Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 24 września 2019r.

Sąd Okręgowy w Suwałkach III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 24 września 2019r. w Suwałkach

sprawy J. D. (1)

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w B.

o wysokość emerytury i wartość kapitału początkowego

w związku z odwołaniem J. D. (1)

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w B.

z dnia 17 stycznia 2019 r. znak (...)

i z dnia 6 lutego 2019 r. znak (...)

1.  oddala odwołanie od obu decyzji.

2.  Odstępuje od obciążania J. D. (1) kosztami zastępstwa procesowego Zakładu Ubezpieczen Społecznych Oddział w B..

Sygn. akt III U 261/19

UZASADNIENIE

Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w B. decyzją z 17.01.2019r. ponownie ustalił J. D. (1) kapitał początkowy od dnia 01.01.1999r. wykonując prawomocny wyrok Sądu Apelacyjnego w Białystoku z dnia 18.09.2018r.

Za podstawę wymiaru kapitału początkowego oraz obliczenia wskaźnika wysokości podstawy wymiaru przyjął przeciętną podstawę wymiaru składek na ubezpieczenie społeczne z 20 lat kalendarzowych wybranych z całego okresu ubezpieczenia tj. 1970-1971, 1973-1975, 1978-1984, 1990-1994 i 1996-1998. Wskaźnik wysokości podstawy wymiaru kapitału początkowego wyniósł 77,74%. Podstawę wymiaru kapitału początkowego ustalił w wyniku pomnożenia wskaźnika wysokości podstawy wymiaru przez kwotę bazową 1.220,89zł. Do obliczenia wartości kapitału początkowego uwzględnił łącznie 27 lat 10 miesięcy i 26 dni (334 miesiące) okresów składkowych oraz 5 lat 3 miesiące 17 dni okresów nieskładkowych, w tym okresy sprawowania opieki nad dziećmi, w sumie 63 miesiące. Kapitał początkowy ustalony a dzień 01.01.1999r. wyniósł 138.159,45zł.

Do ustalenia wartości kapitału początkowego organ rentowy nie uwzględnił okresów:

- od 03.09.1971r. do 02.11.1971r. dot. zatrudnienia w Zakładzie Karnym z uwagi na brak informacji co do wymiaru czasu pracy,

- od 04.04.1976r. do 26.04.1976r. ponieważ w świadectwie pracy i książeczce wojskowej wystąpiła rozbieżność w datach zakończenia służby wojskowej i ostatecznie przyjęto okres według służby wojskowej;

- od 21.01.1992r. do 24.01.1992r., od 21.01.1993r. do 01.02.1993r. i od 21.01.1994r. do 30.01.1994r. bo to okresy przebywania na urlopie bezpłatnym.

Organ rentowy nie uwzględnił również dochodu za 1996r. w wysokości 408zł, gdyż nagroda jubileuszowa wypłacona w 1996r. oraz kwota 84zł wypłacona w 1997r. jako ekwiwalent za urlop nie stanowiły podstawy wymiaru składek.

Decyzją z dnia 06.02.209r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w B. przeliczył emeryturę J. D. (1) od 01.06.2017r., wykonując wyrok Sądu Apelacyjnego z dnia 18.09.2018r. (w decyzji omyłkowo wskazano datę 18.09.2019r.).

Obliczenie wysokości emerytury na podstawie art. 53 ustawy z 17.12.1998r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (t.j. Dz.U. z 2018r. poz. 1270 ze zm.) nastąpiło poprzez ustalenie podstawy wymiaru świadczenia poprzez przyjęcie przeciętnej podstawy wymiaru składek na ubezpieczenie społeczne z 20 lat kalendarzowych wybranych z całego okresu ubezpieczenia tj. od 1971r. do 1999r. oraz wskaźnika wysokości podstawy wymiaru 71,85%. Podstawa wymiaru została obliczona przez pomnożenie wskaźnika wysokości podstawy wymiaru (71,85%) przez kwotę bazową 2.822,66zł. Do ustalenia wysokości emerytury organ rentowy uwzględnił 25 lat 11 miesięcy 18 dni (311 miesięcy) okresów składkowych i 8 lat 7 miesięcy i 26 dni (103 miesiące) okresów nieskładkowych, które zostały uwzględnione zgodnie z art. 5 ust. 2 ustawy o emeryturach i rentach z FUS. Szczegółowo wyliczając emeryturę wyniosła ona (...)

