Pełny tekst orzeczenia

POSTANOWIENIE

Dnia 15 lipca 2019 roku

Sąd Okręgowy w Krakowie, II Wydział Cywilny - Odwoławczy w składzie następującym:

Przewodniczący: SSO Krystyna Dobrowolska ( sprawozdawca)

Sędziowie: SO Renata Stępińska

SO Katarzyna Biernat-Jarek

po rozpoznaniu w dniu 15 lipca 2019 roku w Krakowie

na posiedzeniu niejawnym

skargi Gminy A. na przewlekłość postępowania toczącego się przed Sądem Rejonowym w Wadowicach do sygn. akt. I C 937/14

Przy udziale Skarbu Państwa- Prezesa Sądu Rejonowego w Wadowicach

postanawia:

1)  stwierdzić, że w sprawie z powództwa Gminy A. przeciwko K. B. o eksmisję, toczącej się przed Sądem Rejonowym w Wadowicach do sygn. akt: I C 937/14 doszło do przewłoki postępowania;

2)  przyznać Gminie A. od Skarbu Państwa - Sądu Rejonowego w Wadowicach kwotę 2.500 ( dwa tysiące pięćset) zł;

3)  oddalić skargę w pozostałej części;

4)  polecić zwrócić skarżącej ze Skarbu Państwa-Sądu Rejonowego w Wadowicach opłatę od skargi w kwocie 200 (dwieście) zł;

5)  zasądzić od Skarbu Państwa- Sądu Rejonowego w Wadowicach na rzecz skarżącej kwotę 240 zł tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego w niniejszym postępowaniu.

SSO Katarzyna Biernat-Jarek SSO Krystyna Dobrowolska SSO Renata Stępińska

UZASADNIENIE

Skarżąca Gmina A. wniosła o:

1) stwierdzenie przewlekłości postępowania toczącego się przed Sądem Rejonowym w Wadowicach I Wydział Cywilny w sprawie z powództwa Gminy A. - Zespołu (...) w A. przeciwko K. B. o eksmisję, sygn. akt I C 937/14,

2) zobowiązanie Sądu Rejonowego w Wadowicach do rozpoznania sprawy opisanej w pkt 1) skargi w terminie 3 miesięcy od rozpoznania skargi,

3) przyznanie od Skarbu Państwa na rzecz skarżącego kwoty 20 000 zł,

4) zasądzenie od Skarbu Państwa - Sądu Rejonowego w Wadowicach na rzecz skarżącego kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa procesowego.

W uzasadnieniu skarżąca wskazała, że w lipcu 2014 r. do Sądu Rejonowego w Wadowicach wpłynął pozew Gminy A. - Zespołu (...) w A. przeciwko K. B. o eksmisję. Pomimo tego, że od wszczęcia postępowania mija 5 lat, sprawa daleka jest od zakończenia. Termin pierwszej rozprawy został wyznaczony dopiero na dzień 2 lipca 2015 r., a więc rok po wniesieniu powództwa. W związku z tym, że pozwany nie stawił się na tę rozprawę i nie odebrał korespondencji z Sądu, powód w dniu 15 lipca 2015 r. sporządził i wysłał do Sądu wniosek o ustanowienie kuratora dla osoby nieznanej z miejsca pobytu; kurator został wyznaczony postanowieniem z dnia 29 sierpnia 2016 r. Od tamtej chwili odbyła się dopiero jedna rozprawa, tj. w dniu 21 kwietnia 2017 r., podczas której przesłuchano jednego świadka. Po ostatniej rozprawie zostało wyznaczonych sześć terminów kolejnych rozpraw, z których pięć zostało odwołanych; szósty termin przypada na dzień 16 lipca 2019 r.

Mając na uwadze powyższe, zdaniem skarżącego doszło do naruszenia jego prawa do rozpoznania sprawy bez nieuzasadnionej zwłoki na skutek bierności Sądu.

