Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 29 maja 2019 r.

Sąd Okręgowy w Gliwicach VIII Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 29 maja 2019 r. w Gliwicach

sprawy S. M.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Z.

o prawo do rekompensaty

na skutek odwołania S. M.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Z.

z dnia 12 października 2018 r. nr (...)

zmienia zaskarżoną decyzję w ten sposób, że przyznaje S. M. prawo do rekompensaty.

(-) SSO Patrycja Bogacińska-Piątek

Sygn. akt. VIII U 2892/18

UZASADNIENIE

Decyzją z 12 października 2018 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Z. odmówił ubezpieczonemu S. M. przyznania prawa do rekompensaty z art. 21 ustawy z dnia 19 grudnia 2008 r. o emeryturach pomostowych argumentując, iż ubezpieczony nie udowodnił wymaganego 15-letniego okresu zatrudnienia w szczególnych warunkach na dzień 1 stycznia 2009 r.

Ubezpieczony wniósł odwołanie od powyższej decyzji, domagając się przyznania spornego świadczenia. Domagał się zaliczenia do stażu pracy w szczególnych warunkach okresu od 18 sierpnia 1975 r. do 31 sierpnia 1988 r., tj. zatrudnienia w (...) S.A. w G. na stanowiskach instruktora praktycznej nauki zawodu i kierownika warsztatów szkolnych.

W odpowiedzi na odwołanie organ rentowy wniósł o jego oddalenie, podtrzymując swoje stanowisko zawarte w uzasadnieniu zaskarżonej decyzji. (...) Oddział w Z. wskazał, że nie zaliczył do pracy w szczególnych warunkach okresu zatrudnienia ubezpieczonego od 18 sierpnia 1975 r. do 31 sierpnia 1988 r., ponieważ dopiero od 1 września 1988 r. stanowiska, na których pracował w tym okresie odwołujący, zostały zaliczone do pracy w szczególnym charakterze na mocy rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej z 10 sierpnia 1988 r. w sprawie rozciągnięcia niektórych przepisów Karty Nauczyciela na instruktorów praktycznej nauki zawodu oraz na niektórych innych pracowników uspołecznionych zakładów pracy, prowadzących prace pedagogiczne i wychowawcze (Dz. U. Nr 34, poz. 261).

Sąd ustalił, co następuje:

Ubezpieczony S. M., urodzony (...), w dniu 20 sierpnia 2018 r. złożył wniosek o prawo do rekompensaty.

Zaskarżoną decyzją z 12 października 2018 r. organ rentowy odmówił ubezpieczonemu prawa do rekompensaty, argumentując iż ubezpieczony nie udowodnił na dzień 1 stycznia 2009 r. wymaganego 15 – letniego okresu zatrudnienia w szczególnych warunkach, a jedynie 10 lat i 10 miesięcy, tj. okresy zatrudnienia od 1 września 1988 r. do 30 czerwca 1989 r. na stanowisku kierownika warsztatów szkolnych, od 1 lipca 1989 r. do 31 sierpnia 1998 r. na stanowisku instruktora praktycznej nauki zawodu – kierownika warsztatów szkolnych oraz od 1 września 1998 r. do 30 czerwca 1999 r. na stanowisku instruktora nauki zawodu.

(...) Oddział w Z. nie zaliczył ubezpieczonemu do pracy w szczególnych warunkach na dzień 1 stycznia 2009 r. okresów zatrudnienia w (...) S.A. w G.: od 18 sierpnia 1975 r. do 31 sierpnia 1988 r. na stanowiskach instruktora praktycznej nauki zawodu i kierownika warsztatów szkolnych, ponieważ dopiero od 1 września 1988 r. ww. stanowiska zostały zaliczone do pracy w szczególnym charakterze, a także okresów od 1 czerwca 1999 r. do 31 października 2001 r. na stanowisku zastępcy kierownika wydziału produkcyjnego oraz od 1 listopada 2001 r. do 31 października 2008 r. na stanowisku ustawiacza maszyn obróbki skrawaniem – brygadzisty. (...) Oddział w Z. stanął na stanowisku, że odwołujący, zajmując od czerwca 1999 r. ww. stanowiska kierownicze, posiadał zakres obowiązków wykluczający możliwość stałego i bezpośredniego nadzorowania pracowników wykonujących w warunkach szczególnych.

