Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 30 grudnia 2019 r.

Sąd Okręgowy w Warszawie XVI Wydział Gospodarczy w składzie:

po rozpoznaniu 12 grudnia 2019 r. w W.

na rozprawie

sprawy z powództwa M. B.

przeciwko Polskim Kolejom Państwowym Spółce Akcyjnej w W.

o zapłatę

1.  zasądza od Polskich Kolei Państwowych Spółki Akcyjnej w W. na rzecz M. B. kwotę 560 880 zł (pięćset sześćdziesiąt tysięcy osiemset osiemdziesiąt złotych) wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie do dnia zapłaty od następujących kwot i dat:

a)  140 220 zł (sto czterdzieści tysięcy dwieście dwadzieścia złotych) od 14 kwietnia 2017 r.;

b)  35 055 zł (trzydzieści pięć tysięcy pięćdziesiąt pięć złotych) od 11 kwietnia 2017 r.;

c)  35 055 zł (trzydzieści pięć tysięcy pięćdziesiąt pięć złotych) od 11 maja 2017 r.;

d)  35 055 zł (trzydzieści pięć tysięcy pięćdziesiąt pięć złotych) od 11 czerwca 2017 r.;

e)  35 055 zł (trzydzieści pięć tysięcy pięćdziesiąt pięć złotych) od 11 lipca 2017 r.;

f)  35 055 zł (trzydzieści pięć tysięcy pięćdziesiąt pięć złotych) od 11 sierpnia 2017 r.;

g)  35 055 zł (trzydzieści pięć tysięcy pięćdziesiąt pięć złotych) od 12 września 2017 r.;

h)  35 055 zł (trzydzieści pięć tysięcy pięćdziesiąt pięć złotych) od 11 października 2017 r.;

i)  35 055 zł (trzydzieści pięć tysięcy pięćdziesiąt pięć złotych) od 11 listopada 2017 r.;

j)  35 055 zł (trzydzieści pięć tysięcy pięćdziesiąt pięć złotych) od 12 grudnia 2017 r.;

k)  35 055 zł (trzydzieści pięć tysięcy pięćdziesiąt pięć złotych) od 11 stycznia 2018 r.;

l)  35 055 zł (trzydzieści pięć tysięcy pięćdziesiąt pięć złotych) od 13 lutego 2018 r.;

m)  35 055 zł (trzydzieści pięć tysięcy pięćdziesiąt pięć złotych) od 13 marca 2018 r.;

2.  zasądza od Polskich Kolei Państwowych Spółki Akcyjnej w W. na rzecz M. B. kwotę 33 603 zł (trzydzieści trzy tysiące sześćset trzy złote) tytułem zwrotu kosztów procesu;

3.  zasądza od Polskich Kolei Państwowych Spółki Akcyjnej w W. na rzecz Skarbu Państwa – Sądu Okręgowego w Warszawie kwotę 5 259 zł (pięć tysięcy dwieście pięćdziesiąt dziewięć złotych) tytułem nieuiszczonej opłaty od rozszerzonego powództwa.

SSO Jan Wawrowski

Sygn. akt XVI GC 200/18

UZASADNIENIE

Pozwem z dnia 13 lutego 2018 r. powód M. B. wniósł o zasądzenie od pozwanego Polskich Kolei Państwowych Spółki Akcyjnej w W. kwoty 455 715 zł wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie liczonymi od kwot i dat szczegółowo wskazanych w pozwie oraz kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego, według norm przepisanych.

W uzasadnieniu powód wskazał, że dochodzi przedmiotowej kwoty z tytułu odszkodowania za przestrzeganie przedłużonego zakazu konkurencji wynikającego z łączącej strony umowy oraz wynagrodzenia dodatkowego związanego z rozwiązaniem przedmiotowej umowy. Powód podał, że pozwany odmówił zapłaty, twierdząc, że jego zobowiązania wobec powoda wygasły, a to z uwagi na fakt, że wobec powoda toczy się postępowanie karne,
w którym postawiono mu zarzut nieumyślnego działania na szkodę pozwanej spółki.

W odpowiedzi na pozew pozwany wniósł o oddalenie powództwa w całości oraz zasądzenie od powoda na rzecz pozwanego kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego, według norm przepisanych oraz opłaty skarbowej od pełnomocnictwa.

Pozwany potwierdził, że w dniu 9 czerwca 2016 r. zawarł z pozwanym umowę
o świadczenie usług w zakresie zarządzania, a także, że odmówił powodowi wypłaty jakichkolwiek świadczeń z tego tytułu. Pozwany wskazał, że zobowiązania te wygasły z dniem odwołania powoda z zarządu pozwanej spółki, jako konsekwencja przedstawienia powodowi przez prokuraturę zarzutu nieumyślnego działania na szkodę pozwanej spółki. Jak wyjaśnił pozwany, powód pełniąc funkcję członka zarządu pozwanej spółki, podczas posiedzenia zarządu głosował za przyjęciem uchwały, poprzez którą zarząd pozwanej spółki wyraził zgodę na zaciągnięcie zobowiązania w celu udzielania zamówienia publicznego na realizację przedsięwzięć profilaktycznych w zakresie zagrożeń terrorystyczno-bomowych, w związku z czym spółka zawarła umowę ze spółką (...), na skutek czego powód nieumyślnie spowodował szkodę w majątku spółki w wielkich rozmiarach w wysokości 1 900 000 zł. Pozwany zarzucił także , że powód oprócz szkody majątkowej doprowadził do niematerialnych szkód wizerunkowych spółki. Podniósł także, że żądanie powoda stanowi nadużycie prawa w rozumieniu art 5 k.c. W jego ocenie bowiem powód nie powinien czerpać korzyści z umowy, którą nienależycie wykonał. Pozwany wniósł jednocześnie o zawieszenie postępowania do czasu zakończenia postępowania karnego wskazując, że wynik tegoż postępowania będzie miał wpływ na ocenę zasadności żądań powoda.