Sprawa zawisła przed Sądem Rejonowym w Wadowicach prawie pięć lat temu i - zdaniem skarżącej - powinna być do tej pory rozstrzygnięta. Liczba i terminy podjętych w sprawie czynności pozwalają stwierdzić, że postępowanie w tym czasie trwało dłużej niż jest to konieczne dla wyjaśnienia istotnych okoliczności faktycznych i prawnych. O przewlekłości postępowania niewątpliwie świadczą następujące fakty:

I. dotychczas - w ciągu prawie 5 lat, licząc od chwili wniesienia pozwu do Sądu - odbyły się tylko 2 rozprawy, w tym pierwsza po upływie prawie 12 miesięcy, a druga i ostatnia ponad 2 lata temu;

II. Sąd przesłuchał dopiero 1 świadka, spośród 6 wskazanych pierwotnie przez powoda; jeden ze świadków zmarł w toku postępowania, co spowodowało dla powoda problem z udowodnieniem okoliczności wskazanych w pozwie, bowiem świadek ten był najbliższym sąsiadem pozwanego i posiadał największą wiedzę o stanie faktycznym sprawy,

III. w całym postępowaniu wyznaczonych zostało 10 terminów rozpraw, z których 7 zostało odwołanych przez Sąd.

Na gruncie niniejszej sprawy za przewlekłość postępowania odpowiada Sąd, który powinien czuwać nad sprawnością postępowania. W konsekwencji nastąpiło naruszenie prawa strony do rozstrzygnięcia sprawy w rozsądnym terminie.

Nierozstrzygnięcie do chwili obecnej powództwa Gminy A. - Zespołu (...) w A. o eksmisję pozwanego K. B. z lokalu mieszkalnego uniemożliwia powodowi swobodne dysponowanie spornym lokalem mieszkalnym, dokonywanie przeglądów technicznych, generuje straty po stronie powoda (choćby z tytułu czynszu najmu); pozwany nie uiszcza ani bieżących, ani zaległych opłat za mieszkanie, a ponadto nie udostępnia mieszkania powodowi. Pozwany jest nieznany z miejsca pobytu, więc ewentualna egzekucja zasądzonych świadczeń pieniężnych z tytułu bezumownego korzystania z lokalu także obarczona jest ryzykiem bezskutecznej egzekucji. Według zapisów w dokumentach finansowych Zespołu (...) w A. pozwany K. B. posiada zadłużenie wobec Gminy A. z tytułu bezumownego korzystania z komunalnego lokalu mieszkalnego co do którego toczy się przed Sądem Rejonowym w Wadowicach postępowanie eksmisyjne, sygn. akt: I C 937/14, i dług ten z miesiąca na miesiąc powiększa się. Na dzień sporządzenia niniejszej skargi zadłużenie powstałe w okresie prowadzenia przez Sąd Rejonowy w Wadowicach postępowania eksmisyjnego wynosi ponad 10 000 zł + odsetki za opóźnienie.

W odpowiedzi na skargę Prezes Sądu Rejonowego w Wadowicach wniósł o jej oddalenie.

Na podstawie akt sprawy Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

W dniu 7 lipca 2014 r. powód Gmina A. złożyła pozew przeciwko K. B. o eksmisję z lokalu mieszkalnego.

Na dzień 2 lipca 2015 r. został wyznaczony termin pierwszej rozprawy, zobowiązano również pozwanego do złożenia odpowiedzi na pozew.

Na pierwszym terminie rozprawy pełnomocnik powoda podtrzymał pozew. Pozwany K. B. nie stawił się na rozprawę i nie odebrał korespondencji z Sądu, w związku z tym zakreślono pełnomocnikowi powoda termin do wskazania, czy pozwany zajmuje sporny lokal, a jeżeli nie, to jakie jest miejsce jego pobytu i rozprawę odroczono z terminem na piśmie.

W dniu 17 lipca 2015 r. pełnomocnik powoda złożył wniosek o ustanowienie kuratora dla osoby nieznanej z miejsca pobytu.

