Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 27 lutego 2020 r.

Sąd Okręgowy w Gliwicach VIII Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 27 lutego 2020r. w Gliwicach

sprawy z powództwa J. P. (P.)

przeciwko K. Ł.

o odszkodowanie w razie nieuzasadnionego wypowiedzenia

oraz z powództwa K. Ł.

przeciwko J. P. (P.)

o odszkodowanie w razie nieuzasadnionego wypowiedzenia

na skutek apelacji powoda J. P.

od wyroku Sądu Rejonowego w Tarnowskich Górach

z dnia 24 kwietnia 2019 r. sygn. akt IV P 248/18

1)  uchyla zaskarżony wyrok w punktach 2, 4, 6 i w punkcie 5 ponad kwotę 675 zł (sześćset siedemdziesiąt pięć złotych) i w tym zakresie sprawę przekazuje do ponownego rozpoznania Sądowi Rejonowemu w Tarnowskich Górach, pozostawiając temu Sądowi rozstrzygnięcie o kosztach postępowania apelacyjnego;

2)  zmienia zaskarżony wyrok w punkcie 5 w ten sposób, że zasądza od J. P. na rzecz K. Ł. kwotę 180 zł (sto osiemdziesiąt złotych) tytułem kosztów zastępstwa procesowego;

3)  w pozostałej części apelację oddala;

4)  zasądza od J. P. na rzecz K. Ł. kwotę 120 zł (sto dwadzieścia złotych) tytułem kosztów zastępstwa procesowego w postępowaniu apelacyjnym.

(-) sędzia del. Anna Capik-Pater (-) sędzia Teresa Kalinka (spr.) (-) sędzia Patrycja Bogacińska-Piątek

Sygn. VIII Pa 167 /19

UZASADNIENIE

Wyrokiem z dnia 24 kwietnia 2019 roku Sąd Rejonowy w Tarnowskich Górach oddalił powództwo J. P. skierowane przeciwko K. Ł. o odszkodowanie i zasądził od J. P. na rzecz K. Ł. tytułem odszkodowania kwotę 2899,20 zł z ustawowymi odsetkami od dnia 1 maja 2018 roku do dnia zapłaty, orzekł o kosztach postępowania i o rygorze natychmiastowej wykonalności.

W uzasadnieniu orzeczenia Sąd Rejonowy wskazał, że przedmiotem rozpoznania były: odszkodowanie żądane przez pracodawcę od byłego pracownika z tytułu bezpodstawnego rozwiązania umowy o pracy bez wypowiedzenia ( art. 61 ¹ k.p.) oraz o odszkodowanie żądane przez pracownika od byłego pracodawcy na podstawie art. 55 § 1 ¹ k.p.

Sąd uznał żądanie pracodawcy J. P. przeciwko byłemu pracownikowi za nieuzasadnione, bowiem do dnia wydania wyroku były pracownik nie otrzymał od pracodawcy delegacji za miesiące luty i marzec 2018 roku. Pracownik w dniu 28 kwietnia 2018 roku sporządził pismo rozwiązujące umowę o pracę bez wypowiedzenia. Jako przyczynę ustania stosunku pracy wskazał nieterminowe wypłacanie przez pracodawcę wynagrodzenia, naruszanie przez pracodawcę uprawnień pracownika dotyczący dni wolnych, urlopu, godzin nadliczbowych, naruszanie przez pracodawcę przepisów i zmuszanie do naruszenia przepisów Unii Europejskiej związanych z transportem.

K. Ł. był zatrudniony u J. P. jako kierowca samochodu ciężarowego. Z umowy o pracę zawartej w dniu 15 do grudnia 2017 roku wynika, że miał otrzymać wynagrodzenie w wysokości 1000 zł. brutto, dodatek stażowy, funkcyjny w wysokości 600 złotych brutto miesięcznie, a dodatkowo diety i ryczałty za podróże służbowe. Zdaniem Sądu powództwo J. P. przeciwko K. Ł. nie zasługiwało na uwzględnienie, bowiem pracodawca nieterminowo w ostatnim okresie wypłacał pracownikowi wynagrodzenie , co zresztą sam przyznał. Nie wypłacił również diet i ryczałtów stanowiących integralną część wynagrodzenia pracownika za miesiąc luty i marzec 2018 roku , a takie działanie stanowi ciężkie naruszenie obowiązków względem pracownika, co uzasadniało przyznanie powodowi K. Ł. odszkodowania zgodnie z art. 55 § 1 ¹ k.p. w K. Ł. był zatrudniony u J. P. przez okres siedmiu miesięcy, a więc przysługiwało mu odszkodowanie w wysokości jednomiesięcznego wynagrodzenia.

