Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 4 lipca 2013 r.

Sąd Apelacyjny w Krakowie – Wydział I Cywilny

w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 4 lipca 2013 r. w Krakowie na rozprawie

sprawy z powództwa (...) Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w W.

przeciwko (...) Spółce Akcyjnej w K.

o zapłatę

na skutek apelacji strony pozwanej

od wyroku Sądu Okręgowego - Sądu Gospodarczego w Krakowie

z dnia 12 lutego 2013 r. sygn. akt IX GC 385/11

I.  zmienia zaskarżony wyrok w punkcie 1 w zakresie rozstrzygnięcia o kosztach postępowania w ten sposób, że kwotę 5400 zł zastępuje kwotą 2120,70 zł (dwa tysiące sto dwadzieścia złotych 70/100);

II.  oddala apelację w pozostałej części;

III.  zasądza od strony pozwanej na rzecz strony powodowej kwotę 2700 zł (dwa tysiące siedemset złotych) tytułem zwrotu kosztów postępowania apelacyjnego.

Sygn. akt I ACa 572/13

UZASADNIENIE

Strona powodowa (...) Spółka z o.o. w W. z o.o. wniosła o zasądzenie od pozwanej (...) S.A. w K. :

1. 17.000 euro tytułem kary umownej za bezpodstawne rozwiązanie przez pozwanego umowy partnerskiej z dnia 20 stycznia 2004r. o prowadzenie przez powoda sklepu pozwanego w CH Galeria (...),

2. 50.000 zł tytułem zwrotu wynagrodzenia za licencję na korzystanie z systemu sprzedaży pozwanego w prowadzonym przez powoda sklepie pozwanego w CH (...) na podstawie umowy partnerskiej z dnia 15 marca 2006r.,

3. 50.000 zł tytułem zwrotu wynagrodzenia za licencję na korzystanie z systemu sprzedaży pozwanego w prowadzonym przez powoda drugim sklepie pozwanego w CH (...) na podstawie umowy partnerskiej z dnia 7 listopada 2007r.

- z ustawowymi odsetkami od 8 lipca 2009 roku.

W sprzeciwie [k.282, spis załączników k.1790] od nakazu zapłaty pozwany wniósł o oddalenie powództwa, podnosząc:

1. a) nieważność zastrzeżenia kary umownej na rzecz powoda za zgodne z prawem wypowiedzenie umowy zawartej na czas nieokreślony (na posiedzeniu 11 września 2012r. ,

b) na wypadek uznania zastrzeżenia kary za ważne żądanie powoda jest nadużyciem prawa, gdyż to powód niewłaściwie wykonując umowę spowodował wypowiedzenie umowy,

2. a) na podstawie p. 8.1 umowy powodowi przysługuje zwrot nakładów związanych z zakupem licencji wyliczonych wg zasad określonych w załączniku do umowy, którego strony nie sporządziły,

b) mimo niesporządzenia załącznika strony ustnie ustaliły zasady zwrotu nakładów na licencję i wg nich zwrot przysługiwał tylko pod warunkiem, że w ciągu 36 miesięcy powód nie osiągnął dochodu wyższego od opłaty licencyjnej,

3. a) na podstawie p. 13.4 umowy powodowi przysługuje zwrot opłaty licencyjnej tylko w razie jej rozwiązania z przyczyn nieleżących po stronie powoda,

b) nawet w razie rozwiązania umowy z innych przyczyn powodowi przysługuje

tylko zwrot niezamortyzowanej części opłaty, tj. 1/3 obliczonej przez biegłego, 4. nawet w razie zasadności żądania wierzytelności powoda wygasły do sumy 11.803,35 zł przez potrącenie z wierzytelnościami pozwanego:

a) 1.249,25 zł tytułem odsetek za zwłokę w płatności faktury (...),

b) 494,70 zł tytułem odsetek za zwłokę w płatności faktur (...),

c) 10.059,40 zł tytułem braków inwentaryzacyjnych stwierdzonych notami księgowymi (...).

W odpowiedzi na sprzeciw powód podtrzymał żądanie w istotnej części , uznając jednak potrącenie i cofając częściowo pozew w tym zakresie,

Postanowieniem z 5 sierpnia 2011r. sąd umorzył postępowanie w zakresie, w jakim powód cofnął pozew, tj. co do sumy 4.978,15 zł z odsetkami.

Wyrokiem z dnia 12 lutego 2013r. sygn. akt IX GC 385/11 Sąd Okręgowy – Sąd Gospodarczy w Krakowie 1. zasądził od pozwanej na rzecz powódki:

- 17.000 euro z ustawowymi odsetkami od 8 lipca 2009r.,

- 61688,85 zł odsetkami od 8 lipca 2009r.

wraz z kosztami postępowania 5.400 zł;

2. oddalił żądanie zapłaty 33.333 zł z odsetkami;

3. nakazał ściągnąć od pozwanej na rzecz Skarbu Państwa - Sądu Okręgowego w Krakowie koszty sądowe 6663 zł;

4. nakazał ściągnąć od powódki z roszczenia zasądzonego w p.1 na rzecz Skarbu Państwa - Sądu Okręgowego w Krakowie koszty sądowe w kwocie 1.667 zł.