W dniu 28 października 2015 r. Sąd zobowiązał pełnomocnika powoda do uprawdopodobnienia, że miejsce pobytu pozwanego K. B. jest nieznane.

W dniu 2 grudnia 2015 r. pełnomocnik powoda wniósł o przedłużenie terminu do uprawdopodobnienia, że miejsce pobytu pozwanego jest nieznane, ponieważ okres wyczekiwania na odpowiedź z Centrum Personalizacji Dokumentów MSW wynosi około 4-5 miesięcy.

W dniu 1 marca 2016 r. Sąd poinformował pełnomocnika powoda o przedłużeniu terminu do uprawdopodobnienia, że miejsce pobytu pozwanego nie jest znane do dnia 31 marca 2016 r.

Pełnomocnik powoda w dniu 31 marca 2016 r. wniósł o przedłużenie w/w terminu do dnia 31 maja 2016 r.

W dniu 25 maja 2016 r. pełnomocnik powoda uniósł o kolejne już trzecie przedłużenie w/w terminu do dnia 51 sierpnia 2016 r.

28 czerwca 2016 r. Sąd poinformował pełnomocnika powoda o przedłużeniu terminu do dnia 31 sierpnia 2016 r,

W dniu 30 czerwca 2016 r. pełnomocnik powoda przedłożył odpowiedź ze zbioru PESEL dotyczącą K. B. z informacją, że brak jest adnotacji o aktualnych adresach zameldowania na pobyt stały i czasowy.

W dniu 29 sierpnia 2016 r. Sąd wydał zarządzenie w przedmiocie ustanowienia dla nieznanego z miejsca pobytu pozwanego K. B.- kuratora w osobie aplikantki radcowskiej M. G..

W dniu 28 października 2016 r. kurator M. G. złożyła odpowiedź na pozew.

Na wniosek kuratora M. G. z dnia 9 grudnia 2016 r, zmieniono termin rozprawy z dnia 30 stycznia 2017 r. na 21 kwietnia 2017 r.

W dniu 21 kwietnia 2017 r. odbyła się rozprawa, na której przesłuchano świadka H. T..

Zarządzeniem z dnia 16 sierpnia 2017 r. Sąd odwołał rozprawy wyznaczone na dzień l1.09.2017 r., 13.09.2017 r., 2.10.2017 r. i wyznaczono nowy termin rozprawy na dzień 1 lutego 2018 r.

Z powodu zwolnienia lekarskiego Sędziego Referenta odwołano terminy rozpraw, które miały odbyć się w dniu 1 lutego 2018 r. oraz 13 grudnia 2018 .

