Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 25 września 2019 roku

Sąd Okręgowy w Toruniu - IV Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący Sędzia Danuta Domańska

Protokolant st. sekr. sądowy Anna Ryłow

po rozpoznaniu w dniu 25 września 2019 roku w Toruniu

sprawy A. Z.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddziałowi w T.

o wysokość świadczenia

na skutek odwołania A. Z.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddziału w T.

z dnia 9 maja 2018 roku nr (...)

I.  Oddala odwołanie.

II.  Zasądza od Skarbu Państwa (Sądu Okręgowego w Toruniu) na rzecz radcy prawnego I. K. kwotę 90,00 zł (dziewięćdziesiąt złotych 00/100) podwyższoną o kwotę podatku VAT tytułem kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej ubezpieczonemu z urzędu.

Sędzia Danuta Domańska

Sygn. akt IV U 681/18

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 9 maja 2018 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w T., działając na podstawie art. 114 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. z 2017 r. poz. 1383), odmówił A. Z. prawa do przeliczenia świadczenia. W uzasadnieniu rozstrzygnięcia organ rentowy wskazał, że w związku z nieudokumentowaniem wynagrodzeń za okresy pracy od 5 czerwca 1963 r. do 26 sierpnia 1964 r., od 15 czerwca 1965 r. do 12 sierpnia 1966 r., od 13 września 1968 r. do 30 grudnia 1968 r., od 20 stycznia 1969 r. do 3 lipca 1970 r., od 7 maja 1973 r. do 13 maja 1974 r., od 21 sierpnia 1974 r. do 26 listopada 1974 r. i od 24 stycznia 1975 r. do 31 grudnia 1975 r. do wyliczenia podstawy wymiaru świadczenia przyjęto wynagrodzenia minimalne. Decyzją z 9 kwietnia 2009 r. dokonano przeliczenia podstawy wymiaru, ustalając najkorzystniejszy wskaźnik podstawy wymiaru z 3 kolejnych lat kalendarzowych (1980-1982) wynoszący 85,77%. Wobec braku nowych dowodów mających wpływ na wysokość świadczenia wniosek ubezpieczonego został załatwiony decyzją odmowną.

W odwołaniu od powyższej decyzji ubezpieczony wskazał, iż nie zgadza się z powyższą decyzją, wymieniając najkorzystniejsze dla niego finansowo okresy zatrudnienia tj. od 9 kwietnia 1976 r. do 21 sierpnia 1976 r. w (...), od 6 września 1976 r. do 5 października 1977 r. w (...), od 3 listopada 1977 r. do 24 czerwca 1978 r. w (...), od 5 lipca 1978 r. do 2 października 1978 r. w (...), od 17 października 1978 r. do 31 lipca 1978 r. w (...).

W odpowiedzi na odwołanie organ rentowy podtrzymał stanowisko zawarte w zaskarżonej decyzji, wnosząc o oddalenie odwołania.

W piśmie procesowym z 25 lipca 2018 r. organ rentowy wyjaśnił, że do wyliczenia podstawy wymiaru przyjęto wynagrodzenia:

- z tytułu zatrudnienia w (...) w K. wynagrodzenie na podstawie przedłożonego Rp-7 za okres od 3 czerwca 1980 r. do 31 lipca 1980 r. w wysokości 10.358 zł, natomiast za okres od 17 października 1978 r. do 2 czerwca 1980 r. przyjęto wynagrodzenia minimalne (za 1978 r. – 3.975 zł, za 1979 r. – 20.800 zł i za 1980 r. – 10.134 zł);

- z tytułu zatrudnienia w (...) zainteresowany przedłożył Rp-7 jedynie za okres od 1 stycznia 1976 r. do 31 marca 1976 r. w wysokości 15.457 zł, za okres od 24 stycznia 1975 r. do 31 grudnia 1975 r. przyjęto wynagrodzenia minimalne 13.510 zł;

- z tytułu zatrudnienia w (...) od 9 kwietnia 1976 r. do 21 sierpnia 1976 r. przyjęto wynagrodzenie z legitymacji ubezpieczeniowe w wysokości 12.525 zł;

- z tytułu zatrudnienia w (...) od 6 września 1976 r. do 5 października 1977 r. (z Rp-7 za 1976 r. 9.072 zł, za 1977 r. 39.024 zł z legitymacji ubezpieczeniowej);

- z tytułu zatrudnienia w (...) od 3 listopada 1977 r. do 24 czerwca 1978 r. (z Rp.-7 za 1977 r. – 10.559 zł, za 1978 r. – 32.621 zł).

Na podstawie przedłożonej dokumentacji ZUS decyzją z 9 kwietnia 2009 r. ponownie ustalił wysokość podstawy wymiaru, przyjmując za okresy zatrudnienia, za które nie udowodniono faktycznie osiąganych zarobków – wynagrodzenia minimalne. Najkorzystniejszy wskaźnik wysokości podstawy wymiaru ustalony został z kolejnych 3 lat kalendarzowych 1980-1982 i wyniósł 85,77% ( vide: pismo – k. 16-17 akt sądowych).

