 ust. 3 ustawy wypadkowej i otrzymywał wyłącznie emeryturę.

Dnia 27 września 2018 roku ubezpieczony wniósł o wypłatę emerytury w zbiegu z rentą z tytułu niezdolności do pracy w związku z wypadkiem przy pracy, w następstwie zaprzestania świadczenia pracy z dniem 31 sierpnia 2018 roku.

Decyzją z dnia 9 października 2018 roku Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Z. wznowił wypłatę ubezpieczonemu emerytury w zbiegu z rentą z tytułu niezdolności do pracy w związku z wypadkiem przy pracy, poczynając dopiero od dnia 1 października 2018 roku, bowiem ubezpieczony uzyskał przychód we wrześniu 2018 roku. Wartość połowy renty wynosiła 692,66 zł.

Ubezpieczony został pouczony w decyzjach organu rentowego, że przypadku uzyskania przychodu przysługuje mu wyłącznie jedno świadczenie albo emerytura, albo renta z tytułu niezdolności do pracy z ubezpieczenia wypadkowego. Ubezpieczony został także pouczony, że pobranie emerytury w zbiegu z rentą z tytułu niezdolności do pracy w związku z wypadkiem przy pracy, w sytuacji uzyskania przychodu w danym miesiącu powoduje, że jedno ze świadczeń jest świadczeniem nienależnym, które podlega zwrotowi za ten dany miesiąc.

Organ rentowy z urzędu ustalił, że ubezpieczony uzyskał przychód w listopadzie 2018 roku z tytułu pracowniczego zatrudnienia.

Decyzją z dnia 30 listopada 2018 roku organ rentowy zobowiązał ubezpieczonego do zwrotu nienależnie pobranego świadczenia – połowy renty w wysokości 692,66 zł za listopad 2018 roku – art. 26 ust. 2 ustawy wypadkowej i art. 138 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (jednolity tekst Dz.U. z 2018 roku, poz. 1383 ze zm.) – zwaną dalej ustawą emerytalną.

Ubezpieczony domagał się zmiany zaskarżonej decyzji z dnia 30 listopada 2018 roku poprzez uznanie, że nie ma obowiązku zwrotu kwoty 692,66 zł.

Na uzasadnienie odwołania podano, że ubezpieczony może świadczyć pracę i pobierać emeryturę w zbiegu z rentą z tytułu niezdolności do pracy w związku z wypadkiem przy pracy.

Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Z. wniósł o oddalenie odwołania.

Na uzasadnienie organ rentowy podał, że zaskarżona decyzja jest prawidłowa i odpowiada prawu – art. 26 ust. 3, art. 58 ustawy wypadkowej w związku z art. 138 ust. 1 i ust. 2 pkt 1 ustawy emerytalnej. Organ rentowy dodał, że ubezpieczony już za okres od listopada 2017 roku do stycznia 2018 roku uzyskał przychód, co było przyczyną wydania decyzji z dnia 16 kwietnia 2018 roku, zobowiązującej go do zwrotu renty z tytułu niezdolności do pracy w związku z wypadkiem przy pracy. Nieprawomocnym wyrokiem z dnia 9 listopada 2018 roku w sprawie VIII U 1971/18 Sąd Okręgowy oddalił odwołanie ubezpieczonego od decyzji z dnia 16 kwietnia 2018 roku.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

odwołanie J. W. nie zasługuje na uwzględnienie.

Na tle bezspornego stanu faktycznego istota sporu sprowadza się do ustalenia, czy dopuszczalne jest ograniczenie prawa do uzyskiwania świadczeń w zbiegu – emerytury w zbiegu z rentą z tytułu niezdolności do pracy w związku z wypadkiem przy pracy – w sytuacji uzyskiwania innych przychodów.

Zgodnie z art. 26 ust. 1 ustawy wypadkowej osobie uprawnionej do renty z tytułu niezdolności do pracy z ubezpieczenia wypadkowego oraz do emerytury na podstawie odrębnych przepisów wypłaca się, zależnie od jej wyboru: 1) przysługującą rentę powiększoną o połowę emerytury albo 2) emeryturę powiększoną o połowę renty.

Norma prawna zawarta w art. 26 ust. 3 ustawy wypadkowej stanowi, że przepisu ust. 1 nie stosuje się, jeżeli osoba uprawniona osiąga przychód powodujący zawieszenie prawa do świadczeń lub zmniejszenie ich wysokości określony w ustawie o emeryturach i rentach z FUS, niezależnie od wysokości tego przychodu.