Sąd ustalił, iż ubezpieczony w okresie od 18 sierpnia 1975 r. do 31 października 2008 r. był zatrudniony w (...) S.A. w G. na następujących stanowiskach:

-

instruktora praktycznej nauki zawodu – od 18 sierpnia 1975 r. do 31 sierpnia 1980 r.;

-

kierownika warsztatów szkolnych – od 1 września 1980 r. do 30 czerwca 1989 r.;

-

instruktora praktycznej nauki zawodu – kierownika warsztatów szkolnych – od 1 lipca 1989 r. do 31 sierpnia 1998 r.;

-

instruktora nauki zawodu – od 1 września 1998 r. do 30 czerwca 1999 r.;

-

zastępcy kierownika wydziału produkcyjnego – od 1 czerwca 1999 r. do 31 października 2001 r.;

-

ustawiacza maszyn obróbki skrawaniem – brygadzisty – od 1 listopada 2001 r. do 31 października 2008 r.

(...) S.A. ( (...)) miało profil motoryzacyjno-metalowy i zajmowało się produkcją elementów metalowych m.in. do konstrukcji budowlanych i pojazdów samojezdnych – wózków podnośnikowych. Na terenie zakładu warsztatu znajdował się – jako wydzielony kompleks – budynek szkolny, w którym mieściły się warsztaty szkolne, gdzie odbywały się praktyczne zajęcia uczniów szkoły prowadzone przez nauczycieli zawodu. W warsztatach szkolnych nie pracowali pracownicy produkcyjni (...).

Ubezpieczony w okresie od 18 sierpnia 1975 r. do 31 sierpnia 1980 r. pracował w (...) jako instruktor praktycznej nauki zawodu. Uczył wówczas zawodu mechanika maszyn budowlanych i tokarza. Pracował przez 8 godzin dziennie, ucząc dwóch zawodów jednocześnie w dwóch klasach. Nauka zawodu tokarza polegała na tym, że ubezpieczony przeprowadzał instruktaże wstępne przez podjęciem zajęć i szkolenie BHP. Uczniowie wykonywali zlecone prace w ramach zajęć praktycznych, tj. prace przy metalu, stali, metalach kolorowych (brąz, mosiądz) i przy tworzywach sztucznych. Odwołujący miał też lekcje w szkole, gdzie prowadził nauczanie technologii, maszyn budowlanych, wychowania obywatelskiego, gospodarki przedsiębiorstw. W klasie pierwszej uczniowie mieli podstawy ślusarstwa, a w drugiej i trzeciej klasie byli oddelegowani do pracy w zakładach.

We wrześniu 1980 r. ubezpieczony został kierownikiem warsztatów szkolnych, a do jego obowiązków należało organizowanie praktycznej nauki zawodu. Polegało to na organizacji przejścia przez wszystkie stanowiska pracy. Oprócz tego odwołujący nadal uczył, a w razie nieobecności dyrektora szkoły zastępował go.

