Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 28 października 2019 roku

Sąd Okręgowy w Sieradzu (...) Wydział Cywilny

w składzie następującym:

Przewodniczący: sędzia Tomasz Choczaj

Protokolant: st. sekr. sąd. Iwona Bartel

po rozpoznaniu w dniu 21 października 2019 roku w Sieradzu

na rozprawie

sprawy z powództwa M. J.

przeciwko Skarbowi Państwa - Dyrektorowi Zakładu Karnego w S.

o zadośćuczynienie

1.  oddala powództwo;

2.  zasądza od powoda M. J. na rzecz pozwanego Skarbu Państwa - Prokuratorii Generalnej Rzeczypospolitej Polskiej kwotę 240,00 zł (dwieście czterdzieści złotych) tytułem zwrotu kosztów zastępstwa prawnego;

3.  przyznaje i wypłaca adw. P. Z. z środków budżetowych Skarbu Państwa - Sądu Okręgowego w Sieradzu kwotę 147,60 zł (sto czterdzieści siedem złotych 60/100) brutto tytułem kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej powodowi z urzędu.

Sygn. akt (...) C 179/18

UZASADNIENIE

M. J. wniósł o zasądzenie od Skarbu Państwa - Dyrektora Zakładu Karnego w S. kwoty 100 000,00 zł wraz z ustawowymi odsetkami od dnia wydania wyroku do dnia zapłaty tytułem zadośćuczynienia za naruszenie jego dóbr osobistych w postaci zdrowia, godności, intymności oraz prawa
do humanitarnego i nieponiżającego traktowania podczas odbywania kary pozbawienia wolności w Zakładzie Karnym w S..

W uzasadnieniu pozwu wskazał, że w trakcie osadzenia w Zakładzie Karnym w S. przebywał w celach z ubytkami farby na ścianach, które były brudne i znajdowały się na nich napisy, a nadto na suficie i ścianach znajdował się grzyb i pleśń, także w łaźni, z której korzystali skazani. Dodał, że musiał spać na materacach, które były używane i zniszczone przez innych więźniów, przetrzymywać pożywienia na oknie, a jego sen był zakłócany przez funkcjonariuszy służby więziennej, którzy w porze nocnej kontrolowali cele poprzez wizjer. Powód wskazał także, że w celach było duszno i występowało robactwo, wydawano mu do użytku stare zniszczone i niehumanitarne rzeczy: ręczniki, prześcieradła, poszewki, ścierki i koce; w dwóch celach, w których przebywał, pozbawiony był dostępu do radiowęzła.

W odpowiedzi na pozew Skarb Państwa reprezentowany przez Dyrektora Zakładu Karnego w S. wniósł o oddalenie powództwa w całości
i zasądzenie od powoda na rzecz pozwanego kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa procesowego.

Na ostatniej rozprawie w dniu 21 października 2019 r. pełnomocnik powoda wniósł o zasądzenie kosztów pomocy prawnej udzielonej powodowi
z urzędu według norm przepisanych, także na podstawie § 8 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości.

Sąd Okręgowy ustalił, co następuje:

M. J. odbywał karę pozbawienia wolności w Zakładzie Karnym
w S. w systemie zamkniętym od dnia 1 stycznia 2002 r. do dnia 20 listopada 2002 r.; od dnia (...) stycznia 2003 r. do dnia 29 marca 2006 r.; od dnia 1 czerwca 2006 r. do dnia 13 października 2009 r.; od dnia 16 listopada 2009 r. do dnia
(...) grudnia 2010 r.; od dnia 31 maja 2017 r. do dnia 9 sierpnia 2017 r. oraz
od dnia 13 lutego 2018 r. do dnia 21 czerwca 2018 r. Powód od dnia 13 lutego 2018 r. do dnia 20 lutego 2018 r. przebywał na oddziale (...) pawilonu (...), w celi nr (...); od dnia 20 lutego 2018 r. do dnia 28 lutego 2018 r. - na oddziale (...), pawilonu (...), w celi nr 2; od dnia 28 lutego 2018 r. do dnia (...) marca 2018 r. - na oddziale (...), pawilonu (...), w celi nr (...); od dnia (...) marca 2018 r. do dnia 14 marca 2018 r.
- na oddziale (...), pawilonu (...), w celi nr 69; od dnia 14 marca 2018 r. do dnia
(...) marca 2018 r. - na oddziale (...), pawilonu (...), w celi nr (...); od dnia (...) marca 2018 r. do dnia 18 kwietnia 2018 r. - na oddziale (...) pawilon (...) w celi nr (...);
od dnia 18 kwietnia 2018 r. do dnia 10 maja 2018 r. - na oddziale (...), pawilonu (...), w celi nr (...); od dnia 10 maja 2018 r. do dnia 11 maja 2018 r. na oddziale (...), pawilonu (...), w celi nr (...); od dnia 11 maja 2018 r. do dnia 13 czerwca 2018 r. - na oddziale (...), pawilonu (...), w celi nr (...) i od dnia 13 czerwca 2018 r. do dnia
21 czerwca 2018 r - na oddziale (...) pawilonu (...), w celi nr (...), (dowód: informacja o pobytach i orzeczeniach - k. 40 - 45) .

