Pełny tekst orzeczenia

Formularz UK 2

Sygnatura akt

IV Ka 119/20

Załącznik dołącza się w każdym przypadku. Podać liczbę załączników:

1

1.  CZĘŚĆ WSTĘPNA

0.11.1. Oznaczenie wyroku sądu pierwszej instancji

wyrok Sądu Rejonowego w Tomaszowie Maz. z 19 grudnia 2019 r. w sprawie II K 425/19

0.11.2. Podmiot wnoszący apelację

☒ oskarżyciel publiczny albo prokurator w sprawie o wydanie wyroku łącznego

☐ oskarżyciel posiłkowy

☐ oskarżyciel prywatny

☐ obrońca

☐ oskarżony albo skazany w sprawie o wydanie wyroku łącznego

☐ inny

0.11.3. Granice zaskarżenia

0.11.3.1. Kierunek i zakres zaskarżenia

☐ na korzyść

☒ na niekorzyść

☒ w całości

☐ w części

☐

co do winy

☐

co do kary

☐

co do środka karnego lub innego rozstrzygnięcia albo ustalenia

0.11.3.2. Podniesione zarzuty

Zaznaczyć zarzuty wskazane przez strony w apelacji

☐

art. 438 pkt 1 k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w zakresie kwalifikacji prawnej czynu przypisanego oskarżonemu

☐

art. 438 pkt 1a k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w innym wypadku niż wskazany
w art. 438 pkt 1 k.p.k., chyba że pomimo błędnej podstawy prawnej orzeczenie odpowiada prawu

☐

art. 438 pkt 2 k.p.k. – obraza przepisów postępowania, jeżeli mogła ona mieć wpływ na treść orzeczenia

☒

art. 438 pkt 3 k.p.k. – błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia,
jeżeli mógł on mieć wpływ na treść tego orzeczenia

☐

art. 438 pkt 4 k.p.k. – rażąca niewspółmierność kary, środka karnego, nawiązki lub niesłusznego zastosowania albo niezastosowania środka zabezpieczającego, przepadku lub innego środka

☐

art. 439 k.p.k.

☐

brak zarzutów

0.11.4. Wnioski

☒

uchylenie

☐

Zmiana

2.  Ustalenie faktów w związku z dowodami przeprowadzonymi przez sąd odwoławczy

0.12.1. Ustalenie faktów

0.12.1.1. Fakty uznane za udowodnione

Lp.

Oskarżony

Fakt oraz czyn, do którego fakt się odnosi

Dowód

Numer karty

2.1.1.1.

0.12.1.2. Fakty uznane za nieudowodnione

Lp.

Oskarżony

Fakt oraz czyn, do którego fakt się odnosi

Dowód

Numer karty

2.1.2.1.

0.12.2. Ocena dowodów

0.12.2.1. Dowody będące podstawą ustalenia faktów

Lp. faktu z pkt 2.1.1

Dowód

Zwięźle o powodach uznania dowodu

0.12.2.2. Dowody nieuwzględnione przy ustaleniu faktów
(dowody, które sąd uznał za niewiarygodne oraz niemające znaczenia dla ustalenia faktów)

Lp. faktu z pkt 2.1.1 albo 2.1.2

Dowód

Zwięźle o powodach nieuwzględnienia dowodu

.  STANOWISKO SĄDU ODWOŁAWCZEGO WOBEC ZGŁOSZONYCH ZARZUTÓW i wniosków

Lp.

Zarzut

3.1.

Błąd w ustaleniach faktycznych mający wpływ na treść wyroku, polegający na przyjęciu przez sad rejonowy, iż wina i społeczna szkodliwość czynu przypisanego oskarżonemu, który kierował pojazdem mechanicznym w stanie nietrzeźwości nie są znaczne, co w konsekwencji doprowadziło do bezzasadnego warunkowego umorzenia postępowania karnego.

☒ zasadny

☐ częściowo zasadny

☐ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania zarzutu za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny

Zarzut apelacji prokuratora jest zasadny w stopniu oczywistym. Na obecnym etapie postępowania żadna ze stron nie kwestionowała przebiegu zdarzenia, to jest kiedy, na jakiej drodze oskarżony prowadził pojazd mechaniczny marki V. o nr rej (...), ani też jakie było stężenie alkoholu w wydychanym powietrzu w czasie jazdy. Okoliczności te były niesporne. Zasadniczym problemem przed którym stanął Sąd Rejonowy w Piotrkowie Tryb było dokonanie oceny stopnia społecznej szkodliwości czynu Ł. W. i jego winy. Niestety ocena stopnia tak winy, jak i społecznej szkodliwości poczyniona przez sąd rejonowy jest dowolną, dokonaną z pominięciem podstawowych probierzy wartościowania tych elementów. Przy pospolitym i stosunkowo prostym do osądzenia czynie zabronionym jakim jest kierowanie pojazdem mechanicznym w stanie nietrzeźwości wyznacznikami natężenia ujemnego ładunku zachowania sprawcy są: stopień intoksykacji alkoholowej organizmu, rodzaj drogi jaką się poruszał sprawca, pokonany odcinek, ewentualnie sposób prowadzenia pojazdu na drodze, choć ten ostatni element z racji formalnego charakteru występku z art. 178a § 1 kk może jedynie obciążać sprawcę np. przy spowodowaniu zagrożenia bezpieczeństwa w ruchu. Trudno bowiem na korzyść przy ocenie stopnia społecznej szkodliwości premiować sprawcę za to, że poza naruszeniem zasady trzeźwości w ruchu nie spowodował kolizji, czy też kogoś nie potrącił, czego unikanie leży w zakresie powinności każdego kierującego zgodnie z art 3 ustawy z 20 czerwca 1997 r. Prawo o ruchu drogowym (Dz. U. 2020, poz. 110 dalej prod). Stężenie alkoholu w organizmie oskarżonego w czasie czynu wynosiło 1,08 mg/l co dawało w przeliczeniu na promile wynik aż 2,27 promila. Próg od którego zaczyna się odpowiedzialność za występek z art. 178a § 1 kk wynoszący 0,5 promila (0,25 mg/l) oskarżony przekroczył więc niemalże 5-cio krotnie, a ten od którego kierowanie pod wpływem alkoholu jest karane (jako wykroczenie z art. 87 § 1 kw) aż 11 - sto krotnie. Odnotowane wyniki znacznie odbiegały od dopuszczalnych norm, co musiało zostać potraktowane na niekorzyść (znacznie) przy ocenie stopnia społecznej szkodliwości czynu oskarżonego (por wyrok SN z 4 października 2013 r., IV KK 136/13, LEX 1379930.) Nie chodzi tutaj tylko o liczby, a o bezpieczeństwo w ruchu. Z ogólnie dostępnych pomocy naukowych dowiadujemy się że przy stężeniu alkoholu w organizmie powyżej 2 do 3 promili występują zaburzenia mowy (mowa bełkotliwa), wyraźne spowolnienie i zaburzenia równowagi, wzmożona senność, znacznie obniżona zdolność do kontroli swoich zachowań ( (...) Kierując pojazdem w stanie upojenia alkoholowego z racji znacznego obniżenia wydolności psychofizycznej, niemożności podejmowania adekwatnych do sytuacji na drodze manewrów oskarżony stwarzał więc bardzo duże niebezpieczeństwo dla innych użytkowników ruchu. Oczywiście rację miał sąd rejonowy ustalając, że oskarżony po uruchomieniu pojazdu przejechał nim zaledwie 200 m, minimalizując ryzyko stworzenia niebezpieczeństwa dla innych użytkowników drogi, ale pominął, iż nie wynikało to z racjonalnej decyzji oskarżonego, że tak krótką drogę przebędzie, jego przezorności, dbania o bezpieczeństwo innych, ale z interwencji funkcjonariuszy Policji, którzy zatrzymali go do kontroli. Nie można w tym miejscu odmówić racji zarzutowi prokuratora o niewiarygodności wyjaśnień oskarżonego, iż chciał przeparkować pojazd na parking bezpłatny, skoro o tej porze nie była naliczana opłata za parkowanie, więc nie było sensu przestawianie samochodu na parking niepłatny; skoro oskarżony wiedział w ogóle o tym, że postawił pojazd w strefie płatnego parkowania, to miał świadomość zasad naliczania opłat, a zatem nie mógł nie wiedzieć, kiedy można parkować bez naliczania opłaty. Nie można też polemizować ze zgodnym z doświadczeniem życiowym stwierdzeniem sądu rejonowego, iż o godzinie 2:30 ruch uliczny jest znacznie mniejszy, niż w ciągu dnia, a szczególnie w godzinach szczytu, co też obniżało możliwość spowodowania przez oskarżonego realnego zagrożenia bezpieczeństwa w ruchu. Jednak należało zwrócić uwagę, na konkretną ulicę, jaką poruszał się oskarżony. Była to ulica (...), jedna z głównych arterii miasta z przy której zlokalizowane są liczne skrzyżowania i przejścia dla pieszych, budynki wielomieszkaniowe (bezpośrednio przy drodze), liczne sklepy ( w tym nocne z alkoholem przy których gromadzą się osoby nietrzeźwe) oraz puby i restauracje (oskarżony odjeżdżał sprzed pizzerii), a nie boczna ulica osiedlowa na przedmieściach na której od godzin wieczornych ruch praktycznie zamiera. Zatem miejsce w którym oskarżony kierował samochodem, mimo nocnej pory, nie było zupełnie bezpieczne w sensie praktycznego wykluczenia spowodowania niebezpiecznej sytuacji na drodze, czego oskarżony nie mógł sobie nie uświadomić, jako doświadczony kierowca. Wskazane okoliczności, a przede wszystkim drastycznie wysokie stężenie alkoholu w organizmie w czasie jazdy, jak trafnie wywiódł skarżący, wykluczały aby zasadnie uznać, że czyn oskarżonego cechował się nieznacznym stopniem społecznej szkodliwości, jak przyjął sąd rejonowy. Jego okoliczności kontrastowo odbiegały od typowych przypadków sprawców czynów z art. 178a § 1 kk, którzy w znakomitej większości nie „osiągają” takich stężeń alkoholu w organizmie. Nie sposób, też pominąć, że oskarżony zdając sobie sprawę, że znajduje się w stanie upojenia alkoholowego przewoził pasażera. Prowadził również, nie motorower, czy nawet niewielki samochód kompaktowy, a dużych gabarytów ciężarową furgonetkę.