W czerwcu 1999 r. rozpoczął pracę na stanowisku zastępcy kierownika działu produkcyjnego. Był to wydział przygotowania produkcji, na którym przygotowywano materiał (blachy, wałki metalowe, żeliwo) do dalszej obróbki. Na hali wydziału znajdowały się maszyny przemysłowe, takiej jak: piły (7 tarczowych i 3 taśmowe do cięcia metalu), gilotyny (jedna do 13 mm, a druga do 16 mm), wypalarki acetylenowotlenowe, ostrzałki. Wszystkie stanowiska związane z obsługą ww. maszyn (cięcie, ostrzenie, spawanie) były na jednej hali. Malarnia mieściła się w drugiej hali, a kuźnia, hartownia i galwanizatornia w trzeciej. Na początku na hali wydziału przygotowania produkcji pracowało około 35 osób, natomiast w momencie objęcia stanowiska zastępcy kierownika przez odwołującego – około 12-13 osób. Do zadań odwołującego należał nadzór nad pracownikami zatrudnionymi na hali przygotowania produkcji. Ubezpieczony praktycznie całą dniówkę spędzał na hali produkcyjnej i nadzorował bezpośrednio operatorów maszyn, m.in. przy wypalarkach gazowych, piłach, gilotynach, spawaczy. Odwołujący dzielił pracę, objaśniał w jaki sposób należy zrealizować projekt z rysunku technicznego, czasami sam obsługiwał maszyny. Ubezpieczony sporządzał też raporty i zlecenia w biurze znajdującym się na hali – pomieszczeniu usytuowanym na antresoli. Oprócz tego nadzorował pracę hartowników, kowala, śrutownię w sąsiednich halach. Warunki panujące na hali produkcyjnej były niekorzystne – z wypalarek i z pił uwalniały się szkodliwe opary, występowało duże zapylenie i nadmierny hałas powodowany pracą gilotyn. W biurze panowały w zasadzie takie same warunki jak na hali – poza zapyleniem.

Od 1 listopada 2001 r. ubezpieczony został ustawiaczem maszyn obróbki skrawaniem – brygadzistą ale zakres jego obowiązków nie zmienił się. W dalszym ciągu nadzorował pracę podległych mu pracowników na wydziale przygotowania produkcji. Taką pracę ubezpieczony wykonywał stale i w pełnym wymiarze czasu pracy.

Razem z ubezpieczonym w (...) pracowali: J. G. (zatrudniony w latach 1976-2010) oraz E. S. (zatrudniony w latach 1975-2009).

W okresie od 1 listopada 2008 r. do 15 maja 2011 r. ubezpieczony był zatrudniony w (...) sp. z o.o. sp. k. w C. jako kontroler jakości. Firma ta zajmowała się produkcją blaszanych części tłoczonych do autobusów. Praca ubezpieczonego polegała na kontrolowaniu i ostatecznym odbiorze wyrobów produkowanych przez zakład, wykonywaniu pomiarów, badanie jakości spoin spawalniczych i sprawdzanie powłok lakierniczych.

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił na podstawie: akt organu rentowego, akt osobowych ubezpieczonego, zeznań świadków J. G. (nagranie z rozprawy z 29 maja 2019 r. min. 2.56 i n. k.22) i E. S. (nagranie z rozprawy z 29 maja 2019 r. min. 20.02 i n. k.22) oraz przesłuchania odwołującego (nagranie z rozprawy z 26 marca 2019 r. min. 4.27 i n. k.14).

Zebrany materiał dowodowy Sąd uznał za kompletny i spójny, a tym samym za wystarczający do poczynienia ustaleń faktycznych oraz rozstrzygnięcia sprawy. W szczególności Sąd dał w pełni wiarę zeznaniom świadków i twierdzeniom ubezpieczonego, gdyż są spójne, wiarygodne, wzajemnie się potwierdzają i uzupełniają, nadto znajdują potwierdzenie w dokumentach potwierdzających zatrudnienie ubezpieczonego, w tym w dokumentacji osobowej odwołującego.

Sąd zważył, co następuje:

Odwołanie ubezpieczonego zasługuje na uwzględnienie.

Kwestia sporna w przedmiotowej sprawie dotyczy uprawnień ubezpieczonego do rekompensaty z tytułu pracy w warunkach szczególnych.

Zgodnie z art. 21 ust. 1 ustawy z dnia 19 grudnia 2008 r. o emeryturach pomostowych (t.j. Dz.U. z 2018 r., poz. 1924) rekompensata przysługuje ubezpieczonemu, jeżeli ma okres pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze w rozumieniu przepisów ustawy o emeryturach i rentach z FUS, wynoszący co najmniej 15 lat.

Zgodnie z ust. 2 rekompensata nie przysługuje osobie, która nabyła prawo do emerytury na podstawie przepisów ustawy o emeryturach i rentach z FUS.

