Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 19 lutego 2020 r.

Sąd Apelacyjny we Wrocławiu III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący: sędzia Irena Różańska-Dorosz spr.

Sędziowie: Robert Kuczyński

Ireneusz Lejczak

Protokolant: Magdalena Krucka

po rozpoznaniu w dniu 19 lutego 2020 r. we Wrocławiu

na rozprawie

sprawy W. B.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w W.

o emeryturę pomostową

na skutek apelacji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w W.

od wyroku Sądu Okręgowego w Świdnicy Sądu Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

z dnia 4 września 2019 r. sygn. akt VII U 523/19

oddala apelację.

UZASADNIENIE

Wyrokiem z 4 września 2019 r. Sąd Okręgowy w Świdnicy VIII Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych zmienił decyzję Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w W. z 10 kwietnia 2019 r. i przyznał wnioskodawcy W. B. prawo do emerytury pomostowej od 1 marca 2019 r.

Powyższe rozstrzygnięcie Sąd Okręgowy wydał w oparciu o następująco ustalony stan faktyczny:

W. B. (ur. (...)) w dniu 11 marca 2019 r. złożył u strony pozwanej wniosek o emeryturę pomostową.

Zaskarżoną decyzją ZUS odmówił wnioskodawcy prawa do emerytury pomostowej, ponieważ po dniu 31 grudnia 2008 r. nie wykonywał prac w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, w rozumieniu art. 3 ust 1 i 3 ustawy o emeryturach pomostowych. Nadto wskazano, że wnioskodawca nie spełnił również alternatywnego wariantu przyznania prawa do emerytury pomostowej określonego w art. 4 w zw. z art. 49 ustawy o emeryturach pomostowych, gdyż na dzień 1 stycznia 2009 r. nie udowodnił okresu pracy w warunkach szczególnych lub szczególnym charakterze w rozumieniu art. 3 ust 1 i 3 ustawy o emeryturach pomostowych, wynoszącego co najmniej 15 lat. Organ rentowy odmówił wnioskodawcy zaliczenia do stażu pracy w szczególnych warunkach okresu zatrudnienia w (...) Sp. z o.o. od 20 sierpnia 2007 r. do 16 maja 2009 r., ponieważ w punkcie 4 ppkt 8 świadectwa pracy z 16 maja 2009 r. pracodawca nie określił charakteru wykonywanej pracy ściśle wg wykazu działu i pozycji rozporządzenia Rady Ministrów z 7 lutego 1983 r. oraz nie określa czy praca w szczególnych warunkach była wykonywana stale i w pełnym wymiarze czasu. Nadto ZUS wskazał, że wnioskodawca nie przedłożył świadectwa wykonywania pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze.

W okresie od 20 sierpnia 2007 r. do 16 maja 2009 r. wnioskodawca był zatrudniony w (...) Spółka z o.o. w D. w pełnym wymiarze czasu pracy na stanowisku zalewacz-formiarz. Powyższy zakład należał do przemysłu hutniczego, był odlewnią materiałów żeliwnych i produkował elementy żeliwne różnego asortymentu na eksport. Wnioskodawca pracę wykonywał bezpośrednio przy produkcji na oddziale odlewni, gdzie znajdowały się piece odlewnicze. Wnioskodawca przygotowywał masę do formy zalewanej gorącym żeliwem. Następnie specjalnym kubłem podjeżdżał pod piec i nabierał ciekłe żeliwo przejeżdżał pod formy i zalewał formy. Gdy formy ostygły były z nich zrywane odlewy, a masa odseparowywana i odkładana na bok celem ponownego wykorzystania. Wnioskodawca pracował w systemie dwuzmianowym, gdzie na zmianie było czterech pracowników obsługujących trzy taśmy. Wnioskodawca nie miał przerw w zatrudnieniu. Wykonywana przez niego praca była ciężka i uciążliwa z uwagi na jej świadczenie w warunkach dużego zapylenia i wysokiej temperatury, przy wykorzystaniu znacznej siły fizycznej. W jej trakcie pracownicy korzystali z ubrań roboczych, kasków i okularów, bowiem byli narażeni na szereg bezpośrednich zagrożeń, w tym na oparzenia.

W przedłożonym przez wnioskodawcę protokole z 26 października 1983 r. w sprawie wykazu stanowisk, na których wykonywane są prace w szczególnych warunkach w (...) Fabryce (...) wytypowano stanowiska, na których wykonywane są prace, m.in.:

1)  przygotowywanie mas formierskich i prace formiarzy oraz rdzeniarzy w Odlewni (...),

2)  obsługa żeliwiaków w rozlewni i ich urządzeń pomocniczych.