(odpowiedź na pozew k. 98 – 140)

W piśmie z dnia 14 sierpnia 2018 r. powód rozszerzył powództwo, wnosząc
o zasądzenie od pozwanego na rzecz powoda dodatkowo kwoty 105 165 zł wraz z odsetkami ustawowymi liczonymi od kwot:

-

35 055 zł od dnia 11 stycznia 2018 r. do dnia zapłaty;

-

35 055 zł od dnia 13 lutego 2018 r. do dnia zapłaty;

-

35 055 zł od dnia 13 marca 2018 r. do dnia zapłaty.

Powyższe kwoty miały stanowić odszkodowanie z tytułu przedłużonego zakazu konkurencji obowiązującego w okresie od 4 grudnia 2017 r. do 3 marca 2018 r.

(pismo powoda k. 192 – 216)

W dalszym toku postępowania strony podtrzymały swoje stanowiska.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny.

W dniu 20 kwietnia 2016 r. Nadzwyczajne Walne Zgromadzenie Polskich Kolei Państwowych Spółki Akcyjnej w W. (dalej jako: (...) S.A.) podjęło uchwałę nr (...) r., wyrażając zgodę na zawarcie z M. B., powołanym uchwałą (...) (...) S.A. z dnia 7 kwietnia 2016 r., na stanowisko członka zarządu (...) S.A., umowy o świadczenie usług w zakresie zarządzania, na okres od dnia spełnienia przez zarządzającego warunków, o których mowa w art. 3 ust. 2 ustawy z dnia 3 marca 2000 r. o wynagrodzeniu osób kierujących niektórymi podmiotami prawnymi, do dnia wygaśnięcia mandatu członka zarządu spółki. Zgodnie z pkt 2 uchwały, stałe miesięczny wynagrodzenie podstawowe zarządzającego zostało ustalone w wysokości do (...)zł netto.

Jak stanowił pkt 12 uchwały, zarządzający miał podlegać zakazowi konkurencji wobec spółki lub podmiotów należących do grupy kapitałowej spółki. Zgodnie z pkt 13 uchwały, zakaz konkurencji, o którym mowa w pkt 12, obowiązywał również w okresie 12 miesięcy po rozwiązaniu lub wygaśnięciu umowy. Przedłużony zakaz konkurencji nie obowiązywał w przypadku zaprzestania przez zarządzającego pełnienia funkcji w zarządzie spółki, jeżeli zarządzający podjął zatrudnienie lub pełnił funkcję w urzędzie obsługującym ministra właściwego ds. transportu lub Urzędzie Transportu Kolejowego, a także jeżeli podjął zatrudnienie lub pełnił funkcję w zarządzie innej spółki grupy kapitałowej spółki lub wykonywał jakąkolwiek działalność zawodową w innej spółce grupy kapitałowej spółki. Zgodnie z pkt 14, z tytułu objęcia zarządzającego przedłużonym zakazem konkurencji, o którym mowa w pkt 13, w kontrakcie mogło zostać przewidziane wypłacenie zarządzającemu do (...) kwoty stałego miesięcznego wynagrodzenia podstawowego, o którym mowa w pkt 2, za każdy miesiąc objęcia zarządzającego przedłużonym zakazem konkurencji, płatnej do 10 dnia każdego miesiąca, począwszy od miesiąca, w którym nastąpiło rozwiązanie umowy. Przy określeniu ww. kwoty uwzględniony miał zostać okres pełnienia przez zarządzającego funkcji członka zarządu spółki. W przypadku naruszenia przedłużonego zakazu konkurencji, spółka nie była zobowiązana do wypłaty świadczeń zgodnie z pkt 14, od momentu naruszenia tego zakazu przez zarządzającego. Spółka nie była także zobowiązana do wypłaty świadczeń zgodnie z pkt 14 w wypadku wskazanym w pkt 13 zdanie drugie.

Jak stanowił pkt 23 uchwały, w przypadku rozwiązania umowy z powodu wygaśnięcia mandatu, z przyczyn określonych w przepisach Kodeksu spółek handlowych lub statutu spółki, zarządzającemu miało przysługiwać wynagrodzenie dodatkowe w wysokości trzykrotności miesięcznego stałego wynagrodzenia podstawowego, o którym mowa w pkt
2, za wyjątkiem sytuacji, gdy rozwiązanie umowy nastąpiło wskutek popełnienia przez zarządzającego stwierdzonego prawomocnym wyrokiem przestępstwa lub wykroczenia przeciwko spółce lub umyślnego przestępstwa przeciwko mieniu, dokumentom, ochronie obrotu gospodarczego, zdrowiu lub życiu lub orzeczenia zakazu zajmowania stanowisk w spółkach prawa handlowego, wpisanego w Krajowym Rejestrze Karnym.

(dowód: protokół z (...) S.A. z dnia 20 kwietnia 2016 r. k. 33 – 38)

W dniu 9 czerwca 2016 r. (...) S.A. zawarł z M. B. umowę o świadczenie usług w zakresie zarządzania, a następnie aneks nr (...) do umowy z dnia 15 lipca 2016 r.