Wysokość emerytury na podstawie art. 26 powołanej ustawy o emeryturach i rentach z FUS organ rentowy wyliczył poprzez podzielenie podstawy obliczonej emerytury przez średnie dalsze trwanie życia dla osób w wieku równym wiekowi przejścia na emeryturę. Podstawa zaś emerytury stanowi kwota składek na ubezpieczenie emerytalne oraz kapitału początkowego z uwzględnieniem waloryzacji składek i kapitału początkowego zewidencjonowanych na koncie do końca miesiąca poprzedzającego miesiąc, od którego przysługuje wypłata emerytury. Podając tego dotyczące dane, emeryturę z art. 26 wyliczył na kwotę (...), po waloryzacji (...)

Organ rentowy wyliczył też emeryturę odwołującego się na podstawie art. 183 powołanej ustawy o emeryturach i rentach z FUS. Wobec mianowicie osiągnięcia wieku uprawniającego do emerytury w roku 2011 wysokość emerytury od 13.04.2011r. wynosi 55% na podstawie art. 53 i 45 % na podstawie art. 26, łącznie (...), a po waloryzacji od 01.03.2018r. kwotę (...)

Wysokość emerytury obliczona zgodnie z art. 26 ustawy była wyższa niż wysokość emerytury obliczona zgodnie z art. 183 ustawy i dlatego organ rentowy podjął wypłatę świadczenia w wysokości ustalonej zgodnie z art. 26, jako świadczenie korzystniejsze.

J. D. (1)złożył odwołanie od obu powyższych decyzji. Podniósł, że od 02.11.1972r. do 15.08.1995r. był zatrudniony na podstawie umowy o pracę w (...). Natomiast od 03.06.1975r. do 04.04.1976r. odbywał zasadniczą służbę wojskową. Zgodnie zaś z umową wrócił do pracy 26.04.1976r. Okres ten powinien być zatem zaliczony do kapitału początkowego zgodnie z przepisami. Wskazał również, że od 01.04.2003r. do 30.04.2004r. pracował w pełnym wymiarze czasu pracy w spółce (...)Stosunek pracy ustał z uwagi na upływ czasu, na jaki został zawarty. Zgodnie z zaświadczeniem Powiatowego Urzędu Pracy w A. z dnia 21.02.2006r. przebywał na zasiłku dla bezrobotnych, od którego była odprowadzana składka emerytalna. Okres pobierania zasiłku dla bezrobotnych nie został jednak w całości zaliczony przy ustalaniu wysokości emerytury.

W odpowiedziach na odwołanie od obu decyzji organ rentowy wniósł o jego oddalenie i zasądzenie od odwołującego zwrotu kosztów zastępstwa procesowego. Podniósł, że decyzją z dnia 17.01.2019r. wykonując prawomocny wyrok Sądu Apelacyjnego w Białymstoku z dnia 18.09.2018r. sygn. akt III AUa 623/18, ustalił ponownie wartość kapitału początkowego, która wyniosła 138.159,45zł. Nie uwzględnił okresu między zakończeniem służby wojskowej, a podjęciem pracy przez odwołującego się od 04.04.1976r. do 26.04.1976r., ponieważ wówczas nie był zatrudniony w (...) Przedsiębiorstwie (...) w S.. Okres takiej przerwy nie jest wymieniony jako okres składkowy w art. 6 ust. 1 pkt 4 ustawy o emeryturach i rentach z FUS , który wskazuje, że za okresy składkowe uważa się okresy czynnej służby wojskowej w Wojsku Polskim lub okresy równorzędne albo okresy zastępczych form tej służby.