Art. 21 ustawy o emeryturach pomostowych określa ogólne warunki nabycia prawa do rekompensaty, czyli – zgodnie z definicją legalną zamieszczoną w art. 2 pkt 5 ustawy – do odszkodowania za utratę możliwości nabycia prawa do wcześniejszej emerytury z tytułu pracy w szczególnych warunkach lub pracy w szczególnym charakterze przez osoby, które nie nabędą prawa do emerytury pomostowej.

Prawo do rekompensaty przysługuje ubezpieczonemu, który legitymuje się co najmniej 15 – letnim okresem pracy w szczególnych warunkach lub pracy w szczególnym charakterze w rozumieniu przepisów ustawy o emeryturach i rentach z FUS. Chodzi w tym przypadku o pracę, o której mowa w art. 32, 33, 39, 40 i 50c ustawy (art. 21 ust. 1).

Przesłankami uprawniającymi do rekompensaty są:

- utrata przez ubezpieczonego możliwości przejścia na emeryturę w związku z wygaśnięciem po dniu 31 grudnia 2008r. – w stosunku do ubezpieczonych urodzonych po dniu 31 grudnia 1948r., a przed dniem 1 stycznia 1969r. – podstawy normatywnej przewidującej takie uprawnienie;

- niespełnienie przez ubezpieczonego warunków uprawniających go do emerytury pomostowej;

- legitymowanie się przez ubezpieczonego co najmniej 15 – letnim okresem pracy w szczególnych warunkach lub pracy w szczególnym charakterze w rozumieniu przepisów ustawy o emeryturach i rentach z FUS;

- nieuzyskanie przez ubezpieczonego prawa do wcześniejszej emerytury według zasad przewidzianych w ustawie o emeryturach i rentach z FUS.

Bezspornie ubezpieczony jest uprawniony do emerytury w oparciu o przepisy ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych. Jednak nabycie prawa do emerytury na zasadach ogólnych nie wpływa w żaden sposób na uprawnienia do rekompensaty.

Jak wskazał Sąd Apelacyjny w Gdańsku w wyroku z dnia 17 grudnia 2015 r. sygn. III AUa 717/15 (LEX nr 1964970), celem rekompensaty jest złagodzenie skutków utraty możliwości przejścia na wcześniejszą emeryturę przed osiągnięciem wieku emerytalnego przez pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach. Nie polega ona jednak na stworzeniu możliwości wcześniejszego zakończenia aktywności zawodowej, ale na odpowiednim zwiększeniu podstawy wymiaru emerytury z FUS, do której osoba uprawniona nabyła prawo po osiągnięciu powszechnego wieku emerytalnego. Zauważyć także trzeba, iż skoro zgodnie z art. 23 ustawy z 2008 r. o emeryturach pomostowych rekompensata przyznawana jest w formie dodatku do kapitału początkowego, a zgodnie z art. 173 u.e.r.f.u.s. kapitał początkowy ustala się dla ubezpieczonych urodzonych po dniu 31 grudnia 1948 r., za których były opłacane składki na ubezpieczenia społeczne przed dniem 1 stycznia 1999 r., to warunek sformułowany w art. 21 ust. 2 ustawy o emeryturach pomostowych należy rozumieć w taki sposób, że rekompensata jest adresowana wyłącznie do ubezpieczonych objętych systemem emerytalnym zdefiniowanej składki, którzy przed osiągnięciem podstawowego wieku emerytalnego nie nabyli prawa do emerytury z FUS obliczonej według formuły zdefiniowanego świadczenia. Jedynie więc nabycie prawa do wcześniejszej emerytury stanowi przesłankę negatywną przyznania prawa do rekompensaty, natomiast nabycie prawa do emerytury na zasadach ogólnych nie wpływa w żaden sposób na uprawnienia do rekompensaty.