Podstawę tego rozstrzygnięcia stanowiło ustalenie, że : strona powodowa zawarła m.in. trzy umowy partnerskie ( dwie z (...) S.A. w Ł. i jedną z (...) S.A. w K.) , na mocy których prowadziła sklepy firmowe w galeriach handlowych. Umowy zostały zawarte na czas nieokreślony . W dniu 20 stycznia 2004r. strony zawarły umowę (dotyczącą prowadzenia sklepu w Galerii (...)) na czas nieokreślony (§ 9.1) z trzymiesięcznym terminem wypowiedzenia (§ 9.2) , jakkolwiek zamieszczony w umowie zwrot "przed upływem tego okresu" sugerował błędnie , że umowa była zawarta na czas określony. W razie nieterminowego przekazywania przez powoda utargów (...) miała prawo wypowiedzieć umowę ze skutkiem natychmiastowym (§ 6.5). Powód miał zapłacić (...) opłatę licencyjną 100.000 zł (§ 12.4) - strony nie określiły w umowie tytułu opłaty. Strony zastrzegły w tej umowie na rzecz powoda karę umowną 17.000 euro w razie wypowiedzenia umowy przez (...) "przed upływem czasu jej obowiązywania" (§ 12.5). Umowę o prowadzenie sklepu w Galerii (...) - prezes strony powodowej negocjował z reprezentującym (...) dyrektorem Z..

Kolejną umowę o prowadzenie sklepu w CH (...) prezes powoda uzgodnił z ówczesnym prezesem (...) R. B.. W dniu 15 marca 2006r. strony zawarły umowę [k.53] na czas nieokreślony (§ 13.1) z trzymiesięcznym okresem wypowiedzenia (§ 13.2). W razie rażącego naruszenia umowy strona przeciwna miała prawo wypowiedzenia ze skutkiem natychmiastowym (§ 13.3). Powód miał zapłacić (...) opłatę licencyjną 50.000 zł netto za udostępnienie systemu sprzedaży i 9.900 zł netto za używanie znaków towarowych (§ 7.1).(...)gwarantowała powodowi zwrot nakładów na zakup licencji po upływie 36 miesięcy wg zasad określonych w zał. nr 3 (§ 8.1), którego strony nie sporządziły. Ponadto (...)miała zwrócić powodowi niezamortyzowaną opłatę licencyjną w razie wypowiedzenia umowy przed upływem 36 miesięcy z przyczyn nieleżących po stronie powoda (§ 13.4).

Następnie pozwany przejął (...)i w dniu 7 listopada 2007r. zawarł z powodem trzecią z umów objętych sporem - o prowadzenie drugiego sklepu w CH (...) . Umowa w kwestiach istotnych w niniejszej sprawie miała treść identyczną jak opisana wyżej umowa z 15 marca 2006r. Jedynie § 13.4 przewidujący zwrot niezamortyzowanej opłaty w razie wypowiedzenia umowy przed upływem 36 miesięcy przewidywał obok wypowiedzenia z przyczyn nieleżących po stronie powoda wypowiedzenie "na zasadach z p.13.2" (tj. za trzymiesięcznym wypowiedzeniem).

W umowach z innymi podmiotami (...)zamieszczała zapisy analogiczne do § 8.1 umów z 15 marca 2006r. i z 7 listopada 2007r. oraz sporządzała załącznik nr 3, wg którego (...) zwracała podmiotowi prowadzącemu jej sklep (określanemu jako partner) tylko różnicę pomiędzy opłatą a uzyskanym dochodem osiąganym przez partnera w ciągu 36 miesięcy . Teksty wszystkich umów zostały sporządzone przez pozwanego (ewentualnie (...)). Powód zapłacił przewidziane umowami opłaty licencyjne, a pozwany wystawił faktury na sumy po 50.000 zł netto tytułem "opłaty licencyjnej zwrotnej" i po 9.900 zł netto tytułem "opłaty licencyjnej bezzwrotnej" .

Pismem z 2 czerwca 2009 roku pozwany wypowiedział powodowi 6 umów, w tym trzy objęte niniejszym sporem, za trzymiesięcznym wypowiedzeniem wskazując jako przyczynę wypowiedzenia "niezadowalający standard prowadzonej działalności w lokalu, w szczególności w zakresie obsługi i prezentacji towaru" i wyznaczył na ostatni dzień wypowiedzenia terminy inwentaryzacji pod rygorem przeprowadzenia inwentaryzacji jednostronnie przez pozwanego. Strony w dniach 4-10 września 2009r. przeprowadziły 5 inwentaryzacji we wszystkich 6 sklepach (obydwa sklepy w CH (...) zostały objęte jednym bilansem). Obopólnie zaakceptowane bilanse inwentaryzacji wykazały brak towarów w sklepach w CH (...), (...) i na (...) na sumę 5.062,80 zł oraz nadwyżkę w sklepach w Galerii (...) na sumę 1.828,60 zł (dlatego powód uznał za zasadne potrącenie do wysokości różnicy tych sum, tj. 3.234,20 zł, i objął tę kwotę cofnięciem pozwu).