W kolejnym piśmie z 5 września 2018 r. organ rentowy wyjaśnił, że ubezpieczony udowodnił łącznie 28 lat, 5 miesięcy oraz 17 dni okresów składkowych i nieskładkowych. Do wyliczenia okresów składkowych i nieskładkowych zostały przyjęte dokumenty znajdujące się w aktach dotyczących okresów zatrudnienia. Najkorzystniejszy wskaźnik wysokości podstawy wymiaru świadczenia ustalony został z 3 kolejnych lat kalendarzowych 1980-1982 wynoszący 85,77%. Ponowne ustalenie wysokości emerytury może nastąpić na wniosek świadczeniobiorcy w przypadku przedłożenia nowych dowodów dotyczących nieuwzględnionych dotychczas okresów składkowych, nieskładkowych lub osiąganych zarobków, na podstawie których wskaźnik wysokości podstawy wymiaru będzie wyższy od już przyjętego wynoszącego 85,77%. Wszystkie przedłożone przez ubezpieczonego dokumenty na okoliczność zatrudnienia i wynagrodzenia znajdujące się w aktach emerytalnych zostały uwzględnione w wysokości świadczenia.

( vide: - pismo - k. 28-30 akt sądowych)

W piśmie z 27 marca 2019 r. pełnomocnik ubezpieczonego z urzędu – radca prawny - podtrzymała dotychczasowe stanowisko, wnosząc o zmianę zaskarżonej decyzji , ewentualnie jej uchylenie i przekazanie organowi rentowemu do ponownego rozpoznania. Wskazała wartość przedmiotu sporu w wysokości 16.104 zł. oraz że nie zgłasza żadnych nowych dowodów i okoliczności mających wpływ na wysokość świadczenia. Ponadto pełnomocnik ubezpieczonego wniosła o zasądzenie na rzecz pełnomocnika ustanowionego z urzędu kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

( vide: pismo – k. 92-93 akt sądowych).

W kolejnym piśmie z 24 kwietnia 2019 r. pełnomocnik ubezpieczonego wskazała, że wartość przedmiotu sporu została obliczona poprzez zsumowanie otrzymywanej emerytury przez okres roku. Wyjaśniła, że ubezpieczony wnosi o obliczenie wskaźnika wysokości podstawy wymiaru świadczenia w oparciu o lata 1976-1980.

W latach 1976-1980 ubezpieczony pracował w podanych zakładach pracy:

- od 1 styczna 1976 r. do 31 marca 1976 r. w (...) S.A. - łączne wynagrodzenie w wysokości 15.457 zł,

- od 9 kwietnia 1976 r. do 21 sierpnia 1976 r. w (...) – przeciętne miesięczne wynagrodzenie wyniosło 6.262,50 zł,

- od 6 września 1976 r. do 5 października 1977 r. w (...) S.A. – wynagrodzenie 9.072 zł za 1976 r. i 19.128 zł za 1977 r.,

- od 3 listopada 1977 r. do 24 czerwca 1978 r. w (...) Przedsiębiorstwie (...) – przeciętne miesięczne wynagrodzenie w 1978 r. wynosiło 5.735 zł,

- w 1978 r. w (...) Przedsiębiorstwie Budowlanym – miesięczne przeciętne wynagrodzenie w wysokości 6.125 zł,

- od 17 października 1978 r. do 31 lipca 1980 r. w Przedsiębiorstwie (...) – wynagrodzenie za 1980 r. wynosiło 10.358 zł.

Pełnomocnik ubezpieczonego wskazała, że ZUS przyjął, iż ubezpieczony w okresie od 17 października 1978 r. do 31 lipca 1980 r. pracował w Przedsiębiorstwie (...). (...). Tymczasem w aktach rentowych podano, że w tym okresie był zatrudniony w (...) w P.. Z kolei z legitymacji ubezpieczeniowej wynika, że był zatrudniony w Przedsiębiorstwie (...) w G..

( vide: - pismo – k. 105-107 akt sądowych).

W piśmie z 17 maja 2019 r. organ rentowy nie zakwestionował podanej przez pełnomocnika ubezpieczonego wartości przedmiotu sporu. Wskazał, że do wyliczenia wysokości emerytury przyjęto następujące okresy zatrudnienia i wynagrodzenia:

- od 1 stycznia 1976 r. do 31 marca 1976 r. w (...)– 15.457 zł z Rp-7,

- od 9 kwietnia 1976 r. do 21 sierpnia 1976 r. w (...) – 12.525 zł z legitymacji ubezpieczeniowej,

- od 6 września 1976 r. do 5 października 1977 r. w (...) – 9.072 zł za 1976 r. i 19.128 zł za 1977 r. z Rp-7,

- od 3 listopada 1977 r. do 24 czerwca 1978 r. w (...) – 10.559 zł za 1977 r. i 32.621 zł za 1978 r. z Rp-7,

- od 5 lipca 1978 r. do 2 października 1978 r. w (...) – 6.125 zł z legitymacji ubezpieczeniowej,

- od 17 października 1978 r. do 31 lipca 1980 r. w (...) – 3.975 zł za 1978 r. (minimalne wynagrodzenie), 20.800 zł za 1979 r. (minimalne wynagrodzenie) i za 1980 r.: 10.358 zł z Rp-7 (za okres od 3 czerwca 1980 r. do 31 lipca 1980 r.) i 10.134 zł (minimalne wynagrodzenie za okres od 1 stycznia 1980 r. do 2 czerwca 1980 r.).