Odnośnie stopnia winy oskarżonego w uzasadnieniu zaskarżonego wyroku napisano, iż nie był znaczny, bez wskazania na jakiej podstawie sąd tak przyjął, jakie elementy wziął pod uwagę, co utrudnia kontrolę instancyjną tego poglądu. Oskarżony z zawodu jest nauczycielem, pełni służbę w Wojskach Obrony Terytorialnej, wcześniej był zatrudniony jako kierowca. Jego świadomość, że nie należy kierować pojazdem mechanicznym po wypiciu alkoholu, że pijani kierowcy są sprawcami znacznej liczby wypadków komunikacyjnych, jakie są konsekwencje grożą za jazdę pod wpływem alkoholu, była więc dużo większa, aniżeli przeciętnego obywatela. Pełniona przez niego odpowiedzialna służba, jak i wykonywany zawód wykluczał jakiekolwiek spożywanie alkoholu. Tym samym od Ł. W. i można było wymagać więcej, niż od zwykłego sprawcy w zakresie podporządkowania się podstawowym zasadom ruchu drogowego w tym zasadzie trzeźwości. W tym kontekście zachowanie oskarżonego polegające najpierw na spożyciu znacznej ilości alkoholu (z pojęciem, że im więcej wypije, tym bardziej będzie niewydolny do jazdy i tym surowiej zostanie ukarany) , a następnie zdecydowaniu się na prowadzeniu w takim stanie pojazdu ciężarowego i to z pasażerem przez miasto, było skrajnie nieodpowiedzialne, a stopień winy sprawcy nie może być oceniony inaczej niż wysoki, w żadnym wypadku nieznaczny.

Sąd okręgowy miał świadomość, że każde rozstrzygnięcie przy założeniu winy i sprawstwa oskarżonego, inne niż warunkowe umorzenie postępowania, oznaczać będzie komplikacje w sytuacji zawodowej oskarżonego, jednak okoliczność ta była z punktu widzenia elementów rzutujących na stopień społecznej szkodliwości, zupełnie obojętna. Nie mogła przesłonić drastycznego naruszenia zasady trzeźwości przez oskarżonego, świadczącego o rażącym lekceważeniu porządku prawnego. Oskarżony znał ocenę w polskim porządku prawnym kierowania pojazdem w stanie nietrzeźwości. Wiedział też jakie będą konsekwencje skazania go i orzeczenia zakazu prowadzenia pojazdów w jego życiu zawodowym, finansowym i rodzinnym. Mimo świadomości tych oczywistych okoliczności z własnej woli podjął niewytłumaczalną decyzję o prowadzeniu samochodu i to po spożyciu znacznej ilości alkoholu. Musi więc ponieść jej konsekwencje.

Okoliczności takie jak dotychczasowy nienaganny sposób pełnienia służby, jak i prawidłowo ukształtowane życie rodzinne, posiadanie wyższego wykształcenia leżą poza katalogiem elementów decydujących o stopniu społecznej szkodliwości czynu wymienionych w art. 115 § 2 kk) i nie można było brać ich pod uwagę przy ocenach tego elementu struktury przestępstwa. Przy decyzji o warunkowym umorzeniu są brane pod uwagę dopiero przy określaniu prognozy kryminologicznej, ale żeby snuć na jej temat rozważania, koniecznym jest wpierw ustalenie, że stopień społecznej szkodliwości i winy nie są znaczne.

