Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 19 września 2019 r.

Sąd Apelacyjny w Krakowie – I Wydział Cywilny w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 19 września 2019 r. w Krakowie na rozprawie

sprawy z powództwa(...) Sp. j. w S.

przeciwko (...) S.A. w K.

o zapłatę

na skutek apelacji strony pozwanej

od wyroku Sądu Okręgowego w Krakowie

z dnia 13 września 2018 r. sygn. akt IX GC 936/16

1.  oddala apelację;

2.  zasądza od strony pozwanej na rzecz strony powodowej kwotę 8.100 zł (osiem tysięcy sto złotych) tytułem kosztów postępowania apelacyjnego.

SSA Sławomir Jamróg SSA Marek Boniecki SSA Grzegorz Krężołek

Sygn. akt I AGa 553/18

UZASADNIENIE

Strona powodowa Firma(...) spółka jawna w S. wniosła o zasądzenie od strony pozwanej (...) S.A. w K. i (...) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w W. solidarnie kwoty 205.262,93zł z odsetkami ustawowymi od dnia 31 lipca 2015r. do dnia 31 grudnia 2015r. i dalej z odsetkami ustawowymi za opóźnienie w transakcjach handlowych od dnia 1 stycznia 2016r. do dnia zapłaty , oraz kosztów procesu.

Podała, że dochodzi wynagrodzenia za wykonane i odebrane roboty budowlane, w postaci wykonania konstrukcji stalowych, ujętego w fakturze nr (...) z dnia 30.06.15r., wystawionej na kwotę 237.704,78zł , płatną do dnia 30.07.2015r. Strona powodowa podała, że roboty budowlane zleciła jej spółka (...) , która była podwykonawcą spółki (...) , będącej generalnym wykonawcą obiektu.(...)odpowiada zatem na podstawie art. 647 ^{( 1)} §5k.c. .

Nakazem zapłaty wydanym w postępowaniu upominawczym w dniu 11 lipca 2016r., , Sąd Okręgowy uwzględnił powództwo.

W sprzeciwie od nakazu zapłaty pozwana spółka wniosła o oddalenie wobec niej powództwa i zasądzenie na jej rzecz kosztów procesu. Zarzuciła , że umowa strony powodowej ze spółką (...) nie była umową o roboty budowlane, stąd brak podstaw do przyjęcia w sprawie odpowiedzialności spółki (...) na podstawie art. 6471 §5k.c. Zarzuciła także , że strona powodowa nie wykazała notyfikacji umowy podwykonawczej. Zdaniem pozwanej powódka nie wykonywała żadnych usług na terenie budowy. Jej produkty były jedynie sprzedawane spółce (...), były one odbierane w przedsiębiorstwie powódki i transportowane na budowę oraz montowane przez (...). Nie można więc przyjąć, że powódka realizowała część obiektu.

Wyrokiem z dnia 13 września 2018 r. sygn. akt IX GC 936/16 Sąd Okręgowy w Krakowie zasądził od strony pozwanej (...) spółki akcyjnej w K. na rzecz strony powodowej Firma (...) spółki jawnej w S. kwotę 205.262,93 zł wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie liczonymi od dnia 1 marca 2016 roku do dnia zapłaty, przy czym wskazał, że w zakresie zasądzonego świadczenia odpowiedzialność pozwanej spółki jest solidarna z pozwaną(...)spółką z ograniczoną odpowiedzialnością w W., wobec której zapadł prawomocny nakaz zapłaty wydany w dniu 11 lipca 2016 roku, sygn. akt(...) (pkt I), oddalił powództwo w pozostałym zakresie wobec pozwanej (...) spółki akcyjnej w K. (pkt II) i zasądził od strony pozwanej (...) spółki akcyjnej w K. na rzecz strony powodowej Firma (...) spółki jawnej w S. kwotę 24.729 zł tytułem zwrotu kosztów procesu, przy czym wskazał, że odpowiedzialność pozwanego co do kwoty 13.383 zł (trzynaście tysięcy trzysta osiemdziesiąt trzy złote) jest solidarna z pozwaną (...) spółką z ograniczoną odpowiedzialnością w W., wobec której zapadł prawomocny nakaz zapłaty wydany w dniu 11 lipca 2016 roku, sygn. akt(...) (pkt III).

