Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 7 marca 2019 r.

Sąd Apelacyjny w Gdańsku - III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 7 marca 2019 r. w Gdańsku

sprawy L. L., M. L.

przeciwko Prezesowi Kasy Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego

o wysokość emerytury rolniczej

na skutek apelacji L. L., M. L.

od wyroku Sądu Okręgowego w Gdańsku VII Wydziału Pracy i Ubezpieczeń Społecznych z dnia 18 października 2017 r., sygn. akt VII U 3308/17

oddala apelację.

SSA Michał Bober SSA Daria Stanek SSA Zbigniew Merchel

Sygn. akt III AUa 87/18

UZASADNIENIE

Decyzjami z 15 kwietnia 2017 roku Prezes Kasy Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego Oddział (...) w G. ustalił nową wysokość emerytur rolniczych przysługujących ubezpieczonym - M. L. oraz L. L. ze wskazaniem, iż część uzupełniająca obu świadczeń ulega zawieszeniu w pełnej wysokości.

Każdy z ubezpieczonych złożył we własnym imieniu odwołanie od decyzji Prezesa Kasy Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego jego dotyczącej.

Pozwany w odpowiedzi na odwołania wniósł o ich oddalenie.

Zarządzeniem z dnia 19 czerwca 2017r. sprawy z odwania ubezpieczonego L. L. i M. L. zostały połączone do wspólnego rozpoznania i rozstrzygnięcia.

Wyrokiem z dnia 18 października 2017r. Sąd Okręgowy w Gdańsku oddalił oba odwołania.

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny sprawy:

Od 1 czerwca 1995 roku ubezpieczona M. L., urodzona (...), uzyskała prawo do renty inwalidzkiej rolniczej, przy czym od 1 lipca 1999 roku na stałe. Część uzupełniająca świadczenia podlegała zawieszeniu w 50% z powodu niezaprzestania prowadzenia działalności rolniczej, od 1 sierpnia 2002 roku w 100 %. Mocą decyzji Prezesa Kasy Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego z 03 stycznia 2014r. ubezpieczona jest uprawniona do emerytury rolniczej w wysokości dotychczas pobieranej renty z tytułu niezdolności do pracy wraz przysługującymi dodatkami.

L. L., urodzony (...), od 1 lipca 1998 roku pobierał rentę inwalidzką rolniczą, od 1 lipca 1999 roku przyznaną na stałe, przy czym część uzupełniająca podlegała zawieszeniu w 50% z powodu niezaprzestania prowadzenia działalności rolniczej. Od 15 grudnia 2011 roku ubezpieczony jest uprawniony do emerytury rolniczej, przyznanej decyzją Prezesa Kasy Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego z dnia 20 grudnia 2011r. w wysokości dotychczas pobieranej renty z tytułu niezdolności do pracy wraz przysługującymi dodatkami.

W związku z podwyższeniem kwoty emerytury podstawowej pozwany organ emerytalny decyzją z dnia 15 kwietnia 2017 roku na mocy art. 5,6,7 i 8 ustawy z dnia 2 grudnia 2016r. o zmianie ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu ubezpieczeń społecznych oraz niektórych innych ustaw ustalił ubezpieczonej M. L. od dnia 1 marca 2017 roku nową wysokość przyznanej jej emerytury rolniczej. Wskaźnik części składkowej świadczenia rentowego wynosił 0,22. Wskaźnik części uzupełniającej wynosi zaś 0,93 . Od dnia 01 marca 2017r. część składkowa emerytury wynosi 196,07 zł i wzrosła o kwotę 1,91 zł, a część uzupełniająca stanowi kwotę 828,87 zł i wzrosła o kwotę 8,09zł w stosunku do wartość świadczenia w części składkowej i uzupełniającej według stanu do dnia 28 lutego 2017r. Wysokość świadczenia po waloryzacji wyniosła kwotę 1024,94 zł, stanowiącej sumę części składkowej i części uzupełniającej ( 196,07 zł +828,87 zł ).

Z uwagi na zawieszenie 100% części uzupełniającej ubezpieczonej wypłacana jest jedynie emerytura w części składkowej, która jest wypłacana raz na kwartał.

