Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 20 lutego 2018r.

Sąd Rejonowy Gdańsk – Południe w Gdańsku w X Wydziale Karnym w składzie:

Przewodniczący: Sędzia SR Joanna Jurkiewicz

Protokolant: Magdalena Barska

po rozpoznaniu na posiedzeniu w dniu 20.02.2018r. sprawy A. K. (1) , syna A., urodzonego (...), PESEL (...),

oskarżonego o to, że:

I.  w okresie od 04.12.2014r. do 30.05.2017r. w miejscowości M., P. i D. uporczywie uchylał się od ciążącego na nim obowiązku z mocy ustawy oraz na podstawie wyroku Sądu Okręgowego w Gdańsku sygn. akt II C 1225/14 z dnia 04.12.2014r. obowiązku łożenia na utrzymanie D. K., M. K., K. K., czym naraził ich na niemożność zaspokojenia podstawowych potrzeb życiowych,

tj. o czyn z art. 209§1 k.k.

II.  w okresie od 31.05.2017r. do 02.11.2017r. w miejscowości D. uchylał się od ciążącego na nim obowiązku z mocy ustawy oraz na podstawie wyroku Sądu Okręgowego w Gdańsku sygn. akt II C 1225/14 z dnia 04.12.2014r. obowiązku łożenia na utrzymanie D. K., M. K., K. K., powodując tym samym zaległość stanowiącą równowartość co najmniej trzech świadczeń okresowych oraz naraził ich na niemożność zaspokojenia podstawowych potrzeb życiowych,

tj. o czyn z art. 209§1 i 1a k.k.

I.  Oskarżonego A. K. (1) uznaje za winnego czynu zarzucanego mu w punkcie I oskarżenia, czyn ten kwalifikuje z art. 209§1 k.k. i za to na podstawie art. 209§1 k.k., art. 34§1, §1a pkt 1 i §2 k.k., art. 35§1 k.k. skazuje go na karę 10 (dziesięciu) miesięcy ograniczenia wolności polegającej na wykonywaniu wskazanej przez Sąd nieodpłatnej, kontrolowanej pracy na cele społeczne w wymiarze 24 (dwudziestu czterech) godzin w stosunku miesięcznym.

II.  Na mocy art. 34§3 k.k. w zw. z art. 72§1 pkt. 3 k.k. zobowiązuje oskarżonego do bieżącego wykonywania ciążącego na nim obowiązku łożenia na utrzymanie D. K., M. K., K. K..

III.  Oskarżonego uznaje za winnego czynu zarzucanego mu w punkcie II oskarżenia, czyn ten kwalifikuje z art. 209§1 i 1a k.k. i za to na podstawie art. 209§1a k.k., art. 34§1, §1a pkt 1 i §2 k.k., art. 35§1 k.k. skazuje go na karę 10 (dziesięciu) miesięcy ograniczenia wolności polegającej na wykonywaniu wskazanej przez Sąd nieodpłatnej, kontrolowanej pracy na cele społeczne w wymiarze 24 (dwudziestu czterech) godzin w stosunku miesięcznym.

IV.  Na mocy art. 34§3 k.k. w zw. z art. 72§1 pkt. 3 k.k. zobowiązuje oskarżonego do bieżącego wykonywania ciążącego na nim obowiązku łożenia na utrzymanie D. K., M. K., K. K..

V.  Na mocy art. 85§1 k.k. i art. 86§1 i 3 k.k. oraz art. 34§1, §1a pkt 1 i §2 k.k., art. 35§1 k.k. łączy wymierzone w punktach I i III wyroku jednostkowe kary ograniczenia wolności i wymierza w ich miejsce karę łączną 1 (jednego) roku ograniczenia wolności polegającej na wykonywaniu wskazanej przez Sąd nieodpłatnej, kontrolowanej pracy na cele społeczne w wymiarze 24 (dwudziestu czterech) godzin w stosunku miesięcznym.

VI.  Na podstawie art. 626§1 k.p.k. i art. 627 k.p.k., art. 1, art. 2 ust. 1 pkt 3 w zw. z art. 2 ust. 2, art. 6 ustawy z dnia 23.06.1973r. o opłatach w sprawach karnych (Dz. U. 1983r. Nr 49, poz. 223 z późn. zm.) obciąża oskarżonego kosztami sądowymi w kwocie 70 (siedemdziesiąt) złotych oraz wymierza mu opłatę w wysokości 180 (sto osiemdziesiąt) złotych.