Następstwem wadliwych ustaleń co do stopnia społecznej szkodliwości zachowania oskarżonego było zastosowanie wobec niego instytucji warunkowego umorzenia postępowania, która wchodzi w grę tylko w sytuacji, kiedy ładunek winy i społecznej szkodliwości nie są znaczne (art. 66 §1 kk) Takiej oceny, jak już napisano wyżej, w okolicznościach tej konkretnej sprawy, nie można było - bez ryzyka błędu - postawić.

Wniosek

O uchylenie wyroku pierwszoinstancyjnego i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania.

☐ zasadny

☐ częściowo zasadny

☒ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania wniosku za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny.

Apelacja prokuratora, z uwagi na oczywistą zasadność podniesionych w niej zarzutów skutkować musiała nie tyle postulowanym uchyleniem zaskarżonego orzeczenia i przekazaniem sprawy sadowi meriti do ponownego rozpoznania, a zmianą wyroku poprzez skazanie oskarżonego w postępowaniu odwoławczym, co jest w obecnym stanie prawnym dopuszczalnym, z uwagi na art. 454 § 1 k.p.k. w brzmieniu ustalonym art. 1 pkt 83 oraz art. 8 ustawy z 19 lipca 2019 r. o zmianie ustawy - Kodeks postępowania karnego oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. poz. 1694). Uznano, że poczynione przez sąd rejonowy ustalenia faktyczne (co do przebiegu inkryminowanego zdarzenia) i zebrany w sprawie materiał dowodowy dają podstawę do wydania orzeczenia reformatoryjnego i skazanie oskarżonego w postępowaniu odwoławczym tj. bez potrzeby uchylenia wyroku i powtarzania czynności w sądzie I Instancji. Zdecydowały o tym niekwestionowane ustalenia w zakresie faktów oraz możliwość dokonania przez sąd kręgowy, w oparciu o zebrany materiał dowodowy oceny stopnia społecznej szkodliwości, jak i zawinienia oskarżonego o czym napisano w poprzedniej rubryce uzasadnienia.

Wymierzając karę sąd uznał, że niekaralność oskarżonego za przestępstwa i prowadzenie przezeń ustabilizowanego trybu życia, nienagannej służby uzasadniają wymierzenie kary najłagodniejszego rodzaju spośród kar, którymi przypisany oskarżonemu czyn jest zagrożony. Ustalając wymiar kary sąd miał na uwadze omówione powyżej okoliczności mające wpływ na ocenę stopnia społecznej szkodliwości i winy oskarżonego, a także i znaczenie kary w aspekcie wychowawczym - tak wobec sprawcy, jak i osób postronnych. Biorąc pod uwagę powyższe za karę czyniącą zadość wymogom art. 53 k.k. uznano karę 50 stawek dziennych grzywny. Zważywszy deklarowane w postępowaniu przez oskarżonego dochody (1655 złotych) oraz jego sytuację rodzinną (na utrzymaniu dziecko), obciążające go zobowiązania pożyczkowe stawkę dzienną ustalono na kwotę 20 złotych bliską minimalnego progu 10 złotych.

Orzekając o zakazie prowadzenia pojazdów sąd odwoławczy miał na względzie z jednej strony znaczny stopień nietrzeźwości oskarżonego, miejsce prowadzenia pojazdu, z drugiej zaś to, że oskarżony w przeszłości nie był karany za jakiekolwiek przestępstwo uznając, że wystarczającym narzędziem do wdrożenia go do przestrzegania zasad ruchu drogowego, a przede wszystkim trzeźwości, będzie zakaz prowadzenia pojazdów w minimalnym wymiarze 3 lat. Nie można zapomnieć, iż zakaz na poziomie minimalnym, jest -z woli ustawodawcy - surowym rozstrzygnięciem, tak w zakresie czasu niemożności kierowania przez oskarżonego pojazdami, jak również z uwagi na konieczność ponownego ubiegania się o uprawnienia do kierowania pojazdami mechanicznymi.