Ustalenia te zostały poczynione w przeważającej części w oparciu o treść dokumentów oraz w oparciu o zeznania Prezesa strony powodowej. Sąd Okręgowy oddalił wniosek o przeprowadzenie dowodu z zakresu rachunkowości "w celu ustalenia wyników inwentaryzacji jako nieadekwatny w sprawie oraz pominął na podstawie art. 227 k.p.c. przesłuchanie świadka A. W. i T. P. na okoliczność nieprawidłowego wykonywania umów przez powoda wobec uznania , że świadkowie ci nie mogli mieć wiedzy o negocjacjach stron natomiast mieli tylko wiedzę o sposobie rozliczeniach a sposób rozliczania opłat licencyjnych przez stronę pozwaną nie był sporny w sprawie. Sąd pierwszej instancji przyjął , że istotą sporu było określenie zamiaru stron związanego z zamieszczeniem w umowie z 20 stycznia 2004r. § 12.5 postanowienia o karze umownej 17.000 euro oraz postanowień regulujących zwrot opłat licencyjnych w umowach z 15 marca 2006r. i 7 listopada 2007r. Zdaniem Sądu umowa z dnia 20 stycznia 2004r. jest wewnętrznie sprzeczna. Została zawarta na czas nieokreślony, lecz niektóre zapisy (§ 9.2, 12.5) odwołują się do terminu obowiązywania umowy, tak jakby została zawarta na czas określony co wskazuje , że zapisy te pozostały z pierwotnego projektu. Zamiarem jednak stron było by kara 17.000 euro była formą zwrotu części opłaty licencyjnej 100.000 zł. Opłata 100.000 zł pełniła funkcję gwarancyjną - w razie rozwiązania umowy z przyczyn obciążających powoda miał on utracić tę sumę, lecz w razie wypowiedzenia przez pozwanego bez podania przyczyn obciążających powoda miał odzyskać część opłaty w wysokości 17.000 euro, co postanowiono w niejasnym § 12.5. W istocie była to więc karą umowną za nienależyte wykonywanie umowy przez powoda. Była to kara płatna z góry, lecz podlegająca zwrotowi w wysokości 17.000 euro przy rozwiązywaniu umowy bez podania przyczyn obciążających powoda. Zdaniem Sądu umowa w tej części nie była nieważna . Sąd odwołał się do brzmienia umowy i wskazał, że strona pozwana nie powołała na świadków osób negocjujących z powodem umowę z 20 stycznia 2004r. W tej sytuacji sąd mógł się oprzeć tylko na znaczeniu zapisu o karze umownej przedstawionym przez powoda i uznał, że pod pojęciem kary umownej strony uregulowały zwrot części opłaty licencyjnej 100.000 zł. Sąd wziął pod uwagę także okoliczność, że to pozwany sporządził tekst umowy i pozwanego obciążają niejasności zapisów umowy. Na podstawie § 12.5 umowy z 20 stycznia 2004r. suma 17.000 euro przysługiwała powodowi w razie wypowiedzenia umowy bez podania "zasadnych" przyczyn obciążających powoda. Wypowiedzenie z 3 czerwca 2009r. powołujące się ogólnikowo na "niezadowalający standard prowadzonej działalności w lokalu, w szczególności w zakresie obsługi i prezentacji towaru" nie było oparte na rzeczywistej zasadnej przyczynie. Sąd Okręgowy dokonał analizy § 8 i 13 umów z dnia 15 marca 2006r. i z dnia 7 listopada 2007r. i wskazał, że spójne znaczenie opłaty licencyjnej 50.000 zł wyłania się dopiero przy łącznym uwzględnieniu § 8 i 13 obydwu umów oraz załącznika nr 3, sporządzonego przy identycznych umowach pozwanego z innymi partnerami. Przy uwzględnieniu treści tego załącznika opłata pełniła funkcję gwarancji należytego wykonywania umowy przez powoda, tj. kary umownej płatnej z góry, lecz podlegającej zwrotowi przy rozwiązaniu umowy, ale wówczas gdy partner nie osiągnął odpowiednich zysków z umowy. Poziom tych zysków określał zał. nr 3, wg którego powód powinien w ciągu 36 miesięcy osiągnąć zysk co najmniej czysty zysk 50.000 zł. Jeśli powód nie osiągnął tego zysku, to przysługiwało mu od pozwanego wyrównanie do sumy 50.000 zł (p.5 załącznika i § 8 umowy). Amortyzacja opłaty oznaczała część opłaty nie mającej pokrycia w zysku powoda. Zatem w razie rozwiązania umowy przed upływem 36 miesięcy zgodnie z załącznikiem nr 3 należało obliczyć zysk powoda i zwrócić mu sumę 50.000 zł pomniejszoną o ten zysk , chyba że rozwiązanie nastąpiło bez wypowiedzenia z powodu naruszania umowy przez powoda, gdyż w takim wypadku § 13.3 nie przewidywał żadnego zwrotu (realizowała się funkcja opłaty jako kary umownej). Strony nie sporządziły jednak przy umowach objętych sporem załącznika nr 3 i jedynym argumentem strony pozwanej za związaniem powoda tym załącznikiem była okoliczność, że pozwany stosował wobec partnerów standardowy model współpracy, który obejmował także powoda niezależnie od tego, czy przedstawiono mu załącznik nr 3. Sąd Okręgowy uznał jednak , że brak załącznika nr 3 przy powołanych sprzecznościach stanowiska pozwanej co do interpretacji § 8.1 umowy pozwala na przyjęcie za stroną powodową, że opłata 50.000 zł była gwarancją należytego wykonywania umowy przez powoda przez co najmniej 3 lata i po tym terminie podlegała zwrotowi w całości. Na podstawie umowy z dnia 15 marca 2006r. powód może żądać zwrotu całej opłaty. W odniesieniu do umowy z dnia 7 listopada 2007r. Sad Okręgowy wskazał, że umowa ta została rozwiązana po 24 miesiącach od rozpoczęcia funkcjonowania sklepu ( co jest okolicznością uznaną za przyznaną). Brak załącznika nr 3 oznacza, że przez pełną amortyzację opłaty 50.000 zł strony rozumiały sam upływ 36 miesięcy niezależnie od zysku powoda. Zatem upływ 24 miesięcy oznaczał amortyzację w 24/36, tj. co do sumy 33.333 zł, i dlatego w tym zakresie sąd oddalił powództwo a zasadził zwrot 1/3 części tej opłaty. Powodowi przysługuje więc zwrot całej opłaty 50.000 zł z umowy z 15 marca 2006r. i 16.667 zł (1/3) z umowy z 7 listopada 2007r. - razem 66.667 zł. Po potrąceniu z należną pozwanemu sumą 4.978,15 zł z tytułu odsetek i niedoborów powodowi przysługuje zasądzona kwota 61.688,85 zł.. Orzekając o kosztach Sąd Okręgowy przyjął podstawę do powiększenia wynagrodzenia pełnomocnika do 2,5 stawki minimalnej tj do kwoty 9.000 zł. Orzekając o zwrocie kosztów Sąd zasądził więc na rzecz strony powodowej od strony pozwanej kwotę 5.400 zł., stanowiącej 60% z kwoty 9.000 zł . Podstawę orzeczenia o ściągnięciu kosztów sądowych stanowił art. 113.2 u.k.s.c. i art. 113.1 u.k.s.c.