Z uwagi na uchybienie podstawowym obowiązkom pracodawcy względem pracownika zawartym w art. 94 pkt 5 k.p. powództwo J. P. przeciwko K. Ł. zostało oddalone.

W dniu 16 maja 2018 roku do Sądu Rejonowego w Tarnowskich Górach wpłynął pozew J. P. prowadzącego działalność gospodarczą skierowany przeciwko byłemu swojemu pracownikowi K. Ł. o odszkodowania na podstawie art. 61 ¹ k.p. w wysokości jednomiesięcznego wynagrodzenia tj. 2899,20 zł. Zarządzeniem z dnia 5 listopada 2018 roku wydanym sprawę IV P 397 /18 połączono do wspólnego rozpoznania i rozstrzygnięcia ze sprawą z powództwa K. Ł. przeciwko J. P. o odszkodowanie na podstawie art. 55 § 1 ¹ k.p.

J. P. zaskarżył wyrok w całości wskazując wartość przedmiotu sporu zaskarżenia na kwotę 2700 zł . Na rozprawie apelacyjnej wskazał na oczywistą omyłkę w tym zakresie.

Zarzucił naruszenie przepisów:

a)  prawa materialnego tj. art. 78 § 1 k.p. w związku z 77 ⁵ § 1 k.p. poprzez przyjęcie że diety i ryczałty należne z tytułu podróży służbowych stanowią część wynagrodzenia należnego pracownikowi za wykonaną pracę;

b)  prawa materialnego, a mianowicie art. 55 § 1 ¹ k.p. przez jego błędną wykładnię i przyjęcie, że dwukrotne opóźnienie o dwa dni w płatności wynagrodzenia w sytuacji niewyrządzenia z tego powodu żadnej krzywdy pracownikowi stanowi ciężkie naruszenie obowiązków wobec pracownika ;

c)  prawa procesowego, to jest art. 233 § 1 k.p.c. poprzez przekroczenie swobodnej oceny dowodów i przyjęcie, że zachowanie powoda stanowiło ciężkie naruszenie podstawowych obowiązków wobec pracownika w sytuacji, gdy j opóźnienie w płatności wynagrodzenia było epizodyczne i nie spowodowało szkody po stronie pracownika.

Wniósł o zmianę zaskarżonego orzeczenia:

1. poprzez zasądzenie od pozwanego K. Ł. na rzecz powoda J. P. kwoty 2899,20 zł tytułem odszkodowania wraz ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia wytoczenia powództwa do dnia zapłaty oraz zasądzenie od pozwanego na rzecz powoda zwrotu kosztów procesu za obie instancje, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych oraz zwrotu koszów dojazdu pełnomocnika do siedziby sądu.

2. oddalenie powództwa wzajemnego w całości oraz zasądzenie od powoda wzajemnego na rzecz pozwanego wzajemnego kosztów procesu w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych oraz zwrotu kosztów dojazdu pełnomocnika do siedziby sądu

Ewentualnie wniósł o uchylenie zaskarżonego orzeczenia i przekazanie sprawy Sądowi Rejonowemu do ponownego rozpoznania.

Apelujący wskazał , że zgodnie zaś orzecznictwem sądowym diety i ryczałty za podróże służbowe nie stanowią wynagrodzenia za pracę w rozumieniu art. 80 k.p. a tym samym udowodniona przesłanka wymieniona w piśmie rozwiązującym umowę o pracę przez nie mogła stanowić podstawy do rozwiązania umowy o pracę bez wypowiedzenia . Skoro wypłata diet i ryczałtów była uzależniona od rozliczenia się przez byłego pracownika z pracodawcą, a pracownik nie wywiązał się z tego obowiązku, to pracodawca mógł wstrzymać się ze spełnieniem swojego świadczenia. W ocenie strony apelującej również opóźnienie w terminowym wypłacaniu wynagrodzenia nie może być uznane za rażące naruszenie obowiązków, ponieważ opóźnienia wynosiły dwa dni i zdarzyły się dwukrotnie.