Zgodnie z § 1 umowy, spółka powierzyła, a zarządzający przyjął do wykonania świadczenie usług zarządzania związanych z pełnieniem funkcji członka zarządu spółki, polegających na prowadzeniu spraw spółki w ramach powierzonego obszaru działania, jak również reprezentowania spółki na zewnątrz, w szczególności wobec organów państwowych, organów samorządu terytorialnego i innych podmiotów trzecich. Zarządzający zobowiązał się zarządzać powierzonymi obszarami spółki określonymi w § 2 z najwyższą starannością, zgodnie z zawartym kontraktem, z przepisami prawa oraz regulacjami wewnętrznymi obowiązującymi w przedsiębiorstwie spółki, w tym uchwałami organów spółki.

Zgodnie z § 2 ust. 2 umowy zarządzający miał wykonywać swoje obowiązki związane z funkcją członka zarządu osobiście i nie mógł zlecić ani powierzyć ich wykonywania osobie trzeciej. Zgodnie z § 2 ust. 6 umowy zarządzający zobowiązany był wykonywać przedmiot umowy w czasie przez siebie wybranym, z uwzględnieniem potrzeb spółki, zapewniającym prawidłową realizację kontraktu, jak również z uwzględnieniem przepisów prawa, w tym przepisów wewnętrznych regulujących organizację pracy w spółce, w tym również sposobu odbywania posiedzeń zarządu oraz innych organów spółki.

Zgodnie z § 4 ust. 2 umowy, stałe miesięczne wynagrodzenie podstawowe zarządzającego zostało ustalone w wysokości (...) zł.

W § 8 ust. 2 umowy (w brzmieniu ustalonym aneksem nr (...) z dnia 15 lipca 2016 r.) strony postanowiły, że w przypadku rozwiązania umowy z powodu wygaśnięcia mandatu,
z przyczyn określonych w przepisach kodeksu spółek handlowych lub Statutu, zarządzającemu będzie przysługiwało wynagrodzenie dodatkowe w wysokości trzykrotności miesięcznego stałego wynagrodzenia podstawowego, obliczonej zgodnie z § 4 ust. 2, za wyjątkiem sytuacji gdy rozwiązanie umowy nastąpi wskutek popełnienia przez zarządzającego stwierdzonego prawomocnym wyrokiem przestępstwa lub wykroczenia przeciwko spółce lub umyślnego przestępstwa przeciwko mieniu, dokumentom, ochronie obrotu gospodarczego, zdrowiu lub życiu.

Zgodnie z § 9 (dodanym aneksem nr (...) z dnia 15 lipca 2016 r.) zarządzający zobowiązał się, że nie będzie prowadził działalności konkurencyjnej wobec spółki lub podmiotów należących do Grupy (...). W § 9 ust. 1 i 2 szczegółowy opisano, jakiego rodzaju działania i zachowania Zarządzającego uznane będą za naruszenie zakazu konkurencji. Zgodnie z § 9 ust. 3 zakaz konkurencji miał obowiązywać również w okresie 12 miesięcy po rozwiązaniu lub wygaśnięciu umowy. Przedłużony zakaz konkurencji nie obowiązywałby w przypadku zaprzestania pełnienia funkcji w Zarządzie Spółki, jeżeli Zarządzający podjąłby zatrudnienie lub pełniłby funkcję w urzędzie obsługującym ministra właściwego do spraw transportu lub w Urzędzie Transportu Kolejowego, a także jeżeli podjąłby zatrudnienie lub pełniłby funkcję w zarządzie innej spółki Grupy (...) lub wykonywałby jakąkolwiek działalność zawodową w innej spółce Grupy (...). W § 9 ust. 4 pkt c) strony ustaliły, że z tytułu objęcia zarządzającego przedłużonym zakazem konkurencji Spółka płacić będzie zarządzającemu odszkodowanie za każdy miesiąc objęcia zarządzającego przedłużonym zakazem konkurencji w wysokości (...)kwoty stałego miesięcznego wynagrodzenia podstawowego, w przypadku rozwiązania umowy po upływie 6 miesięcy, ale przed upływem 12 miesięcy od jej zawarcia, płatnej do 10 dnia każdego miesiąca następującego po miesiącu, w którym nastąpiło rozwiązanie umowy. W przypadku naruszenia przedłużonego zakazu konkurencji spółka nie była zobowiązana do wypłaty świadczeń zgodnie z ust. 4, od momentu naruszenia tego zakazu przez Zarządzającego. Spółka nie była zobowiązana do zapłaty świadczeń zgodnie z niniejszym ust. 4 w przypadku wskazanym w ust.3 zdanie drugie.

(dowód: umowa o świadczenie usług w zakresie zarządzania z dnia 9 czerwca 2016 r. k. 39 – 44; aneks nr (...) z dnia 15 lipca 2016 r., k. 45-49)

Na posiedzeniu zarządu 6 maja 2016 r. powód głosował za przyjęciem uchwały nr (...) w sprawie wyrażenia zgody na zaciągnięcie zobowiązania finansowego w celu udzielenia zamówienia publicznego z wyłączeniem ustawy Pzp na „Realizację przedsięwzięć profilaktycznych w zakresie zagrożeń terroryzmem bombowym”, w następstwie czego pozwany zawarł ze spółką (...) Sp. z o.o. umowę nabycia sprzętu zabezpieczenia pirotechnicznego w związku z organizowanymi w W. Światowymi Dniami Młodzieży.