W związku z podwyższeniem kwoty emerytury podstawowej pozwany organ emerytalny decyzją z dnia 15 kwietnia 2017 roku ustalił ubezpieczonemu L. L. od dnia 1 marca 2017 roku nową wysokość przyznanej mu emerytury rolnej. Wskaźnik części składkowej wynosi 0,23. Wskaźnik części uzupełniającej wynosi zaś 0,93 . Od dnia 01 marca 2017r. część składkowa emerytury wynosi 204,97 zł i wzrosła o kwotę 1,98 zł, a część uzupełniająca stanowi kwotę 828,80 zł i wzrosła o kwotę 8,02 zł - obie wartości w stosunku do wartości świadczenia w części składkowej i uzupełniającej według stanu do dnia 28 lutego 2017r. Wysokość świadczenia po waloryzacji wyniosła kwotę 1033,77 zł, stanowiącej sumę części składkowej i części uzupełniającej ( 204,97 zł +828,80 zł ).

Z uwagi na zawieszenie 100% części uzupełniającej ubezpieczonemu wypłacana jest jedynie emerytura w części składkowej, która jest wypłacana raz na kwartał.

Ubezpieczeni M. L. oraz L. L. są współwłaścicielami, na prawach małżeńskiej wspólności ustawowej, gospodarstwa rolnego o powierzchni 9,63 ha, co stanowi 1,55 ha przeliczeniowego, V i VI klasy gruntów. Uprawiają żyto, owies, ziemniaki na swoje potrzeby. Hodują drobny inwentarz. Nie sprzedają płodów rolnych. Mają traktor, pług, brony. Ubezpieczeni nie wydzierżawili gospodarstwa rolnego. Nie przekazali gospodarstwa dzieciom. Wraz z ubezpieczonymi w gospodarstwie zamieszkują dorosła córka oraz pełnoletni upośledzony umysłowo syn. Córka nie pracuje zawodowo poza gospodarstwem, zajmuje się pracą w gospodarstwie rodziców. W gospodarstwie pomaga najstarszy syn ubezpieczonych, który zajmuje się - pod kierownictwem ojca - pracami polowymi.

Ubezpieczeni opłacają podatek rolny. Od 24 maja 2004 roku L. L. figuruje w krajowym systemie ewidencji producentów pod numerem (...). Od 2004 roku jest beneficjentem płatności bezpośrednich z Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa i rokrocznie składa wnioski o przyznanie dopłat bezpośrednich do gruntów. We wnioskach ubezpieczony deklaruje prowadzenie działalności rolnej, a otrzymane środki przeznaczane są na nawozy i olej do traktora.

W prowadzonych przez Sąd Okręgowy w Gdańsku poprzednich sprawach pod sygn. akt VIII U733/13, VIII U 250/14, VIII U 882/14 I VIII U 1386/14 prawomocnie oddalono odwołania ubezpieczonych od decyzji ustalających tak waloryzację świadczeń, jak i odmawiających wypłaty części uzupełniającej świadczeń emerytalnych z powodu prowadzenia działalności rolniczej.

Stan faktyczny Sąd I instancji ustalił na podstawie dokumentów znajdujących się w aktach sprawy, w tym w aktach KRUS, aktach spraw o sygn. VIII U 733/13 i VIII U 1386/14 , VIII U 250/14 i VIII U 882/14 Sądu Okręgowego w Gdańsku. Dokumenty zawarte w aktach ubezpieczeniowych nie były kwestionowane przez strony, natomiast wyroki wraz uzasadnieniami mają status dokumentu urzędowego, czyli korzystają z domniemania autentyczności i zgodności z prawdą zgodnie z przepisem art. 244 k.p.c.

Ustalając stan faktyczny, Sąd I instancji oparł się na wynikach postępowania dowodowego, także wyjaśnień stron postępowania, w szczególności ubezpieczonych L. L. i M. L. oceniając ich zeznania jako wiarygodne jedynie w zakresie w jakim pozostały zgodne z pozostałym materiałem dowodowym zebranym w sprawie. Za niewiarygodne Sąd uznał wyjaśnienia odwołujących się, iż nie prowadzą działalności rolniczej.