Wysokość wskaźnika podstawy wymiaru świadczenia kształtuje się następująco:

- wwpw z 20 lat kalendarzowych wybranych z całego okresu zatrudnienia wynosi 65,33%,

- wwpw z 10 kolejnych lat kalendarzowych wybranych z 20 lat kalendarzowych poprzedzających rok, w którym zgłoszono wniosek emerytalny wynosi 70,61%,

- wwpw z 10 kolejnych lat kalendarzowych wybranych z 20 lat kalendarzowych poprzedzających rok, w którym zgłoszono wniosek o przeliczenie renty wynosi 14,76%,

- wwpw z 3 kolejnych lat 1980-1982 poprzedzających rok, w którym zgłoszono wniosek emerytalny wynosi 85,77% i jest wskaźnikiem najkorzystniejszym.

( vide: - pismo – k. 113-115 akt sądowych)

W toku rozprawy w dniu 31 lipca 2019 r. pełnomocnik ubezpieczonego wskazała, że po dokonaniu porównania sporządzonego przez siebie zestawienia z zestawieniem ZUS nie ma zastrzeżeń co do wysokości wynagrodzeń i okresów zatrudnienia przyjętych przez ZUS. Jednakże w jej ocenie organ rentowy nie wykazał, że wysokość emerytury przy przyjęciu wskaźnika za 3 lat byłaby wyższa aniżeli przy przyjęciu innych wariantów wskaźnika. Oznajmiła również, iż ubezpieczony nie może przedstawić nowych dowodów ani okoliczności, o czym mowa w art. 114 ustawy emerytalnej. Wniosła o ponowne przeliczenie wysokości świadczenia ubezpieczonego z wyliczeniem wskaźnika z uwzględnieniem wynagrodzeń za lata 1976-1980 ( vide: - elektroniczny protokół rozprawy z 31.07.2019 r. – od 00:02:06 do 00:14:42).

Na rozprawie w dniu 25 września 2019r. pełnomocnik ubezpieczonego podtrzymała żądanie wyliczenia wskaźnika wysokości podstawy wymiaru świadczenia z uwzględnieniem wynagrodzeń uzyskanych przez ubezpieczonego w latach 1976-1980, podała też, że koszty zastępstwa procesowego nie zostały uiszczone ani w całości ani w części.

( vide: - elektroniczny protokół rozprawy z 25.09.2019r. – od 00:01:35 do 00:04:30 i od 00:06:24 do 00:08:16)

Sąd Okręgowy w Toruniu ustalił, co następuje:

W dniu 30.04.1992r. A. Z. złożył w organie rentowym wniosek o rentę inwalidzką. Decyzją z dnia 16 czerwca 1992r. ZUS przyznał ubezpieczonemu prawo do renty inwalidzkiej 3 grupy od dnia 28 marca 1992r. Od dnia 1 listopada 1996 r. ubezpieczony miał przyznane prawo do wcześniejszej emerytury ( od daty określonej wyrokiem sądu). Do obliczenia wysokości emerytury ZUS przyjął 28 lat 1 miesiąc okresów składkowych i 4 miesiące okresów nieskładkowych. Za podstawę wymiaru emerytury przyjęto zwaloryzowaną podstawę wymiaru renty, ustaloną od wynagrodzeń z kolejnych 3 lat kalendarzowych 1986-1988, wskaźnik wysokości podstawy wymiaru renty wyniósł 74,90%.

Dowód: - wniosek rentowy – k. 1 teczka nr 2 ZUS, decyzja ZUS z dnia 16.06.1992r. – k. 66-67 teczka nr 2 ZUS, decyzja ZUS z dnia 10.03.1997r. – k. 61 plik II teczka 1 ZUS.

Na skutek wniosku z 14 kwietnia 1997 r., do którego ubezpieczony dołączył zaświadczenie o zatrudnieniu i wynagrodzeniu za okres zatrudnienia od 15 sierpnia 1980 r. do 31 lipca 1982 r., decyzją z 17 kwietnia 1997 r. ZUS ponownie ustalił wysokość emerytury, przyjmując do ustalenia podstawy wymiaru świadczenia wynagrodzenie z kolejnych 3 lat kalendarzowych 1980-1982 – wskaźnik wysokości podstawy wyniósł 81,11%.

W dniu 2 maja 2001 r. ubezpieczony ponownie wystąpił z wnioskiem o przeliczenie emerytury, przekładając informację o wynagrodzeniach za lata 1977-1978, jednakże ZUS na mocy decyzji z 12 czerwca 2001 r. odmówił przeliczenia emerytury, ponieważ nadal najkorzystniejszy był wskaźnik z lat 1980-1982. Brak było możliwości ustalenia wskaźnika wysokości podstawy wymiaru od wynagrodzenia z 20 lat kalendarzowych, ponieważ ubezpieczony udowodnił wynagrodzenie z 18 lat kalendarzowych.

Następnie w dniu 18 lutego 2009 r. ubezpieczony ponownie wystąpił z wnioskiem o przeliczenie emerytury – z uwzględnieniem wynagrodzenia minimalnego. Decyzją z 9 kwietnia 2009 r. ZUS ponownie ustalił wysokość podstawy wymiaru emerytury, przyjmując za okresy zatrudnienia, za które ubezpieczony nie udowodnił faktycznie osiąganych zarobków, wynagrodzenie minimalne. Wskaźnik wysokości podstawy wymiaru ustalony z 3 kolejnych lat kalendarzowych wyniósł 85,77%.