Podstawę tego rozstrzygnięcia stanowiły następujące ustalenia:

W dniu 9 lutego 2014r. spółki(...) zawarły umowę podwykonawczą. W umowie tej wskazano, że zostaje ona zawarta w związku z umową o wykonanie zadania inwestycyjnego jaką (...) zawarła z (...)spółką akcyjną – inwestorem. E. zleciła (...) wykonanie części robót niezbędnych dla zrealizowania kontraktu. Strony tej umowy określiły ( §1) , że (...)ma wykonać następujące roboty :

- kompleksową dostawę i montaż konstrukcji stalowych wraz z materiałami i pracami towarzyszącymi w ramach inwestycji,

- kompleksowy demontaż istniejących konstrukcji stalowych, związanych z przebudową kotłowni rezerwowo- szczytowej. Wszelkie obowiązki (...) miały być wykonywane w taki sposób, jakby były wykonywane przez (...) w ramach prawidłowego wykonania kontraktu głównego ( umowy (...)z inwestorem ). Do obowiązków (...) należało (§2) , między innymi, wykonanie przedmiotu w sposób w pełni odpowiadający wymaganiom określonym w dokumentacji projektowej, obowiązujących lub przywołanych w kontrakcie głównym normach. Materiały i wykonywane elementy będą poddawane próbom i badaniom zgodnie z wymogami przewidzianymi w dokumentacji projektowej, w unijnych , polskich i branżowych normach, w kontrakcie głównym. (...) zobowiązała się do wyznaczenia kierowników robót z odpowiednimi uprawnieniami, do ponoszenia odpowiedzialności za jakość robót realizowanych siłami własnymi lub swoich podwykonawców. Zobowiązała się do przestrzegania przepisów prawa , instrukcji technicznych, sztuki budowlanej. W umowie postanowiono (§3), że(...)przekaże (...) protokolarnie teren budowy, a (...) zawiadomi (...) o rozpoczęciu robót budowlanych. Przedmiotem odbiorów częściowych będzie dostawa konstrukcji lub wykonanie montażu na budowie , odbiór końcowy nastąpi po zakończeniu całości inwestycji objętej kontraktem głównym (§ 4).

