Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 2 sierpnia 2016 r.

Sąd Apelacyjny we Wrocławiu III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący:SSA Maria Pietkun (spr.)

Sędziowie:SSA Jarosław Błaszczak

SSA Monika Kiwiorska-Pająk

Protokolant:Marcin Guzik

po rozpoznaniu w dniu 2 sierpnia 2016 r. we Wrocławiu

na rozprawie

sprawy z wniosku H. B.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w O.

o wysokość emerytury

na skutek apelacji H. B.

od wyroku Sądu Okręgowego w Opolu Sądu Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

z dnia 16 listopada 2015 r. sygn. akt V U 644/15

I.  oddala apelację;

II.  zasądza od wnioskodawcy na rzecz strony pozwanej kwotę 135 zł tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego w postępowaniu apelacyjnym.

UZASADNIENIE

Decyzją z 16 stycznia 2015 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych oddział w O. z urzędu przeliczył H. B. emeryturę od 26 września 2014 r., tj. od daty przyznania świadczenia.

Wskutek zaskarżenia tej decyzji przez wnioskodawcę Sąd Okręgowy w Opolu V Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych, wyrokiem z 16 listopada 2015 r., oddalił odwołanie H. B. i zasądził od niego na rzecz strony pozwanej kwotę 60 złotych tytułem zawrotu kosztów zastępstwa procesowego.

Rozstrzygnięcie to Sąd Okręgowy wydał w oparciu o następująco ustalony stan faktyczny:

Decyzją z 12 listopada 2009 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w O. przyznał H. B., urodzonemu (...) prawo do emerytury pomostowej od 27 września 2009 r. na podstawie art. 4 ustawy z 19 grudnia 2008 r. o emeryturach pomostowych (Dz. U. nr 237 , poz. 1656).

Wysokość emerytury została ustalona jako równowartość kwoty będącej wynikiem podzielenia sumy kwoty ustalonego i zwaloryzowanego kapitału początkowego wnioskodawcy w wysokości 407.139,69 zł i kwoty zaewidencjonowanych na jego koncie ubezpieczeniowym i zwaloryzowanych składek na ubezpieczenie społeczne w wys. 100.615,89 zł przez średnie dalsze trwanie życia dla osób w wieku 60 lat wedle tablic obowiązujących na dzień złożenia wniosku o emeryturę.

Kolejnymi decyzjami ZUS dokonał przeliczenia wysokości emerytury pomostowej wnioskodawcy, w decyzji z 5 marca 2010 r. doliczył dodatkowo ekwiwalent za deputat węglowy, a z 24 sierpnia 2010 r. ustalił wysokość wg nowego wwpw 135,51%.

W odwołaniu od tych decyzji wnioskodawca domagał się przeliczenia wysokości emerytury z zastosowaniem przelicznika 14 m-cy za każdy rok pracy kolejowej do wysokości pobieranej przez niego emerytury pomostowej.

Wnioskodawca udowodnił okres zatrudnienia na kolei od 1 września 1970 r. do 26 września 2009 r. w (...) S.A. (...) Zakład Spółki we W. (zasadnicza służba wojskowa od 1 października 1977 r. do 18 października 1979 r.) na stanowisku maszynisty pojazdu trakcyjnego.

Sąd Okręgowy w Opolu, rozpoznając odwołanie wnioskodawcy od decyzji z 12 listopada 2009 r., 5 marca 2010 r. i 24 sierpnia 2010 r., wyrokiem z 1 grudnia 2010 r. umorzył postępowanie w zakresie objętym decyzją z 24 sierpnia 2010 r., w pozostałej części odwołanie oddalił, a Sąd Apelacyjny we Wrocławiu, wyrokiem z 25 maja 2011 r. oddalił apelację H. B. od wyroku Sądu pierwszej instancji.

W dniu 18 marca 2013 r. wnioskodawca wniósł o ponowne ustalenie kapitału początkowego, wnosząc o zwiększenie stażu ubezpieczeniowego o lata składkowe tj. o doliczenie przelicznika 14 m-cy za każdy rok pracy na lokomotywie.