Kolejny wniosek o przeliczenie emerytury ubezpieczony złożył 16 grudnia 2010 r., dołączając legitymację ubezpieczeniową. Wskaźnik wysokości podstawy wymiaru ustalony z kolejnych 10 lat kalendarzowych wybranych z 20 lat kalendarzowych poprzedzających bezpośrednio rok, w którym zgłoszono wniosek o emeryturę oraz o ponowne ustalenie emerytury, jak i z 20 lat kalendarzowych wybranych z całego okresu podlegania ubezpieczeniu okazały się niższe od już przyjętego.

Wniosek z 22 maja 2017 r. o ponowne przeliczenie emerytury został również załatwiony odmownie na mocy decyzji z 31 maja 2017 r., z uwagi na nieprzedłożenie nowych dowodów.

Od dnia 01.09.2010r. ubezpieczony uprawniony jest do emerytury z tytułu osiągnięcia powszechnego wieku emerytalnego. Wysokość emerytury ubezpieczonego nie uległa podwyższeniu, ponieważ po przyznaniu wcześniejszej emerytury ubezpieczony nie pozostawał w ubezpieczeniu przez co najmniej 30 miesięcy.

Dowód: - pisma – k. 212 akt ZUS t. I,

- wyrok – k. 241 akt ZUS t. I,

- wniosek emerytalny – k. 4 akt ZUS t. I p. 5,

- wyrok – k. 42 akt ZUS t. I p. 5,

- decyzja w wykonaniu prawomocnego wyroku – k. 62 akt ZUS t. I p. 5,

- wniosek o przeliczenie – k. 81 akt ZUS t. I p. 5,

- decyzja z 17.04.1997 r. – k. 85 akt ZUS t. I p. 5,

- wniosek o przeliczenie – k. 5 akt ZUS t. II,

- decyzja z 12.06.2001 r. – k. 12 akt ZUS t. I,

- wniosek o przeliczenie – k. 133 akt ZUS t. II,

- wniosek o przeliczenie – k. 234 akt ZUS t. III,

- pismo – k. 244 akt ZUS t. III,

- wniosek – k. 285 akt ZUS t. III,

- decyzja z 31.05.2017 r. – k. 298 akt ZUS t. III,

- pismo – k. 305 akt ZUS t. III.

Do wyliczenia wysokości emerytury ubezpieczonego ZUS przyjął następujące okresy zatrudnienia i wynagrodzenia:

- od 1 stycznia 1976 r. do 31 marca 1976 r. w (...)– 15.457 zł z Rp-7,

- od 9 kwietnia 1976 r. do 21 sierpnia 1976 r. w (...) – 12.525 zł z legitymacji ubezpieczeniowej,

- od 6 września 1976 r. do 5 października 1977 r. w (...) – 9.072 zł za 1976 r. i 19.128 zł za 1977 r. z Rp-7,

- od 3 listopada 1977 r. do 24 czerwca 1978 r. w (...) – 10.559 zł za 1977 r. i 32.621 zł za 1978 r. z Rp-7,

- od 5 lipca 1978 r. do 2 października 1978 r. w (...) G. – 6.125 zł z legitymacji ubezpieczeniowej,

- od 17 października 1978 r. do 31 lipca 1980 r. w (...) – 3.975 zł za 1978 r. (minimalne wynagrodzenie), 20.800 zł za 1979 r. (minimalne wynagrodzenie) i za 1980 r.: 10.358 zł z Rp-7 (za okres od 3 czerwca 1980 r. do 31 lipca 1980 r.) i 10.134 zł (minimalne wynagrodzenie za okres od 1 stycznia 1980 r. do 2 czerwca 1980 r.).

Okoliczności bezsporne między stronami.

W dniu 25 kwietnia 2018 r. A. Z. ponownie wystąpił z wnioskiem o przeliczenie wysokości otrzymywanej emerytury, powołując się na wynagrodzenia osiągane w latach 60-tych i 70-tych.

Zaskarżoną decyzją z dnia 9 maja 2018 r. ZUS Oddział w T. odmówił ubezpieczonemu prawa do przeliczenia świadczenia. W uzasadnieniu rozstrzygnięcia organ rentowy wskazał, że w związku z nieudokumentowaniem wynagrodzeń za okresy pracy od 5 czerwca 1963 r. do 26 sierpnia 1964 r., od 15 czerwca 1965 r. do 12 sierpnia 1966 r., od 13 września 1968 r. do 30 grudnia 1968 r., od 20 stycznia 1969 r. do 3 lipca 1970 r., od 7 maja 1973 r. do 13 maja 1974 r., od 21 sierpnia 1974 r. do 26 listopada 1974 e. i od 24 stycznia 1975 r. do 31 grudnia 1975 r. do wyliczenia podstawy wymiaru świadczenia przyjęto wynagrodzenia minimalne. Decyzją z 9 kwietnia 2009 r. dokonano przeliczenia podstawy wymiaru ustalając najkorzystniejszy wskaźnik podstawy wymiaru z 3 kolejnych lat kalendarzowych (1980-1982) wynoszący 85,77%. Wobec braku nowych dowodów mających wpływ na wysokość świadczenia wniosek ubezpieczonego został załatwiony decyzją odmowną.

Dowód: - wniosek – k. 311 akt ZUS – teczka 3,

- zaskarżona decyzja - k. 312 akt ZUS – teczka 3.

W toku postępowania – w odpowiedzi na zarządzenie Sądu – organ rentowy dokonał hipotetycznego wyliczenia wskaźnika wysokości podstawy wymiaru świadczenia, z uwzględnieniem wynagrodzeń ubezpieczonego uzyskanych w latach 1976-1980 wskazanym w piśmie pełnomocnika ubezpieczonego.