Za wykonanie przedmiotu umowy strony umówiły wynagrodzenie w kwocie 2.562.560zł + VAT ( § 6). W umowie ( §5 ) dopuszczono możliwość powierzenia przez (...) wykonania przedmiotu umowy podwykonawcom. Strony postanowiły ( §14 ), że w sprawach nieuregulowanych w umowie zastosowanie mają przepisy kodeksu cywilnego, ustawy Prawo budowlane. W dniu 29 stycznia 2015r. strona powodowa wystosowała do (...) ofertę na wykonanie konstrukcji stalowej , zabezpieczonej antykorozyjnie, bez montażu i elementów złącznych oraz kotwiczących, z dostawą do K.. W dniu 3 marca 2015r. powodowa spółka i (...) zawarły umowę podwykonawczą. W umowie nawiązano do umowy(...)z inwestorem – (...)i do umowy (...) z (...) (...) zleciła ( §1) powodowej spółce kompleksową dostawę konstrukcji stalowych, wykonanej wg PN-EN 1090 EX C2. Powódka przyjęła do wiadomości, że umowa zostaje zawarta w celu realizacji przez spółkę (...) jej obowiązków wynikających z kontraktu głównego ( umowy(...)z inwestorem) . Umówiono, że wszelkie obowiązki powódki mają być wykonywane w taki sposób, jakby były wykonywane przez (...) w ramach prawidłowego wykonania kontraktu głównego. Do obowiązków powódki należało (§2) , między innymi, wykonanie przedmiotu w sposób w pełni odpowiadający wymaganiom określonym w dokumentacji projektowej, obowiązujących lub przywołanych w kontrakcie głównym normach. Materiały i wykonywane elementy robót będą poddawane próbom i badaniom zgodnie z wymogami przewidzianymi w dokumentacji projektowej, w kontrakcie głównym. Powódka zobowiązała się do ponoszenia odpowiedzialności za jakość robót realizowanych siłami własnymi lub swoich podwykonawców. Zobowiązała się do przestrzegania przepisów prawa , instrukcji technicznych, sztuki budowlanej. Powódka zobowiązała się ( §11) do zawiadamiania kierownika budowy o wypadkach przy pracy zaistniałych w czasie realizacji przedmiotu umowy. Na żądanie kierownika budowy lub pracownika służb bhp miała obowiązek usunąć z placu budowy pracowników naruszających przepisy obowiązujące na budowie. Ustalono, że przedmiotem odbiorów częściowych będzie dostarczona konstrukcja na budowę. Podpisanie protokołów odbiorów częściowych nastąpi we wszystkich branżach. Jednakże odbiory częściowe będą tylko do celów rozliczenia finansowego. Natomiast odbiór końcowy nastąpi po zakończeniu całości inwestycji objętej kontraktem głównym. Gdy przedmiot umowy nie osiągnie gotowości do odbioru z powodu wad, wykonawca ma obowiązek usunąć wady w wyznaczonym terminie, po czym strony ponownie przystąpią do odbioru końcowego (§4). Za wykonanie przedmiotu umowy strony umówiły wynagrodzenie w kwocie 826.750zł + VAT ( § 6).W umowie ( §5 ) dopuszczono możliwość powierzenia przez powódkę wykonania przedmiotu umowy podwykonawcom. Strony postanowiły ( §14), że w sprawach nieuregulowanych w umowie zastosowanie mają przepisy kodeksu cywilnego, ustawy Prawo budowlane. W załączniku nr 1 do umowy , specyfikacja zamówienia , podano : wykonanie konstrukcji stalowej wg PN-EN 1090-2 EXC2, z zabezpieczeniem antykorozyjnym, obróbką strumieniową , malowaniem . Wymieniono główne konstrukcje stalowe i drugorzędne konstrukcje.

W dniu 30 czerwca 2015r. powódka i (...) spisały protokół odbioru wykonanych robót, ujmując w nim wykonanie konstrukcji stalowej głównej , konstrukcji stalowej drugorzędnej, o wartości 193.255,92zł netto. W dniu 30 czerwca 2015r. strona powodowa wystawiła spółce (...) fakturę VAT nr (...) , na kwotę 237.704,78zł brutto, netto 193.255,92zł, płatną do dnia 30 lipca 2015r., za konstrukcję stalową . Faktura została podpisana przez (...). Pismem z dnia 10 lipca 2015r., powołując się na realizowanie przez powódkę za pośrednictwem firmy (...) dostaw konstrukcji stalowych dla projektu przebudowy kotłowni rezerwowo – szczytowej w (...) , spółka (...) poinformowała powódkę, że pomimo trudności rozliczenia etapów realizowanych przez (...) , koszt prefabrykacji i dostaw konstrukcji przez powódkę należy traktować jako gwarantowany przez (...). W piśmie podano, że rozliczenia z (...) będą wykonywane z warunkiem cesji płatności dla powódki. Zadeklarowano gotowość zapłaty cedowanej kwoty bezpośrednio powódce pod warunkiem utrzymania terminów dostaw zgodnie z harmonogramem przesłanym powódce w dniu 10 lipca 2015r. Pismem z listopada 2015r. powódka wezwała pozwaną spółkę (...) do zapłaty wyżej wymienionej faktury nr (...) , powołując się na przepis art. 647 ^{( 1)} §5k.c. Spółka (...) zwróciła się do powódki o przedłożenie faktury wraz z protokołem odbioru dostawy, zamówienia(...) i innych towarzyszących dokumentów, określonych w piśmie. Pismem z dnia 1 lutego 2016r., nadanym pocztą w tym samym dniu, powódka wezwała pozwaną spółkę (...) do zapłaty faktury (...) w terminie 7 dni, pod rygorem skierowania sprawy do Sądu. Przelewem z dnia 24 lutego 2016r. spółka (...) zapłaciła powódce kwotę 40.971,05zł na poczet faktur : (...) , (...) , (...). W dniu 13 listopada 2015r. spółka (...) zamówiła u powódki wykonanie konstrukcji stalowej między osiami (...)kotłowni rezerwowo- szczytowej według określonego projektu. W dniu 27.11.2015r. spółka (...) zamówiła u powódki wykonanie konstrukcji stalowej (...), podając , że następuje to w ramach wykonawstwa zastępczego , za (...). Pismem z dnia 17 listopada 2015r. , powołując się na to, że powódka jest producentem i dostawcą wszystkich konstrukcji stalowych montowanych na inwestycji, spółka (...) zwróciła się do powódki z zapytaniem o możliwość objęcia przez powódkę wystawionym certyfikatem końcowym całości wykonanych instalacji, obejmując także montaż na obiekcie.