Decyzją z 9 kwietnia 2013 r. ZUS dokonał przeliczenia kapitału początkowego wnioskodawcy, odmówił zastosowania przeliczników pracy na kolei. Przyjęto okresy składkowe: 27 lat , 9 miesięcy, 11 dni , okresy nieskładkowe 6 miesięcy i 10 dni.

Decyzją z 17 kwietnia 2013 r. organ rentowy dokonał również wyliczenia wysokości emerytury wnioskodawcy.

Wyrokiem z 11 września 2013 r. Sąd Okręgowy w Opolu oddalił odwołanie wnioskodawcy od ww. decyzji, wskazując, że nie ma podstaw prawnych do zastosowania preferencyjnego przelicznika pracy na lokomotywie do ustalenia wartości kapitału początkowego, a także do ustalenia wysokości emerytury pomostowej.

Sąd Apelacyjny we Wrocławiu, wyrokiem z 9 kwietnia 2014 r. oddalił apelację H. B. od wyroku Sądu Okręgowego.

26 sierpnia 2014 r. H. B. złożył wniosek o emeryturę. Organ rentowy decyzją z 29 września 2014 r. przyznał wnioskodawcy zaliczkę na poczet przysługującej mu emerytury od 26 września 2014 r., tj. od osiągnięcia wieku 60 lat, na podstawie art. 184 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z FUS. Na dzień 1 stycznia 1999 r. wnioskodawca udowodnił okres składkowy w wymiarze 27 lat, 10 miesięcy, a nieskładkowy 5 miesięcy, w tym okres pracy w szczególnych warunkach 24 lata, 8 miesięcy, a wysokość emerytury ustalił zgodnie z art. 183 ust. 1 i 5 ustawy FUS (20% emerytury obliczył na podstawie art. 53 stosując preferencyjne zasady obliczania stażu ubezpieczeniowego określone w art. 43 ust. 2 ustawy FUS, 80% emerytury obliczonej na podstawie art. 26).

Do wysokości emerytury przyjął 42 lata, 8 miesięcy i 16 dni okresów składkowych, 1 rok, 8 miesięcy i 21 dni okresów nieskładkowych.

W karcie przebiegu zatrudnienia okresy składkowe wymienione w art. 6 oznaczono symbolem kod 11 (okres od 27 października 1977 r. do 18 października 1979 r. - służba wojskowa), okresy pracy w kolejowych jednostkach organizacyjnych kodem 01 (okres od 1 września 1970 r. do 31 lipca 1973 r.), okres pracy składkowy na kolei na szczególnych stanowiskach (przelicznik 14/12 - kod 58 - od 1 sierpnia 1973 r. do 26 października 1977 r., od 2 listopada 1979 r. do 31 marca 1980 r. oraz od 1 lipca 1980 r. do 26 września 2009 r. Okres nieskładkowy w trakcie pracy na kolei uznany za pracę w szczególnych warunkach - przelicznik 14/12 - kod 59 (okresy pobierania świadczenia z ubezpieczenia społecznego w trakcie zatrudnienia na kolei po 15 listopada 1991 r. - 1 rok, 8 miesięcy i 21 dni).

Zaskarżoną decyzją ZUS z urzędu przeliczył emeryturę od 26 września 2014 r., a wysokość emerytury ustalona na podstawie art. 26 ustawy FUS wyniosła 3.128,87zł brutto, natomiast na podstawie art. 183 ustawy FUS – 3.144,59zł brutto. ZUS podjął wypłatę emerytury zgodnie z art. 183, gdyż jest świadczeniem korzystniejszym.

Przy tak ustalonym stanie faktycznym Sąd pierwszej instancji uznał, że odwołanie wnioskodawcy jest niezasadne. Sąd wskazał, że H. B. nabył prawo do emerytury z chwilą ukończenia wieku 60 lat, tj. w dniu 26 września 2014 r., na podstawie art. 184 ustawy z 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z FUS. Sąd zaznaczył, że wysokość emerytury dla osób urodzonych po 31 grudnia 1948 r., z wyjątkiem ubezpieczonych, którzy pobrali emeryturę na podstawie przepisów art. 46 lub 50, o ile osoba ta nie była członkiem OFE albo złożyła wniosek o przekazanie środków zgromadzonych na rachunku w otwartym funduszu emerytalnym za pośrednictwem Zakładu na dochody budżetu państwa, która osiągnęła wiek uprawniający do emerytury w latach 2009 - 2014 może być obliczona albo według nowych zasad określonych w art. 26 ustawy FUS albo starych zasad zgodnie z art. 183 ustawy FUS tzw. metodą mieszaną tj. część emerytury obliczona jest według dotychczasowych zasad (na co wskazuje odwołanie do art. 53) i część według zasad nowych (odesłanie do art. 26).