Apelację od tego wyroku w zakresie pkt. 1 i 3 złożyła strona pozwana , żądając zmiany wyroku i oddalenia powództwa w całości oraz zasądzenia kosztów procesu za obie instancje. (...) S.A. w K. zarzuciła:

- naruszenie prawa materialnego a to art. 58§1 i 3 k.c. w zw. z art. 358§1 k.c. w brzmieniu obowiązującym w dniu 20 stycznia 2004r. w zw. z art. 9 pkt 15 ustawy z dnia 27 lipca 2002r. Prawo dewizowe w brzmieniu obowiązującym w tej dacie poprzez ich niezastosowanie a w konsekwencji uznanie za ważne postanowienia zawartego w §12.5 umowy partnerskiej z dnia 20 stycznia 2004r. o zastrzeżeniu i rozliczeniu kary umownej w walucie obcej,

- naruszenie prawa materialnego a to art. 365 ¹k.c. w zw. z art. 58§1 i 3 k.c. poprzez ich niezastosowanie a w rezultacie uznanie za ważne zobowiązanie do zapłaty kary umownej zastrzeżonej na okoliczność rozwiązania za wypowiedzeniem umowy zawartej na czas nieoznaczony,

- naruszenie prawa materialnego a to art. 65§1 i 2 k.c. poprzez całkowite zignorowanie brzmienia postanowień pisemnych umów partnerskich z dnia 15 marca 2006r. i z dnia 7 listopada 2007r. przy dokonaniu wykładni a w konsekwencji przyjęcie , że opłaty uiszczone przez powoda z tytułu udzielenia mu licencji na korzystanie z systemu sprzedaży pozwanego pełniły funkcje gwarancji należytego wykonania umowy przez powoda przez co najmniej 3 lata i po tym terminie podlegały zwrotowi stronie powodowej w calości , zaś w przypadku rozwiązania umów przez upływem tego terminu podlegały zwrotowi proporcjonalnie do okresu brakującego do upływu 3 lat ( 1/36 oplaty za każdy brakujący miesiąc) , podczas gdy dokonanie wykładni zgodnie z art. 65 k.c. nakazuje przyjąć, że strony uzgodniły zwrot nakładów na opłaty licencyjne w formie zysku osiąganego przez powoda w związku z wykonywaniem każdej z umów partnerskich , z ewentualnym gotówkowym wyrównaniem w przypadku gdy stopa zysku nie osiągnęła przynajmniej poziomu nakładów na opłaty licencyjne,

- naruszenie prawa procesowego a to art. 109§k.p.c. w z. z §2 ust. 1 i2 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu , poprzez zasądzenie kosztów zastępstwa w wysokości 2,5-krotności stawki minimalnej , pomimo, że nakład pracy pełnomocnika a także charakter sprawy i wkład pracy w przyczynienie się do wyjaśnienia i rozstrzygnięcia nie uzasadniał takiego podwyższenia.