W czasie odbywania przez powoda kary pozbawienia wolności w Zakładzie Karnym w S. wszystkie cele wyposażone były w standardowy sprzęt kwaterunkowy: szafkę na przybory, półkę na środki czystości, łóżko, stół i taboret. Administracja wymienia zepsute sprzęty. Łóżka są wymieniane, a wymiana materaca następuje na żądanie. Raz na dwa tygodnie wymieniana jest pościel,
a co tydzień w razie potrzeby wymieniane są inne artykuły. Cele są na bieżąco remontowane, nie rzadziej niż co 2 lata. Sprzęty w celi mają okres używalności, po którym są wymieniane. Każdemu osadzonemu przysługują 3 posiłki, w tym jeden ciepły. Oprócz tego osadzony może posiadać suchą żywność do (...) kg, którą może przechowywać w celi, (dowód: zeznania świadka A. N. - k. 95 i nagranie rozprawy z dnia 26 listopada 2018 r. - płyta - koperta - k. 364, minuta od 00:20:40 do 00:27:00) .

Zakład Karny w S. jest systematycznie remontowany, (dowód: zeznania świadka A. N. - k. 95 i nagranie rozprawy z dnia
26 listopada 2018 r. - płyta - koperta - k. 368, minuta od 00:20:40 do 00:27:00, zeznania świadka D. W. - k. 129 i nagranie rozprawy z dnia 4 marca 2019 r. - płyta - koperta - k. 368, minuta od 00:18:27 do 00:26:54) .

W celach nie ma lodówek, (dowód: zeznania świadka M. F. - k. 262 - 263 i nagranie rozprawy z dnia 8 maja 2019 r. - płyta - koperta - k. 264 - minuta od 00:02:57 do 00:17:10) .

Zakład Karny w S. zapewnia osadzonym środki czystości
do utrzymania higieny osobistej i porządku w celi, takie jak: płyny do zmywania, płyny do mycia podłóg i szyb oraz proszki. Więźniowie sami dbają o czystość
w kąciku sanitarnym, który znajduje się w każdej z cel, (dowód: zeznania świadka A. N. - k. 95 i nagranie rozprawy z dnia 26 listopada 2018 r. - płyta - koperta - k. 368, minuta od 00:20:40 do 00:27:00) .

W celu zwalczania insektów więźniowie otrzymują specjalistyczne preparaty od administracji zakładu. W razie konieczności cele są odkażana przez profesjonalną firmę, (bezsporne) .

W celach znajduje się zakładowy radiowęzeł, który czasami ulega zepsuciu, także poprzez działanie samych więźniów, (dowód: zeznania świadka K. Ś. - k. 95 i nagranie rozprawy z dnia 26 listopada 2018 r. - płyta k. 368, minuta od 00:28:10 do 00:33:16; zeznania świadka M. F. - k. 262 - 263 i nagranie rozprawy z dnia 8 maja 2019 r. - płyta - koperta - k. 264, minuta od 00:02:57 do 00:17:10) .

Funkcjonariusze służby więziennej około 4 - 5 razy w miesiącu kontrolują cele mieszkalne. Kontrola ta podlega również na zrewidowaniu wszystkich osadzonych w nich przebywających. Sprawdzeniu podlegają także zabezpieczenia techniczne i ochronne: okna, drzwi, ściany, łóżka oraz rzeczy osób osadzonych
w celu wykrycia przedmiotów niedozwolonych. Taka kontrola odbywa się w nocy. Oprócz tego kontrolowane jest zachowanie przebywających w celi: w ciągu dnia - nie rzadziej niż co 3 godziny, a w nocy - nie rzadziej niż co 2 godziny. Dopuszczalne są częstsze kontrole, jeżeli wynika to z zaleceń przełożonych, spostrzeżeń własnych funkcjonariuszy lub gdy częstsza kontrola jest zalecona przez psychologa. Kontrola zachowania w nocny odbywa się poprzez zapalenie światła i spojrzenie przez funkcjonariusza przez wizjer w celu ustalenia czy wszyscy osadzeni znajdują się w łóżkach. W zakładzie typu zamkniętego obligatoryjny jest nadzór rozmów, którą sprawuje oddziałowy oraz kontrola korespondencji prywatnej, której dokonuje wychowawca, (dowód: zeznania świadka J. S. - k. 128 verte i nagranie rozprawy z dnia
4 marca 2019 r., - płyta - koperta - k. 368, minuta od 00:07:07 do 00:16:50; zeznania świadka K. T. - k. 94 verte - 95 i nagranie rozprawy z dnia 26 listopada 2018 r. - płyta - koperta - k. 364, minuta
od 00:14:08 do 00:19:26; zeznania świadka D. U. - k. 289 - 290
i nagranie rozprawy z dnia 23 maja 2019 r. - płyta - koperta - k. 291, minuta
od 00:03:56 do 00:39:45) .