W dniu 8 kwietnia 2019 r. wyznaczono kolejny termin rozprawy na 16 lipca 2019 r.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Zgodnie z art. 2 ust. 2 ustawy z dnia 17 czerwca 2004 roku o skardze na naruszenie prawa strony do rozpoznania sprawy w postępowaniu przygotowawczym prowadzonym lub nadzorowanym przez prokuratora i postępowaniu sądowym bez nieuzasadnionej zwłoki (Dz. U. z 2004 roku, Nr 179, poz. 1843 ze zm.) dla stwierdzenia, czy w sprawie doszło do przewlekłości postępowania, należy w szczególności ocenić terminowość i prawidłowość czynności podjętych przez sąd, w celu wydania w sprawie rozstrzygnięcia co do istoty albo czynności podjętych przez prokuratora prowadzącego lub nadzorującego postępowanie przygotowawcze w celu zakończenia postępowania przygotowawczego lub czynności podjętych przez sąd lub komornika sądowego w celu przeprowadzenia i zakończenia sprawy egzekucyjnej albo innej sprawy dotyczącej wykonania orzeczenia sądowego, uwzględniając charakter sprawy, stopień faktycznej i prawnej jej zawiłości, znaczenie dla strony, która wniosła skargę, rozstrzygniętych w niej zagadnień oraz zachowanie się stron, a w szczególności strony, która zarzuciła przewlekłość postępowania. W ugruntowanym orzecznictwie sądów powszechnych, Sądu Najwyższego jak i sądów administracyjnych przyjmuje się, że przewlekłość postępowania to nieuzasadnione żadną z okoliczności wymienionych w art. 2 ust. 2 ustawy z 2004 r. długotrwałe zaniechanie podejmowania czynności przez organ prowadzący postępowanie lub podejmowanie czynności nieefektywnych bądź pozornych. Zachodzi ona gdy postępowanie jest długotrwałe i rozwlekłe, a trwa ponad konieczność podjęcia czynności niezbędnych do zakończenia sprawy, pozostających w związku przyczynowym z działaniem lub zaniechaniem organu. Innymi słowy przewlekłość postępowania występuje, gdy zwłoka jest nadmierna (rażąca) i nie znajduje uzasadnienia w obiektywnych okolicznościach sprawy. Aby stwierdzić przewlekłość postępowania konieczne jest ustalenie, że pomiędzy kolejnymi czynnościami występują długie, nieuzasadnione przerwy, albo też pewne czynności nie są podejmowane w ogóle. Przewlekłość jest wypadkową czynników obiektywnych oraz czasu niezbędnego do podejmowania działań zgodnych z obowiązującymi przepisami przewidującymi prowadzenie określonych procedur (tak: postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 16 czerwca 2011 roku, III SPP 14/11).

Postępowanie w sprawie objętej skargą trwa już pięć lat. Jest to prosta sprawa o eksmisję.

Mimo iż pozew nie zawierał braków formalnych, to pierwsza rozprawa zarządzeniem z dnia 26 stycznia 2015 r. została wyznaczona dopiero na 2 lipca 2015 r. Z akt nie wynika żadna okoliczność usprawiedliwiająca tak długi – prawie roczny - okres oczekiwania na rozprawę.

Od lipca 2015 do czerwca 2016 r. strona powodowa sama przedłużała postępowanie ponawiając wnioski o przedłużenie terminu do uprawdopodobnienia, że miejsce pobytu pozwanego nie jest znane.

Tok postępowania nie budzi większych zastrzeżeń w okresie od 29 sierpnia 2016 r., kiedy to Sąd wydał zarządzenie w przedmiocie ustanowienia dla nieznanego z miejsca pobytu pozwanego K. B. kuratora w osobie aplikantki radcowskiej M. G., ta zaś w dniu 28 października 2016 r. złożyła odpowiedź na pozew, a następnie w dniu 9 grudnia 2016 r. wniosek o zmianę terminu rozprawy wyznaczonej na 30 stycznia 2017 r. Na kolejnej rozprawie w dniu 21 kwietnia 2017 r. przesłuchano świadka H. T..

Trudno jednak uznać za usprawiedliwiony fakt, że zarządzeniem z dnia 16 sierpnia 2017 r. Sąd odwołał rozprawy wyznaczone na dzień l1.09.2017 r., 13.09.2017 r., 2.10.2017 r. i wyznaczono nowy termin rozprawy na dzień 1 lutego 2018 r., a i tę rozprawę odwołano z powodu zwolnienia lekarskiego sędziego, podobnie jak i rozprawę wyznaczoną na 13 grudnia 2018 . Dopiero w dniu 8 kwietnia 2019 r. wyznaczono kolejny termin rozprawy na 16 lipca 2019 r.

Niewątpliwie doszło tu do przewłoki postępowania, której nie mogą usprawiedliwiać kłopoty kadrowe Sądu, czy nawet usprawiedliwione nieobecności sędziów, względnie pracowników sekretariatu.