Zdaniem skarżącej zastrzeżenie kary umownej w walucie obcej naruszało art. 9 pkt 15 prawa dewizowego obowiązującego w dacie zawarcia umowy. Ponadto skarżąca podniosła , że zastrzeżenie kary umownej o treści wskazanej w §12.5 umowy jest sprzeczne z naturą stosunku albowiem z natury stosunku prawnego zawartego na czas oznaczony wynika jego wypowiadalność i takie wypowiedzenie nie może być uznane za niewykonanie czy nienależyte wykonanie umowy w rozumieniu art. 483§1k.c. Strona pozwana zakwestionowała także stanowisko Sądu Okręgowego dokonującego wykładni mechanizmu zwrotu nakładów na opłatę licencyjną. Zdaniem strony pozwanej zwrot ten winien następować z zysków osiąganych z działalności co Sąd prawidłowo wskazał na stronie 9 uzasadnienia . Skoro powód nie wykazał, że nie osiągnął zysków lub , że zysk był niższy od nakładów nam opłaty licencyjne to powództwo winno zostać oddalone.

Strona powodowa wniosła o oddalenie apelacji i zasądzenie kosztów.

Rozpoznając apelację Sąd Apelacyjny uznał za własne ustalenia Sądu Okręgowego i zważył co następuje:

Ustalenia dotyczące treści rzeczywistej woli stron zostały dokonane także w oparciu o zeznania Prezesa strony powodowej, co osłabia zarzut naruszenia art. 65 k.c. tym bardziej , że poza kwestią kosztów procesu apelacja nie powołuje zarzutów procesowych, w tym naruszenia art. 233k.p.c. Z zeznań słuchanego za stronę powodową Prezesa wynika , że zwrotną opłatę licencyjną traktował on jako zabezpieczenie prawidłowości wykonania umowy a w przypadku rozwiązania umowy z przyczyn innych niż leżące po stronie powodowej opłata ta miała być przynajmniej w części zwrócona i nie miał on świadomości treści załącznika nr 3 dołączanego do innych umów. Trudno przyjąć zasadność przedstawionej w apelacji interpretacji treści umowy , skoro nie wykazano by powołany tamże załącznik nr 3 stanowił element oświadczenia woli stron i nie wykazano by strony uzgodniły , że zwrot opłaty nastąpi jedynie w sytuacji , gdy opłata ta nie znajdzie pokrycia w zysku netto. Nie jest zasadne stanowisko wyrażone przy przesłuchaniu stron przez Prezesa strony pozwanej , który powoływał się na zasady rozliczeń z innymi partnerami i typowość umów, skoro sporządzano załączniki nr 3 o zupełnie innej treści (vide k- 61 i k-323) a dodatkowo treść umów nawet powołanych w pozwie różniła się od siebie. To , że przy innych umowach z innymi kontrahentami obowiązywała treść załączników dołączonych do sprzeciwu pozwanej nie ma decydującego znaczenia dla oceny treści stosunku łączącego strony niniejszego procesu. Strona powodowa mogła więc przyjmować, że środki poniesione na opłatę licencyjną będą przynajmniej w części zwrócone bądź to w formie kary umownej (umowa z dnia 20 stycznia 2004r), bądź też w formie zwrotu (umowy z dnia 15 marca 2006r i 7 listopada 2007r.) szczególnie , że na taki zwrot zwracał uwagę Prezes strony powodowej już podczas negocjacji przy umowie o prowadzenie sklepu w Galerii (...). W ramach teorii subiektywno – obiektywnej nawet czysto językowa wykładnia nie może być oderwana od tego jak adresat rozumiał i powinien rozumieć sens poszczególnych zwrotów użytych w umowie. W kontekście rozmów na temat gwarancji na wypadek rozwiązania umowy z przyczyn nie leżących po stronie powodowej nie dziwi zastrzeżenie czy też pozostawienie kary umownej w § 12.5 umowy k-51 nawet jeżeli rzeczywiście korzystano z wzoru dotyczącego umowy na czas oznaczony. Stwierdzenia: „przed upływem czasu jej obowiązywania” nie można jednak wiązać , jak chce strona pozwana z omyłką , lecz należy je odnosić do §9 zatytułowanego „ czas trwania umowy” . Tamże zaś okres trwania umowy zawartej na czas nieokreślony wiązany jest z wypowiedzeniem. Zastrzeżenie kary umownej należy więc wiązać z przypadkiem wcześniejszego zakończenia stosunku umownego na skutek wypowiedzenia bez podania zasadnych , zgodnych z jej warunkami przyczyn a więc z przypadkiem gdy to wypowiedzenie nie znajduje uzasadnienia. Trzeba bowiem zwrócić uwagę , że w §9.2 wskazano możliwość wypowiedzenia „przed upływem tego okresu” a umowa była zawarta na czas nieokreślony. Czasem obowiązywania umowy jest więc okres od jej zawarcia do momentu zakończenia. Jeżeli więc przyczyną zakończenia było niezasadne wypowiedzenie to aktualizowała się kara umowna na rzecz strony powodowej. Trudno zaakceptować stanowisko pozwanej o przypadkowym pozostawieniu tego postanowienia o karze umownej skoro na rzecz strony pozwanej zastrzeżono cały system kar umownych. Sama dopuszczalność wypowiedzenia stosunku ciągłego nie stanowi podstawy do przyjęcia nieważności zastrzeżenia kary umownej gdyby takie wypowiedzenie zostało dokonane z przyczyn , które według stron nie będą uzasadnione. Nie sprzeciwia się bowiem naturze stosunku zastrzeżenie kary umownej na wypadek skorzystania przez jednego z kontrahentów z uprawnienia kształtującego, np. wypowiedzenia umowy lub odstąpienia od niej ( por. wyrok SN z dnia 21 sierpnia 2008 r., IV CSK 202/08, LEX nr 466003 oraz powołane w odpowiedzi na apelacje uzasadnienie uchwały składu 7 sędziów Sądu Najwyższego z dnia 11 kwietnia 2003 r., III CZP 61/03 OSNC 2004, nr 5, poz. 69 ). Mimo więc dopuszczalności wypowiedzenia stosunku ciągłego nie będzie należytym wykonaniem umowy z woli stron, skorzystanie z możliwości wypowiedzenia mimo braku do tego odpowiedniego wynikającego z umowy uzasadnienia. Takie zastrzeżenie umowne nie narusza art. 483§1 k.c. ani też art. 353 ¹k.c. Kara umowna będzie więc w tym przypadku rekompensować szkodę jaką poniesie strona powodowa na skutek niewykonania umowy w następstwie wypowiedzenia , które nie miało uzasadnienia. Dochodzenie takiej kary nie stanowi nadużycia prawa.