Sąd I instancji zważył, co następuje:

Odwołania ubezpieczonych M. L. oraz L. L. jako niezasadne nie zasługiwały na uwzględnienie. Zaskarżone decyzje zostały wydane z urzędu w wykonaniu ustawowego obowiązku corocznej waloryzacji świadczeń emerytalnych przysługujących ubezpieczonym.

W ocenie Sądu Okręgowego przyjęty przez pozwany organ rentowy sposób waloryzacji świadczeń emerytalnych ubezpieczonych jest zgodny z przywołanymi przez pozwanego w zaskarżonych decyzjach przepisami ustawy z dnia 02 grudnia 2016r. o zmianie ustawy o emeryturach i rentach z FUS oraz niektórych innych ustaw ( Dz. U z 2017 poz. 2), tj. przepisami art. 5,6 7 i 8.

Dla porządku jedynie wskazać należy zgodnie z art. 5 op.cit.ustawy w 2017 r. waloryzacja od dnia 1 marca polegała na podwyższeniu kwoty świadczenia, w wysokości przysługującej w dniu 28 lutego 2017 r., wskaźnikiem waloryzacji ustalonym zgodnie z art. 87 ustawy z dnia 17 grudnia 1998r. o emeryturach i rentach z FUS, nie mniej niż o kwotę 10 zł. Waloryzacja podstawy wymiaru świadczenia z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych polega na pomnożeniu podstawy wymiaru świadczenia przez wskaźnik stanowiący iloraz zwaloryzowanej kwoty świadczenia z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych i kwoty tego świadczenia ustalonej na dzień poprzedzający termin waloryzacji. Do waloryzacji podstawy wymiaru świadczeń wypłacanych na podstawie ustaw, o których mowa w art. 6 ust. 1 pkt 2 i 3, przepis ust. 2 stosuje się odpowiednio.

Zgodnie zaś z art. 6. waloryzacji, o której mowa w art. 5, podlegają:

1 ) świadczenia z ubezpieczenia emerytalno-rentowego, o których mowa w art. 18 pkt 1-4 ustawy z dnia 20 grudnia 1990 r. o ubezpieczeniu społecznym rolników (Dz. U. z 2016 r. poz. 277 i 2043);

Zgodnie zaś z art. 7 wysokość świadczeń emerytalno-rentowych, o których mowa w art. 18 pkt 1-4 ustawy zmienianej w art. 3 i okresowej emerytury rolniczej, o której mowa w art. 6 ust. 1 pkt 10, zwaloryzowanych w 2017 r. zgodnie z art. 5 ust. 1, nie może być niższa niż 1000 zł.

2. Przepisu ust. 1 nie stosuje się do:

1) emerytury lub renty rolniczej z ubezpieczenia pobieranej w zbiegu z emeryturą lub rentą z innego ubezpieczenia społecznego, na podstawie przepisów ustawy zmienianej w art. 3, jeżeli suma tych świadczeń przekracza kwotę najniższej emerytury określonej w ustawie zmienianej w art. 1;

2) świadczeń, o których mowa w art. 19a i art. 26 ust. 3 ustawy zmienianej w art. 3;

3) świadczeń, których wypłata została zawieszona, stosownie do art. 28 lub art. 34 ustawy zmienianej w art. 3.

Art. 8. W 2017 r. w zakresie uregulowanym w art. 5 nie stosuje się:

1) art. 88 ustawy, o której mowa w art. 1;

2) art. 48a ustawy, o której mowa w art. 6 ust. 1 pkt 1;

3) art. 6 ustawy, o której mowa w art. 6 ust. 1 pkt 2;

4) art. 6 ustawy, o której mowa w art. 6 ust. 1 pkt 3.

