Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 18 lutego 2014 r.

Sąd Okręgowy w Jeleniej Górze w VI Wydziale Karnym Odwoławczym w składzie:

Przewodniczący – Sędzia SO Andrzej Tekieli (spr.)

Sędziowie SO Waldemar Masłowski SO Barbara Żukowska

Protokolant Jolanta Kopeć

przy udziale Prokuratora Prokuratury Okręgowej w Jeleniej Górze Zbigniewa Jaworskiego

po rozpoznaniu w dniu 18 lutego 2014r.

sprawy G. K.

oskarżonego z art. 160 § 2 kk

z powodu apelacji wniesionych przez prokuratora i obrońcę oskarżonego

od wyroku Sądu Rejonowego w Zgorzelcu

z dnia 27 sierpnia 2012 r. sygn. akt II K 839/11

I. zmienia zaskarżony wyrok wobec oskarżonego G. K.w ten sposób, że eliminuje z podstawy umorzenia postępowania art. 17 § 1 pkt 10 kpk,

II. w pozostałej części zaskarżony wyrok utrzymuje w mocy,

III. stwierdza, że koszty sądowe za postępowanie odwoławcze ponosi Skarb Państwa.

Sygn. akt VI Ka 623/13

UZASADNIENIE

G. K.oskarżony został o to że:

w dniu 28 kwietnia 2003 r. w S.rejonu (...)jako lekarz Zespołu (...)Samodzielnego Publicznego Zespołu Opieki Zdrowotnej w Z.wezwany do pacjenta A. T.nie dokonując badania fizykalnego tego pacjenta tj. nie osłuchując klatki piersiowej, nie dokonując pomiaru tętna i ciśnienia tętniczego krwi, nie oceniając stopnia wyniszczenia fizycznego i odwodnienia, w sposób niewystarczający i powierzchowny ocenił stan tego chorego nie zabierając go do szpitala, czym naraził A. T.na bezpośrednie niebezpieczeństwo utraty życia lub ciężkiego uszczerbku na zdrowiu

tj. o czyn z art.160 § 2 k.k.

Sąd Rejonowy w Zgorzelcu wyrokiem z dnia 27 sierpnia 2012 r. w sprawie II K 839/11:

I. ustalił że oskarżony G. K.w dniu 28 kwietnia 2003 r. w S.rejonu (...)jako lekarz Zespołu (...)Samodzielnego Publicznego Zespołu Opieki Zdrowotnej w Z.wezwany do pacjenta A. T.w sposób niedokładny i pobieżny zbadał wyżej wskazanego, nie dokonał badania fizykalnego pacjenta tj. nie osłuchał klatki piersiowej, nie dokonał badania wielkości i reakcji źrenic na światło, badania miarowej akcji serca, badania tzw. powrotu włośniczkowego, nie dokonał pomiaru ciśnienia tętniczego krwi, nie ocenił stopnia wyniszczenia fizycznego i odwodnienia, na podstawie którego to badania w sposób błędny ocenił stan chorego i nie zabrał go do szpitala czym naraził A. T.na bezpośrednie niebezpieczeństwo utraty życia lub ciężkiego uszczerbku na zdrowiu tj. swoim zachowaniem wyczerpał ustawowe znamiona czynu z art. 160 § 3 k.k. i na podstawie art.17 § 1 pkt.6 i pkt.10 k.p.k. postępowanie w sprawie umorzył;

II. na podstawie art. 632 pkt. 2 k.p.k. kosztami procesu obciążył Skarb Państwa.

Apelację od powyższego wyroku złożył Prokurator Rejonowy w Zgorzelcu zarzucając:

- błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia mający wpływ na jego treść, a polegający na nietrafnym przyjęciu iż oskarżony G. K.działał nieumyślnie co w konsekwencji skutkowało umorzeniem wobec niego postępowania karnego wobec przedawnienia karalności, podczas gdy prawidłowa ocena zebranego materiału dowodowego, w szczególności zaniechania przez oskarżonego podjęcia niezbędnych działań medycznych w celu zbadania A. T., ustalenie rzeczywistego stanu zdrowia oraz przeprowadzenia czynności ratujących życie i zdrowie adekwatnych do stanu zdrowia tegoż pacjenta prowadzi do wniosku przeciwnego, dającego podstawy do przyjęcia, iż oskarżony jako gwarant osoby zagrożonej na swym życiu lub zdrowiu, na którym z racji wykonywanej funkcji ciążył obowiązek opieki nad osoba narażoną na niebezpieczeństwo popełnił występek z art.160 § 2 k.k. działając umyślnie z zamiarem ewentualnym;