Przepis prawny art. 26 ust. 3 ustawy wypadkowej jest jednoznaczny w swej treści i użyte w nim pojęcie „przychodu” nie oznacza tylko wynagrodzenie z tytułu stosunku pracy, lecz także przychód z tytułu aktywności określonej w art. 104 ust. 2 ustawy emerytalnej i bez znaczenia pozostaje wysokość tego przychodu. Wynika z tego, że ustawodawca w art. 26 ust. 3 ustawy wypadkowej uzależnił występowanie prawa do zbiegu świadczeń od osiągania przychodu, nie zaś od istnienia tytułu z którego jest on osiągany.

Trybunał Konstytucyjny uznał, że zawieszenie lub ograniczenie świadczeń emerytalno-rentowych nie powinno przekraczać określonej miary i podlega ocenie z punktu widzenia zasady proporcjonalności i niearbitralności. W tak wyznaczonych granicach ustawodawca posiada swobodę w określeniu konkretnych przesłanek zawieszania lub ograniczania świadczeń emerytalno-rentowych przez osoby uzyskujące dodatkowy przychód. Trybunał Konstytucyjny uznał, że art. 26 ust. 3 ustawy wypadkowej nie narusza istoty prawa do zabezpieczenia społecznego na wypadek niezdolności do pracy. Trybunał Konstytucyjny zaznaczył, że nie można mówić o prawie nabytym do niezawieszania i niezmniejszania świadczeń rentowych z ustawy wypadkowej w razie uzyskiwania innych przychodów. Trybunał Konstytucyjny zauważył, że art. 26 ust. 3 ustawy wypadkowej dotyczy wyłącznie osób, które uzyskują dodatkowe przychody, a więc osób, które wykazują w praktyce większe możliwości adaptacyjne od pozostałych emerytów i rencistów. Trybunał Konstytucyjny przypomniał, że celem systemu zabezpieczenia społecznego w razie wypadku przy pracy lub choroby zawodowej jest zapewnienie odpowiednich środków utrzymania osobom, które nie są w stanie uzyskiwać ich samodzielnie w związku z ograniczeniem zdolności do zarobkowania spowodowanym przez wymienione czynniki. Przesłanką świadczeń rentowych nie jest więc samo inwalidztwo czy też choroba, ale wynikająca z nich niezdolność do pracy, a obowiązkiem ustawodawcy jest zapewnienie środków utrzymania w razie takiej niezdolności. Ustawodawca nie ma natomiast konstytucyjnego obowiązku zapewniania świadczeń rentowych osobom, które zachowały taką zdolność i które w związku z tym kontynuują pracę zawodową lub działalność gospodarczą. Ustawodawca nie ma również konstytucyjnego obowiązku umożliwienia kumulacji świadczeń rentowych i emerytalnych z różnych tytułów (wyrok z dnia 31 stycznia 2006 roku, w sprawie K 23/03, opublikowany w OTK-A z 2006 roku, Nr 1, poz. 8).

Uwadze nie może umknąć okoliczność, że prawo do pobierania emerytury w zbiegu z rentą z tytułu niezdolności do pracy w związku z chorobą zawodową jest wyłączone w przypadku osiągania przez uprawnionego przychodu, z którym łączy się obowiązek ubezpieczenia społecznego – niezależnie od jego wysokości – także wtedy, gdy emeryt osiągnął wiek emerytalny (uchwała Sądu Najwyższego z dnia 27 marca 2005 roku, w sprawie II UZP 1/05, opublikowana w OSNP z 2005 roku, Nr 14, poz. 213).

Ubezpieczony pobrał świadczenie w zbiegu za listopad 2018 roku, to jest za okres, w którym uzyskał przychód ze stosunku pracy. W związku z tym została spełniona przesłanka z art. 26 ust. 3 ustawy wypadkowej, wyłączająca wypłatę emerytury w zbiegu z rentą z tytułu niezdolności do pracy w związku z chorobą zawodową.

Ubezpieczony pobrał nienależne świadczenie za listopad 2018 roku (połowę renty) w rozumieniu art. 138 ust. 2 pkt 1 ustawy emerytalnej. Ubezpieczony pobrał świadczenie, którego wypłata winna być wstrzymana w związku z uzyskaniem przychodu ze stosunku pracy. Ubezpieczony był pouczony o braku prawa do wypłaty świadczenia (połowy renty). W związku z tym ubezpieczony winien zwrócić pobrane świadczenie (połowę renty) – art. 138 ust. 1 ustawy emerytalnej.

Skoro zaskarżona decyzja jest prawidłowa i odpowiada prawu (art. 26 ust. 3 i art. 58 ustawy wypadkowej w związku z art. 138 ust. 1 i ust. 2 pkt 1 ustawy emerytalnej), to na podstawie art. 477 ¹⁴ § 1 k.p.c. odwołanie J. W. należało oddalić.

(-) SSO Grzegorz Tyrka