Przenosząc powyższe na grunt przedmiotowej sprawy wskazać należy, że w ocenie Sądu I instancji, pozwany prawidłowo dokonał waloryzacji przysługujących ubezpieczonym świadczeń. Wysokość zwaloryzowanych świadczeń została ustalona według obowiązujących przepisów prawa, na podstawie prawidłowej kwoty stanowiącej emeryturę podstawową ( art. 48 ust. 1 i 2 w związku z art. art. 6 pkt 7 ustawy z dnia 20 grudnia 1990r. o ubezpieczeniu społecznym rolników – Dz. U. z 2016r. poz. 277 ze zm. ). Bezspornie wskaźnik części składkowej emerytury ubezpieczonego L. L. wynosi 0,23, a części uzupełniającej 0,93 emerytury podstawowej a ubezpieczonej M. L. odpowiednio – 0,22 i 0,93. Wysokość emerytury podstawowej to kwota 882,56 zł. Od dnia 1 marca 2017 r. część składkowa renty oraz część uzupełniająca zostały prawidłowo zwaloryzowane z uwzględnieniem faktu, iż mocą decyzji ustawodawcy wartość waloryzacji świadczeń emerytalno – rentowych nie mogła być niższa niż 10 zł. , przy czym z uwagi na wypłatę części składkowej faktycznie wypłacona kwota świadczenia uległa zwiększeniu tylko w części dotyczącej części składkowej .

Przypomnieć bowiem należy, że część uzupełniająca nie jest ubezpieczonym wypłacana z uwagi na jej zawieszenie z uwagi na prowadzenie działalności rolniczej. Powyższa kwestia była już przedmiotem rozstrzygnięcia tak tutejszego Sądu. Zarzuty ubezpieczonych do zaskarżonych decyzji o zaniżeniu świadczenia należy uznać za bezzasadne, albowiem w ocenie Sądu rozpoznającego przedmiotową sprawę ubezpieczeni nie zdołali skutecznie wykazać, iż nie prowadzą działalności rolniczej.

W myśl przepisu art. 28 ust. 1 ww. ustawy wypłata emerytury rolniczej z ubezpieczenia ulega częściowemu zawieszeniu na zasadach określonych w ust. 2-8, jeżeli emeryt lub rencista prowadzi działalność rolniczą.

Zawieszenie wypłaty dotyczy:

1)  części uzupełniającej emerytury rolniczej lub renty rolniczej z tytułu niezdolności do pracy,

2)  emerytury lub renty inwalidzkiej z ubezpieczenia społecznego rolników indywidualnych i członków ich rodzin w części równej 95 % emerytury podstawowej

- i obejmuje całość lub określony ułamek tej części świadczenia; ilekroć w ust. 3 i 5-7 jest mowa o zawieszeniu wypłaty w całości, w połowie albo w jednej czwartej - rozumie się odpowiednio zawieszenie wypłaty tej części świadczenia, jej połowy albo jednej czwartej. (ust. 2)

Wypłata ulega zawieszeniu w całości, jeżeli emeryt lub rencista nie zaprzestał prowadzenia działalności rolniczej, z zastrzeżeniem ust. 5-7 i 9-11 (ust. 3).

Uznaje się, że emeryt lub rencista zaprzestał prowadzenia działalności rolniczej, jeżeli ani on, ani jego małżonek nie jest właścicielem (współwłaścicielem) lub posiadaczem gospodarstwa rolnego w rozumieniu przepisów o podatku rolnym i nie prowadzi działu specjalnego, nie uwzględniając:

1)  gruntów wydzierżawionych, na podstawie umowy pisemnej zawartej co najmniej na 10 lat i zgłoszonej do ewidencji gruntów i budynków, osobie niebędącej:

a)  małżonkiem emeryta lub rencisty,

b)  jego zstępnym lub pasierbem,

c)  osobą pozostającą z emerytem lub rencistą we wspólnym gospodarstwie domowym,

d)  małżonkiem osoby, o której mowa w lit. b lub c;

2)  gruntów trwale wyłączonych z produkcji rolniczej na podstawie odrębnych przepisów, w tym zalesionych gruntów rolnych;

3)  gruntów i działów specjalnych należących do małżonka, z którym emeryt lub rencista zawarł związek małżeński po ustaleniu prawa do emerytury lub renty rolniczej z ubezpieczenia;

4)  własności (udziału we współwłasności) nieustalonej odpowiednimi dokumentami urzędowymi, jeżeli grunty będące przedmiotem tej własności (współwłasności) nie znajdują się w posiadaniu rolnika lub jego małżonka. (art. 28 ust. 4)

Ubezpieczeni M. L. i L. L. są uprawnieni do pobierania części składkowej świadczenia, natomiast w świetle art. 28 ust. 2 pkt 1 i ust. 3 część uzupełniająca świadczenia ulegała zawieszeniu, albowiem nie zaprzestali ubezpiecxzeni prowadzenia działalności rolniczej.

