Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 18 lutego 2020r.

Sąd Okręgowy w Suwałkach I Wydział Cywilny w składzie następującym:

po rozpoznaniu w dniu 5 lutego 2020 roku w Suwałkach

na rozprawie

sprawy z powództwa M. C.

przeciwko Towarzystwo (...) z siedzibą w W.

o zapłatę

na skutek apelacji pozwanego Towarzystwo (...) z siedzibą w W. od wyroku Sądu Rejonowego w Ełku z dnia 9 października 2019roku, w sprawie sygn. akt I C 902/17

I.  Zmienia zaskarżony wyrok w pkt I w ten sposób, że powództwo oddala.

II.  Zmienia zaskarżony wyrok w pkt III w ten sposób, że ustala, że powód ponosi koszty procesu w całości, pozostawiając szczegółowe rozliczenie referendarzowi sądowemu.

III.  Zasądza od powoda na rzecz pozwanego kwotę 2. 550,00 zł ( dwa tysiące pięćset pięćdziesiąt złotych) tytułem zwrotu kosztów zastępstwa prawnego w postępowaniu apelacyjnym, w tym kwotę 1800 złotych tytułem zwrotu kosztów zastępstwa prawnego – wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie naliczanymi od kwoty 1800,00 złotych od dnia 25 lutego 2020 roku do dnia zapłaty.

SSO Agnieszka Kluczyńska SSO Mirosław Krzysztof Derda SSO Cezary Olszewski

Sygn. akt I Ca 10/20

UZASADNIENIE

Wyrokiem z dnia 9 października 2019 roku Sąd Rejonowy w Ełku zasądził od pozwanego Towarzystwa (...) w W. na rzecz powoda M. C. kwotę 15.000 zł z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia 18 stycznia 2017r. do dnia zapłaty ( pkt I wyroku), oddalił powództwo w pozostałej części ( pkt II wyroku); orzekł, że pozwany Towarzystwo (...) w W. ponosi koszty procesu w całości, pozostawiając szczegółowe wyliczenie referendarzowi sądowemu ( pkt III).

U podstaw takiego rozstrzygnięcia legły następujące ustalenia faktyczne i zważenia prawne:

W dniu 25 października 2016r. korzystał z usług parku wodnego zarządzanego przez Miejski Ośrodek Sportu i Rekreacji w E., który stanowi jednostkę organizacyjną Gminy M. E.. Przed wejściem na pływalnię udał się do toalety zlokalizowanej przy torach wodnych i szatniach. Wchodząc do pomieszczenia poślizgnął się na mokrej podłodze, upadając uderzył się głową o muszlę klozetową, a także uszkodził nogę. Z miejsca wypadku karetka pogotowia odwiozła powoda do szpitala, gdzie założono unieruchomienie nogi na szynie gipsowej. Następnie powód kontynuował leczenie w poradniach ortopedycznych i zakończył je w lutym 2017r.

W wyniku upadku powód doznał zwichnięcia, skręcenia i naderwania stawów i więzadeł kolana lewego. Skutkiem tego była niestabilność złożona z uszkodzeniem (...) i (...) stawu kolanowego lewego oraz uszkodzenie troczka przyśrodkowego rzepki lewej.

Na skutek wypadku M. C. doznał trwałego uszczerbku na zdrowiu w wysokości 10 %.

Park wodny, na terenie którego powód poślizgnął się i upadł, wchodzi w skład Miejskiego Ośrodka Sportu i Rekreacji w E. – jednostki organizacyjnej Gminy M. E.. Podłoga, na której poślizgnął się powód była mokra. Gmina M. E. w chwili wypadku posiadała ubezpieczenie od odpowiedzialności cywilnej w pozwanym Towarzystwie (...) w W..

M. C. zgłosił szkodę w pozwanym towarzystwie ubezpieczeniowym. Po przeprowadzeniu postępowania likwidacyjnego pozwane (...) nie uznało swojej odpowiedzialności ubezpieczeniowej za przedmiotowe skutki wypadku i odmówiło odszkodowania.