Strona pozwana nie podnosiła na etapie sprzeciwu zarzutu nieważności zastrzeżenia tej kary w walucie obcej jako sprzecznej z prawem dewizowym jednak z uwagi , że zarzut ten dotyczy prawa materialnego to Sąd Apelacyjny uznaje potrzebę odniesienia się do tej kwestii. Umowa zastrzegająca karę w wysokości 17000 EURO została zawarta w dniu 20 stycznia 2004r. Postanowienie co do kar umownych dotyczyło wyrażenia sposobu naprawienia przyszłej szkody wynikającej z zakończenia stosunku przez stronę pozwana bez odpowiedniego uzasadnienia. W tej dacie obowiązywało prawo dewizowe z dnia 27 lipca 2002r. w brzmieniu wynikającym z Dz. U. 2002r. nr 141 poz. 1178 ze zm. Dz.U.2003r. Nr 228 poz.2260. Ustawa ta w art. 3 wyłączała określoną w art. 358§1 k.p.c. zasadę walutowości (por. uzasadnienie uchwał SN z dnia 2 kwietnia 2004 r., III CZP 10/04 OSNC 2005, nr 6, poz. 99 i z dnia 20 kwietnia 2005 r. III CZP 1/05 , OSNC 2006r. nr 3 poz. 42) i zakładała swobodę obrotu dewizowego z wyłączeniem ograniczeń , które jako wyjątki nie mogą być interpretowane rozszerzająco. Powołany w apelacji przez stronę pozwaną przepis art. 9 pkt 15 tej ustawy w brzmieniu na dzień zawarcia umowy określał , że ograniczeniom podlega dokonywanie w kraju, między rezydentami, rozliczeń w walutach obcych, z wyjątkiem rozliczeń między osobami fizycznymi, o ile nie mają one związku z prowadzeniem działalności gospodarczej. Obie strony były rezydentami. Dokonywanie rozliczeń to jednak nie to samo co zawieranie umów. Przepis art. 9 został zawarty w rozdziale 3 dotyczącym obrotu dewizowego z zagranicą oraz obrotu wartościami dewizowymi w kraju. Zgodnie z art. 2 ust. 1 ustawy obrotem wartościami dewizowymi w kraju było: zawarcie umowy lub dokonanie innej czynności prawnej powodującej lub mogącej powodować dokonywanie w kraju między rezydentami lub między nierezydentami rozliczeń w walutach obcych albo przeniesienie w kraju między rezydentami lub między nierezydentami własności wartości dewizowych, a także wykonywanie takich umów lub czynności. Niewątpliwie więc obrotem wartościami dewizowymi jest zawarcie umowy mogącej powodować dokonywanie w kraju między rezydentami rozliczeń w walutach obcych, niemniej ograniczenie zawarte w art. 9 pkt15 dotyczyło tylko samego rozliczenia a więc etapu wykonania umowy co aktualizowało się w momencie dokonania wypowiedzenia a wówczas tj w czerwcu 2009r. przepis art. 9 pkt. 15 był już uchylony. Za powyższą interpretacją przemawia fakt , że generalnie prawo dewizowe dotyczyło transferu waluty a także treść art. 9 pkt 15 w brzmieniu obowiązującym od 21 kwietnia 2007 r., wynikającym z art. 1 pkt 7 lit. h) ustawy z dnia 26 stycznia 2007 r. o zmianie ustawy - Prawo dewizowe oraz innych ustaw (Dz.U.2007r. Nr61poz. .410). Wówczas ograniczenie rozszerzono dodając do już istniejącego ograniczenia dokonywania w kraju rozliczeń także ograniczenie w postaci zawierania umów powodujących lub mogących powodować dokonywanie w kraju rozliczeń w walutach obcych. Z uzasadnienia projektu zmiany (Druk Sejmowy nr 775 z dnia 26 czerwca 2006r wynikało, że dopiero w nawiązaniu do definicji obrotu dewizowego, objęto ograniczeniem w projekcie ówczesnych zmian, zarówno zawieranie umów oraz dokonywanie innych czynności prawnych, powodujących lub mogących powodować dokonywanie w kraju rozliczeń w walutach obcych, jak i dokonywanie w kraju takich rozliczeń. Zasada nieretroakcji oznacza , że ograniczenie to nie mogło obejmować umów zawartych przez rezydentów wcześniej. Umowa w tej