1976 r.

- 15.457,00 zł - (...) S.A. od 1.01.1976 r. do 31.03.1976 r. (zaświadczenie Rp-7)

- od 09.04.1976 r. do 21.08.1976 r. (...) - wyliczenie z uwzględnieniem przeciętnego wynagrodzenia wpisanego w legitymacji ubezpieczeniowej wynoszącego 6262,50 zł.

ZUS nie zgodził się z przyjęciem w okresie od 09.04.1976 r. do 21.08.1976 r. przeciętnego wynagrodzenia w wysokości 6262,50 zł z uwagi na to, że wpis w legitymacji dotyczy dwóch miesięcy (kwota 12.525 zł podzielona została na 2), a zatrudnienie trwało od kwietnia do sierpnia, a więc blisko 5 miesięcy. Nie wiadomo, jakie wynagrodzenie ubezpieczony otrzymywał w pozostałym okresie.

od 04.04.1976 r. do 30.04.1976 r.

6.262,50 zł : 30 x 22 dni = 4592,50 zł

od 01.05.2076 r. do 31.07.1976 r.

6.262,50 zł x 3 = 18.787,50 zł

od 1.08.1976 r. do 21.08.1976 r.

6.262,50 zł : 31 x 21 dni = 4.242,34 zł

- 9.072 zł - (...) S.A. od 6.09.1976 r. do 31.12.1976 r.

Łączna suma roku: 52.151,34 zł

Ustalony wskaźnik roku wyniósł 101,52% (kwota 52.151 zł podzielona przez średnią krajową obowiązującą w 1976 r. wynoszącą 51.372 zł)

1977 r.

- 19.128 zł - (...) S.A. od 01.01.1977 r. do 05.10.1977 r.

- 10.559 zł - (...) od 03.11.1977 r. do 31.12.1977 r.

Łączna suma roku: 29.687,00 zł

Ustalony wskaźnik roku wynosi 53,83 % (kwota 29.687 zł podzielona przez średnią krajową obowiązującą w roku 1977, wynoszącą 55.152 zł)

1978 r.

- od 01.01.1978 r. do 24.06.1978 r. - (...) - wyliczenie z uwzględnieniem przeciętnego wynagrodzenia wpisanego w legitymacji ubezpieczeniowej wynoszącego 5.735,00 zł:

ZUS nie zgodził się z przyjęciem takiego sposobu wyliczenia z uwagi na to, że kwota dotyczy tylko jednego miesiąca i na ten okres zatrudnienia przedłożone zostało zaświadczenie Rp-7.

od 1.01. do 31.05.1978 r.

5.735 zł x 5 m-cy = 28.675 zł

od 1.01.- 24.06.1978 r.

5.735 zł: 30 x 24 dni = 4.588 zł

- od 05.07.1978 r. do 2.10.1978 r. - (...) wyliczenie z uwzględnieniem przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia wpisanego w legitymacji ubezpieczeniowej wynoszącego 6.125 zł:

od 5.07 do 31.07.1978 r.

6.125 zł : 31 x 27 dni = 5.334,68 zł

od 1.08. do 30.09.1978 r.

6.125 zł x 2 m-ce = 12.250 zł

Od 1.10. do 2.10.1978 r.

6.125 : 31 x 2 dni = 395,16 zł

Łączna suma roku: 51.242.84 zł/51243 zł/

Ustalony wskaźnik roku wynosi 87,38 % (kwota 51.243 zł podzielona przez średnią krajową obowiązującą w roku 1978 wynoszącą 58.644 zł)

Rok 1979

- wynagrodzenie minimalne od 1.01.1979 r. do 31.12.1979 r. z tytułu zatrudnienia (...) z uwagi na brak informacji o zarobkach

Suma roku wynosi 20.800,00 zł

Ustalony wskaźnik roku wynosi 32,54 % (kwota 20.800 zł podzielona przez średnią krajową obowiązującą w roku 1979 wynoszącą 63.924 zł)

1980 r.

- 10.358 zł - (...) w okresie od 3.06.1980 r. do 31.07.1980 r.

- 30.621 zł - I. w okresie od 15.08. do 31.12.1980 r.

Wynagrodzenie minimalne od 1.01.1980 r. do 2.06.1980 r. wynoszące 10.134 zł

Łączna suma roku: 51.113,00 zł.

Ustalony wskaźnik roku wynosi 70,52 % (kwota 51.113 zł podzielona przez średnią krajowa obowiązującą w roku 1980 wynoszącą 72.480 zł)

Jednocześnie organ rentowy wskazał, że brak było możliwości ustalenia wskaźnika wysokości podstawy wymiaru z uwzględnieniem wynagrodzeń uzyskanych z trzech lat kalendarzowych w okresie od 1976 r. do 1980 r., gdyż podstawę wymiaru emerytury lub renty stanowi ustalona przeciętna, zwaloryzowana kwota wynagrodzenia lub dochodu, która stanowiła podstawę wymiaru składek na ubezpieczenie społeczne na podstawie przepisów prawa polskiego w okresie kolejnych 3 lat kalendarzowych tj. od roku 1980 wybranych przez zainteresowanego z ostatnich 12 lat kalendarzowych, jeżeli wniosek o świadczenie zostanie zgłoszony do dnia 31 grudnia 1992 r.