W tak ustalonym stanie faktycznym sąd uznał, że roszczenie powoda jest zasadne.W przedmiotowej sprawie bezspornym zaś było, iż w dacie zdarzenia odpowiedzialny za utrzymanie w należytym stanie obiektu pływalni – parku wodnego - był Miejski Ośrodek Sportu i Rekreacji w E. – jednostka Gminy M. E., która to gmina posiadała ubezpieczenie odpowiedzialności cywilnej, w zakresie prowadzonej przez siebie działalności, na podstawie umowy zawartej z pozwanym (...).

Pozwany nie uznał co do zasady swojej odpowiedzialności odszkodowawczej podnosząc, że do upadku przyczynił się sam poszkodowany stosując nieprawidłowe obuwie przy wchodzeniu na mokrą posadzkę.

W ocenie Sądu Rejonowego w Ełku odpowiedzialność Gminy M. E. za skutki poślizgnięcia się i upadku powoda oparta jest na zasadzie ryzyka z art. 435 § 1 kodeksu cywilnego, który stanowi że prowadzący na własny rachunek przedsiębiorstwo lub zakład wprawiany w ruch za pomocą sił przyrody (pary, gazu, elektryczności, paliw płynnych itp.) ponosi odpowiedzialność za szkodę na osobie lub mieniu, wyrządzoną komukolwiek przez ruch przedsiębiorstwa lub zakładu, chyba że szkoda nastąpiła wskutek siły wyższej albo wyłącznie z winy poszkodowanego lub osoby trzeciej, za którą nie ponosi odpowiedzialności. Park wodny, na terenie którego doszło do wypadku, jest wprawiany w ruch za pomocą sił przyrody, w tym wypadku energii elektrycznej. Jest ona niezbędna do uruchamiania pomp, uzdatniania wody, podgrzewania wody. Immanentną cechą pływalni, kompleksu basenowego, jest również okoliczność, że podczas użytkowania tego typu obiektów większość powierzchni podłogowych jest mokra. W ocenie Sądu ubezpieczony nie zawinił przy utrzymywaniu powierzchni podłogowych w należytym stanie, o czym świadczy również opinia biegłego z zakresu budownictwa, której Sąd dał wiarę. Jednakże zasada ryzyka z art. 435 kc przesądza o odpowiedzialności Gminy M. E., a co za tym idzie również jej ubezpieczyciela.

Odpowiedzialność na zasadzie ryzyka jest istotnie zaostrzona w porównaniu do odpowiedzialności na zasadzie winy (art. 415 kc). Może wprawdzie zostać uchylona, ale jedynie przez wykazanie okoliczności egzoneracyjnych: siły wyższej, wyłącznej winy poszkodowanego lub wyłącznej winy osoby trzeciej. W myśl wskazanego przepisu przesłankami odpowiedzialności na zasadzie ryzyka, są: ruch przedsiębiorstwa, szkoda oraz związek przyczynowy między ruchem a szkodą. Ocena, czy przedsiębiorstwo lub zakład należy do kategorii wskazanej w art. 435 k.c., jest dokonywana in casu z uwzględnieniem faktycznego znaczenia określonych technologii w działalności przedsiębiorstwa (Kodeks cywilny. Komentarz, red. K. Osajda, wyd. 18, 2018r., Legalis). Niewątpliwie w związku z ruchem przedsiębiorstwa – parku wodnego, podłogi w jego otoczeniu są mokre. Niewątpliwie również powód poślizgnął się na mokrej podłodze co doprowadziło do jego upadku i uszkodzenia ciała. Zdaniem Sądu powód wykazał istnienie związku przyczynowego, o którym mowa powyżej. Okoliczności jego upadku, w ocenie Sądu, zostały udowodnione poprzez spójne, zbieżne i wzajemnie uzupełniające się zeznania świadków K. K., M. W., pracowników MOSIR-u: D. J., K. L., U. M. oraz zeznaniom samego powoda. Sąd nie znalazł podstaw do zakwestionowania ich relacji i dał im wiarę. Mając powyższe na względzie należało zatem uznać, że Gmina M. E. odpowiada na zasadzie ryzyka z art. 435 kc za skutki upadku powoda, a brak jest jakichkolwiek podstaw do wyłączenia odpowiedzialności pozwanej z uwagi na to, że nie można przypisać w żadnym zakresie wyłącznej winy w zaistnieniu tego zdarzenia powodowi. Zdarzenie nie było również spowodowane siłą wyższą ani działaniem osób trzecich.Odpowiedzialność za szkody związane z obrażeniami M. C. ponosi także pozwane Towarzystwo (...) w W. – ubezpieczyciel gminy. Jego odpowiedzialność wynika z umowy ubezpieczenia od odpowiedzialności cywilnej. Odpowiedzialność ta oparta jest na kontrakcie - umowie i wynika z treści art. 822 k.c.