Nie można również uznać okresu przerwy pomiędzy zakończeniem przez odwołującego się pełnienia czynnej służby wojskowej, a podjęciem pracy jako okresu składkowego z tytułu pozostawania w stosunku pracy, o którym mowa w art. 6 ust. 2 pkt 1 lit. a ustawy, zgodnie z którym za okresy składkowe uważa się również przypadające przed dniem 15.11.1991 r. okresy, za które została opłacona składka na ubezpieczenie społeczne albo za które nie było obowiązku opłacania składek na ubezpieczenie społeczne po ukończeniu 15 lat życia na obszarze Państwa Polskiego - w wymiarze nie niższym niż połowa pełnego wymiaru czasu pracy, jeżeli w tych okresach pracownik pobierał wynagrodzenie lub zasiłki z ubezpieczenia społecznego: chorobowy, macierzyński lub opiekuńczy albo rentę chorobową.

Natomiast w przedmiotowym okresie przerwy odwołujący się nie otrzymał żadnego wynagrodzenia z tytułu pozostawania w stosunku pracy oraz nie została za niego - jako pracownika - odprowadzona przez pracodawcę składka na ubezpieczenie społeczne.

Wskazał również, że okres między zakończeniem służby wojskowej, a podjęciem pracy nie został wymieniony w art. 7 ustawy o emeryturach i rentach z FUS, dlatego również nie może być przyjęty jako okres nieskładkowy w rozumieniu tej ustawy.

Dodatkowo wskazał, że zasadność takiego stanowiska potwierdził Sąd Apelacyjny w Białymstoku w wyroku z dnia 18.02.2016r. sygn. akt IIIAUa 892/15, wyroku z dnia 17.05.2017r. sygn. akt IIIAUa 1139/16 oraz w wyroku z dnia 29.01.2018r. Sygn. III AUa 631/17.

Co do decyzji z dnia 06.02.2019r. to wskazał, że wysokość emerytury została ustalona zgodnie z przepisem art.26 ust.1 ustawy o emeryturach i rentach z FUS, zgodnie z którym emerytura stanowi równowartość kwoty będącej wynikiem podzielenia podstawy obliczenia ustalonej w sposób określony w art. 25 przez średnie dalsze trwanie życia dla osób w wieku równym wiekowi przejścia na emeryturę danego ubezpieczonego, z uwzględnieniem ust. 5 i art. 183.

W niniejszej sprawie nie znalazł zastosowania przepis art. 183 ustawy o emeryturach i rentach z FUS, ponieważ emerytura obliczona na jego podstawie wynosi (...)i jest niższa od emerytury obliczonej na podstawie art.26 ustawy ((...)

Sąd Okręgowy ustalił i zważył, co następuje:

Odwołań za uzasadnionych uznać nie można było.

W pierwszej kolejności należało odnieść się do okresu pominiętego przez organ rentowy tj. od 04.04.1976r. do 24.04.1976r., który był okresem przerwy między zwolnieniem odwołującego się z zasadniczej służby wojskowej, a dniem ponownego podjęcia zatrudniania. Przerwa ta nie została zaliczona przez organ rentowy i było to zgodne ze stanowiskiem Sadu Apelacyjnego w Białymstoku, który w uzasadnieniu wyroku z 18.09.2018r. sygn. III AUa 623/18 odniósł się do tej kwestii i stwierdził, że brak jest podstaw do zakwalifikowania tego okresu do stażu ubezpieczeniowego (por. wyrok Sądu Apelacyjnego w Białymstoku z 5.10.2005r., III AUa 621/10). Wskazał, że odwołujący się nie otrzymywał wówczas wynagrodzenia z tytułu pozostawania w stosunku pracy oraz nie została za niego opłacona składka na ubezpieczenia społeczne, nie był to zatem okres składkowy, ani też nieskładkowy wymieniony w ustawie o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych. Okresy nieskładkowe zostały enumeratywnie wymienione w art. 7 ustawy o emeryturach i rentach z FUS, który jednak nie zawiera wariantu zaliczenia okresu przerwy pomiędzy zwolnieniem z czynnej służby wojskowej, a powrotem do pracodawcy. Okres takiej przerwy nie jest także wymieniony jako okres składkowy w art. 6 ust. 1 pkt 4 ww. ustawy, który wskazuje, że za okresy składkowe uważa się okresy czynnej służby wojskowej w Wojsku Polskim lub okresy równorzędne albo okresy zastępczych form tej służby. Stąd do okresów składkowych na podstawie tego przepisu - można zaliczyć okres zasadniczej służby wojskowej tylko do dnia opuszczenia jednostki wojskowej po otrzymaniu rozkazu zwolnienia ze służby, a nie sporny okres przerwy, podczas której odwołujący się opuścił już teren jednostki wojskowej, a jeszcze nie zgłosił gotowości podjęcia zatrudnienia u pracodawcy.