części była więc ważna i zarzut oparty na art. 58§1k.c. nie może zostać uwzględniony. W tym przypadku nie są kwestionowane ustalenia Sadu Okręgowego , że wypowiedzenie zostało dokonane bez odpowiedniego uzasadnienia co oznacza zasadność powództwa o zasądzenie kary umownej. Nie jest także zasadny zarzut dotyczący wadliwej wykładni umów z dnia 15 marca 2006r i z dnia 7 listopada 2007r. Hipotetyczna wykładnia dokonana przez Sąd Okręgowy , na którą powołuje się skarżąca została dokonana przy założeniu , że strony obowiązywała treść załącznika nr 3 o treści jak na k- 323 i nast. Brak jednak dowodów , że taki załącznik został dołączony do umów zawartych ze stroną powodową , co nie pozwala na przyjęcie, że strony wiązała umowa o treści wynikającej także z tego załącznika. Sąd Apelacyjny nie dostrzega też istotnej sprzeczności pomiędzy §8 ust. 1 a §13 ust. 4 umowy z dnia 15 marca 2006r. Paragraf 13 ust. 4 umowy k-66 dotyczy zwrotu samej niezamortyzowanej opłaty uiszczonej za udostępnienie systemu sprzedaży w sytuacji, kiedy umowa trwała krócej niż 36 miesięcy. Jeżeli umowa trwała krótko to zachowanie przez stronę pozwanej całej opłaty uiszczonej na poczet wartości niematerialnych połączone byłoby ze stratą partnera tj powoda. Zrozumiałe jest więc zastrzeżenie o zwrocie części opłaty. Paragraf 8 ust. 1 natomiast odrywa się od kwestii amortyzacji i posługuje się „wyrażeniem : „zwrotu nakładów związanych z zakupem licencji”. To oznacza , że są to wszystkie wydatki poniesione w okresie 36 miesięcy związane z nabyciem wartości niematerialnych i prawnych. za udostępnienie systemu sprzedaży nawet jeżeli w całości zostały już zamortyzowane. Niezrozumiały jest więc zarzut strony pozwanej powołującej się na językowe zasady wykładni skoro interpretacja nakładów dokonana przez Sąd Okręgowy jest zgodna ze znaczeniem tego wyrażenia na gruncie języka polskiego. Bez wykazania , że elementem umowy był załącznik numer 3 nie mają uzasadnienia w ustalonym stanie faktycznym twierdzenia , że zwrot nakładów dotyczy opłaty licencyjnej netto pomniejszonej o dochody netto. Strona pozwana nie wykazała by strony złożyły zgodne oświadczenie woli o treści jak na k-323 dotyczące sposobu wyliczenia tych nakładów co oznacza , że zwrot musi dotyczyć całości nakładów. Ustalenia wskazują też, że kwota poniesiona na zwrotną licencję stanowiła gwarancję prawidłowego wykonania umowy na co wskazuje podtytuł §8 jak i treść §10 ust. 3 umowy k-56. Była to też jednocześnie swego rodzaju premia dla strony powodowej za zadowolenie ze współpracy. Przyznanie takiej możliwości zwrotu polepszało sytuację Partnera w sytuacji , gdy ocena dokonana w trybie § 8 ust. 3 wypadła pozytywnie , umowa została przedłużona i strona powodowa mogła liczyć , że będzie ona długotrwała. Postanowienie zawarte w §8.1 gwarantowało więc stronie powodowej zwrot nakładów. Użycie słowa „zwrot” w znaczeniu językowym jest jednoznaczne i wskazuje na kierunek świadczenia. Kwoty poniesione (nakład) mają zostać zwrócone a więc świadczone przez stronę pozwaną. Skoro zwrot miał nastąpić jednorazowo w ostatnim dniu roboczym 37 miesiąca trwania umowy to nie mógł być zaspakajany dochodem netto a przynajmniej to nie wynika z oświadczeń jakie strony złożyły. Być może pierwotnym zamiarem strony pozwanej była taka regulacja która zakładała, że w przypadku osiągnięcia dochodów wyższych nakłady te nie zostaną zwrócone. Brak jednak dowodów by strona pozwana wyraziła na zewnątrz względem strony powodowej oświadczenie w tym