W Zakładzie Karnym w S. zapewniona jest ambulatoryjna opieka zdrowotna w zakresie podstawowych świadczeń, jak i specjalistycznych z zakresu dermatologii, stomatologii, psychiatrii, laryngologii, neurologii i okulistyki. Lekarze przyjmują w pawilonach mieszkalnych. Lekarz POZ jest codzienne
i przyjmuje bez kolejki przypadki pilne. W trakcie badania skazanego jest obecny funkcjonariusz służby więziennej, który jest za parawanem. Drzwi do pokoju, gdzie odbywają się badania, są pełne i nieoszklone, (dowód: zeznania świadka B. G. - k. 94 verte i nagranie rozprawy z dnia 26 listopada 2018 r. - płyta - koperta - k. 368, minuta od 00:09:10 do 00:12:36; zeznania świadka M. F. - k. 262 - 263 i nagranie rozprawy z dnia 8 maja 2019 r. - płyta - koperta - k. 264, minuta od 00:02:57 do 00:17:10) .

W trakcie odbywania kary pozbawienia wolności w Zakładzie Karnym
w S. w okresie od dnia 1 czerwca 2017 r. do dnia 9 sierpnia 2017 r., powód nie zgłaszał dyrekcji zakładu żadnych skarg i wniosków związanych z warunkami lokalowymi panującymi w więzieniu, (dowód: zeznania świadka K. T. - k. 94 verte - 95 i nagranie rozprawy z dnia 26 listopada 2018 r. - płyta - koperta - k. 364, minuta od 00:14:08 do 00:19:26) .

M. J. ma 36 lat. Obecnie przebywa w Zakładzie Karnym
w K.. Nie posiada źródeł utrzymania, jest zobowiązany do alimentów
w kwocie 450,00 zł miesięcznie, (bezsporne).

Ustalony w sprawie stan faktyczny jest częściowo bezsporny, gdyż został oparty o zgodne twierdzenia stron i o nienegowane przez nie dokumenty, a także o zeznania przesłuchiwanych w sprawie świadków: K. T., B. G., A. N. i K. Ś., a także częściowo
o zeznania świadków: D. W., M. F., D. U. i J. S.. Zdaniem Sądu zeznania tych świadków należy uznać za wiarygodne, ponieważ były one precyzyjne oraz wzajemnie się uzupełniające. Oceniając jednak zeznania świadków osadzonych w Zakładzie Karnym
w S., Sąd wziął pod uwagę, że świadkowie ci nie byli osadzeni razem
z powodem w celach w okresie spornym. W części zeznania te jednak pozwoliły na odtworzenie zasad funkcjonowania Zakładu Karnego w S.. Sąd pominął zeznania tych świadków w części, w jakiej dokonywali oni swojej subiektywnej oceny warunków panujących w tej jednostce penitencjarnej.

Sąd nie dał wiary zeznaniom powoda w zakresie, w jakim przedstawiał warunki panujące w jednostce penitencjarnej, gdyż były lakoniczne, chaotyczne
i nie poparte żadnymi dowodami, a przez to gołosłowne.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Sąd oddalił powództwo, gdyż brak było podstaw w niniejszej sprawie
do zasądzenia na rzecz powoda jakiejkolwiek kwoty tytułem zadośćuczynienia
za naruszenie jego dóbr osobistych, które wiązałoby się z warunkami jego pobytu w Zakładzie Karnym w S..

Odpowiedzialność pozwanego w niniejszej sprawie opiera się na przepisie art. 417 k.c. Zgodnie z tym przepisem za szkodę wyrządzoną przez niezgodne
z prawem działanie lub zaniechanie przy wykonywaniu władzy publicznej ponosi odpowiedzialność Skarb Państwa.

Odpowiedzialność ta powstaje wówczas, gdy spełnione są łącznie jej trzy ustawowe przesłanki: bezprawność działania lub zaniechania sprawcy, szkoda oraz normalny związek przyczynowy między bezprawnym zachowaniem sprawcy a szkodą. Nie ulega wątpliwości, że kolejność badania przez sąd powyższych przesłanek nie może być dowolna. W pierwszej kolejności konieczne jest ustalenie działania (zaniechania), z którego, jak twierdzi poszkodowany, wynikła szkoda oraz dokonanie oceny jego bezprawności, następnie ustalenie czy wystąpiła szkoda i jakiego rodzaju i dopiero po stwierdzeniu, że obie te przesłanki zachodzą, możliwe jest zbadanie istnienia między nimi normalnego związku przyczynowego.

Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 19 kwietnia 2012 r. ( IV CSK 406/11 , LEX nr 1169347) wyjaśnił, że szeroki kształt bezprawności, rozumianej jako wszelkie przejawy niekompetencji i uchybień, aprobowano w judykaturze już po wejściu
w życie Konstytucji RP, uznając, że zachowanie niezgodne z prawem
to zachowanie sprzeczne z porządkiem prawnym, polegające na sprzeczności między zakresem kompetencji organu, sposobem jego postępowania i treścią rozstrzygnięcia wynikającymi z wzorca ustawowego, a jego działaniem rzeczywistym (patrz też wyroki Sądu Najwyższego: z dnia 8 stycznia 2002 r.,
I CKN 581/99 , OSNC 2002 r., Nr 10, poz. 128 i z dnia 6 lutego 2002 r., V CKN 1248/00 OSP 2002 r., Nr 9, poz.). O obowiązkach organów wykonujących władzę publiczną rozstrzygają więc także szeroko rozumiane normy postępowania, które składają się na ogólnie pojęty porządek prawny, a więc tym bardziej normy ustawowe nawet o procesowym charakterze, które bez wątpienia wymagają przestrzegania w toku postępowania sądowego.

W piśmiennictwie dominuje pogląd, że powtórzona w art. 417 § 1 k.c.
za art. 77 ust. 1 Konstytucji RP przesłanka niezgodności z prawem musi być rozumiana w sposób właściwy dla prawa cywilnego, tj. jako sprzeczność działania lub zaniechania z porządkiem prawnym sensu largo, co wyklucza możliwość jakiejkolwiek dyferencjacji skali czy stopnia bezprawności zachowania. Reżim odpowiedzialności cywilnej za wykonywanie władzy publicznej i samodzielność cywilnej postaci bezprawności w całym systemie odpowiedzialności deliktowej doprowadził w piśmiennictwie do zajęcia takiego właśnie, zasadnego stanowiska. Utrzymaniu rygorystycznej odpowiedzialności odszkodowawczej organów władzy publicznej w rozsądnych granicach za skutki ich bezprawnych działań służy właściwy tryb stwierdzenia bezprawności wadliwych orzeczeń czy decyzji, a także konieczność badania i oceny adekwatnej przyczynowości między działaniem organu a powstałą szkodą. Cel ten nie może natomiast być osiągany przez różnicowanie skali czy stopnia bezprawności działania a więc w sposób wykraczający poza normę art. 417 § 1 k.c. (patrz wyrok Sądu Najwyższego z dnia 26 kwietnia 2002 r., III CKN 966/00 , niepubl.). Próby takie, a więc posługiwania się kwalifikowanym dowodem bezprawności w postaci przesłanki rażącego naruszenia prawa słusznie oceniane są krytycznie
w piśmiennictwie jako manipulowanie utrwalonym od dawna desygnatem bezprawności w prawie odszkodowawczym.

Rozpatrując sprawę w przedmiocie ochrony dóbr osobistych w pierwszym rzędzie należy ustalić, czy doszło do naruszenia dóbr osobistych powoda
w rozumieniu art. 23 i 24 k.c., a zatem, czy niewłaściwe zdaniem powoda warunki odbywania kary pozbawienia wolności naruszyły jego dobra osobiste. Zaznaczyć jednakże należy, że nie znajduje uzasadnienia żądanie zadośćuczynienia
w sytuacji, w której zachowanie pozwanego nie spowodowało krzywdy. Z uwagi na powyższe, w przypadku zgłoszenia żądania zadośćuczynienia pieniężnego
z tytułu naruszenia dóbr osobistych, to na powodzie - stosownie do treści art. 6 k.c. - spoczywa obowiązek wykazania rozmiaru i intensywności doznanej krzywdy i stopnia negatywnych konsekwencji, także niewymiernych majątkowo, spowodowanych naruszeniem prawa do szeroko pojmowanego „godnego odbywania kary”. Jeśli Sąd doszedłby do wniosku, że doszło do naruszenia dóbr osobistych powoda, to należy rozważyć, czy działanie strony pozwanej było bezprawne.

Przepis art. 23 k.c. zawiera otwarty katalog dóbr osobistych, w ramach którego mieści się m.in. godność człowieka i prawo do godnych i ludzkich warunków odbywania kary pozbawienia wolności. Dobra osobiste
są wartościami o charakterze niemajątkowym, wiążącymi się z osobowością człowieka, uznanymi powszechnie w społeczeństwie. Wymóg zapewnienia przez Państwo godziwych warunków odbywania kary pozbawienia wolności jest jednym z podstawowych wymogów nowożytnego państwa prawa, znajdującym wyraz
w normach prawa międzynarodowego. Stanowi o tym wprost art. 10 ust. 1 ratyfikowanego przez Polskę Międzynarodowego Paktu Praw Obywatelskich i Politycznych głoszący, że każda osoba pozbawiona wolności będzie traktowana w sposób humanitarny i z poszanowaniem przyrodzonej godności człowieka. Także art. 3 Konwencji o Ochronie Praw Człowieka i Podstawowych Wolności stanowiący, że nikt nie może być poddany torturom ani nieludzkiemu
lub poniżającemu traktowaniu lub karaniu, wprowadza obowiązek zapewnienia osobom osadzonym w zakładach karnych godziwych i humanitarnych warunków odbywania kary pozbawienia wolności, które nie naruszają godności ludzkiej. Łączy się z tym wynikający z art. 8 ust. 1 Konwencji nakaz poszanowania życia prywatnego obywateli i ich prawa do intymności, co w odniesieniu do osób osadzonych w zakładach karnych oznacza obowiązek zapewnienia takich warunków bytowych i sanitarnych, w których godność ludzka i prawo
do intymności nie doznają istotnego uszczerbku. Odpowiednikami powyższych norm prawa międzynarodowego są przepisy art. 40, 41 ust. 4 i art. 47 Konstytucji , wprowadzające wskazane zasady na grunt prawa polskiego.