Kwestię stopnia uszczerbku na zdrowiu, jakiego doznał powód w wyniku wypadku, Sąd ustalił w oparciu o załączoną do akt szkody dokumentację medyczną oraz w oparciu o opinie biegłego z zakresu ortopedii i traumatologii. Na etapie postępowania jurysdykcyjnego biegły sądowy z zakresu chirurgii, (...) stwierdził u powoda, wynikającą z przedmiotowego zdarzenia, niestabilność złożoną z uszkodzeniem (...) i (...) stawu kolanowego lewego związaną z uszkodzeniem troczka przyśrodkowego rzepki lewej i z tego tytułu ustalił , że na skutek wypadku powód doznał długotrwałego uszczerbku na zdrowiu w wysokości 10 %. W opinii uzupełniającej, po zarzutach strony pozwanej, biegły podtrzymał stanowisko z opinii głównej, dodatkowo je uzasadniając. Opinia uzupełniająca nie była już kwestionowana przez strony.Sąd ocenił sporządzone przez biegłego opinie jako cechujące się wysokim profesjonalizmem. Są to opinie jasne i fachowe, w przejrzysty sposób uzasadniające przedstawione w nich wnioski. Biegły sporządził je przy wykorzystaniu specjalistycznej wiedzy z zakresu swojej specjalności i po przeprowadzeniu badania powoda. Sąd nie miał wątpliwości przy uznaniu znaczącej mocy dowodowej tych opinii.

Roszczenia pozwu w niniejszej sprawie opierają się na przepisie art. 445 § 1 kc, zgodnie z którym w razie uszkodzenia ciała lub rozstroju zdrowia Sąd może przyznać poszkodowanemu odpowiednią sumę tytułem zadośćuczynienia pieniężnego za doznaną krzywdę.Biorąc pod uwagę rozmiar krzywdy jakiej doznał powód, długotrwałość leczenia oraz następstwa wypadku, Sąd doszedł do przekonania, iż kwota 15.000 złotych tytułem zadośćuczynienia, jest uzasadniona w realiach niniejszej sprawy.

Zdaniem Sądu kwota 15.000 zł tytułem zadośćuczynienia, związana m.in. z ustalonym 10-procentowym długotrwałym uszczerbkiem na zdrowiu z tytułu doznanych urazów fizycznych, jest sumą właściwą i adekwatną.Od zasądzonej w pkt I wyroku kwoty Sąd, w oparciu o treść art. 481 § 1 k.c. i art. 14 ust. 1 ustawy z dnia 22 maja 2003 roku o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczycieli Komunikacyjnych (Dz.U. Nr 124 poz. 1152 z późn. zm.), zasądził odsetki ustawowe za opóźnienie zgodnie z żądaniem wskazanym w pozwie.

Powód żądał także ustalenia odpowiedzialności pozwanego za szkody mogące powstać w przyszłości związane z doznanym urazem. Zgodnie z art. 189 k.p.c. strona, która ma interes prawny może domagać się ustalenia istnienia lub nieistnienia stosunku prawnego lub prawa. Taka sytuacja w tej sprawie występuje. Interes prawny jest to interes dotyczący szeroko rozumianych praw i stosunków prawnych i występuje z reguły wówczas, gdy istnieje niepewność tego prawa lub stosunku prawnego zarówno z przyczyn faktycznych, jak i prawnych. Ugruntowany jest pogląd, że na mocy art. 189 k.p.c. można żądać ustalenia odpowiedzialności za szkody wyrządzone czynem niedozwolonym, w przypadku gdy mamy do czynienia z niemożnością definitywnego przesądzenia o rozmiarach szkody. Z opinii biegłego sądowego z zakresu chirurgii ogólnej, ortopedii i traumatologii wynikało, że powód nie wymaga dalszego leczenia, a rokowania na przyszłość są pomyślne. W ocenie Sądu, w niniejszym procesie, powód interesu prawnego związanego ustaleniem odpowiedzialności pozwanego na przyszłość jednak nie wykazał, w żaden sposób nie udowodnił ani nie uzasadnił swojego żądania w tym zakresie, stąd Sąd orzekł o oddaleniu powództwa w pozostałej części.