W myśl obowiązującej ustawy z dnia 17.12.1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. 2018 r. poz. 1270) ponownego przeliczenia podstawy wymiaru dokonano :

- z liczby kolejnych lat kalendarzowych i w okresie wskazanym do ustalenia poprzedniej podstawy wymiaru świadczenia (wyliczony wskaźnik wyniósł 14,76%),

- z kolejnych 10 lat kalendarzowych wybranych z 20 lat kalendarzowych, poprzedzających bezpośrednio rok kalendarzowy, w którym zgłoszono wniosek o ponowne ustalenie świadczenia (brak możliwości ustalenia z uwagi na to, że ubezpieczony nie przedłożył 10 kolejnych lat kalendarzowych, aby można było ustalić ten wariant),

- z 20 lat kalendarzowych wybranych z całego okresu podlegania ubezpieczeniu, przypadających przed rokiem zgłoszenia wniosku o ponowne ustalenie świadczenia, (wyliczony wskaźnik wyniósł 66,76 %)

( vide: - pismo ZUS zawierające hipotetyczne wyliczenie – k. 136-138v akt sądowych,)

- wyliczenie nie kwestionowane przez pełnomocnika ubezpieczonego.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Powyższy stan faktyczny pozostawał w istocie bezsporny i został ustalony na podstawie dokumentacji zgromadzonej w aktach sądowych niniejszej sprawy oraz w aktach prowadzonych przez organ rentowy.

Sad przyznał walor wiarygodności powyższym dokumentom, albowiem były jasne, pełne i rzetelne, a nadto żadna ze stron nie kwestionowała wiarygodności zawartych w nich treści ani ich mocy dowodowej, wobec czego nie budziły one również wątpliwości Sądu.

Kwestia sporna w niniejszej sprawie – po sprecyzowaniu stanowiska przez ubezpieczonego – sprowadzała się do ustalenia najkorzystniejszego wskaźnika wysokości podstawy wymiaru świadczenia otrzymywanego przez ubezpieczonego i sposobu jego wyliczenia. W ocenie organu rentowego wskaźnik wysokości podstawy wymiaru świadczenia powinien być wyliczony z kolejnych 3 lat kalendarzowych 1980-1982 i wynosić 85,77%. Natomiast według stanowiska ubezpieczonego - ZUS nie udowodnił, aby wysokość emerytury przy przyjęciu wskaźnika za lata 1980-1982 była wyższa aniżeli przy przyjęciu innych wariantów wskaźnika tj. obliczonych na podstawie wynagrodzeń osiągniętych w okresach zatrudnienia w latach 1976-1980. Ubezpieczony nie kwestionował przy tym przyjętych do ustalenia wysokości emerytury okresów zatrudnienia i wysokości wynagrodzeń. Bezsporne również było, iż ubezpieczony nie przedłożył nowych dowodów, składając obecny wniosek o przeliczenie emerytury.

Przechodząc do rozważań prawnych na tle niniejszej sprawy należy wskazać, że w realiach niniejszej sprawy A. Z. wystąpił z wnioskiem o przyznanie prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy w kwietniu 1992 r., co ma istotne znaczenie z punktu widzenia obowiązujących ówcześnie regulacji.

W okresie tym obowiązywała ustawa z dnia 17 października 1991 r. o rewaloryzacji emerytur i rent, o zasadach ustalania emerytur i rent oraz o zmianie niektórych ustaw (Dz. U. Nr 104, poz. 450). Zgodnie z art. 7 ust. 1 wskazanego aktu prawnego podstawę wymiaru emerytury lub renty stanowiła ustalona w sposób określony w ust. 5 i 6, z uwzględnieniem art. 8 i 9, przeciętna, zwaloryzowana kwota wynagrodzenia lub dochodu, która stanowiła podstawę wymiaru składek na ubezpieczenie społeczne na podstawie przepisów prawa polskiego, w okresie:

1) kolejnych 3 lat kalendarzowych wybranych przez zainteresowanego z ostatnich 12 lat kalendarzowych, jeżeli wniosek o świadczenie zostanie zgłoszony do dnia 31 grudnia 1992 r., z zastrzeżeniem ust. 3 i 4,

2) kolejnych 4 lat kalendarzowych wybranych przez zainteresowanego z ostatnich 13 lat kalendarzowych, jeżeli wniosek o świadczenie zostanie zgłoszony do dnia 31 grudnia 1993 r., z zastrzeżeniem ust. 3 i 4,

3) kolejnych 5 lat kalendarzowych wybranych przez zainteresowanego z ostatnich 14 lat kalendarzowych, jeżeli wniosek o świadczenie zostanie zgłoszony do dnia 31 grudnia 1994 r.,

4) kolejnych 6 lat kalendarzowych wybranych przez zainteresowanego z ostatnich 15 lat kalendarzowych, jeżeli wniosek o świadczenie zostanie zgłoszony do dnia 31 grudnia 1995 r.,

5) kolejnych 7 lat kalendarzowych wybranych przez zainteresowanego z ostatnich 16 lat kalendarzowych, jeżeli wniosek o świadczenie zostanie zgłoszony do dnia 31 grudnia 1996 r.,

6) kolejnych 8 lat kalendarzowych wybranych przez zainteresowanego z ostatnich 17 lat kalendarzowych, jeżeli wniosek o świadczenie zostanie zgłoszony do dnia 31 grudnia 1997 r.,

7) kolejnych 9 lat kalendarzowych wybranych przez zainteresowanego z ostatnich 18 lat kalendarzowych, jeżeli wniosek o świadczenie zostanie zgłoszony do dnia 31 grudnia 1998 r.,

8) kolejnych 10 lat kalendarzowych wybranych przez zainteresowanego z ostatnich 19 lat kalendarzowych, jeżeli wniosek o świadczenie zostanie zgłoszony do dnia 31 grudnia 1999 r.,

9) kolejnych 10 lat kalendarzowych wybranych przez zainteresowanego z ostatnich 20 lat kalendarzowych, jeżeli wniosek o świadczenie zostanie zgłoszony po dniu 31 grudnia 1999 r.,

przy czym okres ostatnich lat kalendarzowych liczy się wstecz od roku, w którym zgłoszono wniosek o emeryturę lub rentę.