(okoliczność bezsporna)

Postanowieniem z dnia 1 marca 2017 r. powodowi został przedstawiony zarzut z art. 296 § 4 k.k. w zw. z art. 296 § 3 k.k., tj. o to, że w okresie od dnia 27 kwietnia 2016 r. do dnia 6 maja 2016 r. pełniąc funkcję członka zarządu (...) S.A. będąc obowiązanym na mocy decyzji właściwego organu do zajmowania się sprawami majątkowymi spółki nieumyślnie nie dopełnił ciążącego na nim obowiązku dbałości o majątek spółki w ten sposób, że po zapoznaniu się z dokumentem w postaci Informacji o materiale z dnia 27 kwietnia 2016 r. bez dokonania oceny konieczności i zasadności ekonomicznej zawarcia umowy oraz przeprowadzenia lub zlecenia analizy stanu przygotowań spółki do Światowych Dni Młodzieży, jak również analizy rynku usług z zakresu zabezpieczeń pirotechnicznych
i weryfikacji możliwości należytego wykonania umowy przez spółkę (...)
Sp. z o.o. i jej podwykonawców podczas posiedzenia Zarządu w dniu 6 maja 2016 r. głosował za przyjęciem uchwały nr (...) w sprawie wyrażenia zgody na zaciągnięcie zobowiązania finansowego w celu udzielenia zamówienia publicznego z wyłączeniem ustawy Pzp na „Realizację przedsięwzięć profilaktycznych w zakresie zagrożeń terroryzmem bombowym”, w następstwie czego po jej przyjęciu przez Zarząd reprezentujący spółkę (...) zawarli umowę ze spółką (...) Sp. z o.o. na skutek czego nieumyślnie spowodował powstanie w majątku spółki szkody w wielkich rozmiarach w wysokości 1 900 000 zł netto.

(dowód: postanowienie, k. 276-277)

W dniu 3 marca 2017 r. Nadzwyczajne Walne Zgromadzenie (...) S.A. podjęło uchwałę nr (...) w sprawie odwołania z funkcji członka zarządu (...) S.A. M. B. z dniem podjęcia uchwały.

(dowód: protokół (...), k. 60-64)

W okresie od 4 marca 2017 r. do 3 marca 2018 r. powód nie powadził działalności konkurencyjnej względem pozwanego. Powód na potwierdzenie tej okoliczności składał pozwanemu comiesięczne oświadczenia o nieprowadzeniu działalności konkurencyjnej.

(dowód: oświadczenia, k. 65-68, 70-72, 75-77, 79, 83, 87, 202, 206, 210)

Pismem z dnia 18 maja 2017 r. oraz 7 lipca 2017 r. pozwany poinformował powoda, że jego zobowiązania określone w § 8 i § 9 umowy względem powoda wygasły z dniem odwołania go z funkcji członka zarządu w związku z rażącym naruszeniem postanowień Umowy, w szczególności obowiązków wskazanych w § 1 ust. 1, § 2 ust. 2 oraz ust.
6 poprzez: poważne naruszenie bezwzględnie obowiązujących przepisów prawa oraz obowiązujących w (...) S.A. procedur i regulacji wewnętrznych, brak sumienności
i najwyższej staranności w prowadzeniu spraw (...) oraz niezachowania troski o materialne
i niematerialne interesy (...). W piśmie podano, że wygaśnięcie roszczeń jest również konsekwencją przedstawienia powodowi zarzutu nieumyślnego działania na szkodę (...), tj. popełnienia czynu z art. 296 § 4 w zw. z art. 296 § 3 Kodeksu karnego. W piśmie stwierdzono również, że powód popełnił ciężkie wykroczenie przeciwko (...) w rozumieniu § 8 ust.3 umowy, nadto naruszył słuszny interes (...) i powszechnie uznawane dobre obyczaje.

(dowód: pismo, k. 69, 74)

W pismach z dnia 18 września 2017 r.,17 października 2017 r., 29 stycznia 2018 r.,
2 marca 2018 r., 29 marca 2018 r. pozwany podtrzymał swoje stanowisko i odmówił wypłaty z tytułu zgłoszonych przez powoda roszczeń.

(dowód: pismo, k. 78, 82, 204, 208, 212)

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił w oparciu o niesporne twierdzenia stron stosownie do treści art. 229 i 230 k.p.c. oraz zgromadzone w aktach sprawy dokumenty, których prawdziwość nie była przez strony kwestionowana. Sąd ustalając stan faktyczny jedynie posiłkowo oparł się na dowodzie z przesłuchania stron, w tym powoda M. B. – w szczególności w zakresie czynności, jakie podejmował powód przed i po podjęciu uchwały nr (...) w celu weryfikacji pojawiających się niezgodności oraz okoliczności złożenia przez powoda zawiadomienia o popełnieniu przestępstwa. Sąd przesłuchał też prezesa pozwanej spółki (...). Zeznania stron Sąd ocenił jako wiarygodne, aczkolwiek nie mające kluczowego znaczenia dla rozstrzygnięcia sporu.

Sąd oddalił wnioski pozwanego o dopuszczenie dowodu z zeznań świadków oraz
z opinii biegłego w zakresie oceny szkód wizerunkowych – jako nieistotne dla rozstrzygnięcia sprawy.

Sąd dokonując oceny ustalonego stanu faktycznego doszedł do wniosku, że rozstrzygnięcie postępowania karnego (śledztwo prowadzone przez Prokuraturę Okręgową
w W. pod sygn. akt (...) i ustalenie w drodze karnej odpowiedzialności powoda, pozostawałoby bez znaczenia dla rozstrzygnięcie przedmiotowej sprawy cywilnej, w związku z tym nie zachodziły podstawy do zawieszenia postępowania na podstawie art. 177 § 1 pkt 4 k.p.c.

Sąd zważył, co następuje.

Powództwo podlegało uwzględnieniu w całości.

Powód dochodził odszkodowania z tytułu przestrzegania uregulowanego w umowie
z 9 czerwca 2016 r. przedłużonego zakazu konkurencji (§ 9 ust. 3 umowy) oraz wynagrodzenia dodatkowego w związku z rozwiązaniem umowy (§ 8 ust. 2 umowy). Pozwany nie kwestionował w toku postępowania okoliczność zawarcia przedmiotowej umowy, jak i jej rozwiązania z dniem 3 marca 2017 r. Przyznał też, że nie zapłacił powodowi, albowiem jego zobowiązania względem powoda wygasły.

Odnosząc się w pierwszej kolejności do roszczenia o wypłatę wynagrodzenia dodatkowego, należy wskazać, że zgodnie z § 8 ust. 2 umowy (w brzmieniu ustalonym aneksem nr (...) z dnia 15 lipca 2016 r.) strony postanowiły, że w przypadku rozwiązania umowy z powodu wygaśnięcia mandatu, z przyczyn określonych w przepisach kodeksu spółek handlowych lub Statutu, zarządzającemu będzie przysługiwało wynagrodzenie dodatkowe w wysokości trzykrotności miesięcznego stałego wynagrodzenia podstawowego, obliczonej zgodnie z § 4 ust. 2, za wyjątkiem sytuacji gdy rozwiązanie niniejszej umowy nastąpi wskutek popełnienia przez zarządzającego stwierdzonego prawomocnym wyrokiem przestępstwa lub wykroczenia przeciwko spółce lub umyślnego przestępstwa przeciwko mieniu, dokumentom, ochronie obrotu gospodarczego, zdrowiu lub życiu.

Z powyższego wynika, że na gruncie § 8 ust. 3 jedyną przesłanką aktualizującą obowiązek zapłaty na rzecz powoda jest rozwiązanie umowy w związku z wygaśnięciem mandatu, z przyczyn określonych w przepisach kodeksu spółek handlowych lub Statutu.
W związku z podjęciem w dniu 3 marca 2017 r. uchwały Nadzwyczajnego Walnego Zgromadzenia PKP S.A. o odwołaniu powoda z pełnienia funkcji członka zarządu, ww. warunek się ziścił – powyższe nie budzi wątpliwości Sądu, okoliczność ta nie stanowiła też przedmiotu sporu między stronami.

Z dalszej części przywołanego zapisu umownego wynika również, że wynagrodzenie dodatkowe nie będzie przysługiwało powodowi w przypadku, gdy rozwiązanie umowy nastąpi wskutek popełnienia przez zarządzającego stwierdzonego prawomocnym wyrokiem przestępstwa lub wykroczenia przeciwko spółce lub umyślnego przestępstwa przeciwko mieniu, dokumentom, ochronie obrotu gospodarczego, zdrowiu lub życiu.

Pozwany odmawiając wypłaty wynagrodzenia powoływał się na powyższe, podnosząc okoliczność prowadzenia wobec powoda postępowania karnego i przedstawienia mu zarzutów z art. 296 § 4 k.k. w zw. z art. 296 § 3 k.k. w związku z działaniem na szkodę pozwanej spółki poprzez głosowanie za uchwałą w przedmiocie wyrażenia zgody na zawarcie niekorzystnej dla pozwanego umowy. Z powyższego pozwany wyprowadził twierdzenie, że jego zobowiązanie względem powoda wygasło. Podkreślał przy tym, że przy zawieraniu umowy jego intencją było ustalenie, że zwolnienie się z obowiązku świadczenia będzie skuteczne już wobec ujawnienia się okoliczności popełnienia przestępstwa lub wykroczenia przeciwko spółce, a nie dopiero wobec uprawomocnienia się wyroku skazującego w tym zakresie. Argumentował, że dokonanie odmiennej wykładni przedmiotowego przepisu prowadziłoby do nieracjonalnej w ocenie pozwanego sytuacji, w której byłby on zmuszony dopiero po zapadnięciu wyroku stwierdzającego popełnienie przestępstwa przez powoda oraz po jego uprawomocnieniu się, podjąć decyzję o rozwiązaniu umowy z członkiem zarządu i pozbawieniu go wynagrodzenia dodatkowego. Zdaniem pozwanego utrzymywanie do tego czasu stosunku prawnego z powodem pomimo niejednoznacznej oceny jego działań i dalsze powierzanie zarządu spółką osobie, wobec której toczy się postępowanie karne byłoby sprzeczne z dobrem spółki.

Powód oponował powyższemu, argumentując, że zapis § 8 ust. 2 umowy jest jednoznaczny i oznacza, że pozwany byłby zwolniony z obowiązku zapłaty jedynie
w przypadku, gdyby w chwili rozwiązania umowy, powód był prawomocnie skazany za przestępstwo przeciwko spółce, samo zaś przedstawienie zarzutów nie jest wystarczające do skutecznego zwolnienia się z obowiązku zapłaty.

Sąd mając na uwadze treść art. 65 § 2 k.c., zgodnie z którym w umowach należy raczej badać, jaki był zgodny zamiar stron i cel umowy, aniżeli opierać się na jej dosłownym brzmieniu, dokonał wykładni spornego zapisu.

Zauważyć należy, że sens oświadczeń woli ujętych w formie pisemnej, czyli wyrażonych w dokumencie, ustala się, przyjmując za podstawę wykładni przede wszystkim tekst dokumentu. W procesie jego interpretacji podstawowa rola przypada językowym regułom znaczeniowym. Wykładni poszczególnych wyrażeń dokonuje się z uwzględnieniem kontekstu, w tym także związków treściowych występujących między zawartymi w tekście postanowieniami (por. wyrok Sądu Apelacyjnego w K. z dnia 23 listopada 2018 r., I ACa 1301/17, Legalis nr 1871210). Z treści art. 65 § 1 k.c., zgodnie z którym oświadczenie woli należy tak tłumaczyć, jak tego wymagają ze względu na okoliczności, w których złożone zostało, zasady współżycia społecznego oraz ustalone zwyczaje, należy wyprowadzić wniosek, że oprócz kontekstu językowego, przy interpretacji oświadczenia woli powinno się brać pod uwagę także okoliczności złożenia oświadczenia woli, czyli tzw. kontekst sytuacyjny, na który składają się w szczególności dotychczasowe doświadczenia stron, ich status, przebieg negocjacji (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 31 stycznia 2019 r., V CSK 628/17, Legalis nr 1872705). Przywołany przepis dopuszcza bowiem taką sytuację, w której właściwy sens umowy ustalony przy zastosowaniu wskazanych w nim dyrektyw będzie odbiegał od jej „jasnego” znaczenia w świetle reguł językowych. Proces interpretacji umów może się zakończyć zatem ze względu na jej „jasny” sens dopiero wtedy, gdy treść umowy jest „jasna” po zastosowaniu kolejnych reguł wykładni. Jeżeli okaże się, że strony różnie rozumiały treść złożonego oświadczenia woli, to za prawnie wiążące - zgodnie z kombinowaną metodą wykładni - należy uznać znaczenie oświadczenia woli ustalone według wzorca obiektywnego. Oznacza to, że przy wykładni oświadczenia woli należy - poza kontekstem językowym - brać pod uwagę także okoliczności złożenia oświadczenia woli, czyli tzw. kontekst sytuacyjny. Obejmuje to nie tylko przebieg negocjacji, ale także zachowanie stron w trakcie realizacji stosunku prawnego, a także ich postępowanie po złożeniu oświadczenia. (por. wyrok Sądu Apelacyjnego w Gdańsku Cywilny z dnia
9 kwietnia 2019 r., V ACa 41/18, Legalis nr 1999184). Zauważyć jednak należy również, że w obrocie gospodarczym powinno się zastosować bardziej rygorystyczne wymagania odnośnie sporządzania umów. W razie zawarcia przez profesjonalistów umowy w formie pisemnej nie można powoływać się na to, iż zgodnym zamiarem stron było zawarcie odmiennych, istotnych postanowień umowy niż te, które zostały pisemnie wyrażone. (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 6 czerwca 2019 r., II CSK 200/18, Legalis nr 1967585).

W ocenie Sądu odczytanie spornego zapisu umowy przy zastosowaniu wykładni literalnej pozwala na uzyskanie jednoznacznych rezultatów. Z treści § 8 ust. 2 w sposób jasny wynika bowiem przede wszystkim, że pozwany jest zobowiązany do wypłaty na rzecz powoda wynagrodzenia dodatkowego albowiem doszło do rozwiązania umowy w związku
z wygaśnięciem mandatu. Okoliczność wygaśnięcia mandatu powoda i rozwiązania tym samym umowy z dnia 8 czerwca 2016 r. nie była sporna między stronami. Po drugie zaś ze spornego zapisu wynika, że pozwany nie miałby obowiązku zapłaty wynagrodzenia dodatkowego jedynie, jeżeli przyczyną rozwiązania umowy byłaby okoliczność, że prawomocnym wyrokiem skazano powoda za wskazane w treści zapisu czyny zabronione. Nie jest zatem wystarczającą przesłanką wygaśnięcia obowiązku zapłaty okoliczność podjęcia przez powoda działania lub zaniechania, które może być przez pozwanego nawet z bardzo dużym prawdopodobieństwem poczytywane za przestępstwo lub wykroczenie, ani też fakt przedstawienia powodowi zarzutów w tym zakresie. Przesłanką niweczącą obowiązek zapłaty na rzecz powoda jest w świetle zapisu § 8 ust. 2 jedynie okoliczność rozwiązania umowy uzasadniona tym, że prawomocnie stwierdzono popełnienie przez powoda czynu zabronionego. W okolicznościach niniejszej sprawy w chwili rozwiązania umowy warunek ten nie został spełniony. Do wygaśnięcia mandatu ma mocy uchwały nr (...) Nadzwyczajnego Walne Zgromadzenie PKP S.A. doszło 3 marca 2017 r. W chwili rozwiązania umowy powód nie był prawomocnie skazany za wskazane w § 8 ust. 2 przestępstwo.

Odnosząc się do argumentacji pozwanego, wskazującego na konieczność ustalenia sensu spornego zapisu przy zastosowaniu kombinowanej metody wykładni, Sąd nie widzi
w okolicznościach niniejszej sprawy podstaw do uznania, że strony w chwili zawierania umowy rozumiały przedmiotowy zapis inaczej niż wynika to z jego literalnego brzmienia.

Zapis ten odczytywany w sposób literalny jest jasny, nadto nie narusza właściwości stosunku, ustawy ani zasad współżycia społecznego. O ile bowiem jego treść odczytywana literalnie pozostawia do wyłącznej dyspozycji pozwanego dokonanie oceny czy konieczne jest natychmiastowe rozwiązania umowy z członkiem zarządu czy też nie – łącząc podjętą w tym zakresie decyzję ze skutkiem w postaci obowiązku zapłaty wynagrodzenia dodatkowego lub też brakiem obowiązku zapłaty, to nie do zaakceptowania jest takie uregulowanie stosunku umownego stron, w którym pozwany uprawniony jest do samodzielnej, swobodnej oceny czy istnieją przesłanki warunkujące skazanie powoda w postępowaniu karnym za czyn wymieniony w § 8 ust. 2. Zauważyć należy, że skutki ewentualnego rozwiązania umowy na skutek uznania przez pozwanego, że powód popełnił przestępstwo, są dla powoda jako strony umowy zbyt doniosłe i naruszają zasadę równowagi stron. Prawidłową ocenę okoliczności popełnienia przez powoda przestępstwa oraz uznanie, że zachodzą warunki do skazania go za powyższe, może stanowić jedynie prawomocne rozstrzygnięcie sądu w postępowaniu karnym. Na marginesie już jedynie zaznaczyć należy, że treść zawartej przez strony umowy stanowiła odwzorowanie zapisów uchwały nr (...) r. nadzwyczajnego walnego zgromadzenia (...) S.A. z dnia 20 kwietnia 2016 r. w sprawie ustalenia zasad i wysokości wynagradzania Członka zarządu (...) S.A. (§ 1 pkt 23, k. 38), a zatem to pozwany proponował konkretne ustalenia umowne powodowi. Przyjmuje się, że strona, która korzysta z faktycznej swobody formułowania tekstu umowy, ponosi ryzyko jego niejasnej redakcji, a zatem wątpliwości interpretacyjne, niedające się usunąć w drodze ogólnych reguł wykładni oświadczeń woli powinny być interpretowane na niekorzyść autora tekstu wywołującego te wątpliwości (por. np. wyrok Sądu Apelacyjnego w S. z dnia 19 września 2019 r., I AGa 47/19, Legalis nr 2242508).