Co istotne cytowane orzeczenie i jego pisemne uzasadnienie zapadło w sprawie z odwołania właśnie odwołującego się, a zatem stanowisko Sądu Apelacyjnego odnosi się wprost do sytuacji prawnej i faktycznej J. D. (1). Przestawiona przez Sąd Apelacyjny w Białymstoku argumentacja musiała być w pełni podzielona przez Sąd Okręgowy i w okolicznościach odwołania w sprawie niniejszej przesądza o prawidłowości stanowiska organu rentowego w tej kwestii.

Co do zarzutów odwołującego się odnoście okresu pobierania zasiłku dla bezrobotnych, to kwestia ta przedstawiała się następująco. Zgodnie ze złożonym przez odwołującego się zaświadczeniem z PUP z dnia 21.02.2006r. w okresie od 09.01.2000r. do 18.01.2001r. i od 12.05.2004r. do 11.05.2005r. odwołujący się rzeczywiście był uprawniony do zasiłku dla bezrobotnych. Jednak ustalić należało , że odwołujący się od 01.01.2000r. do 31.03.2003r. i od 01.05.2004r. do 12.04.2011r. był na zasiłku przedemerytalnym. Stało się tak na skutek decyzji Powiatowego Urzędu Pracy w A. z dnia 14.11.2006r. który orzeł o uchyleniu decyzji uznającej J. D. (1) za osobę bezrobotną i przyznającą prawo do zasiłku dla bezrobotnych z dnia 26.05.2004r. oraz o uchyleniu decyzji orzekającej o utracie prawa do zasiłku dla bezrobotnych z dnia 24.05.2005r. (decyzja (...) Urzędu Wojewódzkiego w B. z dnia 31.10.2006r. – akta PUP ostatnie karty). Później otrzymany przez odwołującego się J. D. (1) zasiłek dla bezrobotnych został rozliczony (karta 103 akt przedemerytalnych ZUS ). Odwołujący się chciał być na zasiłku przedemerytalnym, stąd jego odwołania do (...) Urzędu Wojewódzkiego i ostateczna decyzja z dnia 31.10.2006r. i w konsekwencji 14.11.2006r. Ukształtowały one okres od 12.05.2004r. do 11.05.2005r. jako okres nieskładkowy. Okres ten został więc jako nieskładkowy uwzględniony przy ustalaniu wysokości emerytury na podstawie art. 53 ustawy o emeryturach i rentach z FUS.