Zadanie inwestycyjne, którego dotyczyły umowy stron i umowy inwestycyjnej polegało na przebudowie starej kotłowni z węglowej na kotłownię olejową . W ramach tej przebudowy należało wykonać nową konstrukcję stalową i zamontować ją na miejscu, natomiast część istniejącej konstrukcji należało zdemontować i zamontować w innych miejscach. Nowa konstrukcja stalowa składała się ze szkieletu głównego z wypełnieniem stalowym i z kratek podestowych. Zadanie wymagało też wykonania i zamontowania tzw. konstrukcji stalowych drugorzędowych, stanowiących podpory pod rurociągi technologiczne. Powódce wiadome było, że zlecona jej konstrukcja stalowa będzie montowana w całości na miejscu budowy , na żelbetowej stopie fundamentowej . Wiadome jej było, że będzie to konstrukcja wieżowa , w środek której będą wchodziły kotły. Powódka wykonywała konstrukcje według projektu dostarczonego przez (...). Do wykonania konstrukcji zakupiła w hucie elementy stalowe. Z tego materiału wykonywała elementy konstrukcji, odpowiednio je obrabiając, przy czym obróbka ta nie polegała tylko na ucięciu na miarę zakupionej w hucie stali, lecz na wytworzeniu ze stali elementu budowlanego, według indywidualnego projektu. Wykonanie takiej konstrukcji musiało odbywać się w zakładzie wyposażonym w odpowiednie urządzenia. Nie mogła ona być wykonywana bezpośrednio na miejscu budowy. Po wykonaniu elementy konstrukcji przewozi się na miejsce budowy , gdzie łączy się je poprzez skręcanie przy pomocy łączników śrubowych i przez spawanie oraz montuje do podłoża, do fundamentów . Elementy przedmiotowej konstrukcji , z uwagi na rozmiar całej konstrukcji, były przewożone na miejsce budowy częściami. Na miejscu budowy montażu konstrukcji dokonywała spółka (...) , a gdy ta zeszła z budowy, następna firma. Przed przystąpieniem powódki do wykonywania konstrukcji, w związku z podzleceniem powódce przez (...)wykonania konstrukcji stalowej na budowę, odbyło się spotkanie w zakładzie powódki, z udziałem przedstawicieli spółek (...) i(...), celem ustalenia, czy powódka ma odpowiedni potencjał wytwórczy do wykonania konstrukcji stalowej. Fakturowanie kolejnych partii elementów konstrukcji następowało po ich odbiorze ilościowym i jakościowym. Wartość faktury obliczano kierując się cennikiem ustalonym między powódką , a (...)