Okoliczność sporna w przedmiotowej sprawie dotyczyła zatem ostatecznie posiadania przez ubezpieczonego na dzień 1 stycznia 2009 r. wymaganego 15 – letniego okresu pracy wykonywanej w warunkach szczególnych, bowiem (...) Oddział w Z. w decyzji z 12 października 2018 r. nie uwzględnił ubezpieczonemu do pracy w szczególnych warunkach na dzień 1 stycznia 2009r. okresów zatrudnienia w (...) od 18 sierpnia 1975 r. do 31 sierpnia 1988 r. na stanowiskach instruktora praktycznej nauki zawodu i kierownika warsztatów szkolnych, ponieważ dopiero od 1 września 1988 r. ww. stanowiska zostały zaliczone do pracy w szczególnym charakterze, a także okresów od 1 czerwca 1999 r. do 31 października 2001 r. na stanowisku zastępcy kierownika wydziału produkcyjnego oraz od 1 listopada 2001 r. do 31 października 2008 r. na stanowisku ustawiacza maszyn obróbki skrawaniem – brygadzisty. (...) Oddział w Z. stanął na stanowisku, że odwołujący, zajmując od czerwca 1999 r. ww. stanowiska kierownicze, posiadał zakres obowiązków wykluczający możliwość stałego i bezpośredniego nadzorowania pracowników wykonujących w warunkach szczególnych.

Ubezpieczony nie zgadzał się z ww. decyzją organu rentowego i domagał się zaliczenia do stażu pracy w warunkach szczególnych okresu od 18 sierpnia 1975 r. do 31 sierpnia 1988 r.

W ocenie Sądu odwołanie ubezpieczonego jest zasadne, jednak zarzuty przez niego podniesione nie zasługują na uwzględnienie.

Sąd wskazuje, że słusznie organ rentowy nie uwzględnił przy obliczaniu stażu pracy w szczególnych warunkach okresu zatrudnienia ubezpieczonego w (...) na stanowiskach instruktora praktycznej nauki zawodu i kierownika warsztatów szkolnych od 18 sierpnia 1975 r. do 31 sierpnia 1988 r. Rację ma w tym zakresie organ rentowy wskazując, że stanowiska ww. stanowiska zostały zaliczone do pracy w szczególnym charakterze dopiero od 1 września 1988 r. na mocy rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej z 10 sierpnia 1988 r. w sprawie rozciągnięcia niektórych przepisów Karty Nauczyciela na instruktorów praktycznej nauki zawodu oraz na niektórych innych pracowników uspołecznionych zakładów pracy, prowadzących prace pedagogiczne i wychowawcze. Potwierdza to również orzecznictwo Sądu Najwyższego, z którego wynika, że skoro instruktorzy praktycznej nauki zawodu zatrudnieni w innych miejscach niż szkoły nie podlegali do dnia 31 sierpnia 1988 r. ustawie - Karta Nauczyciela, to praca wnioskodawcy przed dniem 31 sierpnia 1988 r. nie mogła być uwzględniona w stażu pracy jako praca w szczególnym charakterze (praca nauczycielska), niezależnie od tego, że praca w szczególnym charakterze (nauczycielska) nie mogła być doliczana do okresu pracy w warunkach szczególnych, inne były bowiem przesłanki (warunki) przyznania świadczeń z obu tych tytułów (por. wyrok SN z 4 listopada 2015 r., I UK 509/14).

Niezależnie od powyższego, w świetle zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego, Sąd uznał, że ubezpieczony posiada wymagany 15 – letni okres pracy wykonywanej w warunkach szczególnych. Przeprowadzone w niniejszej sprawie postępowanie dowodowe wykazało bowiem, że ubezpieczony, zajmując stanowiska kierownicze w okresach od 1 czerwca 1999 r. do 31 października 2001 r. (zastępca kierownika wydziału produkcyjnego) oraz od 1 listopada 2001 r. do 31 października 2008 r. (ustawiacz maszyn obróbki skrawaniem – brygadzista), wykonywał pracę w szczególnych warunkach stale i w pełnym wymiarze czasu pracy.