Powyższe ustalenia wyjaśniły kwestie związane z okresami składkowymi i nieskładkowymi, które podlegały uwzględnieniu. Wskazać trzeba, że do ustalenia kapitału początkowego organ rentowy zgodnie z wyrokiem Sądu Apelacyjnego z dnia 18.09.2018r. dodał okres zatrudnienia w zakładzie karnym od 03.11.1971r. do 24.03.1972r. (porównanie k. 54 i 51 – k. 64 i 67 akta kapitałowe). Do emerytury dodał ten okres , a także okres od 11.09.1999r. do 31.12.1999r. (porównanie k. 60 tom I akt emerytalnych – k. 74 i 76 tom II akt emerytalnych). Dało to możliwość do poczynienia stanowczych ustaleń co do wysokości samej emerytury. Sąd w tym względzie posiłkował się opinią biegłej sądowej z zakresu finansów i rachunkowości, która ostatecznie po uwzględnieniu uzasadnionych zastrzeżeń organu rentowego wyliczyła wysokość emerytury odwołującego się. Biegła wyliczyła wysokość emerytury zgodnie ze zleceniem Sądu, który zobowiązał ją do wskazania czy wskaźnik wysokości podstawy wymiaru emerytury J. D. (1) do ustalenia emerytury na podstawie art.53 (a nie kapitału początkowego) będzie wynosił, zgodnie ze wskazaniami organu rentowego w piśmie z dnia 23.04.2019r. (k.36), 71,85% i tym samym czy emerytura wyliczona na podstawie art. 53 będzie wynosiła kwotę (...)przy przyjęciu przez organ rentowy okresów składkowych w ilości 311 miesięcy i nieskładkowych w ilości 103 miesięcy, a jeżeli nie to jaką inną kwotę i jaką będzie wynosiła przy wskaźniku wysokości podstawy wymiaru 71,85% przy przyjęciu okresów składkowych 323 miesięcy i okresów nieskładkowych 91 miesięcy.

Biegła wskazała, że przy obliczeniu emerytury na podstawie art. 53 ustawy o emeryturach i rentach z FUS wskaźnik wysokości podstawy wymiaru rzeczywiście powinien wynieść 71,85%. Taki wwpw wyniósł z wyliczenia go z 20 lat kalendarzowych tj. 1971, 1973-1975, 1978-1984, 1990-1994 i 1996-1999. Emerytura obliczona zgodnie ze zleceniem Sądu tj. przy uwzględnieniu 311 miesięcy składkowych i 103 miesięcy nieskładkowych, wyniosła art. 53 kwotę (...). Emerytura obliczona zgodnie z art. 26 wyniosła (...)natomiast zgodnie z art. 183 ustawy o emerytach i rentach z FSU – (...). Wynik tych wyliczeń jednoznacznie potwierdził prawidłowość decyzji organ rentowego z dnia 06.02.2019r., gdyż emerytura wyliczona na podstawie art. 26 była wyższa i dlatego to świadczenie podlegało wypłacie jako korzystniejsze.

W związku z powyższym Sąd, na podstawie art. 477 ¹⁴ §1 kpc, oddalił odwołania i orzekł, jak w punkcie 1 wyroku.

O kosztach Sąd rozstrzygnął w oparciu o art. 102 kpc, zgodnie z treścią którego w wypadkach szczególnie uzasadnionych sąd może zasądzić od strony przegrywającej tylko część kosztów albo nie obciążać jej w ogóle kosztami. Przepis ten ustanawia zasadę słuszności, będącą odstępstwem od zasady odpowiedzialności za wynik procesu. Nie konkretyzuje on pojęcia wypadków szczególnie uzasadnionych, pozostawiając ich kwalifikację, przy uwzględnieniu całokształtu okoliczności danej sprawy, sądowi (por. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 20.12.1973r. sygn. II CZ 210/73).

Zdaniem Sądu sytuacja materialna i procesowa odwołującego się daje podstawy do zastawania wobec niego art. 102 kpc w zakresie rozstrzygnięcia o kosztach zastępstwa procesowego na rzecz organu rentowego. W tym zakresie Sąd dopuścił dowód z zeznań odwołującego się w trybie art. 299kpc na okoliczność jego sytuacji finansowej i osobistej. Zdaniem Sądu obciążenie go dodatkowo kosztami procesu będzie stanowiło nadmierne obciążenie finansowe. Jego i żony emerytury są bardzo małe, gdyż oscylują w granicach (...)i (...). Są zaś w podeszły wieku i muszą wydawać niemałe sumy na leki. Wspomagaj też finansowo dotychczas studiującą, a niepracującą córkę. Sąd też wziął pod uwagę złożoność kwestii prawnych i stąd niezrozumienie istoty rzeczy przez odwołującego się, co też uzasadnienia odstąpienie od obciążania kosztami jako strony przegrywającej.

W związku z powyższym orzeczono jak w punkcie 2 wyroku.

PW/mt