W myśl art. 8 ust. 1 ustawy podstawę wymiaru emerytury dla osoby, która wcześniej miała ustalone prawo do renty inwalidzkiej na podstawie przepisów wymienionych w art. 1, stanowi:

1) podstawa wymiaru renty inwalidzkiej - w wysokości uwzględniającej rewaloryzację oraz wszystkie kolejne waloryzacje przypadające w okresie następującym po ustaleniu prawa do renty inwalidzkiej albo

2) podstawa wymiaru ustalona na nowo w myśl art. 7.

Mając na uwadze datę zgłoszenia przez ubezpieczonego wniosku o rentę, podstawa wymiaru renty została obliczona zgodnie z ówcześnie obowiązującą przytoczoną powyżej regulacją tj. z uwzględnieniem wynagrodzeń z kolejnych 3 lat kalendarzowych wybranych przez zainteresowanego z ostatnich 12 lat kalendarzowych, licząc wstecz od roku, w którym zgłoszono wniosek o emeryturę lub rentę. Za podstawę wymiaru emerytury przyjęto zwaloryzowaną podstawę wymiaru renty inwalidzkiej, na podstawie najkorzystniejszych zarobków. Do ustalenia podstawy wymiaru świadczenia uwzględniono wynagrodzenie z kolejnych 3 lat kalendarzowych (1980-1982) z okresu ostatnich 12 lat kalendarzowych przed złożeniem wniosku o świadczenie (1980-1991), wobec czego wskaźnik wysokości podstawy wymiaru emerytury wyniósł 85,77%. Wyliczenie pozostaje w zgodzie z ówcześnie obowiązującą regulacją art. 7 ust. 1 pkt 1 ustawy o rewaloryzacji emerytur i rent.

Powyższy przepis nie uprawnia do rozszerzania przedziału czasowego, z którego można wybrać okres 3 lat zarobkowania ani do wydłużania samego okresu zarobkowania i wychodzenia poza 12-letni okres przed złożeniem wniosku o świadczenie.

Należy w tym miejscu przytoczyć treść art. 111 ust. 1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (tj. Dz. U. z 2018 r. poz. 1270), który stanowi, iż wysokość emerytury lub renty oblicza się ponownie, z zastrzeżeniem ust. 2 i 3, od podstawy wymiaru ustalonej w myśl art. 15, jeżeli do jej obliczenia wskazano podstawę wymiaru składki na ubezpieczenie społeczne lub ubezpieczenia emerytalne i rentowe na podstawie przepisów prawa polskiego:

1) z liczby kolejnych lat kalendarzowych i w okresie wskazanym do ustalenia poprzedniej podstawy wymiaru świadczenia,

2) z kolejnych 10 lat kalendarzowych wybranych z 20 lat kalendarzowych, poprzedzających bezpośrednio rok kalendarzowy, w którym zgłoszono wniosek o przyznanie emerytury lub renty albo o ponowne ustalenie emerytury lub renty, z uwzględnieniem art. 176,

3) z 20 lat kalendarzowych wybranych z całego okresu podlegania ubezpieczeniu, przypadających przed rokiem zgłoszenia wniosku o ponowne ustalenie emerytury lub renty

- a wskaźnik wysokości podstawy wymiaru jest wyższy od poprzednio obliczonego.

Sąd rozpoznający niniejszą sprawę podziela pogląd wyrażony w wyroku Sądu Apelacyjnego w Poznaniu z dnia 9 stycznia 2014 r. sygn. akt III AUa 803/13 (LEX nr 1441457), iż prawidłowa wykładnia cytowanego przepisu sprowadza się do tego, że musi uwzględniać to, że zgłoszona na zasadach w nim przewidzianych podstawa wymiaru będzie pochodzić z tej samej lub takiej samej liczby kolejnych lat kalendarzowych mieszczących się w okresie wskazanym do ustalenia poprzedniej podstawy wymiaru, wynikającym z obowiązujących w tamtym czasie przepisów oraz ustalony przy przyjęciu tej podstawy wskaźnik wysokości podstawy będzie wyższy od poprzednio obliczonego. (…) Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 18 maja 2007 r. I BU 13/06 wskazał, że w przypadku przyjęcia za podstawę wymiaru emerytury podstawy wymiaru renty z tytułu niezdolności do pracy (art. 21 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 17.12 1998 r.) wysokość emerytury może być obliczona ponownie na podstawie art. 111 ust. 1 pkt 1 tej ustawy z takiej samej liczby lat kalendarzowych mieszczących się w okresie wskazanym do ustalenia podstawy pobieranej wcześniej renty. (…) W tych warunkach ponowne obliczenie podstawy wymiaru emerytury może być z takiego samego okresu wskazanego do poprzedniej podstawy wymiaru świadczenia. Podobnie wypowiedział się Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 18 maja 2007 r. sygn. akt I BU 13/06 (Legalis nr 103014), Sąd Apelacyjny w Katowicach w wyroku z dnia 28 września 2004 r. sygn. akt III AUa 1357/03 (Legalis nr 72057) czy Sąd Apelacyjny w Gdańsku w wyroku z dnia 16 maja 2013 r. sygn. akt III AUa 1931/12 (Legalis nr 732638).