W cytowanym art. 28 ust. 4 ustawodawca wprowadził domniemanie polegające na uznaniu, iż emeryt lub rencista zaprzestał prowadzenia działalności rolniczej, jeżeli ani on, ani jego małżonek nie jest właścicielem (współwłaścicielem) lub posiadaczem gospodarstwa rolnego w rozumieniu przepisów o podatku rolnym i nie prowadzi działu specjalnego z wyłączeniem enumeratywnie wymienionych w tym przepisie gruntów rolnych.

W sprawie istotne znaczenia ma wykładania przepisu artykułu 28 ustawy o ubezpieczeniu społecznym rolników. Dokonując wykładni tego przepisu należy powołać się na interpretację tego przepisu dokonaną przez Sąd Najwyższy w uchwale z dnia 6 maja 2004 r., II UZP 5/06, OSNP 2004/22/389). Zgodnie z poglądem Sądu Najwyższego wypłata części uzupełniającej świadczenia rolnika, który będąc właścicielem gospodarstwa rolnego faktycznie nie prowadzi w nim działalności rolniczej w rozumieniu art. 6 pkt 3 ustawy o ubezpieczeniu rolników, nie ulega zawieszeniu na podstawie art. 28 ust. 1 i 3 w związku z ust. 4. W uzasadnieniu uchwały Sąd Najwyższy zwrócił uwagę, że współcześnie rolnik uzyskuje prawo do świadczeń bez konieczności wyzbycia się gospodarstwa rolnego. Z kolei definicja gospodarstwa rolnego nie zawiera żadnego elementu rzeczowego, a określenie rolnika ogranicza się wyłącznie do opisu wykonywanej działalności (przez gospodarstwo rolne rozumie się każde gospodarstwo służące prowadzeniu działalności rolniczej - art. 6 pkt 4 ustawy). Sąd Najwyższy wskazał również, że skoro rolnik uzyskuje prawo do świadczeń nie dlatego, że wyzbył się własności lub posiadania gospodarstwa, lecz dlatego, że z powodu wieku lub stanu zdrowia utracił zdolność do pracy w gospodarstwie rolnym, czyli możliwość jego prowadzenia, to wypłata świadczeń rolniczych nie może kolidować wyłącznie z utrzymywaniem się statusu ubezpieczonego rolnika, wynikającego z prowadzenia przez niego gospodarstwa. W dalszej części wskazał, że porównanie ustępów 1 i 4 art. 28 ustawy o ubezpieczeniu społecznym rolników nie może polegać na zestawianiu pojęcia "prowadzenie (kontynuowanie) działalności zarobkowej" z pojęciem "własności lub posiadania gruntu", gdyż są to pojęcia nieprzystawalne (por. uchwałę Sądu Najwyższego z dnia 30 sierpnia 2001 r., III ZP 11/01, OSNAPiUS 2002/1/18). Nadając im sens użyteczny dla rozpatrywanego zagadnienia, należy przyjąć, że właśnie z ich niespójności wynika wniosek, iż zawieszenie wypłaty świadczeń nie dotyczy osoby jedynie posiadającej majątek nieruchomy w postaci gospodarstwa rolnego, lecz tylko takiej, która gospodarstwo rolne prowadzi. Zdaniem Sądu Najwyższego, wyjaśnienia można także poszukiwać w odpowiedzi na pytanie, czy art. 28 ust. 4 ustawy o ubezpieczeniu społecznym rolników modyfikuje treść art. 28 ust. 1 tej ustawy, a przede wszystkim, czy definiuje pojęcie nieprowadzenia działalności rolniczej wyczerpująco, a więc czy pochłania wszystkie wypadki, w których ustawodawca uznaje, że działalność rolnicza nie jest prowadzona, czy też dopuszcza - poza tym uznaniem - inne jeszcze wypadki nieprowadzenia takiej działalności i uwzględnia je przy zawieszaniu prawa do świadczeń. Inaczej mówiąc, czy w jakimkolwiek innym wypadku niż zapisany w art. 28 ust. 4 ustawy o ubezpieczeniu społecznym rolników właściciel lub posiadacz gospodarstwa rolnego może, dla uniknięcia zawieszenia wypłaty świadczeń, wykazywać, że gospodarstwa nie prowadzi, czyli że po jego stronie nie dochodzi do realizacji przesłanki opisanej w art. 28 ust. 1 tej ustawy. Odpowiadając na te pytania, należy uwzględnić, że w art. 28 ust. 4 ustawy o ubezpieczeniu społecznym rolników nie uznaje się, iż emeryt lub rencista, który jest właścicielem gospodarstwa rolnego nie zaprzestał prowadzenia gospodarstwa rolnego. Przepis ten ma specyficzną konstrukcję, polegającą na postawieniu tezy ogólnej w formie negacji (nie prowadzi gospodarstwa rolnego) z jednoczesnym jej zaprzeczeniem w punktach 1-7. Zgodnie z logiką, wprowadzone w tych punktach wyjątki powinny odpowiadać tezie pozytywnej, tymczasem ich charakter jest różny; niektóre stanowią potwierdzenie tezy wyjściowej, inne jej przeczą.