Z orzecznictwa Europejskiego Trybunału Praw Człowieka w Strasburgu wyznaczającego standard prawa do sądu, który winien być uwzględnianych w ramach skargi na przewle­kłość postępowania (art. 1 ust. 3 Ustawy) wynika, że państwo ponosi odpowiedzialność za prawidłowe zorganizowanie wymiaru sprawiedliwości tak co do obsady kadrowej, jak i podziału kompetencji (por, wyrok Europejskiego Trybunału Praw Człowieka w Strasburgu z dnia 7 lipca 2015 roku w sprawach Rutkowski i inni przeciwko Polsce skargi nr 72287/10, 13927/11 i 46187/11). Dlatego też nie ma znaczenia dla stwierdzenia naruszenia prawa strony do rozpoznania sprawy w rozsądnym terminie zawinienie poszczególnych osób zaangażo­wanych w tok postępowania. Z punktu widzenia prawa strony do rozpoznania sprawy w rozsądnym terminie nie ma zasadniczego znaczenia, że sędzia i/lub inni pracownicy sądu są obciążeni pracą w stopniu uniemożliwiającym terminowe wykonywanie obowiązków. Odpowiedzialność w tym zakresie ponosi państwo za właściwe zorganizowanie procesu rozstrzygnięcia sprawy.

Według art. 12 ust. 4 Ustawy, uwzględniając skargę, Sąd na żądanie skarżącego przyznaje mu od Skarbu Państwa sumę pieniężną w wysokości od 2.000,00 do 20.000,00 złotych, przy czym przy określaniu wysokości sumy pieniężnej przyjmuje się nie mniej, niż 500 złotych za każdy rok dotychczasowego trwania postępowania. Przyznanie odpowiedniej sumy pieniężnej powinno następować w granicach określonych ustawą, z uwzględnieniem zasady, że kwota ta powinna być przyznawana w większej wysokości przy ustaleniu rażącej, niczym nieusprawiedliwionej, dotkliwej dla skarżącego, przewlekłości postępowania.

Tak więc skoro doszło do nieusprawiedliwionego, blisko trzyletniego opóźnienia w rozpoznaniu sprawy, w oparciu o art. 12 ust. 2 – 4 z dnia 17 czerwca 2004 r. o skardze na naruszenie prawa strony do rozpoznania sprawy w postępowaniu przygotowawczym prowadzonym lub nadzorowanym przez prokuratora i postępowaniu sądowym bez nieuzasadnionej zwłoki, należało orzec jak w punktach 1 – 2 sentencji.

Oddalenie skargi nastąpiło w zakresie, w jakim skarżąca domagała się nakazania Sądowi rozpoznania sprawy w terminie 3 miesięcy, gdyż tego rodzaju polecenia nie sposób nałożyć. Sprawa może się zakończyć na najbliższej rozprawie, a może i nieco później z przyczyn obiektywnych. Istotne jest, by postępowanie toczyło się szybko i sprawnie, bez nieuzasadnionego odwoływania rozpraw i nadmiernych przerw między nimi (o ile oczywiście zajdzie potrzeba odroczenia najbliższej rozprawy).

Oddalono też skargę w zakresie żądanej kwoty ponad 2.500 zł (po 500 zł za każdy rok postępowania). W ocenie Sądu Okręgowego skarżąca nie wykazała podstaw do zasądzenia kwoty wyższej, zwłaszcza że przez blisko rok – w okresie od lipca 2015 r. do czerwca 2016 r. - sama spowodowała przedłużenie się postępowania.

Na podstawie art. 17 ust. 3 ustawy z dnia 17 czerwca 2004 r. o skardze na naruszenie prawa strony do rozpoznania sprawy w postępowaniu przygotowawczym prowadzonym lub nadzorowanym przez prokuratora i postępowaniu sądowym bez nieuzasadnionej zwłoki należało orzec jak w punkcie 4 sentencji, albowiem skargę uwzględniono co do zasady.

O kosztach postępowania skargowego orzeczono na podstawie § 14 ust. 3 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych (Dz.U.0 2015 poz. 1804 ze zm.).

SSO Katarzyna Biernat-Jarek SSO Krystyna Dobrowolska SSO Renata Stępińska