Przechodząc do oceny zasadność roszczenia powoda w pierwszej kolejności należy wskazać, że swoje roszczenie powód wywodzi z pobytu
w Zakładzie Karnym w S. w okresie od dnia 1 czerwca 2017 r. do dnia
9 sierpnia 2017 r. Jest to istotne o tyle, że powód wielokrotnie wcześniej przebywał w tym zakładzie karnym, jednak ze względu na określenie powództwa, Sąd rozpatrując zasadność zgłoszonych roszczeń bierze pod uwagę tylko ten okres.

Mając to na względzie i zebrany w sprawie materiał dowodowy należało uznać, że powód nie udowodnił, iż w powyższym okresie przebywał w Zakładzie Karnym w S. w zagrzybionych, zawilgoconych, niewentylowanych celach, których ściany były zabrudzone i gdzie warunki sanitarne były nieprawidłowe
ze względu na występowanie insektów, spanie na używanych materacach
i korzystanie z używanych ręczników, prześcieradeł, poszewek, ścierek do naczyń i koców. Powód nie udowodnił też, że zachowanie funkcjonariuszy służby więziennej, którzy nadzorowali go poprzez kontrole w porze dziennej
i nocnej oraz poprzez uczestniczenie w badaniu lekarskim, naruszało jego godność. Ponadto powód nie wykazał, że jego dobra osobiste zostały naruszone poprzez trzymanie przez niego jedzenia na parapecie ani nie wykazał, że dobra
te zostały naruszone poprzez niedziałanie radiowęzła.

Trzeba w tym miejscu stwierdzić, że ocena, czy przez osadzenie
w warunkach zamkniętych doszło do naruszenia godności powoda, wymagała odniesienia się do okoliczności sprawy oraz kryteriów obiektywnych,
a nie do subiektywnych odczuć powoda. Nadmienić w tym miejscu należy,
że przywoływana już godność człowieka konkretyzuje się w poczuciu własnej wartości i oczekiwaniu szacunku ze strony innych ludzi, a miernikiem oceny,
czy doszło do naruszenia godności jest przede wszystkim stanowisko opinii publicznej, będącej wyrazem poglądów powszechnie przyjętych i akceptowanych przez społeczeństwo w danym czasie i miejscu, zaś wzorców, które powinny stanowić docelowy punkt odniesienia dokonywanej oceny dostarczają zapatrywania rozsądnie i uczciwie myślących ludzi (patrz wyroki Sądu Najwyższego: z dnia 25 kwietnia 1989 r., I CR 143/89, OSP 1990/9 poz. 330;
z dnia 7 listopada 2000 r., I CKN 1149/98, Lex Polonica nr 390257 i z dnia
4 kwietnia 2001 r., III CKN 323/2000 Lex Polonica nr 2120566).

Odnośnie pobytu w celi zagrzybionej oraz zawilgoconej, o nieodpowiedniej temperaturze i korzystania z publicznej łaźni, która również była zagrzybiona,
to wskazać należy przykładowo na pogląd wyrażony w wyroku Sądu Najwyższego z dnia 10 maja 2012 r., (IV CSK 473/11, OSNC 2012/12/146, LEX nr 1211994), który Sąd orzekający w niniejszej sprawie w pełni podziela. Zgodnie z tym poglądem o naruszeniu dobra osobistego w postaci uchybienia godności osadzonego w zakładzie karnym nie można mówić w przypadkach pewnych uciążliwości lub niedogodności związanych z samym pobytem w takim zakładzie, polegających na przykład na niższym od oczekiwanego standardzie celi lub urządzeń sanitarnych, skoro dla wielu ludzi nieodbywających kary pozbawienia wolności warunki mieszkaniowe bywają często równie trudne. Wskazać należy,
że w podobnych warunkach, na jakie wskazywał powód, mieszka nadal niemała część społeczeństwa. Odnieść to należy nie tylko do wystąpienia rzekomego zagrzybienia w celi, w której powód przebywał i w publicznej łaźni, ale
i do pozostałych kwestii przez niego podnoszonych.