Według tego Sądu określony w art. 183 ust. 1 ustawy sposób ustalenia emerytury znajduje zastosowanie do wnioskodawcy, który wiek emerytalny 60 lat ukończył w 2014 r. i nie jest członkiem OFE. Jak wskazał Sąd obliczenie emerytury wg starych zasad oznacza ustalenie jej wysokości z zastosowaniem przeliczników preferencyjnych określonych w art. 43 ust. 2 ustawy FUS, które wydłużają przyjmowany do ustalenia emerytury w trybie art. 53 ustawy okres stażowy.

Sąd pierwszej instancji, przytaczając treść art. 43 ustawy FUS wskazał, że brzmienie tego przepisu pozwala na zaliczenie do stażu pracy w szczególnych warunkach uprawniającego do wcześniejszej emerytury z art. 184 ustawy FUS okresów pobierania wymienionych w nim świadczeń chorobowych jednak tylko tych, które przypadają do dnia 31 grudnia 1998 r., skoro osoba ubiegająca się o prawo do emerytury powinna spełniać wszystkie określone w tym przepisem przesłanki stażowe tj. okresów składkowych i nieskładkowych oraz okresów pracy w szczególnych warunkach do dnia wejścia w życie ustawy, czyli do 1 stycznia 1999 r.

Sąd Okręgowy zaznaczył, że wbrew stanowisku wnioskodawcy, okres pobierania wynagrodzenia za czas niezdolności do pracy wypłaconego na podstawie przepisów kodeksu pracy, okres pobierania zasiłków chorobowych z ubezpieczenia społecznego - w myśl art. 7 ust. 1 ustawy FUS jest okresem nieskładkowym i brak jest jakichkolwiek podstaw prawnych do zmiany kwalifikacji tych okresów na okresy składkowe.

Zdaniem Sądu zasadne było także stanowisko ZUS co do niezastosowania preferencyjnych przeliczników za okres odbycia zasadniczej służby wojskowej. Okres taki zgodnie a art. 6 ust. 1 pkt 4 ustawy FUS jest okresem składkowym i według utrwalonego stanowiska w orzecznictwie SN wliczanym do uprawnień wynikających z systemu zabezpieczenia społecznego, w tym do uprawnień emerytalnych przewidzianych w art. 184 ust. 1 ustawy FUS. Oznacza to, że w powyższych okolicznościach taki okres służby wojskowej nie jest tylko okresem służby w rozumieniu art., 6 ust. 1 pkt 4 ustawy FUS, ale także okresem pracy w szczególnych warunkach w rozumieniu § 3 i 4 rozporządzenia RM z 7 lutego 1983 r. Wbrew stanowisku wnioskodawcy okres służby woskowej nie jest jednak okresem uwzględnionym do wysokości świadczenia z zastosowaniem przeliczników preferencyjnych z art. 43 ust. 2 FUS.

Jak podkreślił Sąd pierwszej instancji, zgodnie z literalnym brzmieniem przepisu art. 43 okresem zatrudnienia na kolei nie są wszystkie okresy pozostawania w stosunku pracy w kolejowych jednostkach organizacyjnych, lecz tylko te, w czasie których pracownik pobierał wynagrodzenie lub zasiłki z ubezpieczenia społecznego chorobowy, macierzyński lub opiekuńczy, przy czym stosowanie preferencyjnych przeliczników jest ograniczone do kwalifikowanego zatrudnienia określonego w ust. 2.

Orzeczenie o kosztach Sąd uzasadnił treścią art. 98 k.p.c. oraz § 11 ust. 2 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z 28.09.2002 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu (Dz.U. z 2013 r., poz. 490),

Apelację od powyższego orzeczenia złożył wnioskodawca, wnosząc o uchylenie zaskarżonego wyroku i zaliczenie do okresów pracy w warunkach szczególnych, okresów pobierania zasiłku chorobowego zgodnie z literalnym brzmieniem art. 43 ust. 1 ustawy emerytalnej z 1998 r., w wymiarze 1 roku, 8 miesięcy i 21 dni, a także zaliczenie okresu służby wojskowej jako okresu pracy w szczególnych warunkach na podstawie art. 120 ustawy o powszechnym obowiązku obrony.