Powyższy wykaz został sporządzony zgodnie z Rozporządzeniem Rady Ministrów z 7 lutego 1983 r. oraz Zarządzeniem nr 7 MHiPM z 19 maja 1983 r.

Przy tak ustalonym stanie faktycznym Sąd Okręgowy uznał, że odwołanie wnioskodawcy należało uwzględnić. Sąd ten, przytaczając treść art. 4 ustawy z 19 grudnia 2008 r. o emeryturach pomostowych (Dz.U.2018.1924 j.t.) wskazał, że przedmiotem postępowania było ustalenie czy w okresie od 20 sierpnia 2007 r. do 16 maja 2009 r. w (...) sp. z o.o. w D. wnioskodawca pracował w warunkach szczególnych stale i w pełnym wymiarze czasu, przy pracach określonych w art. 3 ust 1 i 3 ustawy o emeryturach. Sąd ten stwierdził, że z zeznań wnioskodawcy wynika, że w spornym okresie pracował tylko i wyłącznie w dziale odlewni, gdzie przygotowywał masę do formy zalewanej gorącym żeliwem, następnie specjalnym kubłem podjeżdżał pod piec i nabierał ciekłe żeliwo przejeżdżał pod formy i zalewałem formy. W tej sytuacji, zdaniem Sądu, zakres wykonywanych przez wnioskodawcę czynności odpowiada pracom wykonywanym bezpośrednio przy zalewaniu form odlewniczych, transportowaniu naczyń odlewniczych z płynnym, rozgrzanym materiałem (żeliwo, staliwo, metale nieżelazne i ich stopy) wymienionym w pkt 4 załącznika nr 1 do ustawy o emeryturach pomostowych.

Według Sądu Okręgowego zeznania wnioskodawcy są w tym zakresie spójne i nie zawierają nieścisłości, również pełnomocnik ZUS obecny na rozprawie nie wnosił do ich treści żadnych zastrzeżeń, co oznacza, że zeznania te należało uznać za wiarygodne. Sąd zwrócił też uwagę, że zakres czynności i wykonywanych prac ma wiodące znaczenie dla uznania pracy za wykonywaną w warunkach szczególnych, natomiast zawarte w świadectwie pracy nieścisłości, co do przyporządkowania wskazanego w nim stanowiska pracy zgodnie z wymogami rozporządzenia nie są w tym przypadku wiążące, chociażby z uwagi na często zdarzające się błędy pracowników kadrowych zakładu, występujące przy wystawianiu dokumentów po ustaniu zatrudnienia.

Dalej Sąd podał, że nieprzedłożenie przez pracodawcę za okres przypadający po 31 grudnia 2008 r. deklaracji ZUS ZSWA z tytułu zgłoszenia danych pracownika zatrudnionego w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze nie może pociągać dla niego negatywnych skutków w postaci utraty prawa do emerytury pomostowej, jeśli w danym okresie faktycznie wykonywał pracę, która takiemu zgłoszeniu winna podlegać.

Mając to na uwadze Sąd uznał, że wnioskodawca spełnił wszystkie konieczne przesłanki dla przyznania mu spornego świadczenia, w tym kwestionowany przez stronę pozwaną warunek wykonywania po dniu 31 grudnia 2008 r. prac w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze w rozumieniu art. 3 ust 1 i 3 niniejszej ustawy o emeryturach pomostowych.

Apelację od powyższego orzeczenia wywiódł Zakład Ubezpieczeń Społecznych, który zaskarżając wyrok w całości, zarzucił orzeczeniu naruszenie prawa materialnego - art. 4, art. 3 ust. 1 i 3, art. 49, art. 38 i art. 51 ustawy z 19 grudnia 2008 r. o emeryturach pomostowych, przez przyjęcie, że wnioskodawca po 31 grudnia 2008 r. wykonywał prace w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze i spełnia wszystkie warunki do otrzymania emerytury pomostowej i nieuzasadnione przyznanie tego świadczenia.

Wskazując na powyższe zarzuty apelujący wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku i oddalenie odwołania, ewentualnie o uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy Sądowi I Instancji do ponownego rozpatrzenia oraz zasadzenie od wnioskodawcy na rzecz ZUS kosztów zastępstwa procesowego za obie instancje według norm przepisanych.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:

Apelacja organu rentowego nie zasługuje na uwzględnienie.