Ubezpieczony pracował wówczas stale i w pełnym wymiarze czasu pracy wyłącznie przy pracach polegających na kontroli międzyoperacyjnej, kontroli jakości usług oraz sprawowaniu dozoru inżynieryjno-technicznego na oddziałach i wydziałach, w których jako podstawowe wykonywane są prace wymienione w wykazie. Bez znaczenia na taką ocenę jego pracy pozostaje, że pracodawca przypisał mu stanowiska zastępcy kierownika wydziału i ustawiacza maszyn obróbki skrawaniem – brygadzisty, bowiem praca na tych stanowiskach wiązała się nierozerwalnie z nieprzerwaną kontrolą i nadzorem pracy pracowników wykonujących: prace przy spawaniu i wycinaniu elektrycznym, gazowym (wykaz A, dział XIV, poz. 12), przy ostrzeniu wyrobów i narzędzi metalowych oraz polerowaniu mechanicznym (wykaz A, dział III, poz. 78).

Z kolei prace związane z kontrolą międzyoperacyjną, kontrolą jakości produkcji i usług oraz dozorem inżynieryjno-technicznym na oddziałach i wydziałach, w których jako podstawowe wykonywane są prace wymienione w wykazie, wymienione zostały w wykazie A, dział XIV, poz. 24, stanowiącym załącznik do Rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. Nr 8 poz. 43 ze zm.).

Jak wynikało z zeznań świadków i odwołującego, które Sąd uznał za wiarygodne, ubezpieczony praktycznie całą dniówkę spędzał na hali produkcyjnej i nadzorował bezpośrednio operatorów maszyn, m.in. przy wypalarkach gazowych, piłach, gilotynach, spawaczy, a także pracę hartowników, kowala, śrutownię w sąsiednich halach. Odwołujący dzielił pracę, objaśniał w jaki sposób należy zrealizować projekt z rysunku technicznego, czasami samemu obsługiwał maszyny. Taką pracę wykonywał w identycznych warunkach jak nadzorowani przez niego pracownicy, tj. w narażeniu na opary i zapylenie oraz nadmierny hałas.

Tak więc odwołujący w spornym okresie – od 1 czerwca 1999 r. do 31 października 2008 r. – wykonywał stale i w pełnym wymiarze czasu pracy, wyłącznie prace w szczególnych warunkach, określone w wykazie takich prac.

Ubezpieczony nie przedłożył świadectwa wykonywania pracy w szczególnych warunkach, jednakże fakt wykonywania takiej pracy w ww. okresie został wykazany w postępowaniu sądowym za pomocą innych dowodów. W postępowaniu odwoławczym przed Sądem nie obowiązują bowiem ograniczenia dowodowe jakie występują w postępowaniu o świadczenia emerytalno-rentowe przed organem rentowym, a Sąd może ustalić okoliczności mające wpływ na prawo do świadczeń lub ich wysokość jak: okresy zatrudnienia, w tym wykonywanie pracy w warunkach szczególnych, za pomocą wszelkich środków dowodowych, przewidzianych w kodeksie postępowania cywilnego (por. uchwała Sądu Najwyższego z 10 marca 1984 r. III UZP 6/84, uchwała Sądu Najwyższego z 21 września 1984 r. III UZP 48/84, wyrok Sądu Najwyższego z 7 grudnia 2006 r., I UK 179/06, LEX nr 342283).