O kosztach procesu Sąd rozstrzygnął w oparciu o przepisy art. 98 kpc i art. 108 kpc. Sąd orzekł o zasadzie poniesienia kosztów procesu, obciążając nimi pozwanego w całości, pozostawiając szczegółowe wyliczenie referendarzowi sądowemu.

Apelację od wyroku wniósł pozwany zaskarżając go w części, tj. pkt I, a w konsekwencji postanowienie o kosztach procesu zawarte w pkt III wyroku w całości, jednocześnie zarzucając mu:

- naruszenie prawa procesowego:

l . art. 233 §1 k.p.c. polegające na przekroczeniu granic swobodnej oceny dowodów oraz braku wszechstronnej oceny materiału dowodowego, co w konsekwencji doprowadziło do sprzecznego z zasadami logiki i doświadczenia życiowego przyjęcia, że basen prowadzony przez Gminę E. stanowi przedsiębiorstwo wprawiane w ruch za pomocą sił przyrody, bowiem nie mogłoby funkcjonować bez prądu, podczas gdy w dobie rozwoju technologicznego użycie prądu jest tak powszechne, że nie sposób wskazać jakiegokolwiek przedsiębiorcy czy też podmiotu nie będącego przedsiębiorcą, jakim jest Gmina E., który by z tych sił nie korzystał; zachodzi związek przyczynowy pomiędzy szkodą powoda a ruchem przedsiębiorstwa opartym na siłach przyrody; pozwany ponosi odpowiedzialność za zdarzenie opisane w pozwie,

2.  art. 233 § 1 k.p.c. polegające na przekroczeniu granic swobodnej oceny dowodów poprzez ocenę zeznań powoda za wiarygodne co do przyczyny zdarzenia, podczas gdy pozostawały one w sprzeczności z opinią biegłego sądowego z/z budownictwa,

2.  art. 233 § 1 k.p.c. polegające na przekroczeniu granic swobodnej oceny dowodów oraz braku wszechstronnej oceny materiału dowodowego, co w konsekwencji doprowadziło do sprzecznego z zasadami logiki i doświadczenia życiowego przyjęcia, że okoliczności zdarzenia powód udowodnił zeznaniami świadków, podczas gdy świadkowie przesłuchani w sprawie nie byli świadkami zdarzenia,

3.  art. 233 § 1 k.p.c. polegające na przekroczeniu granic swobodnej oceny dowodów oraz braku wszechstronnej oceny materiału dowodowego polegające na pominięciu przy ocenie sprawy:

a)  zeznań świadka D. J. (2), z których wynikało, że nie jest możliwe, aby w miejscu upadku powoda zalegała woda, zdarzenie z udziałem powoda było jedynym, podczas wizji lokalnej powód odmówił udziału w eksperymencie, który miał polegać na wylaniu wody na podłogę celem zweryfikowania twierdzeń powoda co do zalegania wody w miejscu upadku,

b)  opinii biegłego sądowego z/z budownictwa, z której wynika, że podłoga w łazience jest antypoślizgowa i prawidłowo wyprofilowana do kratki odprowadzającej wodę , nadto że podczas oględzin z udziałem biegłego została wylana woda na podłogę i biegły stwierdził, że woda została odprowadzona bez przeszkód do kratki, a tym samym nie jest możliwe, aby w miejscu zdarzenia zalegała woda;

4.  art. 233 S I k.p.c. poprzez jego niewłaściwe zastosowanie polegające na przyjęciu, że Gmina E. ponosi odpowiedzialność za zdarzenie opisane w pozwie (niezależnie od przyjętej zasady odpowiedzialności: wina czy ryzyko), a w konsekwencji powyższego pozwany ponosi odpowiedzialność gwarancyjną za zdarzenie,

5.  art. 6 k.c. w zw. z art. 233 k.p.c. poprzez uznanie, że powód wykazał przyczyny zdarzenia oraz odpowiedzialność Gminy E.,

Naruszenie prawa materialnego, tj.