Swoista i nietypowa konstrukcja art. 28 ust. 4 pkt 1-7 ustawy o ubezpieczeniu społecznym rolników doprowadziła Sąd Najwyższy do sformułowania wniosku, że ustawodawca przewidziane w nim przypadki prowadzenia gospodarstwa rolnego zmarginalizował z punktu widzenia zawieszalności wypłaty świadczeń i uznał, że mimo własności lub posiadania gruntów, działalność rolnicza nie jest prowadzona (por. wyrok z dnia 7 lutego 2002 r., II UKN 49/01, OSNP 2003/22/552). Zastosowana w tym wypadku technika legislacyjna sugeruje przyjęcie, że wyliczenie zawarte w punktach 1-7 służy wyłącznie ułatwieniom dowodowym. Rolnicy będący właścicielami gospodarstw wymienionych w art. 28 ust. 4 pkt 1-7 ustawy o ubezpieczeniu społecznym rolników nie muszą wykazywać, że nie prowadzą w nich działalności rolniczej; ten fakt uznaje sam ustawodawca.

Wskazać także należy, iż mając na względzie specyfikę postępowania w sprawach ubezpieczeń społecznych oraz fakt, iż w przedmiotowej sprawie pomiędzy ubezpieczonymi a organem ubezpieczeń społecznych powstał spór dotyczący prawa do części uzupełniającej emerytury – Sąd Okręgowy uznał, że przy rozstrzygnięciu niniejszej sprawy zasadnicze znaczenie winna znaleźć zasada wyrażona w art. 6 k.c., zastosowana odpowiednio w postępowaniu z zakresu ubezpieczeń społecznych. Sąd Okręgowy zważył, iż pomimo możliwości obalenia wprowadzonego przez ustawodawcę domniemania prowadzenia przez ubezpieczonych działalności rolniczej nie przedłożyli oni żadnych dowodów, które miałyby wykazać, iż w rzeczywistości działalności takiej nie prowadzą.