Konkludując, Sąd nie podzielił stanowiska pozwanego, co do wykładni oświadczenia zawartego w § 8 ust. 2 umowy, uznając, że nie ziścił się warunek zwalniający pozwanego
z obowiązku zapłaty wynagrodzenia dodatkowego, a zatem na mocy § 8 ust. 2 umowy pozwany jest zobowiązany do zapłaty na rzecz powoda kwoty 140 220,00 zł tytułem wynagrodzenia dodatkowego. Pozwany nie kwestionował przy tym w toku procesu wysokości roszczenia, powód zaś ustalił ją prawidłowo na podstawie § 8 ust. 2 umowy, jako trzykrotność miesięcznego stałego wynagrodzenia podstawowego obliczonego zgodnie z § 4 ust. 2 umowy ((...) zł).

Mając na uwadze powyższe, roszczenie powoda w tym zakresie należało uznać za usprawiedliwione tak co do zasady jak i wysokości i podlegało ono uwzględnieniu w całości.

Przechodząc do oceny roszczenia o odszkodowanie z tytułu związania powoda przedłużonym zakazem konkurencji, należy wskazać, że zgodnie z § 9 ust. 3 umowy powód został zobowiązany do przestrzegania zakazu konkurencji w okresie 12 miesięcy od dnia rozwiązania lub wygaśnięcia umowy. Z zapisu § 9 umowy wynika, że odszkodowanie było świadczeniem spełnianym niezależnie od przyczyny i okoliczności, w których doszło do zakończenia umowy, z uwzględnieniem wyłączeń, co do obowiązywania zakazu określonych w zdaniu drugim przywołanego zapisu umownego. Sąd na podstawie zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego nie ustalił jednak, aby zaistniały podstawy do wyłączenia obowiązywania zakazu w związku z wystąpieniem przesłanek określonych w zdaniu drugim
§ 9 ust. 3 umowy. Nie wskazywał na to również pozwany. Podkreślenia wymaga również, że pozwany nie zwolnił powoda z obowiązku przestrzegania zakazu konkurencji. Nie kwestionował też, że powód zakazu nie naruszył.

W ocenie Sądu okolicznościami istotnymi dla rozstrzygnięcia roszczenia w tym zakresie są wyłącznie: fakt rozwiązania umowy pomiędzy 6 a 12 miesiącem od dnia jej zawarcia i fakt przestrzegania przez powoda zakazu konkurencji. Wszystkie pozostałe twierdzenia, zmierzające do wykazania, że powód nieprawidłowo wykonywał umowę
i wyrządził spółce szkodę majątkową oraz niemajątkową w postaci szkód wizerunkowych były irrelewantne dla oceny roszczenia.

Pozwany podnosił m.in., że świadczenie polegające na powstrzymaniu się od działalności konkurencyjnej, wobec przedstawienia powodowi zarzutów karnych, stało się świadczeniem niemożliwym, albowiem powód nie mógłby obciążony tego rodzaju zarzutem podjąć się działalności konkurencyjnej zgodnie z definicją tej działalności zawartej w umowie stron. Pozwany nie wskazał jednak żadnej dalszej argumentacji w tym zakresie. Zgodnie z art. 475 k.c. jeżeli świadczenie stało się niemożliwe skutkiem okoliczności, za które dłużnik odpowiedzialności nie ponosi, zobowiązanie wygasa. Podkreślić jednak należy, że niemożliwość świadczenia musi mieć charakter obiektywny, cechy tej nie można zaś przypisać podnoszonym przez pozwanego argumentom.

Podobnie zarzucane powodowi naruszenie postanowień umownych (w tym zakresie pozwany wskazywał na § 1 ust. 1 , § 2 ust. 2 i 6 w zw . z § 8) nie prowadziło wprost do wyłączenia obowiązku spełnienia przez pozwanego świadczenia określonego w § 9 ust. 4, tj. zapłaty odszkodowania. Przywołane przez pozwanego zapisy umowne nie stanowią sprecyzowanych obowiązków powoda (pozostających dodatkowo w jakiejkolwiek zależności z obowiązkiem świadczenia przez pozwanego), a jedynie pewne postulaty, zgodnie z którymi umowa miała być wykonywana. Pozwany nie wykazał też z całą pewnością, że postulaty te zostały naruszone. Na podstawie zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego,
w szczególności mając na uwadze czynności podjęte przez powoda zarówno przed podjęciem uchwały, jak i po podpisaniu umowy, a ostatecznie złożenie zawiadomienie o popełnieniu przestępstwa, nie można stwierdzić, aby powód zasady te naruszył.