Przy tym stanie faktycznym Sąd Okręgowy uznał, że umowa spółki (...) ze spółką (...) także była umową o roboty budowlane w rozumieniu art. 647k.c. Przedmiotem umowy było bowiem wykonanie obiektu zgodnie z projektem inwestora, za wynagrodzeniem. Zdaniem Sądu pierwszej instancji z tej umowy wynika jednoznacznie, że(...) zleciła(...) , jako podwykonawcy, część robót budowlanych do których zobowiązała się wobec inwestora. Ścisłe powiązanie między tymi umowami podkreślono stwierdzeniem, że wszelkie obowiązki (...)mają być wykonywane w taki sposób, jakby były wykonywane przez (...) w ramach prawidłowego wykonania kontraktu głównego. Jednym z zadań(...) była kompleksowa dostawa i montaż konstrukcji stalowych wraz z materiałami i pracami towarzyszącymi w ramach inwestycji. Cześć tego zadania, kompleksową dostawę konstrukcji stalowych,(...) podzleciła powódce. W umowie z powódką także podkreślono, że wszelkie obowiązki powódki mają być wykonywane w taki sposób, jakby były wykonywane prze z (...) w ramach prawidłowego wykonania kontraktu głównego . W ocenie Sądu Okręgowego (...) jednoznacznie powierzyła powódce wycinek swojego zadania budowlanego ( podobnie, jak E. powierzyła wcześniej (...)). Zadanie (...) polegało na wykonaniu obiektu. Obiekt ( którego wykonanie obciążało (...)) miał postać konstrukcji stalowej, posadowionej na gruncie na fundamentach. Konstrukcja ta musiała być wytworzona z surowca budowlanego , tu ze stali, według określonego projektu. Aby wznieść taką konstrukcję najpierw należało wykonać jej części składowe w sposób pasujący do siebie , tak aby stanowiły określoną całość, a następnie zmontować w odpowiednim porządku .

Wykonanie tej konstrukcji było istotą budowy obiektu. Montaż polegał tylko na złożeniu konstrukcji w całość i zakotwiczeniu w podłożu. Ze względów technicznych wykonanie konstrukcji nie mogło odbywać się bezpośrednio na placu budowy, lecz musiało nastąpić w zakładzie posiadającym stosowne narzędzia. Mimo że konstrukcja nie powstawała na placu budowy, to jednak wykonanie konstrukcji stanowiło część robót koniecznych do zrealizowania obiektu. Nie była to więc jedynie dostawa materiału do budowy lecz element zadania inwestycyjnego. Strona powodowa jako podwykonawca zmierzała z (...) w jednym procesie technologicznym oraz w związku przyczynowo -skutkowym do współwykonania robót budowlanych, którego wynikiem było powstanie określonego obiektu. Wykonanie konstrukcji stalowej stanowiło istotę budowy obiektu. Zdaniem Sadu pierwszej instancji istotna tez była doniosłość pracy w procesie budowlanym i jej wpływ na końcowy efekt tj. powstanie obiektu. W obecnym stanie techniki i skomplikowania budowy obiektów należy uwzględniać podział pracy. Powyższe uzasadnia, że umowa powódki z (...)była umową o roboty budowlane. Powódka , wykonując elementy budowli, miała świadomość , że połączone elementy konstrukcji stalowej będą stanowić zamierzoną, zaprojektowaną całość, tj. konkretny obiekt ( budowlę). Wykonanie obiektu składało się z etapów a jednym z nich było wykonanie konstrukcji a następnie montażu . Konstrukcja zaś była równie istotna dla obiektu jak i sam montaż. Z jednej bowiem strony, sposób złożenia budowli determinowany był wykonanymi elementami konstrukcji. Z drugiej zaś, właściwości samych elementów składających się na konstrukcję stanowiły o cechach obiektu, w tym ewentualnej jego wadliwości. Podmiot , który wykonywał konstrukcję i ten, który ją montował, współwykonywali określony obiekt . Każda z tych prac była stricte robotami budowlanymi, koniecznymi w procesie samego wznoszenia obiektu. Od ich poprawności zależał ostateczny rezultat tj. obiekt budowlany.

Odwołując się do art. 647 ¹ §2 i 3 k.c. ( w brzmieniu obowiązującym w dacie zawarcia przedmiotowej w sprawie umowy) oraz ustaleń wskazujących, że strona pozwana wyraziła w sposób czynny, zgodę na udział powódki jako podwykonawcy Sąd Okręgowy uznał, że zachodzą podstawy do przypisania stronie pozwanej odpowiedzialności za zapłatę powódce dochodzonego wynagrodzenia na podstawie art. 647 ¹ § 5 k.c.