I art. 435§ 1 KC przez jego niewłaściwe zastosowanie polegające na przyjęciu, że Gmina E. prowadząca basen powinna ponosić odpowiedzialność na zasadzie ryzyka, podczas gdy w przedmiotowym przypadku nie można uznać, iż przedsiębiorstwo jest wprawiane w ruch za pomocą sił przyrody, że pozwany ponosi odpowiedzialność za zdarzenie oraz na przyjęciu, że do zdarzenia nie doszło z wyłącznej winy powoda podczas gdy powód nie zachował należytej ostrożności, co w konsekwencji doprowadziło do wypadku,

2. art. 415 k.c. poprzez jego niezastosowanie, w przypadku gdy odpowiedzialność ubezpieczonego u pozwanego należy ocenić na zasadach ogólnych, zaś zgodnie z materiałem dowodowym zgromadzonym w sprawie ubezpieczony u pozwanego nie ponosi winy za zdarzenie opisane w pozwie, a w konsekwencji pozwany nie ponosi odpowiedzialności gwarancyjnej za zdarzenie,

W oparciu o powyższe pozwany wniósł o:

l . zmianę zaskarżonego wyroku poprzez oddalenie powództwa w całości,

2. zasądzenie od powoda na rzecz pozwanego kosztów procesu za obie instancje według norm przepisanych,

Sąd Okręgowy zważył, co następuje :

Apelacja jest zasadna, choć z innych przyczyn niż w apelacji wskazywanych.

W ocenie Sądu Okręgowego działalność Parku (...) w E. należy kwalifikować jako przedsiębiorstwo wprawiane za pomocą sił przyrody w ruch. Sąd Okręgowy ma świadomość bardzo zróżnicowanego kwalifikowania tego typu obiektów przy ocenie zasady ich odpowiedzialności za szkodę, lecz te orzeczenia sądów na które powołuje się pozwany dotyczyły zgoła innych stanów faktycznych ( utonięcie podczas pływania w basenie – wyrok SA Gdańsk, gdzie przyjęto zasadę winy) ;

Mając na uwadze zasady i cel działania przedsiębiorstwa – Parku (...) należy mieć na względzie , że ich istnienie i praca są uzależnione od wykorzystania sił przyrody i przedsiębiorstwo to nie osiągnęłoby celu, dla którego zostało powołane.

Nie ulega wątpliwości, że realizacja podstawowych celów prowadzenia działalności w postaci parku wodnego wymaga użycia sił przyrody , stanową one bowiem główną siłę napędową działalności o takim charakterze. Użycie sił przyrody umożliwia działanie takich urządzeń jak masaże wodne, wodotryski, wodospady, bicze wodne, zjeżdżalnie, sztuczna rzeka ; podkreślić również należy, że przesłanka „ruchu przedsiębiorstwa” odnosi się do funkcjonowania przedsiębiorstwa jako całości, a nie do ruchu poszczególnych elementów ( urządzeń). Dlatego też nie jest konieczne, aby szkodę spowodowało urządzenie wprawiane w ruch za pomocą sił przyrody. Powyższe względy zatem przemawiają za tezą że pozwany odpowiada na zasadzie ryzyka ( art. 435 kc). Skoro zatem w toku postępowania ustalono, że w pomieszczeniu gdzie doszło do zdarzenia nie było kałuż, wyposażone ono było w odpowiednie płytki antypoślizgowe, to należało ustalić, czy nie zachodzi jedna z przyczyn egzoneracyjnych.

Jednakże sąd rejonowy dopuścił się naruszenia prawa materialnego ustalając, że nie zaszły w przedmiotowym zdarzeniu przyczyny egzoneracyjne. Sąd okręgowy nie podziela poglądu sądu rejonowego, że brak jest po stronie poszkodowanego ( powoda) winy w zaistniałym zdarzeniu. Zresztą – w bardzo lakonicznym uzasadnieniu sądu brak jest szczegółowych rozważań na ten temat oraz nie zostały omówione wszystkie dostępne dowody – w tym też zakresie sąd odwoławczy upatruje tez naruszenia art. 233 § 1 kpc.