Pracodawca w ustalonym przez Sąd Rejonowym stanie faktycznym nie ponosił winy i nie wystąpiło ciężkie naruszenie obowiązków wobec pracownika.

Dodatkowo skarżący podniósł , że Sąd I instancji wystąpił ponad żądanie, ponieważ pracownik żądał zasądzenia kwoty 2300 zł, a ustne rozszerzenie pozwu na ostatniej rozprawie było niezgodne z przepisami.

K. Ł. wniósł o oddalenie apelacji i zasądzenie koszów postępowania według norm przepisanych. Wskazał , że apelacja nie znajduje podstaw prawnych ani faktycznych. Przyznał , że należności z tytułu podróży służbowych nie stanowią wynagrodzenia za pracę, jednakże obowiązek wypłaty tych należności jest takim samym obowiązkiem prawnym pracodawcy, jak wypłata wynagrodzenia. W ustalonym stanie faktycznym należności z tytułu podróży służbowych stanowiły najważniejszy składnik należności od pracodawcy z tytułu wykonywania pracy. Bezsporne jest, że pracodawca diet nie wypłacał . Wypłata należności ze stosunku pracy nie może być uzależniona od żadnego rozliczenia się, tym bardziej że pracodawca nie wykazał, aby pracownik był zobowiązany do jakiegokolwiek rozliczenia.

Sąd Okręgowy zważył co następuje :

Przed przystąpieniem do merytorycznego rozpoznania sprawy należy przytoczyć treść art. . 378. § 1 k.p.c : Sąd drugiej instancji rozpoznaje sprawę w granicach apelacji; w granicach zaskarżenia bierze jednak z urzędu pod uwagę nieważność postępowania.

Zdaniem Sadu w niniejszej sprawie doszło do nieważności postępowania z uwagi na niewłaściwy skład sądu rozpoznające roszczenie K. Ł. przeciwko J. P.. Art. 47 § 2. pkt 1 k.pc. stanowi, że w pierwszej instancji sąd w składzie jednego sędziego jako przewodniczącego i dwóch ławników rozpoznaje sprawy:

1) z zakresu prawa pracy o:

a) ustalenie istnienia, nawiązanie lub wygaśnięcie stosunku pracy, o uznanie bezskuteczności wypowiedzenia stosunku pracy, o przywrócenie do pracy i przywrócenie poprzednich warunków pracy lub płacy oraz łącznie z nimi dochodzone roszczenia i o odszkodowanie w przypadku nieuzasadnionego lub naruszającego przepisy wypowiedzenia oraz rozwiązania stosunku pracy,

b) naruszenia zasady równego traktowania w zatrudnieniu i o roszczenia z tym związane,

c) odszkodowanie lub zadośćuczynienie w wyniku stosowania mobbingu;

Żądanie odszkodowania na podstawie art. 55 § 1 pkt 1 ¹ k.p. nie jest odszkodowaniem w przypadku nieuzasadnionego rozwiązania stosunku pracy. Były pracownik wytaczając powództwo o odszkodowanie jest przekonany, że rozwiązanie umowy było uzasadnione. Tym samym sprawa winna być rozpoznana w składzie jednoosobowym. Połączenie sprawy o odszkodowanie z art. 55§1 ¹ k.p. ze sprawą o odszkodowanie z art. 61 ¹ k.p.w aktualnym stanie prawnym zawsze skutkować będzie nieważnością jednego z tych postępowań. Opisanego stanu faktycznego nie dotyczy uchwała SN wydana w sprawie I PZP 8/08 z dnia 30 marca 2009 roku. Z uwagi na datę wniesienia pozwu w sprawie IV P 397/18 pozew wniesiony przez K. P. nie mógł być potraktowany jako powództwo wzajemne z uwagi na termin zakreślony w art. 204 § 1k.p.c.

Skoro postępowanie w sprawie z sprawa z powództwa K. Ł. było dotknięte nieważnością, to zaskarżony wyrok w części dotyczącej tego rozstrzygnięcia należało uchylić ( art. 386 § 2 k.p.c.) znosząc postępowanie w zakresie dotkniętym nieważnością. Sprawę przekazano do rozpoznania Sądowi Rejonowemu w Tarnowskich Górach.