- mającą wpływ na treść orzeczenia obrazę przepisów postępowania tj. art.17 § 1 pkt.10 k.p.k. art. 399 § 1 k.p.k. polegającą na nieprawidłowym przyjęciu podstawy prawnej umorzenia postępowania karnego wobec braku wniosku o ściganie pochodzącego od osoby uprawnionej, podczas gdy z ustalonych okoliczności sprawy wynika iż pokrzywdzeni składali oświadczenia dotyczące ścigania sprawcy w ramach prowadzonego postępowania przygotowawczego i sądowego dotyczące zarzutu z art. 160 § 2 k.k., nie zaś z art.160 § 3 k.k., przy czym o ewentualnej zmianie kwalifikacji prawnej czynu i złożeniu wniosku o ściganie w tym zakresie nie byli uprzedzani.

Skarżący wniósł o uchylenie zaskarżonego wyroku w całości i przekazanie sprawy Sądowi I instancji do ponownego rozpoznania.

Apelację wniósł również obrońca oskarżonego G. K.zarzucając błąd w ustaleniach faktycznych przyjęty za podstawę zaskarżonego wyroku polegający na przyjęciu iż zebrany materiał dowodowy w postaci zeznań T. A.i opinii biegłych wskazują iż G. K.dopuścił się popełnienia czynu z art. 160 § 2 k.k. tj. nieumyślnie naraził A. T.na bezpośrednie niebezpieczeństwo utraty życia lub ciężkiego uszczerbku na zdrowiu, podczas gdy obiektywna ocena materiału dowodowego w postaci wyjaśnień oskarżonego, zeznań załogi (...) R. C.oraz D. W.jak też dokumentacji wynika jednoznacznie, że pokrzywdzony został przebadany, zaś ówczesny stan jego zdrowia nie wymagał nagłej hospitalizacji. Obrońca wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku poprzez uniewinnienie oskarżonego G. K.od popełnienia zarzucanego mu czynu i o obciążenie Skarbu Państwa kosztami postępowania odwoławczego.

Rozpoznając sprawę po raz pierwszy w postępowaniu odwoławczym Sąd Okręgowy w Jeleniej Górze wyrokiem z dnia 15 stycznia 2013 r. w sprawie VI Ka 631/12 zmienił zaskarżony wyrok wobec oskarżonego G. K.w ten sposób że uniewinnił go od popełnienia zarzucanego mu czynu. Ponadto zasądził na rzecz G. K.od Skarbu Państwa kwotę 420 zł tytułem zwrotu kosztów obrony w postępowaniu odwoławczym i stwierdził że koszty sądowe za postępowanie odwoławcze ponosi Skarb Państwa.

Od wyroku powyższego kasację złożył Prokurator Okręgowy w Jeleniej Górze. Sąd Najwyższy wyrokiem z dnia 7 listopada 2013 r. w sprawie V KK 124/13 uchylił zaskarżony wyrok i przekazał sprawę Sądowi Okręgowemu w Jeleniej Górze do ponownego rozpoznania w postępowaniu odwoławczym.

Sąd Okręgowy zważył co następuje:

Apelacja obrońcy oskarżonego w całości nie zasługiwała na uwzględnienie, apelacja prokuratora była zaś zasadna jedynie w niewielkim zakresie.