Ponadto w orzecznictwie i doktrynie panuje ugruntowany już pogląd, iż określonymi w pkt 24 działu XIV wykazu A rozporządzenia z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. Nr 8, poz. 43 ze zm.) czynnościami ogólnie pojętej kontroli oraz dozoru inżynieryjno-technicznego na oddziałach i wydziałach, w których jako podstawowe wykonywane są prace wymienione w wykazie, są wyłącznie te czynności, które wykonywane są w warunkach bezpośrednio narażających na szkodliwe dla zdrowia czynniki, a więc polegające na bezpośrednim dozorze i bezpośredniej kontroli procesu pracy na stanowiskach pracy wykonywanej w szczególnych warunkach. Jeśli zatem czynności te wykonywane są stale i w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym na stanowisku pracy związanym z określoną w pkt 24 działu XIV wykazu A rozporządzenia kontrolą lub dozorem inżynieryjno-technicznym, to okres wykonywania tej pracy jest okresem pracy uzasadniającym prawo do świadczeń na zasadach przewidzianych w rozporządzeniu, niezależnie od tego ile czasu pracownik poświęca na bezpośredni dozór pracowników, a ile na inne czynności ściśle związane ze sprawowanym dozorem i stanowiące jego integralną część, takie jak sporządzanie związanej z nim dokumentacji. Czym innym jest wykonywanie czynności administracyjno-biurowych ściśle związanych ze sprawowaniem dozoru inżynieryjno-technicznego, a czym innym wykonywanie w ramach zakresu obowiązków również innych czynności, niemających związku z wykonywaniem bezpośredniego dozoru nad procesem produkcji. Wykonywanie takich czynności w ramach zakresu obowiązków na danym stanowisku pracy uniemożliwia sprawowanie dozoru stale i w pełnym wymiarze czasu pracy, a w konsekwencji wyłącza zaliczenie takiego okresu zatrudnienia do pracy w szczególnych warunkach (tak Sąd Apelacyjny w Gdańsku w wyroku z dnia 8 sierpnia 2013 r., III AUa 2191/12, LEX nr 1356505).

Podobnie również Sąd Apelacyjny w Poznaniu w wyroku z dnia 9 stycznia 2013 r. (III AUa 909/12, LEX nr 1280928), który podkreślił, że osoba sprawująca dozór inżynieryjny nie musi stale przebywać na stanowiskach gdzie jest wykonywana praca
w szczególnych warunkach. Ponoszenie odpowiedzialności za wykonywanie takiej pracy, w której każdy błąd techniczny może narazić na niebezpieczeństwo pracowników i inne osoby, musi być związane z prowadzeniem odpowiedniej dokumentacji i zostać uznane za wykonywanie pracy w warunkach szczególnych.

Również Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 24 września 2009 r. (II UK 31/09, LEX nr 559949), w tezie drugiej i trzeciej zauważył, iż jeśli czynności ogólnie pojętej kontroli oraz dozoru inżynieryjno-technicznego wykonywane są stale i w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym na stanowisku pracy związanym z określoną w pkt 24 działu XIV wykazu A rozporządzenia z dnia 7 lutego 1983r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. Nr 8, poz. 43 ze zm.) kontrolą lub dozorem inżynieryjno-technicznym, to okres wykonywania tej pracy jest okresem pracy uzasadniającym prawo do świadczeń na zasadach przewidzianych w rozporządzeniu, niezależnie od tego ile czasu pracownik poświęca na bezpośredni dozór pracowników, a ile na inne czynności ściśle związane ze sprawowanym dozorem i stanowiące jego integralną część, takie jak sporządzanie związanej z nim dokumentacji. Czym innym jest wykonywanie czynności administracyjno-biurowych ściśle związanych ze sprawowaniem dozoru inżynieryjno-technicznego, a czym innym wykonywanie w ramach zakresu obowiązków również innych czynności, niemających związku z wykonywaniem bezpośredniego dozoru nad procesem produkcji. Wykonywanie takich czynności w ramach zakresu obowiązków na danym stanowisku pracy uniemożliwia sprawowanie dozoru stale i w pełnym wymiarze czasu pracy, a w konsekwencji wyłącza zaliczenie takiego okresu zatrudnienia do pracy w szczególnych warunkach.

Mając zatem na uwadze wszystkie powyższe rozważania, należało uznać, że ubezpieczony – biorąc pod uwagę zaliczony przez ZUS okres pracy w szczególnych warunkach od 1 września 1988 r. do 30 czerwca 1999 r. oraz uznany przez Sąd okres sporny od 1 czerwca 1999 r. do 31 października 2008 r. – legitymuje się 15-letnim okresem zatrudnienia w warunkach szczególnych.

Wobec faktu, że ubezpieczony spełnił także pozostałe przesłanki uprawniające go do rekompensaty z tytułu pracy w warunkach szczególnych, Sąd z mocy art. 477 ¹⁴ § 2 k.p.c., zmienił zaskarżoną decyzję w ten sposób, iż przyznał odwołującemu prawo do rekompensaty.

(-) SSO Patrycja Bogacińska-Piątek