Z przeprowadzonego postępowania dowodowego wynika, iż ubezpieczeni M. L. i L. L. nie zaprzestali prowadzenia działalności rolniczej. Podczas przesłuchania stron oboje zeznali, iż ubezpieczony korzysta z pomocy syna i córki przy wykonywaniu prac polowych i przydomowych z uwagi na to, że sam nie ma siły do pracy w gospodarstwie, ale z efektów tych prac faktycznie korzysta. Z utrwalonego orzecznictwa sądowego wynika natomiast, iż prowadzenie działalności rolniczej to nie tylko sama praca własna w gospodarstwie, ale również organizacja pracy. Nie sposób dać wiarę ubezpieczonym, iż w całości nie biorą udziału w podejmowanych działaniach rolniczych przez syna i córkę. Z ich wiarygodnych wyjaśnień wynika wręcz coś przeciwnego, nadal czują się właścicielami i gospodarzami . Sami i we własnym imieniu występują z wnioskami do agencji o dopłaty, nie pozbyli się sprzętów i maszyn rolniczych, z których za ich pozwoleniem korzysta syn uprawiając ich ziemię, zamieszkują i utrzymują gospodarstwo rolne, nie wydzierżawili ziemi ani nie odstąpili dzieciom. Prowadzenie gospodarstwa na własne potrzeby, jak zeznali, nadal mieści się w kategorii pojęcia prowadzenie działalności rolnej. Mając na uwadze powyższe rozważania, nie sposób uznać, aby ubezpieczeni skutecznie obalili domniemanie wprowadzone przez ustawodawcę, a zatem przyjąć należało, iż w rzeczywistości prowadzą działalność rolniczą.

Biorąc pod uwagę fakt prowadzenia działalności rolniczej przez ubezpieczonych oraz treść cytowanego przepisu art. 28 ustawy o ubezpieczeniu społecznym rolników Sąd I instancji uznał zaskarżone decyzje za zgodne z prawem, wobec czego na podstawie art. 477 ¹⁴ § 1 k.p.c. oddalił odwołania ubezpieczonych jako bezzasadne.

Od powyższego wyroku apelację wywiedli oboje ubezpieczeni, wskazując w treści środka zaskarżenia na pokrzywdzenie wydanymi decyzjami oraz brak odniesienia się sądu okręgowego do treści ulotki Prezesa KRUS złożonej przez nich w sprawie, a z której zdaniem skarżących wynika prawo do wypłaty pełnej emerytury rolniczej obojga.

Sąd Apelacyjny zważył co następuje:

Apelacja ubezpieczonych nie podlegała uwzględnianiu, wobec jej bezzasadności. Analizując sporną kwestię Sąd Okręgowy w wyniku prawidłowo przeprowadzonego postępowania dowodowego ustalił wszystkie istotne dla rozstrzygnięcia sprawy okoliczności, które znajdowały odzwierciedlenie w całokształcie materiału dowodowego. Dokonanej
zaś przez ten Sąd ocenie tak zebranego materiału nie sposób przypisać cech dowolności wynikających z naruszenia zasad logiki, wiedzy i doświadczenia życiowego. W swych ustaleniach i wnioskach Sąd I instancji nie wykroczył poza ramy swobodnej oceny wiarygodności i mocy dowodów wynikającej z przepisu art. 233 k.p.c., nie popełnił też uchybień w zakresie zarówno ustalonych faktów, jak też ich kwalifikacji prawnej, które mogłyby uzasadnić ingerencję w treść zaskarżonego orzeczenia. Sąd Apelacyjny zaakceptował zatem w całości ustalenia faktyczne Sądu pierwszej instancji, traktując je
jak własne, nie widząc w związku z tym konieczności ich ponownego szczegółowego przytaczania (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 5 listopada 1998 r., I PKN 339/98, OSNP 1999, nr 24, poz. 776). Sąd odwoławczy w pełni podziela także ocenę prawną, jakiej dokonał Sąd pierwszej instancji, uznając ją za wyczerpującą, a tym samym nie ma potrzeby powtarzać w całości trafnego wywodu prawnego (por. wyroki Sądu Najwyższego z dnia 16 lutego
2006 r., IV CK 380/05, LEX nr 179977; z dnia 16 lutego 2005 r., IV CK 526/04, LEX nr 177281).