I. Odnośnie apelacji obrońcy oskarżonego.

Podniesiony w tej apelacji zarzut błędu w ustaleniach faktycznych nie był zasadny, a tym samym nie zasługiwał na uwzględnienie sformułowany w niej wniosek. Przed rozpoczęciem szczegółowych rozważań w tym zakresie zauważyć należy że w zarzucie – prawdopodobnie na skutek oczywistej omyłki pisarskiej – wskazano iż Sąd I instancji przyjął że oskarżony „dopuścił się popełnienia czynu z art. 160 § 2 k.k.”, podczas gdy nie ulega wątpliwości że w zaskarżonym wyroku przypisano oskarżonemu wyczerpanie znamion przestępstwa z art. 160 § 3 k.k. Przechodząc do oceny treści stawianego zarzutu wskazać należy że nie zasługuje on na uwzględnienie. Kwestionując ustalenia Sądu I instancji w zakresie sprawstwa oskarżonego odnośnie przypisanego mu czynu skarżący obrońca powołuje się na wyjaśnienia oskarżonego, zeznania świadków R. C.i D. W.oraz na „dokumentację”, które to dowody mają świadczyć że pokrzywdzony A. T.„został przebadany, zaś ówczesny stan jego zdrowia nie wymagał nagłej hospitalizacji”. To stanowisko skarżącego jest błędne. Do wyjaśnień oskarżonego i zeznań wyżej wymienionych świadków - będących członkami składu karetki pogotowia która wraz z oskarżonym przyjechała do pokrzywdzonego – odniósł się w sposób dostateczny i przekonywujący Sąd I instancji wskazując powody dla których w kwestii wyżej wymienionej odmówił im wiarygodności nie traktując ich jako w pełni miarodajne osobowe źródła dowodowe ( str. 4 – 5 uzasadnienia, k. 398 – 399 akt ). Sąd Okręgowy w wyżej wymienionym składzie nie podziela poglądu, że odmawiając wiarygodności tym dowodom Sąd I instancji popadł w sprzeczność, odmawiając także wiary zapisom w dokumentacji lekarskiej, a ustalając stan faktyczny oparł się wyłącznie na zeznaniach konkubiny pokrzywdzonego T. A.. Zeznania konkubiny pokrzywdzonego odnośnie przebiegu zdarzeń w dniach 28 i 29 kwietnia 2003 r. znajdują potwierdzenie w zeznaniach szeregu innych świadków m.in. pracownicy (...)w W. A. B.( k.13 – 14, k.304 ) oraz burmistrza W. A. K.( k.11, k.303 – 304 ). Nade wszystko jednak wskazać należy na treść dwóch opinii biegłych: z Zakładu (...)oraz z Katedry i Zakładu (...)Akademii Medycznej we W.. Zespoły biegłych z tych instytucji naukowych opierając się m.in. na dokumentacji lekarskiej sporządzonej przez oskarżonego niezależnie od siebie wydały opinie dla niego niekorzystne. Biegli ze S.w konkluzji opinii stwierdzili że oskarżony G. K.w wyniku pobieżnego i niedokładnego badania A. T.dokonał błędnej oceny jego stanu zdrowia narażając go tym samym na bezpośrednie niebezpieczeństwo utraty życia bądź ciężkiego uszczerbku na zdrowiu ( k.141 ). Pomijając fakt iż interpretacja ustawowych znamion przestępstwa należy do Sądu nie zaś do biegłych stwierdzić należy że wywody opinii – nie wymagające obecnie szerszego cytowania – prowadzące do wyżej wymienionego wniosku są przekonywujące ( k. 126 – 135, k. 139 – 143 ). Wszystko powyższe odnosi się to również do drugiego zespołu biegłych z Katedry i Zakładu (...)Akademii Medycznej we W.. Podkreślić w tym miejscu należy że wnioski obydwu zespołów biegłych odnośnie nieprawidłowego postępowania G. K.jako lekarza względem A. T.są w istocie ze sobą zbieżne. Biegli z W.wytknęli oskarżonemu bardzo powierzchowną ocenę stanu pokrzywdzonego zaznaczając że z prawdopodobieństwem graniczącym z pewnością wskazane w opinii opóźnienie w zapewnieniu pomocy lekarskiej pokrzywdzonemu w znacznym stopniu zmniejszyło szansę na uratowanie mu życia ( k.160 – 161, k.376 – 377 ). Skutkiem o którym mowa w art. 160 § 1 – 3 k.k. jest nie tylko spowodowanie zagrożenia w sytuacji w której przed zachowaniem sprawcy żadne niebezpieczeństwo pokrzywdzonemu nie zagrażało ale także skutek ten będzie miał miejsce wtedy gdy sprawca swoim zachowaniem zwiększa zagrożenie dla już zachodzącego bezpośredniego niebezpieczeństwa, a nawet wtedy gdy poziom tego bezpośredniego niebezpieczeństwa utrzymuje ( nie odwraca, nie zmniejsza ). W szczególności będzie to miało miejsce wtedy gdy sprawca zobowiązany do zapobiegnięcia niebezpieczeństwu zaniecha wykonania ciążącego na nim prawnego szczególnego obowiązku, co odnosi się w szczególności do lekarza ( zob. m.in. wyrok SN z 10.08.2000 r. WA 23/00 LEX nr 532395, postanowienie SN z 3.06.2004 r. V KK 37/04 OSNKW 2004/7-8/73, wyrok SN z 5.04.2013 r. IV KK 43/13 LEX nr 1318212 ). Odpowiedzialność lekarza – gwaranta na płaszczyźnie art.160 k.k. nie musi przy tym polegać tylko na popełnieniu przez niego błędu diagnostycznego czy medycznego. Mogą to być różne inne podejmowane lub zaniechane przez niego czynności narażające człowieka na bezpośrednie niebezpieczeństwo utraty życia albo ciężkiego uszczerbku na zdrowiu ( zob. wyrok SN z 3.09.2013 r. WK 14/13 LEX nr 1375270 ). W tym stanie rzeczy apelacja obrońcy oskarżonego nie zasługiwała na uwzględnienie.