przedmiocie, tak by Partner mógł objąć swą świadomością takie zasady współpracy i zgodził się choćby konkludentnie , że nie otrzyma zwrotu jeżeli dochód będzie wyższy niż opłata licencyjna. Zakładając racjonalność działania stron trudno przypuszczać też by mogło dojść do przedłużenia umowy w sytuacji , gdy dochód netto Partnera za 3 lata miałby być niższy niż 50000zł , tym bardziej w aspekcie kosztów niekwalifikowanych zawartych w pkt.3 załącznika powołanego przez stronę pozwaną , w tym poniesienia kosztów licencji bezzwrotnych. Z kolei przy założeniu , że zwrot miałby być finansowany z dochodów netto żaden zapis o zwrocie nie byłby konieczny bo i tak Partnerowi przypadałaby prowizja pomniejszona o koszty kwalifikowane i podatek dochodowy. Bez wykazania wyraźnego objęcia porozumieniem zasad zwrotu powoływanych w załączniku jak na k-323 stanowisko pozwanej nie mogło być uwzględnione. Strona pozwana nie wykazała by taki załącznik stanowił element umowy ani też nie wykazała innych okoliczności pozwalających przyjąć , że wolą stron było objęcie zasad wyliczenia nakładów wskazanych w apelacji. Powyższa ocena dotyczy także umowy z dnia 7 listopada 2007r. co czyni zarzut naruszenia art. 65 k.c. niezasadnym. W ustalonym stanie faktycznym brak jest też podstaw do przyjęcia , że strona powodowa przyjęła krótszy termin amortyzacji niż 36 miesięcy co oznacza prawidłowość określenia proporcji niezamortyzowanej opłaty (12/36) i wyliczenia kwoty 16667zł. Apelacja jest więc w istotnej części niezasadna. Zasadny jest natomiast zarzut , że brak było podstawy do podwyższenia wynagrodzenia za zastępstwo procesowe. Nakład pracy pełnomocnika strony powodowej sprowadzał się do sporządzenia pozwu opartego na dokumentach , sporządzenia odpowiedzi na sprzeciw i udziału w dwóch rozprawach merytorycznych. Był to więc nakład typowy dla tego typu spraw. Trudno przyjąć też by doszło do istotnego przyczynienia się przez pełnomocników do wyjaśnienia sprawy skoro sam Sąd pierwszej instancji zauważył, że żadna ze stron nie zaoferowała dowodów z przesłuchania osób , które oprócz Prezesa strony powodowej mogły mieć wiedzę o ewentualnych negocjacjach poprzedzających podpisanie umowy. Powyższe spowodowało wyliczenie wysokości wynagrodzenia w oparciu o stawkę podstawową wskazaną w § 6 pkt6 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 roku w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu ( tekst jedn. Dz. U. 2013, poz. 461 ) i odpowiednio Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu ( tekst jedn. Dz. U. Nr 2013r. poz. 460) , co przy uwzględnieniu proporcji rozkładu kosztów procesu według stosunku 80%-20% pozwoliło jedynie zmodyfikować zaskarżony wyrok w części, poprzez zastąpienie kwoty 5400zł kwotą 2120,70zł. Brak było natomiast podstawy do zmiany punktu 3 zaskarżonego wyroku tym bardziej , że zarzutów co do błędu wyliczenia partycypacji w kosztach sądowych skarżąca pozwana nie przedstawiła. O częściowej zmianie wyroku orzeczono na podstawie art. 386§1 k.p.c. w zw. z art. 100 k.p.c. Dalej idącą apelację oddalono z przyczyn wyżej wskazanych na podstawie art. 385 k.p.c. Uwzględnienie apelacji tylko nieznacznej części skutkowało zasądzeniem rzecz strony powodowej od strony pozwanej na podstawie art. 98§1 i 3 k.p.c. w zw. z art. 100 zdanie 2 k.p.c. i art. 391§1k.p.c. kwoty 2700zł tytułem zwrotu całości kosztów postępowania apelacyjnego przy zastosowaniu § 6 pkt 6 i §12 ust. 1 pkt 2 powołanego wyżej Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu.