Pełny tekst orzeczenia

UZASADNIENIE

Wyrokiem z dnia 26 października 2018 roku Sąd Rejonowy w Sieradzu w sprawie
z powództwa (...) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością spółki komandytowej
z siedzibą w S. przeciwko P. K. o uznanie czynności prawnej za bezskuteczną, w punkcie 1 oddalił powództwo oraz w punkcie 2 zasądził od powódki na rzecz pozwanego kwotę 1.817,00 złotych tytułem zwrotu kosztów procesu. ( wyrok Sądu Rejonowego w Sieradzu sygn. akt V GC 442/17 k. 89, uzasadnienie k. 92-93)

Apelację od powyższego wyroku złożyła powódka (...) spółka z ograniczoną odpowiedzialnością spółka komandytowa z siedzibą w S., zaskarżając go w całości.

Zaskarżonemu orzeczeniu skarżąca zarzuciła błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę rozstrzygnięcia, poprzez błędne przyjęcie przez Sąd Rejonowy, że powódka nie wykazała swojego pokrzywdzenia na skutek dokonanej czynności prawnej, faktu uzyskania korzyści majątkowej przez pozwanego, a także istnienie po jego stronie świadomości działania z pokrzywdzeniem wierzycieli w sytuacji, gdy materiał dowodowy zgromadzony
w aktach sprawy Sądu pierwszej instancji wskazuje wprost, iż powódka wykazała istnienie wszystkich przesłanek wynikających z art. 527 k.c.

Na podstawie powyższych zarzutów skarżąca wniosła o zmianę wyroku Sądu Rejonowego i uwzględnienie powództwa w całości, ewentualnie o uchylenie zaskarżonego wyroku
i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi I instancji. Ponadto skarżąca wniosła o zasądzenie od pozwanego na rzecz powódki kosztów postępowania apelacyjnego. ( apelacja k. 97-102)

Na rozprawie apelacyjnej w dniu 06 grudnia 2019 roku pełnomocnik pozwanego wniósł
o oddalenie apelacji oraz zasądzenie kosztów według norm przepisanych. ( protokół rozprawy z dn. 06 grudnia 2019 roku k. 117)

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja jest bezzasadna.

Na wstępie zaznaczyć należy, że Sąd Rejonowy prawidłowo dokonał oceny zgromadzonego materiału dowodowego i ustalił korelujący z nim stan faktyczny, który Sąd Okręgowy uznał jako własny.

Skarżąca nie udowodniła, że pozwany wiedział lub przy zachowaniu należytej staranności mógł się dowiedzieć, że dłużniczka mogła dokonać czynności z świadomością pokrzywdzenia wierzycieli. W rozumieniu art. 527 § 1 k.c. rzeczywista lub możliwa (przy dołożeniu należytej staranności) wiedza osoby trzeciej ma obejmować dwa fakty: że czynność prawna krzywdzi wierzyciela dłużnika i że dłużnik o tym wie. Przesłanka ta musi być spełniona w chwili dokonywania zaskarżonej czynności, a ciężar jej udowodnienia spoczywa na wierzycielu (por. E. Gniewek, P. Machnikowski (red.), Kodeks cywilny. Komentarz. Wyd. 9, Warszawa 2019, Legalis).

Argumentacja powódki jawi się w tym zakresie jako chybiona. Okoliczności podniesione w apelacji, tj. fakt dwukrotnej rozmowy telefonicznej pomiędzy stronami umowy, obniżenie ceny pojazdu, obejrzenie ruchomości przed kupnem czy zobowiązanie się dłużniczki do naprawy pojazdu, są czynnościami dokonywanymi powszechnie w obrocie przy zawieraniu umów sprzedaży pojazdów i jako takie nie mogą budzić wątpliwości nabywcy co do stanu majątkowego sprzedawcy. Ponadto z materiału dowodowego nie wynika, że pozwany mógł w jakikolwiek inny sposób powziąć informację o kłopotach finansowych dłużniczki. Wywody skarżącej stanowią więc jedynie polemikę z prawidłowymi ustaleniami Sądu Rejonowego i jako takie nie mogą skutecznie podważyć jego ustaleń i rozstrzygnięcia.

Umowa sprzedaży pomiędzy dłużniczką a pozwanym była czynnością odpłatną, co wyklucza w niniejszej sprawie zastosowanie art. 528 k.c., którego dyspozycja odnosi się jedynie do czynności nieodpłatnych. Jak wynika z materiału dowodowego sprawy, pozwany nie prowadził w tamtym czasie działalności gospodarczej oraz nie był z dłużniczką w stałych stosunkach gospodarczych. Jest również osobą obcą w stosunku do K. W. oraz M. W., z którymi zawarł umowę sprzedaży. Powyższe okoliczności, wynikające z zeznań świadków oraz przesłuchania stron jawią sią jako wiarygodne, a przez to wyłączają zastosowanie wobec pozwanego domniemań z art. 527 § 3 i § 4 k.c. Dlatego też Sąd Rejonowy prawidłowo uznał, że pozwany nie mógł mieć wiedzy o ewentualnym pokrzywdzeniu powódki wskutek zawarcia umowy sprzedaży, jak również nie mógł się o tym dowiedzieć przy zachowaniu należytej staranności.

Kolejno nie można przyjąć za skarżącą, że Sąd I instancji błędnie ustalił, że nie wykazała ona dostatecznie okoliczności uzyskania korzyści majątkowej przez pozwanego, a więc również zmniejszenia majątku dłużniczki, przyczyniając się do jego niewypłacalności. Niewypłacalność może być skutkiem zarówno dokonania przez dłużnika czynności nieodpłatnej, jak i czynności odpłatnej. Czynność odpłatna może powodować niewypłacalność dłużnika wówczas, gdy świadczenie należne dłużnikowi ma mniejszą wartość niż to, do którego jest on zobowiązany. W orzecznictwie Sądu Najwyższego przyjęto bowiem, że przez pojęcie odpłatności w rozumieniu przepisów kodeksu cywilnego regulujących roszczenie pauliańskie należy rozumieć w zasadzie pełny ekwiwalent korzyści majątkowej (por. wyrok Sądu Najwyższego - Izba Cywilna z dnia 16 września 2011 roku
IV CSK 624/10).

Czynność prawna między dłużniczką a pozwanym była odpłatną umową sprzedaży samochodu dostawczego marki M. (...) za kwotę 15.990,00 złotych. Powódka natomiast w żaden sposób nie wykazała, że w wyniku powyższej transakcji doszło do uszczuplenia majątku dłużniczki, poprzez niezapłacenie pełnego ekwiwalentu pieniężnego za w/w pojazd. Musiałaby bowiem udowodnić, że cena zapłacona przez pozwanego była obiektywnie zaniżona, jednakże nie przedstawiła w tym zakresie żadnej inicjatywy dowodowej.

Również nie można uznać za skarżącą, że powódka dostatecznie wykazała swoje pokrzywdzenie wskutek w/w czynności prawnej. W niniejszej sprawie bezspornym jest, że po stronie powódki istniała wierzytelność wobec dłużniczki. Jednakże nie jest możliwym przyjęcie, iż samo dokonanie umowy sprzedaży rzeczy ruchomych w celu uzyskania gotówki na spłatę zobowiązań stanowi jednoznacznie dokonanie czynności z pokrzywdzeniem wierzycieli.

Jak wskazała sama skarżąca, w orzecznictwie Sądu Najwyższego dominuje pogląd, iż nie można skutecznie zaskarżyć czynności odpłatnej, jeżeli uzyskany ekwiwalent został przez dłużnika wykorzystany do zaspokojenia wierzycieli (por. orzeczenia Sądu Najwyższego: postanowienie z dnia 07 grudnia 1999 roku I CKN 287/98, wyrok z dnia 05 marca 2008 roku V CSK 471/07, wyrok z dnia z dn. 20 października 2011 roku IV CSK 39/11). Dopuszczalne jest również odstępstwo od tej zasady, gdy dłużnik dokonał wyboru wierzyciela w sposób arbitralny, prowadzący do jego uprzywilejowania kosztem pozostałych wierzycieli (por. Wyrok Sądu Najwyższego - Izba Cywilna z dnia 20 października 2011 roku IV CSK 39/11). Inicjatywa dowodowa w tym zakresie również obarcza powoda akcji pauliańskiej, bowiem musi on wykazać, że dłużnik wypełnił swoje zobowiązania, intencjonalnie pomijając danego wierzyciela.

W niniejszej sprawie natomiast powódka nie podważyła skutecznie ustaleń Sądu Rejonowego w tym przedmiocie oraz nie przedstawiła innych dowodów na te okoliczności.

Jak wynika z zeznań świadków M. W. i K. W. (k. 54), kwota uzyskana z umowy sprzedaży samochodu dostawczego została przeznaczona na uregulowanie rachunków i opłat, a więc na uregulowanie zobowiązań dłużniczki. Nie określili przy tym, jakiego charakteru były to zobowiązania oraz kto był wierzycielem. Jednocześnie powódka nie podjęła tu żadnej inicjatywy dowodowej w celu wykazania, że dłużniczka dokonała wyboru wierzycieli w sposób arbitralny i nieuzasadniony. Dlatego też zasadnym było przyjęcie przez Sąd Rejonowy, iż majątek dłużniczki nie został poprzez w/w umowę sprzedaży uszczuplony, bowiem dzięki niej zmniejszyła ona swoje pasywa. Tym samym w wyniku jej wykonania powódka nie została pokrzywdzona, ponieważ nie przyczyniło się to do zaistnienia niewypłacalności dłużniczki.

W takim stanie rzeczy, wobec bezzasadności podniesionych przez skarżącą zarzutów, Sąd Okręgowy na podstawie art. 385 k.p.c., oddalił apelację powódki.

Koszty za postępowania za II instancję Sąd Okręgowy orzekł na podstawie art. 98 k.p.c., uznając powodową jako stronę przegraną, zasądzając na rzecz pozwanego koszty zastępstwa procesowego przed Sądem Odwoławczym w wysokości 900,00 złotych. Wynagrodzenie pełnomocnika pozwanej będącego radcą prawnym zostało ustalone na podstawie § 2 pkt 4 w zw. z § 10 ust. 1 pkt 1 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 roku w sprawie opłat za czynności radców prawnych (t.j. Dz. U. z 2018 r., poz. 265).

Krzysztof Wójcik Bartosz Kaźmierak Magdalena Rychter-Raj