Na oryginale właściwy podpis

Sygn. akt X K 1097/17

UZASADNIENIE

W związku z uwzględnieniem wniosku złożonego w trybie art. 335§2 k.p.k. i skazaniem oskarżonego oraz w związku ze złożeniem wniosku o sporządzenie na piśmie i doręczenie uzasadnienia wyroku, Sąd stosownie do treści art. 424§3 k.p.k. ograniczył zakres uzasadnienia w sprawie do wyjaśnienia podstawy prawnej wyroku oraz rozstrzygnięcia o karze i o innych konsekwencjach prawnych czynu.

W świetle wszystkich przeprowadzonych i ujawnionych w toku postępowania dowodów należało przyjąć, że istnieją podstawy, żeby przypisać A. K. (2) sprawstwo zarzucanych mu oskarżeniem czynów z art. 209§1 i 1a k.k.

Odnośnie kwalifikacji prawnej:

Odnosząc się do czynu opisanego w punkcie I aktu oskarżenia, tj. w okresie od 04.12.2014r. do 30.05.2017r. stosować należy przepisy w brzmieniu sprzed dnia 31.05.2017r. Do przesłanek, które muszą zostać spełnione, żeby przypisać oskarżonemu popełnienie czynu z art.. 209§ 1 k.k. należy:

- uporczywość uchylania się od wykonania ciążącego na nim z mocy ustawy lub orzeczenia sądowego obowiązku opieki przez niełożenie na utrzymanie osoby najbliższej lub innej osoby,

- narażenie tej osoby na niemożność zaspokojenia podstawowych potrzeb życiowych.

Przenosząc powyższe na grunt niniejszej sprawy, zdaniem Sądu, A. K. (2) nie wywiązując się w okresie od 04.12.2014r. do 30.05.2017r. z ciążącego na nim zobowiązania do łożenia na utrzymanie małoletnich dzieci orzeczonego wyrokiem Sądu Okręgowego w Gdańsku w sprawie o sygn.. akt II C 1225/14 z dnia 04.12.2014r. wyczerpał znamiona czynu z art. 209§1 k.k. W ustaleniu strony podmiotowej omawianego występku, niewątpliwie kluczową rolę odgrywa treść znamienia „uporczywość”. Zgodnie z poglądem przyjętym w orzecznictwie, żeby została wypełniona przesłanka „uporczywości”, musi wystąpić wielokrotność zaniechań na przestrzeni pewnego czasu, a ponadto znamię to wyraża psychiczne nastawienie sprawcy, który uchyla się od obowiązku wykonania świadczeń alimentacyjnych, pomimo realnej możliwości ich spełnienia, "uporczywość" jest zatem (...) antynomią jednorazowego czy nawet kilkakrotnego zaniechania sprawcy" (wyr. SN z 5.1.2001 r., V KKN 504/00, OSNKW 2001, Nr 7–8, poz. 57).

Oskarżony A. K. (2) w okresie objętym zarzutem nie łożył na utrzymanie swoich dzieci, ani też nie interesował się ich losem, mimo orzeczonego na mocy orzeczenia sądowego obowiązku, co nie podlega sporowi. Miał też świadomość, co sam przyznał, że obowiązek taki na nim ciąży. Natomiast zakres pojęcia "podstawowe potrzeby życiowe", użytego w art. 209§1 k.k., wyznaczają warunki społeczne, poziom rozwoju gospodarczego, technologicznego, stan świadomości społecznej. Im wyższy jest stopień rozwoju społeczeństwa, przeciętny poziom życia, tym większe i bardziej zróżnicowane są potrzeby uznawane powszechnie za podstawowe (wyr. SA we Wrocławiu z 16.3.2016 r., II AKA 7/16, L.). W okolicznościach niniejszej sprawy. A. K. (2) swoim zachowaniem wyczerpał znamiona przypisanego mu czynu, tj. narażenie osoby uprawnionej do alimentacji na niemożność zaspokojenia podstawowych potrzeb życiowych. Gdyby nie świadczenie z funduszu alimentacyjnego, matka dzieci S. S. wraz ze swoim konkubentem, nie byłaby w stanie utrzymać dzieci.

Wobec powyższego należało przyjąć, że A. K. (2) swoim postepowaniem określonym w punkcie I aktu oskarżenia wyczerpał znamiona przestępstwa niealimentacji z art. 209§1 k.k.