W zakresie zarzutu niezapewnienia odpowiedniej wentylacji i przez
to uczucia duszności i wilgoci, to bezsporne jest, że w celach zajmowanych przez powoda znajdowały się otwieralne okna i wentylacja. Ponadto problemem
w celach było suszenie prania przez osadzonych, pomimo zakazu i posiadania pralni i suszarni przez zakład.

Zgodnie z art. 102 pkt 1 k.k.w. skazany ma prawo w szczególności
do: odpowiedniego ze względu na zachowanie zdrowia wyżywienia, odzieży, warunków bytowych, pomieszczeń oraz świadczeń zdrowotnych i odpowiednich warunków higieny. Ta ogólna zasadna znajduje swoje dookreślenie w innych przepisach k.k.w. I tak, zgodnie z art. 111 § 1 k.k.w. skazany otrzymuje do użytku z zakładu karnego, odpowiednią do pory roku odzież, bieliznę oraz obuwie,
o ile nie korzysta z własnych. Skazanemu zapewnia się warunki niezbędne
do utrzymania higieny osobistej, w szczególności otrzymuje on z zakładu karnego pościel oraz inne środki do utrzymania higieny i czystości w celi.

Zakład karny wszystkie te obowiązki wobec powoda realizował. Odnosząc się do warunków sanitarnych panujących w celach, to od działania samych osadzonych w dużej mierze zależy utrzymanie porządku i higienicznych warunków w celach, w tym znajdujących się w nich kącików sanitarnych, zwłaszcza,
że Zakład Karny w S. wyposaża osadzonych w odpowiednie środki chemiczne na to pozwalające. Powód miał też zapewnione koce, pościel, ręczniki i ścierki. Twierdzenia co do ich jakości, należy uznać jedynie za gołosłowne, bezsprzecznie natomiast wymiana tychże odbywa się w zakładzie zasadniczo
co 2 tygodnie. Zgodnie zresztą z art. 113 a § 4 k.k.w. skazany może,
za zezwoleniem dyrektora zakładu karnego, otrzymywać paczki z niezbędną
mu odzieżą, bielizną, obuwiem i innymi przedmiotami osobistego użytku oraz środkami higieny, a po pozytywnym zaopiniowaniu przez lekarza - również
z lekami; wydawanie leków odbywa się na zasadach ustalonych przez lekarza. Jeżeli zatem powód był niezadowolony z jakości przekazywanych mu produktów mógł je otrzymać z zewnątrz. Powód nie wskazywał na okoliczności, że dyrektor zakładu karnego odmówił jego wnioskowi w tym zakresie.

Administracja pozwanej jednostki penitencjarnej reagowała również
na występowanie w celach insektów, stosownie do sytuacji przekazując środki owadobójcze do cel lub poprzez działanie profesjonalnych służ i dezynfekowanie cel. Wpływ na występowanie owadów ma zresztą zachowanie się samych osadzonych, na które wskazywał również powód, a mianowicie wystawianie jedzenia na parapet, które ulegało często zepsuciu. Zgodnie z art. 109 § 1 k.k.w. skazany przebywający w zakładzie karnym lub areszcie śledczym otrzymuje trzy razy dziennie napój i posiłki o odpowiedniej wartości odżywczej, w tym
co najmniej jeden posiłek gorący, z uwzględnieniem rodzaju wykonywanej pracy i wieku skazanego, a w miarę możliwości także wymogów religijnych
i kulturowych. Skazany, którego stan zdrowia tego wymaga, otrzymuje wyżywienie według wskazań lekarza. Jak wskazano wyżej skazany ma też możliwość otrzymywania paczek żywnościowych oraz zakupu produktów żywnościowych dla siebie na terenie zakładu (art. 113a § 1 k.k.w.). Skazany może posiadać do (...) kg produktów żywnościowych w celi dla siebie (art. 110 a § 1 k.k.w.). W przepisach nie ma jednak obowiązku wyposażenia celi w lodówkę, wobec tego skazani powinni dostosować rodzaj posiadanych produktów
do warunków, w jakich mają możliwość ich przechowywania. Żądanie powoda
co do wyposażenia cel w lodówki jest nieracjonalne biorąc pod uwagę fakt,
że często lodówek do swojej dyspozycji nie posiadają pracownicy w zakładach pracy czy nawet nie wszystkie hotele są wyposażone w taki sprzęt. Podobnie trzeba ocenić zarzut powoda, że w celach nie ma elektrycznych wentylatorów.

Istotne w niniejszej sprawie jest to, że budynek zakładu karnego, w którym osadzono powoda, został wybudowany najprawdopodobniej na przełomie XVIII
i XIX wieku, a następnie był wielokrotnie adaptowany na cele penitencjarne. Jasne jest, że wyposażenie i konstrukcja tego obiektu nie przedstawia wysokich standardów, choć jest systematycznie ulepszana. Brak należytego dofinansowania więziennictwa w ocenie Sądu nie może być także uznany za przejaw złej woli ustawodawcy, trudno bowiem zakładać, że polityka penalna państwa ukierunkowana jest na stworzenie takich warunków odbywania kary, które stanowiłyby dodatkową dolegliwość i represję dla osób skazanych. Niedofinansowanie więziennictwa, tak jak wielu innych dziedzin publicznej działalności Państwa, m.in. w zakresie służby zdrowia, szkolnictwa, czy opieki społecznej, w tym działań podejmowanych na rzecz osób, które nie naruszają porządku prawnego, jest efektem kondycji gospodarczej Państwa, która przekłada się na standard utrzymania nie tylko jednostek penitencjarnych, ale także szkół czy szpitali. Powyższe winien mieć na względzie powód w kontekście swojej roszczeniowej postawy odnośnie zapewnienia mu odpowiednich - w jego przekonaniu - warunków osadzenia. Warto jest także podkreślić, że realia pobytu w Zakładzie Karnym w S. są identyczne dla ogółu osadzonych i nie dotyczą samego tylko powoda.

Roszczeniowa postawa powoda znajduje swój wyraz także w jego twierdzeniach, że do naruszenia jego godności osobistej doszło poprzez pozbawienie go możliwości wysłuchania komunikatów przez zakładowy radiowęzeł, ponieważ urządzenie przy jego celi było zepsute. Sposób podawania wiadomości w ten sposób jest uprawnieniem zakładu, ale nie jest prawem skazanych, ponieważ nie jest wymieniony nawet w ogólnym przepisie 102 k.k.w. Taki zarzut nie może znaleźć uznania Sądu również dlatego, że wszelkie usterki są przez zakład naprawiane. Trudno też wyobrazić sobie sytuację, że chociażby chwilowa przerwa w działaniu radiowęzła, jakiej mógł doświadczyć powód, wywołała u niego jakąkolwiek krzywdę.

Zdaniem Sądu również działania funkcjonariuszy służby więziennej polegające na nadzorowaniu powoda w Zakładzie Karnym w S. nie mogą być podstawą do zasądzenia jakiegokolwiek zadośćuczynienia na jego rzecz, ponieważ były one umocowane w prawie, więc nie spełniają warunku bezprawności. Zgodnie z art. 90 pkt 8 k.k.w., korespondencja skazanych podlega cenzurze administracji zakładu karnego, chyba że ustawa stanowi inaczej,
a zgodnie z pkt 9, rozmowy telefoniczne skazanych podlegają kontroli administracji zakładu karnego. Co do naruszenia spoczynku nocnego powoda,
to rzeczywiście na gruncie art. 112 § 1 k.k.w. skazany korzysta z niezbędnego
dla zdrowia wypoczynku, w szczególności z prawa do co najmniej godzinnego spaceru i ośmiogodzinnego czasu przeznaczonego na sen w ciągu doby. Jednakże uprawnienie to nie może mieć wpływu na realizowanie przez funkcjonariuszy zakładu karnego obowiązku zapewnienia skazanym bezpieczeństwa, który nakłada art. 108 § 1 k.k.w. W celu wykonania tego obowiązku funkcjonariusze
są uprawnieni do podejmowania kontroli różnego rodzaju, między innymi kontroli osobistej i kontroli cel, a także monitorowaniu zachowania (art. 116 § 2 - 116 § 5 a k.k.w.). Na tej samej podstawie, działając w celu zapewnienia skazanym bezpieczeństwa, funkcjonariusze są uprawnieni do kontroli cel poprzez wizjer.
Z pewnością jest to mało inwazyjna forma kontroli. Ewentualne wybudzanie
się powoda podczas takich kontroli, jest jego sprawą indywidualną. Nie można natomiast obiektywnie uznać, że przesuwanie przesłonki wizjera w ciągu nocy było skierowane w dobra osobiste powoda i miało na celu wywołanie ujemnych skutków w jego funkcjonowaniu.

Odnosząc się do argumentów powoda związanych z udzielaniem skazanym świadczeń opieki medycznej w obecności funkcjonariusza, to jest to również uzasadnione treścią art. 115 § 7 a k.k.w.. Ponadto skazanym, o których mowa
w art. 88 § 3 i 6 pkt 2 k.k.w, świadczenia zdrowotne udzielane są w obecności funkcjonariusza niewykonującego zawodu medycznego. Na wniosek osoby udzielającej te świadczenia mogą one być udzielane skazanemu bez obecności funkcjonariusza niewykonującego zawodu medycznego. Zgodnie z przepisem art. 115 § 7 b k.k.w. przepis § 7 a stosuje się odpowiednio, w przypadku gdy świadczenie zdrowotne udzielane jest skazanemu odbywającemu karę pozbawienia wolności w zakładzie karnym typu zamkniętego poza terenem tego zakładu. W końcu też skazanemu innemu niż określony w § 7 a świadczenia zdrowotne mogą być udzielane w obecności funkcjonariusza niewykonującego zawodu medycznego na wniosek osoby udzielającej świadczenia zdrowotnego, jeżeli jest to konieczne do zapewnienia jej bezpieczeństwa. Z powołanych przepisów wprost zatem wynika obowiązek uczestniczenia funkcjonariusza
w badaniu skazanego, tak aby zapewnić bezpieczeństwo również lekarzowi wykonującemu czynności medyczne. Trzeba też zwrócić uwagę na to, że obecność funkcjonariusza podczas badania odbywa się w taki sposób, że znajduje
się on za parawanem, ponadto funkcjonariusz aktywnie w badaniu
nie uczestniczy.