Uwzględniono także art. 366k.c. Sąd Okręgowy nie podzielił jednak stanowiska powódki co do opóźnienia pozwanej spółki (...) w zapłacie wynagrodzenia, a co za tym idzie i żądania odsetek. Wskazał, że aczkolwiek (...)i (...)pozostają solidarnie odpowiedzialni wobec powódki , to odpowiedzialność(...) ( w tym co do sposobu i terminu zapłaty ) wynika z umowy, którą miała z powódką, a odpowiedzialność (...)wynika z mocy prawa i jest ograniczona do odpowiedzialności za zapłacenie wynagrodzenia za wykonane roboty budowlane. W ocenie Sądu Okręgowego zobowiązanie spółki (...) jest bezterminowe, a więc termin jego wykonania zależy od wezwania do zapłaty ( art. 455k.c. ). Skutecznym wezwaniem do zapłaty było dopiero pismo z dnia lutego 2016r. , nadane w tymże dniu ( środa) poleconą przesyłką pocztową. Uwzględniając obrót pocztowy przyjęto, że pismo doszło do spółki (...) w sposób umożliwiający zapoznanie się z nim w dniu 22 lutego 2016r. ( poniedziałek). Ponieważ w piśmie powódka wyznaczyła 7-dniowy termin do zapłaty to odsetki za opóźnienie zasądzono od dnia 1 marca 2016r. na podstawie art. 481k.c.

Jako podstawę orzeczenia o kosztach procesu Sąd Okręgowy powołał art. 98§1i 3 k.p.c. w zw. z art. 99k.p.c. i art.105§2k.p.c.

Apelację od tego wyroku wniosła strona pozwana zaskarżając orzeczenie w całości, wnosząc o oddalenie powództwa i zasądzenie od powódki na rzecz pozwanej kosztów procesu za obie instancje.

Pozwana zarzuciła naruszenie art. 647 ¹§5 k.c. i przyjęcie, że powódka wykonała „roboty budowlane w rozumieniu tego przepisu, podczas gdy powódka dokonała sprzedaży elementów konstrukcyjnych, co wyklucza zastosowanie powołanego przepisu. Pozwana podniosła, że cała aktywność strony powodowej odbywała się poza budową, a więc poza nadzorem Powiatowego Inspektora nadzoru . Czynności powódki polegały jedynie na przycięciu materiału zakupionego w Hucie i wycięciu otworów montażowych i pomalowane. Czynności strony powodowej nie podlegały wpisowi do dziennika budowy. Strona powodowa dostarczyła więc jedynie przedmiot sprzedaży i nie może być uznana jako podwykonawca robót budowlanych.

Strona powodowa wniosła o oddalenie tego środka odwoławczego i o zasądzenie kosztów postępowania apelacyjnego. Przyznając, że przedmiotem umowy nie był montaż, który dokonywały inne firmy wskazała, że przedmiot umowy miał zostać wykonany zgodnie z projektem i strona pozwana wykonywała audyt w celu sprawdzenia sposobu wykonywania prac przez stronę powodowa. Nie był to więc tylko „goły materiał”. Kwalifikacja prac jako robót budowlanych dokonana przez Sąd była więc jej zdaniem prawidłowa.

Rozpoznając apelację Sąd Apelacyjny uznał za własne ustalenia Sądu Okręgowego i zważył co następuje:

Poza sporem jest, że podwykonawcą robot budowlanych była (...). Ta zaś była zobowiązana do kompleksowej dostawy i montażu konstrukcji stalowych wraz z materiałami i pracami towarzyszącymi w ramach inwestycji, która miała wykonać przedmiot świadczenia w taki sposób, jakby były wykonywane przez (...) w ramach prawidłowego wykonania kontraktu głównego na podstawie pozwolenia na budowę przy uwzględnieniu projektu i zinstytucjonalizowanego nadzoru. Kompleksowa dostawa konstrukcji stanowiła więc część zadania inwestycyjnego.