Ustawą nowelizującą kodeks karny z dnia 23.03.2017r. ustawodawca wprowadził w art. 209 k.k. istotne zmiany, których celem jest wzmocnienie realizacji obowiązku opieki przez zaspokojenie potrzeb materialnych osób, które same nie są w stanie ich zaspokoić. Zasadnicze zmiany dotyczą m.in. rezygnacji ze znamienia "uporczywości" uchylania się od obowiązku alimentacyjnego na rzecz wprowadzenia "sztywnego" określenia wysokości zaległości alimentacyjnych, przez wskazanie, że ich łączna wysokość ma stanowić równowartość co najmniej trzech świadczeń okresowych albo jeżeli opóźnienie zaległego świadczenia innego niż okresowe wynosi co najmniej trzech miesiące, a także rezygnacji w typie podstawowym art. 209§1 k.k. z konieczności wskazania, że uchylanie się od obowiązku alimentacyjnego, musi prowadzić do sytuacji narażenia na niebezpieczeństwo braku zaspokojenia podstawowych potrzeb życiowy. Okoliczność ta została zarezerwowana dla typu kwalifikowanego z art. 209§1a k.k.

W związku z powyższym, w odniesieniu do czynu objętego punktem II aktu oskarżenia, stosować należy przepisy obowiązujące od dnia 31.05.2017r. Art. 209§1a k.k. w aktualnym brzmieniu stanowi, że karze za ten czyn podlega ten, kto uchyla się od wykonania obowiązku alimentacyjnego określonego co do wysokości orzeczeniem sądowym, ugodą zawartą przed sądem albo innym organem albo inną umową, jeżeli łączna wysokość powstałych wskutek tego zaległości stanowi równowartość co najmniej trzech świadczeń okresowych albo jeżeli opóźnienie zaległego świadczenia innego niż okresowe wynosi co najmniej trzy miesiące, przy czym naraża osobę uprawnioną na niemożność zaspokojenia podstawowych potrzeb życiowych.

A. K. (2) poprzez nie uiszczanie kwot alimentów orzeczonych wyrokiem Sądu Okręgowego w Gdańsku II C 1225/14 z dnia 04.12.2014r. spowodował powstanie zaległości w regulowaniu rat alimentacyjnych na okres znacznie dłuższy niż trzy miesiące, jak również suma zaległości alimentacyjnych przekroczyła równowartość trzech świadczeń okresowych. Jak wykazano z zaświadczenia o dokonanych wpłatach i karty rozliczeniowej od komornika sądowego, A. K. (2) nie wpłacił ani jednej raty alimentów, a suma zaległości na dzień wystawienia zaświadczenia tj. 02.11.2017r. roku wyniosła 6.532,26 zł. wraz z odsetkami w kwocie 627,64 zł.

W ocenie Sądu, oskarżonemu przypisać można winę w popełnieniu omawianych czynów. Oskarżony jest zdolny ze względu na wiek do ponoszenia odpowiedzialności karnej, a zgromadzony w sprawie materiał dowodowy nie dostarcza podstaw do przyjęcia, iż w chwili czynu oskarżony był niepoczytalny lub znajdował się w anormalnej sytuacji motywacyjnej. Miał więc oskarżony obiektywną możliwość zachowywania się w sposób zgodny z obowiązującym porządkiem prawnym, czego jednak nie uczynił, i z tego tytułu zasadnie postawić mu można zarzuty.

Odnośnie wymiaru kary:

Przechodząc do omówienia wymiary kary, w ocenie Sądu, jest ona adekwatna do stopnia winy i społecznej szkodliwości czynu, jakiego dopuścił się oskarżony. Sprawca przestępstwa określonego w art. 209§1 k.k. w brzmieniu sprzed dnia 31.05.2017r. oraz czynu z art. 209§1 a k.k. (stan z dn. 31.05.2017r. Dz.U. z 2017 r. poz. 952 zm.) podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat 2.

Sąd wymierzając oskarżonemu karę miał na względzie z jednej strony fakt, że zachowanie A. K. (1) naruszało dobro prawne osób najbliższych oraz uznając za okoliczność obciążającą to, że był uprzednio karany, a także, mimo otrzymania wezwania z (...) nie stawił się, nie zainteresował się losem dzieci, co do których ciążył na nim obowiązek alimentacyjny. Z drugiej strony Sąd wziął pod uwagę okoliczność łagodzącą, tj. przyznanie się do winy oraz sytuację osobista oskarżonego, a nadto cel wychowawczy, jaki spełnić powinna kara. Ponieważ okoliczności popełnienia przestępstwa nie budziły wątpliwości, a wymiar kary zaproponowany przez oskarżyciela publicznego był adekwatny do stopnia zawinienia sprawcy, Sąd przychylił się do wniosku Prokuratora i na podstawie art. 335§2 k.p.k. w zw. z art. 343§6 k.p.k. uwzględnił ww. wniosek o skazanie bez przeprowadzania rozprawy i wymierzył oskarżonemu za czyn pierwszy zarzucony aktem oskarżenia karę 10 miesięcy ograniczenia wolności polegającej na świadczeniu nieodpłatnej kontrolowanej pracy na cele społeczne wskazanej przez Sąd w wymiarze 24 godzin w stosunku miesięcznym.