Pozwany twierdził też, że żądanie powoda narusza art. 5 k.c., tzn. że powód czyni ze swego prawa użytek sprzeczny z zasadami współżycia społecznego. Pozwany wskazał bowiem, że powód nie powinien czerpać korzyści z umowy, którą wykonywał nienależycie.

Zgodnie art. 5 k.c. nie można czynić ze swego prawa użytku, który by był sprzeczny ze społeczno-gospodarczym przeznaczeniem tego prawa lub z zasadami współżycia społecznego. Takie działanie lub zaniechanie uprawnionego nie jest uważane za wykonywanie prawa i nie korzysta z ochrony. Przywołany przepis znajduje więc zastosowanie w sytuacji, gdy osobie uprawnionej przysługuje formalnie rzecz ujmując określone prawo podmiotowe, lecz w świetle oceny danego stanu faktycznego i przy uwzględnieniu treści konkretnej normy prawnej korzystanie przez nią z tego prawa pozostaje w sprzeczności z zasadami wskazanymi w art. 5 k.c. (por. wyr. SN z 16.1.2001 r., IICKN 349/00, L.). Istnieje domniemanie, że osoba uprawniona korzysta z przysługującego jej prawa i podmiotowego w sposób legalny, tj. zasługujący na ochronę prawną. Kwestionujący takie uprawnienie obowiązany jest wykazać racjonalne przesłanki swojej kontestacji zgodnie z art. 6 k.c. (por. wyr. SN z 9.7.2008 r,, V CSK 43/08, L.). Oznacza to, że pozwany ma obowiązek udowodnić w toku postępowania, że występują szczególne okoliczności, uzasadniające nieudzielenie ochrony prawnej uprawnionemu.

W tym kontekście wskazać należy, że przestrzegając zakazu konkurencji (co jak wskazano już wyżej nie było kwestionowane przez pozwanego) powód doznał poważnych ograniczeń w zakresie możliwości zarobkowych po zakończeniu umowy. Zauważyć należy, że świadczenie określone w § 9 umowy miało stanowić swoistą rekompensatę za wynikające z przedłużonego zakazu konkurencji ograniczenia powoda związane z brakiem możliwości podjęcia określonego rodzaju zatrudnienia. Powyższe oznacza, że powód nie mógł prowadzić działalności objętej przedmiotem działalności pozwanego ani w ramach własnej działalności gospodarczej, ani w oparciu o umowę o pracę, ani też świadczyć usług we wskazanych obszarach. Nie sposób więc uznać, aby dochodzenie ww. odszkodowania miałoby w tej sytuacji stanowić nadużycie prawa. Pozwany nie wskazał nawet konkretnie, jakie zasady zostały naruszone przez powoda i na czym dokładnie ich naruszenie polega.

Skoro zatem doszło do ziszczenia się dyspozycji określonej w § 9 lit. c) umowy,
a więc umowa została rozwiązana po upływie 6 miesięcy lecz przed upływem 12 miesięcy od dnia jej zawarcia, a powód przestrzegał zakazu konkurencji to powodowi przysługuje odszkodowanie w wysokości (...) kwoty stałego miesięcznego wynagrodzenia podstawowego, tj. w kwocie (...) zł przez okres 12 miesięcy. Pozwany nie kwestionował roszczenia co do wysokości. Podjęta w niniejszym postępowaniu próba podważenia tego zobowiązania nie może uzyskać akceptacji Sądu, albowiem odmienna ocena prowadziłaby do naruszenia podstawowej zasady prawa cywilnego, a mianowicie zasady pacta sunt servanda.

Mając na uwadze powyższe, Sąd uznał żądania powoda za usprawiedliwione tak co do zasady jak i wysokości i zasądził na rzecz powoda żądane pozwem kwoty.

O odsetkach orzeczono zgodnie z żądaniem pozwu na podstawie art. 481 § 1 k.c., zgodnie z którym jeżeli dłużnik opóźnia się ze spełnieniem świadczenia pieniężnego, wierzyciel może żądać odsetek za czas opóźnienia, chociażby nie poniósł żadnej szkody
i chociażby opóźnienie było następstwem okoliczności, za które dłużnik odpowiedzialności nie ponosi.

O kosztach procesu orzeczono na podstawie art. 98 k.p.c. zgodnie z zasadą odpowiedzialności za wynik sprawy. W związku z tym, że pozwany przegrał proces
w całości, należało zasądzić od niego na rzecz powoda koszty procesu. Na zasądzoną kwotę składają się: opłata od pozwu (22 786 zł ), opłata skarbowa od pełnomocnictwa (17 zł) oraz koszt zastępstwa procesowego radcy prawnego (10 800 zł) zgodnie z § 2 ust.
7 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z 22 października 2015r. w sprawie opłat za czynności adwokackie (Dz.U. z 2015 r. poz. 1800 ze zm.).

Jednocześnie Sąd zasądził od pozwanego na rzecz Skarbu Państwa – Sądu Okręgowego w W. kwotę 5 259 zł, tytułem poniesionej tymczasowo z sum Skarbu Państwa nieuiszczonej opłaty od rozszerzonego powództwa. Zgodnie z art. 113 ust. 1 ustawy z dnia 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (Dz.U. 12005 Nr 167 poz. 1398), kosztami sądowymi, których strona nie miała obowiązku uiścić lub których nie miał obowiązku uiścić kurator albo prokurator, sąd w orzeczeniu kończącym sprawę
w instancji obciąży przeciwnika, jeżeli istnieją do tego podstawy, przy odpowiednim zastosowaniu zasad obowiązujących przy zwrocie kosztów procesu.

SSO Jan Wawrowski

ZARZĄDZENIE

(...)

2020-01-14 SSO Jan Wawrowski