Na koniec należy dodać, że w ocenie Sądu Okręgowego w Sieradzu powód nie wykazał także, że był źle traktowany przez funkcjonariuszy służby więziennej, że naruszano jego dobra osobiste w czasie przeszukań lub podczas badań lekarskich. Takich okoliczności nie potwierdzili też świadkowie, którzy odbywali karę pozbawienia wolności w pozwanym zakładzie karnym.

Podsumowując, traktowanie powoda pozbawionego wolności nie było poniżające i niehumanitarne. Dolegliwości, które musiał znosić, nie przekraczały rozmiaru wynikającego z obiektywnych warunków panujących w zakładzie karnym typu zamkniętego i nie miały na celu poniżenia lub jego szykanowania. Okoliczności te prowadzą do wniosku, że nie doszło do naruszenia godności, jak i jakichkolwiek innych dóbr osobistych powoda.

W ocenie Sądu, w niniejszej sprawie wątpliwe są twierdzenia powoda
o jego głębokim pokrzywdzeniu na skutek działań jednostki penitencjarnej, zwłaszcza biorąc od uwagę bardzo krótki okres czasu, do którego powód
się odnosi w swoim pozwie. Jakkolwiek powód eksponuje poczucie krzywdy
na skutek uwłaczających jego godności warunków odbywania kary, to jednakże zauważyć należy, że brak jest dowodu, by w trakcie osadzenia zgłaszał
on do sędziego lub sądu penitencjarnego skargi dotyczące warunków panujących w Zakładzie Karnym w S., które zostałyby uwzględnione. Ograniczenia wskazane przez powoda wynikają z samego charakteru kary, a nie z zawinionej czy bezprawnej działalności funkcjonariuszy. Ocena warunków panujących
w pozwanym zakładzie karnym przedstawiona przez powoda ma wyłącznie charakter subiektywny, została oparta na porównaniu ich z wyidealizowanym wzorcem, który nie występuje powszechnie nawet w warunkach wolnościowych. Nie narusza godności skazanego okresowy pobyt w celi zagrzybionej, wymagającej remontu i nieodpowiadającej standardom estetycznym i użytkowym, jeżeli wynika z ogólnej trudnej sytuacji materialnej zakładów karnych, dotykającej większości osób odbywających karę pozbawienia wolności,
nie zaś z chęci poniżenia, czy upokorzenia skazanego. Na uwadze należy mieć również i to, że zakłady karne nie są jednostkami leczniczymi, uzdrowiskowymi, czy też hotelowymi i w ramach posiadanych możliwości lokalowych mają zapewnić przebywającym w nim osadzonym niezbędne minimum.

Wypada jeszcze dodać, że zgodnie ze stanowiskiem Sądu Najwyższego zaniechanie podjęcia przez władzę publiczną działań zapewniających uprawnionej osobie realizację jej praw podmiotowych jest bezprawne wówczas, gdy narusza skonkretyzowany w przepisach prawa obowiązek, którego wykonanie wyłączyłoby powstanie szkody (III CK 367/04, Biul. SN 2005/7/14). W niniejszej sprawie sytuacja taka nie miała miejsca, gdyż pozwany podejmował działania zgodnie z obowiązkami wynikającymi z przepisów prawa i nie dopuścił
się zaniechania konkretnych obowiązków prawnie uregulowanych, jak również wykonując określone przepisami prawa swoje obowiązki wykonywał zgodnie
z prawem.

Mając zatem powyższe na uwadze Sąd orzekł, jak w pkt 1 wyroku, oddalając powództwo.

Na podstawie art. 98 k.p.c. i art. 99 k.p.c. w zw. z § 8 ust. 1 pkt 26 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r.
w sprawie opłat za czynności adwokackie (Dz. U. z 2015 r., poz. 1800 ze zm.), Sąd w pkt 2 wyroku zasądził od powoda na rzecz pozwanego kwotę 240,00 zł tytułem zwrotu kosztów zastępstwa prawnego, gdyż powód przegrał sprawę w całości.

O kosztach zastępstwa prawnego należnych pełnomocnikowi powoda ustanowionemu z urzędu Sąd orzekł, jak w pkt 3 wyroku, ustalając należną
mu opłatę na podstawie § 2 ust. 1, § 4 ust. 1 - 3 i § 14 pkt 26 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 3 października 2016 roku w sprawie ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej przez adwokata z urzędu (tekst jedn., Dz.U. z 2019 r., poz. 18).