Zdaniem Sąd II instancji treść art. 28 ustawy rolnej nie pozostawia wątpliwości w zakresie wykładni przepisu, iż z prawa wypłaty świadczenia emerytalnego w pełnej wysokości może korzystać tylko ten rolnik, który zaprzestał prowadzenia działalności rolniczej, a tak nie jest w sytuacji faktycznej M. i L. L.. Są oni współwłaścicielami gospodarstwa rolnego, w którym zamieszkują z dwójką pełnoletnich dzieci, prowadząc tym samym wspólne gospodarstwo rodzinne. Uprawa ziemi oraz hodowla zwierząt na własne potrzeby nie wyłącza się spod rozumienia prawnego prowadzenia działalności rolniczej. Uprawa ziemi i bydła przynosi ubezpieczonym dochody na zaspokajanie własnych potrzeb. Orzecznictwo sadów powszechnych, jak i Sądu Najwyższego są w tym zakresie jednolite: wyrok SA w Białuymstoku z 5.10.1995r., III Aur 280/95, wyrok SA w Łodzi z 30.08.2016r. III AUa 1090/16, wyrok SA w Łodzi z dnia 10.07.2015r., III AUa 1283/14, wyrok SA w Białymstoku z dnia 25.03.2014r., III AUa 1476/13, wyrok SA w Lublinie z dnia 14.11.2013. III AUa 971/13., wyrok SA w Krakowie z dnia 17.10.2013r., III AUa 381/13 wyrok SO w Suwałkach, III U 412/13.

Trafnie Sąd Okręgowy skonstatował także o poczuciu L. L. jako właściciela gospodarstwa rolnego, skoro de facto corocznie od wielu lat uzyskuje dopłaty do gospodarstwa z Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa. Aczkolwiek wprost z pisma tejże agencji z dnia 28 lutego 2019r., pozyskanej przez sąd apelacyjny z urzędu w trybie art. 382 kpc wynika, iż takie dopłaty L. L. uzyskał w latach 2014-2017 i oczekuje na decyzję odnośnie wniosku za rok 2018, to są to jednolite płatności obszarowe, pomoc finansowa z tytułu wspierania gospodarowania na obszarach o niekorzystnych warunkach gospodarowania, są to także płatności do bydła. Zatem nie sposób uznać, iż działalności rolnicza nie jest prowadzona przez ubezpieczonych. Co prawda Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 26.11.2013. w sprawie III UK 170/12 wskazał na inny cel dopłat i brak domniemania prawnego prowadzenia gospodarstwa rolnego, to jednak w stanie faktycznym sprawy nie ma wątpliwości, iż M. i L. L. pozyskują przedmiotowe dopłaty właśnie po to, aby wspierać prowadzone przez siebie gospodarstwo rolne, ziemię V i VI klasy, a także wspierać hodowlę bydła.

Odnośnie zarzutu apelacyjnego, iż Prezes KRUS wskazał na prawo ubezpieczonych do wypłaty świadczeń w pełnej wysokości, to i ten zarzut ubezpieczonych jest niezasadny. Aczkolwiek faktycznie Sąd Okręgowy do tej okoliczności wskazywanej już na etapie postępowania przed sądem I instancji nie odniósł się w swoim pisemnym uzasadnieniu, to jednak okoliczność ta nie wpływa na ocenę istoty sprawy. Pouczenie na ulotce dotyczy regulacji normy prawnej art. 28 ust.11 ustawy rolnej. W przypadku, gdy emeryt uprawniony do emerytury z art. 19 ust.1 ustawy prowadzi działalność rolniczą z małżonkiem podlegającym ubezpieczeniu emerytalno - rentowemu z mocy ustawy wypłata nie ulega zawieszeniu. Ta dyspozycja prawna nie może być jednakże zastosowana w przypadku ubezpieczonych, albowiem oboje posiadając emerytury rolnicze, prowadząc działalność rolniczą nie mają małżonka, który podlega z mocy ustawy ubezpieczeniu społecznemu. Oboje bowiem są emerytami, a zatem nie podlegają już ubezpieczeniu emerytalno-rentowemu z ustawy - art. 7 i 16 ustawy rolnej. Zatem błędnie twierdzą skarżący, jakoby sąd błędnie nie zastosował w ich sprawie przywołanej normy prawnej, ubezpieczeni czytają tylko fragment przepisu, pomijając jego drugą, istotną część.

Reasumując, apelacja M. i L. L., jako bezzasadna podlegała oddaleniu na mocy art. 385 kpc., o czym Sąd Apelacyjny orzekł, jak w sentencji wyroku.

SSA Daria Stanek SSA Zbigniew Merchel SSA Michał Bober