Skarżąca pozwana kwestionując rolę strony powodowej w procesie inwestycyjnym powołuje się na stosunek sprzedaży. Nie powołuje jednak żadnych elementów stanu faktycznego określonego przez Sąd Okręgowy lub też dowodów wystarczających do przyjęcia, że przedmiotem umowy zawartej pomiędzy (...)a stroną powodową było zobowiązanie do przeniesienia własności rzeczy na rzecz (...) i wydanie tej rzeczy nabywcy. Konstrukcja z założenia miała zostać trwale połączona z fundamentami i miała stanowić element obiektu przekazanego inwestorowi. Ponadto w sytuacji gdy obowiązek wytworzenia dotyczył jednorazowo wytworzonej konstrukcji, która miała być tylko częściami dostarczana na plac budowy, nie ma także podstaw do przyjęcia, że strony łączył stosunek oparty na art. 605 k.c., co również wyklucza odpowiednie stosowanie przepisów o sprzedaży.

W aspekcie obowiązku wytworzenia oznaczonego materialnego przedmiotu w postaci konstrukcji stalowej wg PN-EN 1090-2 EXC2, z zabezpieczeniem antykorozyjnym i dostarczenia jej na teren budowy można natomiast rozważać, czy strona powodowa nie miała wykonać dzieła zamówionego przez (...) które miało następnie stanowić element obiektu budowlanego.

Ustalone w sprawie okoliczności dawały jednak podstawy do zakwalifikowanie umowy jako umowy o podwykonawstwo. Taka kwalifikacja wymaga objęcia tą umową istotnej część świadczenia stanowiącego obowiązek generalnego wykonawcy i wykonania go zgodnie przez podwykonawcę za zgodą inwestora w zastępstwie generalnego wykonawcy. Umową podwykonawczą będzie więc taka umowa, której zakres zawiera elementy, które zostałyby wykonane przez samego wykonawcę, gdyby nie zostały powierzone podwykonawcy i przedstawione do odbioru w ramach procesu inwestycyjnego. W tym przypadku niewątpliwie strona powodowa miała zrealizować istotną część procesu inwestycyjnego, który leżał w zakresie obowiązków (...)(odpowiednio strony pozwanej). Co więcej strona pozwana na dalszym etapie realizacji sama zakładała możliwość wykonania pozostałej części procesu inwestycyjnego przez stronę powodową w zastępstwie(...) , nie traktowała go więc tylko i wyłącznie jako dostawcy materiałów na budowę. Stosownie do treści art. 647 k.c., przez umowę o roboty budowlane wykonawca zobowiązuje się do oddania przewidzianego w umowie obiektu, wykonanego zgodnie z projektem i zasadami wiedzy technicznej, inwestor zaś zobowiązuje się do dokonania wymaganych przez właściwe przepisy czynności związanych z przygotowaniem robót, w szczególności do przekazania terenu budowy i dostarczenia projektu oraz do odebrania obiektu i zapłaty umówionego wynagrodzenia. Podstawowe więc cechy jakie są wymagane do zakwalifikowania umowy jako podwykonawczej w ramach robót budowlanych to wykonanie prac zgodnie z wymogami technicznymi projektu , jako elementu obiektu budowlanego, rozumianego jako zmaterializowany rezultat będący efektem robót budowlanych odebranego przez inwestora w ramach umowy o roboty budowlane (wyrok Sądu Najwyższego z 17 października 2008 r.; sygn. I CSK 106/08OSNC-ZD 2009/3/64). z dnia 22 lipca 2004 r., II CK 477/03, niepubl.; wyrok SN z dnia 12 października 2011 r., II CSK 63/11, niepubl.).