Sąd Okręgowy prawidłowo ustalił stan faktyczny sprawy, właściwie przeprowadził postępowanie dowodowe oraz dokonał jego trafnej i logicznej oceny, w żaden sposób nie uchybiając przepisom prawa procesowego oraz prawa materialnego.

Spór w niniejszej sprawie wymagał ustalenia, czy W. B. spełnia wymagane prawem warunki do przyznania mu emerytury pomostowej na podstawie art. 4 ustawy z 19 grudnia 2008 r. o emeryturach pomostowych (Dz.U.2018.1924 t.j.), który stanowi, że prawo do emerytury pomostowej, z uwzględnieniem art. 5-12, przysługuje pracownikowi, który spełnia łącznie następujące warunki:

1)  urodził się po dniu 31 grudnia 1948 r.;

2)  ma okres pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze wynoszący co najmniej 15 lat;

3)  osiągnął wiek wynoszący co najmniej 55 lat dla kobiet i co najmniej 60 lat dla mężczyzn;

4)  ma okres składkowy i nieskładkowy, ustalony na zasadach określonych w art. 5-9 i art. 11 ustawy o emeryturach i rentach z FUS, wynoszący co najmniej 20 lat dla kobiet i co najmniej 25 lat dla mężczyzn;

5)  przed dniem 1 stycznia 1999 r. wykonywał prace w szczególnych warunkach lub prace w szczególnym charakterze, w rozumieniu art. 3 ust. 1 i 3 ustawy lub art. 32 i art. 33 ustawy o emeryturach i rentach z FUS;

6)  po dniu 31 grudnia 2008 r. wykonywał pracę w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze, w rozumieniu art. 3 ust. 1 i 3 tej ustawy;

7)  nastąpiło z nim rozwiązanie stosunku pracy.

Z powyższego wynika, że warunkiem skutecznego ubiegania się o emeryturę pomostową w świetle wykładni językowej art. 4 ustawy, jest legitymowanie się określonym stażem pracy w warunkach szczególnych lub w szczególnym charakterze (w rozumieniu ustawy o emeryturach pomostowych lub dotychczasowych przepisów) oraz kontynuowanie pracy w tych warunkach w rozumieniu art. 3 ust. 1 i 3 ustawy z 2008 r. o emeryturach pomostowych po wejściu w życie ustawy, a więc po dniu 1 stycznia 2009 r.

Odmawiając wnioskodawcy prawa do emerytury pomostowej ZUS uznał, że wnioskodawca posiada co prawda 15-letni okres pracy w warunkach szczególnych, ale jednocześnie stwierdził, że po 31 grudnia 2008 r. wnioskodawca nie wykonywał takich prac w rozumieniu art. 3 ust. 1 i 1 ustawy o emeryturach pomostowych.

W. B. twierdził natomiast, że jego zatrudnienie w (...) sp. z o.o. w D. w okresie od 20 sierpnia 2007 r. do 16 maja 2009 r. na stanowisku zalewacza - formierza jest zatrudnieniem w szczególnych warunkach.

Ponowna analiza zgromadzonych w sprawie dowodów, w tym przede wszystkim zeznań wnioskodawcy, doprowadziła Sąd odwoławczy do przekonania, że zaskarżone orzeczenie jest prawidłowe. Z zeznań wnioskodawcy jasno wynika jaki charakter miało jego zatrudnienie w ww. zakładzie pracy, gdzie stale wykonywał swoje obowiązki zalewacza - formierza, pracując z ciekłym żeliwem. Na tej podstawie Sąd I instancji słusznie uznał, że zatrudnienie wnioskodawcy odpowiadało pracom bezpośrednio przy zalewaniu form odlewniczych, transportowaniu naczyń odlewniczych z płynnym, rozgrzanym materiałem (żeliwo, staliwo, metale nieżelazne i ich stopy), o których mowa w punkcie 4 załącznika nr 1 (wykaz prac w szczególnych warunkach) do ustawy o emeryturach pomostowych.

Na koniec wskazać trzeba, że dla uzyskania uprawnienia do emerytury pomostowej istotne znaczenie ma fakt wykazania pracy w warunkach szczególnych. Fakt, że płatnik składnik, mimo obowiązku nałożonego w art. 51 ustawy o emeryturach pomostowych, nie wystawił stosowanego zaświadczenia o okresach pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze nie uniemożliwia przyznania tego świadczenia.

Mając powyższe na uwadze Sąd Apelacyjny, na podstawie art. 385 k.p.c. oddalił apelację organu rentowego jako bezzasadną.

Robert Kuczyński Irena Różańska-Dorosz Ireneusz Lejczak

R.S.