Nadto Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 11 października 2000 r. sygn. akt II UKN 32/00 (Legalis nr 315289) wyjaśnił, że (…) przepis § 9 ust. 5 rozporządzenia w brzmieniu nadanym rozporządzeniem z dnia 5 października 1990 r. jako zezwalający na „cofanie” się okresu 3 letniego, z którego przyjmowane jest wynagrodzenie do podstawy wymiaru emerytury poza okres 12 lat poprzedzających złożenie wniosku o emeryturę jest sprzeczny z ustawą o rewaloryzacji.

Należy również zwrócić uwagę, że gdyby przyjąć wskaźnik wysokości podstawy wymiaru świadczenia za lata 1976-1980, jak wnioskował ubezpieczony, to i tak wskaźnik ten wynoszący 69,15% (1976 r. – 101,52%, 1977 r. 53,83%, 1978 r. – 87,38%, 1979 r. – 32,54%, 1980 r. – 70,52%; 345,79% : 5 = 69,15%) byłby niższy od wskaźnika ustalonego z kolejnych 3 lat kalendarzowych od 1980-1982, który wynosi 85,77%.

Reasumując, przeliczenie podstawy wymiaru emerytury ubezpieczonego w sposób wynikający z art. 111 ustawy emerytalnej, czyli z kolejnych 10 lat kalendarzowych wybranych z 20 lat kalendarzowych poprzedzających bezpośrednio rok kalendarzowy, w którym zgłoszono wniosek o przyznanie emerytury, albo z 20 lat kalendarzowych wybranych z całego okresu podlegania ubezpieczeniu, przypadających przed rokiem zgłoszenia wniosku o ponowne ustalenie emerytury okazało się niemożliwe z uwagi na niższy wskaźnik wysokości podstawy wymiaru. Wysokość wskaźnika podstawy wymiaru świadczenia kształtowała się następująco: wwpw z 20 lat kalendarzowych wybranych z całego okresu zatrudnienia wyniósł 65,33%, wwpw z 10 kolejnych lat kalendarzowych wybranych z 20 lat kalendarzowych poprzedzających rok, w którym zgłoszono wniosek emerytalny wyniósł 70,61%, wwpw z 10 kolejnych lat kalendarzowych wybranych z 20 lat kalendarzowych poprzedzających rok, w którym zgłoszono wniosek o przeliczenie renty wyniósł 14,76%. Wysokość wskaźnika podstawy wymiaru z 3 kolejnych lat 1980-1982 poprzedzających rok, w którym zgłoszono wniosek emerytalny wynosi 85,77% i jest wskaźnikiem najkorzystniejszym.

Wymaga również podkreślenia, iż w toku postępowania ubezpieczony nie przedłożył żadnych nowych dowodów ani okoliczności istniejących przed wydaniem decyzji, które miałyby wpływ na wysokość świadczenia. Jak stanowi art. 114 ust. 1 pkt 1 ustawy emerytalnej, w sprawie zakończonej prawomocną decyzją organ rentowy, na wniosek osoby zainteresowanej lub z urzędu, uchyla lub zmienia decyzję i ponownie ustala prawo do świadczeń lub ich wysokość, jeżeli po uprawomocnieniu się decyzji zostaną przedłożone nowe dowody lub ujawniono nowe okoliczności istniejące przed wydaniem tej decyzji, które mają wpływ na prawo do świadczeń lub ich wysokość. W niniejszej sprawie przesłanki te nie zostały spełnione. Ubezpieczony nie wskazał żadnych nowych dowodów ani okoliczności, co było bezsporne.

W tym stanie rzeczy Sąd Okręgowy, działając na podstawie art. 477 ¹⁴ § 1 k.p.c., oddalił odwołanie (punkt I sentencji wyroku).

Na mocy § 4 ust. 1 i 3 w zw. z § 15 ust. 2 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 3 października 2016 r. w sprawie ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego z urzędu (Dz. U. z 2019 r. poz. 68) Sąd Okręgowy zasądził od Skarbu Państwa (Sądu Okręgowego w Toruniu) na rzecz radcy prawnego I. K. kwotę 90,00 zł podwyższoną o kwotę podatku VAT, tytułem kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej ubezpieczonemu z urzędu (punkt II sentencji wyroku). Nie ma bowiem wątpliwości, iż sprawa niniejsza dotyczy podwyższenia emerytury – jest więc sprawą o wysokość świadczenia, czyli sprawą o świadczenie pieniężne, a §15 ust. 2 powyższego rozporządzenia stanowi, iż ,, opłaty wynoszą 90 zł. w sprawach o świadczenia pieniężne z ubezpieczenia społecznego i zaopatrzenia emerytalnego oraz w sprawach dotyczących podlegania ubezpieczeniom społecznym.

W ocenie Sądu Okręgowego nakład pracy pełnomocnika ubezpieczonego uzasadnia zasądzenie kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej ubezpieczonemu z urzędu w wysokości stawki minimalnej.

Sędzia Danuta Domańska