II. Odnośnie apelacji obrońcy prokuratora.

Niezasadny był zarzut błędu w ustaleniach faktycznych poprzez przyjęcie że oskarżony G. K. działał nieumyślnie wyczerpując znamiona art. 160 § 3 k.k., podczas gdy – zdaniem skarżącego – popełnił on występek z art. 160 § 2 k.k. działając umyślnie z zamiarem ewentualnym. Do kwestii kwalifikacji prawnej czynu oskarżonego ze szczególnym uwzględnieniem znamion strony podmiotowej przekonywująco odniósł się Sąd I instancji, uzasadniając swoje stanowisko iż oskarżony działał nieumyślnie ( str. 9 -10 uzasadnienia k. 403 - 404 akt ). Zasadnie Sąd I instancji wywodził iż błędna ocena stanu chorego przez oskarżonego wynikająca z zaniechania podstawowych badań fizykalnych tj. nieosłuchania klatki piersiowej, niedokonania badania wielkości i reakcji źrenic na światło, nieprzeprowadzenia badania miarowej akcji serca oraz badania tzw. powrotu włośniczkowego, niedokonania pomiaru ciśnienia tętniczego krwi, powinna być rozpatrywana na płaszczyźnie art. 9 § 2 k.k. Oskarżony nie miał zamiaru narażenia pokrzywdzonego na bezpośrednie niebezpieczeństwo utraty życia albo ciężkiego uszczerbku na zdrowiu ani nawet nie godził się na wystąpienie tego skutku, działał jednak nieostrożnie nie przeprowadzając wyżej wymienionych badań, nawet jeżeli możliwość wystąpienia wyżej wymienionego skutku przewidywał, to ewentualność jego wystąpienia w swojej analizie odrzucał stwierdzając, iż pokrzywdzony w trybie pilnym nie wymaga hospitalizacji, wystarczające będzie leczenie odwykowe w związku z nadużywaniem alkoholu i toaleta ciała. Skarżący nie przedstawił przekonywujących argumentów za przyjęciem umyślności w działaniu oskarżonego. Podkreślanie oczywistego faktu iż lekarz w niniejszej sprawie był gwarantem osoby zagrożonej na swym życiu i zdrowiu nie przesądza jeszcze iż nie mógł on działać nieumyślnie, art.160 § 3 k.k. odwołuje się wszak w swojej treści także do art.160 § 2 k.k. Nieprawidłowe rozpoznanie stanu zdrowia pacjenta poprzedzone niewykonaniem potrzebnych do prawidłowego rozpoznania czynności nie może być utożsamiane z godzeniem się na narażenie go na bezpośrednie niebezpieczeństwo wystąpienia skutków których mowa powyżej. Możliwość przypisania sprawcy skutków czynu obejmuje jedynie normalne następstwa jego zachowania ( zob. m. in. postanowienie SN z 24.11.2009 r. II KK 39/09 Biul. PK 2010/1/19-20 ).

Odnosząc się do zarzut naruszenia art. 17 § 1 pkt. 10 k.p.k. .i art. 399 § 1 k.p.k. wskazać należy że istotnie Sąd I instancji uprzedził w trybie tego drugiego przepisu o możliwości zakwalifikowania czynu oskarżonego z art. 160 § 3 k.k. pod nieobecność pokrzywdzonych – synów A. T. i bez odebrania od nich oświadczenia w przedmiocie wniosku o którym mowa w art. 160 § 5 k.k. ( k.391 ). Trafne przyjęcie kwalifikacji prawnej zachowania się oskarżonego z art. 160 § 3 k.k. skutkowało jednak umorzeniem postępowania z powodu przedawnienia karalności za ten występek ( art.101 § 1 pkt 4 k.k., art.102 k.k. ) na podstawie art.17 § 1 pkt. 6 k.p.k. W tej sytuacji Sąd Okręgowy zmienił zaskarżony wyrok w ten sposób że wyeliminował z podstawy prawnej umorzenia postępowania art. 17 § 1 pkt.10 k.p.k., zgodnie ze wskazaniami Sądu Najwyższego aby w przypadku przypisania oskarżonemu czynu z art. 160 § 3 k.k. ograniczyć podstawę prawną umorzenia postępowania do art.17 § 1 pkt. 6 k.p.k. ( k.488 odwrót). W pozostałej części Sąd Okręgowy zaskarżony wyrok utrzymał w mocy.

Na podstawie art.632 pkt. 2 k.p.k. w zw. z art.634 k.p.k. Sąd Okręgowy stwierdził ze koszty sądowe za postępowanie odwoławcze ponosi Skarb Państwa.