Zdaniem sądu konstruowana przez orzeczoną karę grzywny wyrażającą się kwotą 1000 zł oraz środki karne 3 lat zakazu prowadzenia wszelkich pojazdów mechanicznych oraz świadczenie na rzecz Funduszu Pomocy Pokrzywdzonym i Pomocy Postpenitencjarnej w kwocie 5000 zł, wespół z rozstrzygnięciem o kosztach postępowania, dolegliwość skazania, nie tylko w ujęciu formalnym nie przekracza granic zakreślonych przez ustawę, ale też i stopnia winy oskarżonego. W należyty stopniu uwzględnia i społeczną szkodliwość przypisanego oskarżonemu czynu, jak i jest zdolna, zakładając prawidłowy przebieg postępowania wykonawczego, uczynić zadość wymogom prewencyjnym i wychowawczym, tak w stosunku do oskarżonego, jaki społeczeństwa w ogólności, a tym samym spełnia kryteria kary współmiernej i sprawiedliwej.

4.  OKOLICZNOŚCI PODLEGAJĄCE UWZGLĘDNIENIU Z URZĘDU

4.1.

Zwięźle o powodach uwzględnienia okoliczności

5.  ROZSTRZYGNIĘCIE SĄDU ODWOŁAWCZEGO

0.15.1. Utrzymanie w mocy wyroku sądu pierwszej instancji

0.15.1.1.

Przedmiot utrzymania w mocy

Zwięźle o powodach utrzymania w mocy

0.15.2. Zmiana wyroku sądu pierwszej instancji

0.0.15.2.1.

Przedmiot i zakres zmiany

Zwięźle o powodach zmiany

0.15.3. Uchylenie wyroku sądu pierwszej instancji

0.15.3.1. Przyczyna, zakres i podstawa prawna uchylenia

5.3.1.1.1.

☐ art. 439 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia

5.3.1.2.1.

Konieczność przeprowadzenia na nowo przewodu w całości

☐ art. 437 § 2 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia

5.3.1.3.1.

Konieczność umorzenia postępowania

☐ art. 437 § 2 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia i umorzenia ze wskazaniem szczególnej podstawy prawnej umorzenia

5.3.1.4.1.

☐ art. 454 § 1 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia

0.15.3.2. Zapatrywania prawne i wskazania co do dalszego postępowania

0.15.4. Inne rozstrzygnięcia zawarte w wyroku

Punkt rozstrzygnięcia z wyroku

Przytoczyć okoliczności

6.  Koszty Procesu

Punkt rozstrzygnięcia z wyroku

Przytoczyć okoliczności

3

Na podstawie art. 627 kpk w zw z art. 634 kpk, zgodnie z zasadą odpowiedzialności za wynik procesu, obciążono oskarżonego wydatkami. Opłatę wymierzono oskarżonemu na podstawie art. 2 pkt 2 ustawy z dnia 23 czerwca 1973 r. o opłatach w sprawach karnych ( Dz. U. z 1983 r. Nr 49, poz. 223 z późn. zm.) Nie znaleziono z urzędu podstaw do zwolnienia oskarżonego z ponoszenia należności.

7.  PODPIS

0.11.3. Granice zaskarżenia

Kolejny numer załącznika

1

Podmiot wnoszący apelację

prokurator

Rozstrzygnięcie, brak rozstrzygnięcia albo ustalenie, którego dotyczy apelacja

orzeczenie o warunkowym umorzeniu postępowania

0.11.3.1. Kierunek i zakres zaskarżenia

☐ na korzyść

☒ na niekorzyść

☐ w całości

☒ w części

☐

co do winy

☐

co do kary

☒

co do środka karnego lub innego rozstrzygnięcia albo ustalenia

0.11.3.2. Podniesione zarzuty

Zaznaczyć zarzuty wskazane przez strony w apelacji

☐

art. 438 pkt 1 k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w zakresie kwalifikacji prawnej czynu przypisanego oskarżonemu

☐

art. 438 pkt 1a k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w innym wypadku niż wskazany
w art. 438 pkt 1 k.p.k., chyba że pomimo błędnej podstawy prawnej orzeczenie odpowiada prawu

☐

art. 438 pkt 2 k.p.k. – obraza przepisów postępowania, jeżeli mogła ona mieć wpływ na treść orzeczenia

☒

art. 438 pkt 3 k.p.k. – błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia,
jeżeli mógł on mieć wpływ na treść tego orzeczenia

☐

art. 438 pkt 4 k.p.k. – rażąca niewspółmierność kary, środka karnego, nawiązki lub niesłusznego zastosowania albo niezastosowania środka zabezpieczającego, przepadku lub innego środka

☐

art. 439 k.p.k.

☐

brak zarzutów

0.11.4. Wnioski

☒

uchylenie

☐

zmiana