I tak, z akt postepowania szkodowego – gdzie znajduje się opis zdarzenia podany przez powoda jest również opis zdarzenia podany przez towarzyszącego mu kolegę –M. W. (2). Oba opisy różnią się od siebie, bowiem powód podał, że poszedł do toalety przed skorzystaniem z prysznica, zaś kolega podał, że obaj wzięli prysznic, a dopiero potem powód chciał skorzystać z toalety. Dodatkowo – sam powód podał w postępowaniu szkodowym że jako obuwie używał tzw. „japonek” ( vide; protokół wizji lokalnej z dnia 18 stycznia 2017 roku w aktach szkodowych) . Ma to niebagatelne znaczenie, gdyż oczywistym jest, że przyczepność stopy do obuwia jest inna w przypadku gdy ciało i obuwie jest suche, a inaczej rzecz przedstawia się – gdy jest mokre. W tym też zakresie należało dać wiarę opisie zdarzenia podanym przez świadka M. W. i samego powoda już na rozprawie, gdzie podał, że po wzięciu prysznica poszedł do toalety; dodatkowo – należy mieć na uwadze specyfikę miejsca gdzie znajdował się powód. Oczywisty jest, że w pomieszczeniach bezpośrednio przy prysznicach podłoga jest mokra. Należy zatem zachować ostrożność wymaganą dla tego rodzaju miejsc. Nie bez przyczyny bowiem od osób korzystających z tego rodzaju obiektów wymaga się zapoznania z regulaminem, gdzie zawsze są wskazania co do używania odpowiedniego obuwia przeznaczonego na basen, zakazu biegania;

Wina poszkodowanego ujmowana jest jako możliwość postawienia zarzutu niewłaściwego postępowania jako czynnika sprawczego w powstaniu szkody. Wskazuje się, że odpowiedzialność z tytułu ryzyka będzie wyłączona, gdy wina poszkodowanego jest tak poważna, że według nauki i doświadczenia życiowego tylko ona może być brana pod uwagę, ponieważ pochłania inne okoliczności. Wina poszkodowanego stanowi zatem element dominujący nad przebiegiem danego zdarzenia, absorbujący inne przyczyny. W wyroku z 9 maja 2008 roku ( sygn. akt III CSK 360/07) sąd najwyższy wskazał, że wina poszkodowanego występuje wtedy, gdy podmiot w swym postepowaniu nie dołożył należytej staranności, jaką przejawiać powinien człowiek rozważny. Zachowanie zawinione ma miejsce wtedy, gdy można danej osobie postawić zarzut niewłaściwego działania czy zaniechania w porównaniu do wymaganego wzorca ujmowanego abstrakcyjnie.

W ocenie Sądu Okręgowego zachowaniu poszkodowanego nie można przypisać należytej staranności podczas poruszania się po mokrej powierzchni. Poruszał się w niewłaściwym obuwiu ( jest rzeczą notoryjnie znaną, że obuwie typu „japonki” nie nadaje się do poruszania na basenie z powodu zbyt małej przyczepności do powierzchni i niewłaściwego rozkładu ciężaru ciała i stopy – co sprzyja urazowości) i nie zachował należytej staranności i uważności przy poruszaniu się po mokrej powierzchni.

Nie można bowiem wymagać od przedsiębiorstwa ( w tym wypadku parku wodnego) aby było one zmuszone do takiego funkcjonowania, które byłoby w stanie zapobiec wszelkim możliwym szkodom wywołanym przez nieostrożne, nieuważne zachowania osób korzystających.

Z powyższych względów wyrok podlegał zmianie poprzez oddalenie powództwa.

Konsekwencją powyższego była również zmiana orzeczenia w przedmiocie kosztów procesu , stosownie do zasady odpowiedzialności za wynik procesu ( art. 98 § 1 kpc).

SSO Agnieszka Kluczyńska SSO Cezary Olszewski SSO Mirosław Krzysztof Derda