Odnosząc się do zarzutów apelacji w zakresie powództwo J. P. przeciwko K. Ł. Sąd Okręgowy uznał je za częściowo zasadne, ale pozostały one bez wpływu na treść rozstrzygnięcia. Sąd II instancji podzielił stanowisko skarżącego, że opóźnienia w wypłacie wynagrodzenia wynikającego z umowy o pracę za miesiące styczeń i luty 2018 roku nie mogły stanowić przyczyny rozwiązania umowy o pracę przez pracownika w dniu 28 kwietnia 2018 roku, ale nie z przyczyn wskazanych w apelacji. Upłynął miesięczny termin od daty, w której pracownik dowiedział się o tym uchybieniu. W przypadku rozwiązania umowy o pracę na podstawie art. 55 § 1 k.p. obowiązuje pracownika miesięczny termin z art. 52 § k.p. ( por. art. 55 §3 k.p.) T. nie mogła stanowic podstawy do rozwiązania umowy o pracę bez wypowiedzenia przez pracownika.

Sąd II instancji zwraca uwagę, że obowiązek prawidłowego i terminowego wypłacania wynagrodzenia za pracę odnosi się także do wypłaty innych świadczeń przysługujących pracownikowi, w tym oczywiście diet ( art. 282 §1 pkt 1 k.p.). Nie można wymagać od pracownika, by rozwiązując umowę o prace bez wypowiedzenia rozróżniał pojęcie wynagrodzenia za pracę w rozumieniu art. 78 k.p. od innych świadczeń związanych z wykonywaniem pracy. Należy przyjąć, że pozwany doręczając pracodawcy oświadczenie z dnia 28 kwietnia 2018 roku pod pojęciem „ wynagrodzenie” ujął również diety. Z ustalonego stanu faktycznego wynika, że diety te znacznie przewyższały należne wynagrodzenie wynikające z umowy o pracę. Trzeba pamiętać, że dieta winna być rozliczona w terminie dwóch tygodni od daty powrotu z podróży służbowej(§ 5 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 29 stycznia 2013 r. w sprawie należności przysługujących pracownikowi zatrudnionemu w państwowej lub samorządowej jednostce sfery budżetowej z tytułu podróży służbowej ). Pracodawca wymagał, aby należności te były odbierane osobiście , mimo, że pozostała część wynagrodzenia była przelewana na konto. Pozwany występował do byłego pracodawcy o wypłatę brakującej części należności. Zarzut naruszenia prawa materialnego tj. art. 78 § 1 k.p. w związku z 77 ⁵ § 1 k.p. należało uznać za bezprzedmiotowy. Doszło do naruszenia art. 282 k.p. Brak wypłaty „diet” stanowił niewątpliwie ciężkie naruszenia obowiązków pracodawcy. W związku z tym Sąd II instancji uznał, że rozwiązanie umowy o pracę bez wypowiedzenia było uzasadnione, a co za tym idzie brak było podstaw do zmiany zaskarżonego wyroku.

W tej części wyrok wydano na podstawie art. 385 k.p.c.

Apelację należało częściowo uwzględnić. Zmiany wymagał pkt 5 wyroku w części dotyczącej zasądzenia kosztów zastępstwa procesowego w sprawie z powództwa pracodawcy. Sąd I instancji uznał, że rozpoznając sprawę o odszkodowanie z art. 61 ¹ k.p. należy zastosować taką samą stawkę, jak w przypadku rozstrzygnięcia o odszkodowaniu na podstawie art. 55 1 ¹ k.p. Niewątpliwie sprawa o odszkodowanie z powództwa byłego pracownika przeciwko byłemu pracodawcy nie jest sprawą wymienioną w § 9 ust. 1, natomiast sprawa o odszkodowanie z art. 61 ¹ k.p. jest odszkodowaniem najbliżej rodzajowo zbliżonym do sprawy o uznanie rozwiązania umowy o pracę za bezskuteczne i w tym wypadku winna mieć zastosowanie stawka wynikająca z §9 ust.1 rozporządzenia MS z dnia 22 października 2015 roku w sprawie opłat za czynności radców prawnych( Dz. U z 2018 roku poz. 265 ), a więc od powoda na rzecz pozwanego należało zasądzić kwotę 180 złotych. O kosztach postępowania apelacyjnego orzeczono na podstawie art. 98 k.p.c. w związku z § 10 ust. 1 pkt 1 powołanego rozporządzenia MS z 22 października 2015 roku .

(-) sędzia del. Anna Capik-Pater (-) sędzia Teresa Kalinka (spr.) (-) sędzia Patrycja Bogacińska-Piątek