Stan faktyczny w sprawie wskazuje, że strona powodowa miała wykonać istne elementy obiektu budowlanego. Zwrócić trzeba też uwagę, że rola strony powodowej nie kończyła się z chwilą dostarczenia konstrukcji albowiem zgodnie z umową przedmiotem odbioru końcowego nie była sama konstrukcja (poszczególne części), lecz konstrukcja połączona z fundamentami w ramach już zrealizowanego obiektu (§4 pkt 2) i ocena prawidłowości realizacji powiązana była z prawidłowością realizacji projektu budowlanego. Wbrew zarzutom strony pozwanej przewidziano też poddanie strony powodowej nadzorowi Kierownika Budowy, Fakt, że ostatecznie przewóz i montaż wykonywała inna firma nie może być decydujący, w sytuacji gdy ewentualna wadliwość wykonania przedmiotu umowy miała być oceniania, nie w odniesieniu do samodzielnej konstrukcji, lecz w powiązaniu z cały obiektem, który miał być przedmiotem odbioru. Nie bez znaczenia dla oceny charakteru zobowiązania łączącego stronę powodową z (...) jest też wola stron tej umowy jasno uznająca podwykonawczy charakter zobowiązania strony powodowej zarówno względem(...) jak i pozwanej w celu realizacji przez (...) Kontraktu Głównego (§2pkt 7), odwołująca się do dokumentacji projektowej Kontraktu Głównego (§2 pkt 2, §14 pkt 14) i poddająca przedmiot świadczenia reżimowi prawa budowlanego (§14 pkt 15).

Uwzględnić też trzeba także sposób zachowania strony pozwanej, która traktowała wykonanie obowiązku przez stronę powodową jako część obowiązku(...) i dążyła do kontynuowania przez stronę powodową realizacji zobowiązania jako całości, po tym jak Spółka (...) zeszła z budowy. Ponadto przed przystąpieniem powódki do wykonywania konstrukcji, odbyło się spotkanie w zakładzie powódki, z udziałem przedstawicieli pozwanej , celem ustalenia, czy powódka ma odpowiedni potencjał wytwórczy do wykonania konstrukcji stalowej, nie tylko zgodnie z zamówieniem lecz zgodnie z kontraktem głównym, w tym projektem budowlanym. Ustalenia wskazują, że wykonanie konstrukcji było najbardziej złożonym i istotnym elementem przebudowy obiektu kotłowni, a pozwana uznawała sposób realizacji zobowiązania przez stronę powodową jako niezbędny dla zrealizowania kontraktu głównego. Świadczenie strony powodowej było więc częścią skomplikowanego technicznie procesu inwestycyjnego, realizowanego zgodnie z projektem budowlanym przy wyraźnym odwołaniu do reżimu prawa budowlanego, a ocena prawidłowości realizacji konstrukcji była powiązana z prawidłowością realizacji całego obiektu budowlanego. Sąd Apelacyjny uznaje więc prawidłowość oceny dokonanej przez Sąd Okręgowy i podziela argumentacje przytoczoną przez Sąd pierwszej instancji, prowadzącą do wniosku, że strona powodowa była dalszym podwykonawcą robót budowlanych, względem którego generalny wykonawca ponosi solidarną odpowiedzialność za zapłatę wynagrodzenia.

Słusznie Sąd Okręgowy zwrócił uwagę, że okoliczność wykonania prac poza terenem budowy nie może decydować o zakwalifikowaniu przedmiotu umowy jako dostawy materiału. Decydujące bowiem ma znaczenie przedmiotu tej umowy dla procesu budowlanego. W tym za przypadku to właśnie konstrukcja była kluczowa dla przebudowy kotłowni i to ten element procesu inwestycyjnego był najbardziej skomplikowany. Zwrócić też należy uwagę, że ani umowa inwestycyjna ani też umowy podwykonawcze nie wykluczały etapowości wykonania obiektu, a jednym z tych etapów było właśnie wykonanie konstrukcji. Strona powodowa miała zaś zapewnić prawidłowe funkcjonowanie konstrukcji w ramach całego obiektu i ocena sposobu wykonania tego zadania nie kończyła się w chwili wykonania elementów stalowych dostarczonych częściami na budowę.

Tym samym zarzut naruszenia art. 647 ¹§5 k.c. nie mógł zostać uznany za zasadny.

W konsekwencji apelację jako niezasadną oddalono na podstawie art. 385 k.p.c. w zw. z art. 397§2 k.p.c.

O kosztach postępowania apelacyjnego orzeczono na podstawie art. 98§1 i 3 k.p.c. w zw. z art. 391§1 k.p.c. i przy zastosowaniu §2 pkt 7 i §10 ust.1 pkt 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych (Dz.U. z 2018 r. poz. 265).

SSA Sławomir Jamróg SSA Marek Boniecki SSA Grzegorz Krężołek