Na skutek omyłki pisarskiej w punkcie III wyroku Sąd wymierzył oskarżonemu karę 10 miesięcy ograniczenia wolności polegającej na świadczeniu nieodpłatnej kontrolowanej pracy na cele społeczne wskazanej przez Sąd w wymiarze 24 godzin w stosunku miesięcznym, podczas gdy Prokurator wnioskował o wymierzenie kary 4 miesięcy ograniczenia wolności we wskazanym wymiarze 24 godzin w stosunku miesięcznym. Sąd uwzględniając wniosek nie był uprawniony do modyfikacji kary. Dostrzeżonego błędu Sąd nie mógł już naprawić w drodze sprostowania wyroku, gdyż dotyka ona materialnej treści wyroku i nie podlega sprostowaniu w trybie art. 105 k.p.k. Wymaga wskazania, że powyższa omyłka nie przekłada się na wymiar kary łącznej, orzeczonej w punkcie V wyroku, w którym Sąd na mocy art. 85§1 k.k. i art. 86§1 i 3 k.k. oraz art. 34§1, §1a pkt 1 i §2 k.k., art. 35§1 k.k. połączył wymierzone oskarżonemu jednostkowe kary ograniczenia wolności i w ich miejsce wymierzył karę łączną roku ograniczenia wolności polegającą na wykonywaniu wskazanej przez Sąd nieodpłatnej, kontrolowanej pracy na cele społeczne w wymiarze 24 godzin w stosunku miesięcznym, tj. karę tożsamą jak we wniosku złożonym w trybie art. 335§2 k.p.k.

W ocenie Sądu wymierzona kara uwzględnia dyrektywy wymiaru kary wskazane w art. 53 k.k. Sąd wymierzył karę według swojego uznania, w granicach przewidzianych przez ustawę, bacząc, by jej dolegliwość nie przekraczała stopnia winy, uwzględniając stopień społecznej szkodliwości czynu oraz biorąc pod uwagę cele zapobiegawcze i wychowawcze, które ma osiągnąć w stosunku do oskarżonego, a także potrzeby w zakresie kształtowania świadomości prawnej społeczeństwa. Ponadto Sąd orzekając o karze wziął pod uwagę fakt, że uchylanie się od obowiązku alimentacyjnego przez oskarżonego naruszało dobro prawne osób najbliższych, a także stosunkowo długi okres nie wywiązywania się z w/w obowiązku, przez co niewątpliwie naraził swoje dzieci na niemożność zaspokojenia potrzeb życiowych.

Sąd uznał, że kara ta będzie wiązała się z pewną dolegliwością dla oskarżonego, przejawiającą się w konieczności wykonywania wskazanej przez sąd pracy, to przede wszystkim powinna uświadomić oskarżonemu naganność jego zachowania. Wymiar kary nie będzie kolidował z pracą zawodową oskarżonego, tym bardziej, że pracuje dorywczo, a więc można przyjąć, że oskarżony będzie w stanie wywiązać się z nałożonej na niego kary i nie będzie to skutkowało zamianą kary na pozbawienie wolności, która zdaniem Sądu byłaby nadmiernie surowa za popełniony występek, a dodatkowo oskarżony wówczas nie miałby możliwości zarobkowania, a więc w dalszym ciągu nie wywiązałby się z obowiązku łożenia na rzecz małoletnich dzieci.

Wobec tego, że oskarżony A. K. (2) przez wiele lat nie interesował się dziećmi i nie partycypował w ich utrzymaniu, Sąd uznał za właściwe zobowiązanie oskarżonego do wykonywania ciążącego na nim obowiązku alimentacyjnego w stosunku do D. K., M. K., K. K..

Ponadto Sąd obciążył oskarżonego kosztami procesu w sprawie w kwocie 70 złotych, oraz kwotą 180 złotych tytułem opłaty. Sąd przy rozstrzyganiu tej kwestii kierował się ogólną zasadą sprawiedliwego postępowania, zgodnie z którą każdy, kto przez swoje zawinione zachowanie spowodował wszczęcie postępowania karnego, zobowiązany jest do poniesienia jego kosztów.

Sędzia SR Joanna Jurkiewicz