W odpowiedzi na apelację wnioskodawcy organ rentowy wniósł o jej oddalenie w całości i zasądzenie na swoją rzecz od wnioskodawcy zwrotu kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:

Apelacja wnioskodawcy nie zasługuje na uwzględnienie.

Sąd Okręgowy dokonał prawidłowych i wyczerpujących ustaleń w zakresie stanu faktycznego sprawy, jak też zastosował właściwe przepisy prawne, które przytoczył i przeanalizował w pisemnym uzasadnieniu wyroku. Sąd Apelacyjny w pełni przychyla się do powyższych ustaleń oraz dokonanej przez Sąd pierwszej instancji wykładni przepisów. Spór w sprawie dotyczył wysokości emerytury H. B., który konsekwentnie twierdził, że dokonane przez organ rentowy przeliczenie przysługującego mu świadczenia jest dla niego niekorzystne, przy czym kwestionowane przez wnioskodawcę okoliczności ograniczały się do zastrzeżeń dotyczących nieuwzględnienia przez organ rentowy preferencyjnego przelicznika z art. 43 ustawy z 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz.U.2016.778 j.t.) do okresu odbywanej przez niego służby wojskowej oraz nieuzasadnionego zawyżenia wymiaru okresów nieskładkowych.

Odnosząc się do pierwszej spornej kwestii należy jeszcze raz podkreślić, co trafnie i szczegółowo opisał Sąd pierwszej instancji, że okres służby wojskowej, który w przypadku wnioskodawcy przypadał od 27 października 1977 r. 18 października 1979 r. zalicza się do pracy wykonywanej w warunkach szczególnych, a zatem ma wpływ na prawo do emerytury, ale jednocześnie nie ma wpływu na wysokość przyznanego świadczenia, bo nie może być przeliczony z zastosowaniem przeliczników preferencyjnych z art. 43 powołanej wyżej ustawy o emeryturach i rentach z FUS. Wniosek taki wypływa z jasnej treści ww. przepisu, gdzie wskazano wyłącznie na okresy pozostawania w stosunku pracy w kolejowych jednostkach organizacyjnych, w czasie których pracownik pobierał wynagrodzenie lub zasiłki z ubezpieczenia społecznego: chorobowy, macierzyński lub opiekuńczy. W czasie odbywania służby wojskowej wnioskodawca ani nie świadczył pracy na kolei ani też nie otrzymywał z tego tytułu ww. zasiłków.

Co się zaś tyczy drugiej ze spornych kwestii i w tym względzie nie ma racji skarżący, zarzucając nieuzasadnione zawyżenie mu okresów nieskładkowych. Różnica w wyliczeniach dotyczących okresów nieskładkowych wynika z tego, że w decyzji z 2002 r. ustalającej dla wnioskodawcy kapitał początkowy nie zostały uwzględnione wszystkie okresy pobierania zasiłków chorobowych. Dopiero po przedłożeniu przez wnioskodawcę świadectwa pracy z 2009 r. możliwe było zweryfikowanie przez organ rentowy tych informacji i w konsekwencji dokładne wyliczenie okresów nieskładkowych przypadających w okresie zatrudnienia wnioskodawcy w (...) S.A.

Słusznie zatem Sąd pierwszej instancji przyjął, że organ rentowy wydał decyzję zgodną z obowiązującymi przepisami i obliczył przysługujące wnioskodawcy świadczenie w najkorzystniejszej dla niego wysokości. Zarzuty wnioskodawcy, jakoby było to dla niego krzywdzące, nie znajdują uzasadnienia w zgromadzonym i prawidłowo przeanalizowanym materiale dowodowym.

Mając powyższe na uwadze Sąd Apelacyjny, na podstawie art. 385 k.p.c., orzekł o oddaleniu apelacji jako bezzasadnej.

SSA Monika Kiwiorska-Pająk SSA Maria Pietkun SSA Jarosław Błaszczak

R.S.