Pełny tekst orzeczenia

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 9 sierpnia 2018 roku Zakład Ubezpieczeń Społecznych I Oddział
w Ł. na podstawie art. 138 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach
z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz.U z 2018 r poz 1270 ze zm) zobowiązał K. G. do zwrotu nienależnie pobranych świadczeń z tytułu emerytury za okres od dnia 20 października 2017 roku do dnia 31 sierpnia 2018 roku w łącznej kwocie 8.417,74 zł.

/decyzja - k. 48 akt ZUS/

W dniu 31 sierpnia 2018 roku wnioskodawczyni K. G. reprezentowana przez profesjonalnego pełnomocnika złożyła odwołanie od powyższej decyzji, zaskarżając ją w całości. Zaskarżonej decyzji zarzuciła:

1. naruszenie przepisów prawa materialnego, a to:

a. art. 138 ustawy z dnia 17 grudnia 1998r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, poprzez jego zastosowanie wobec Skarżącej, mimo:

- braku spełnienia przesłanek do żądania zwrotu nienależnie pobranego świadczenia, określonych w ust. 2 pkt od 1 do 2 w/w przepisu, których konkretnego wskazania organ jednocześnie zaniechał;

- zaniechaniu pouczenia Skarżącej o braku prawa do podwyższenia ustalonej decyzją z dnia 25 października 2017r. emerytury w kwocie zaliczkowej do kwoty najniższej emerytury, o której mowa w art. 85 ust. 2 ustawy o emeryturach i rentach z FUS w przypadku zbiegu prawa do emerytury z FUS z prawem do emerytury rolniczej (art. 87 ust. 5a ustawy emerytalnej), określonej w przepisach o ubezpieczeniu społecznym rolników, w konsekwencji czego brak jest podstaw do żądania zwrotu nienależnie pobranego świadczenia z ubezpieczeń społecznych w zakresie pobranej przez Skarżącą kwoty, o jaką powiększana była emerytura zaliczkowa Skarżącej w okresie od 20.10.2017r. do 31.08.2018r.;

- nieprawidłowego wyliczenia przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych bez winy Skarżącej emerytury w kwocie zaliczkowej, wynikającej z decyzji z dnia 25 października 2017r., w zakresie w jakim organ emerytalno-rentowy w sposób błędny dokonał zwiększenia przedmiotowej emerytury w kwocie zaliczkowej o kwotę 276,48 zł z tytułu opłacania składek na ubezpieczenie społeczne rolników za okres 24 lat, 9 m-cy, 0 dni, w sytuacji gdy wobec posiadania przez Skarżącą ponad 25-cio letniego okresu ubezpieczenia społecznego rolników, wydając decyzję z dnia 25 października 2017r. ZUS winien w myśl art. 26a ust. 3 ustawy o emeryturach i rentach z FUS zaniechać przedmiotowego zwiększenia, za który to błąd organu, niepouczona o treści art. 26a ust. 3 Skarżąca nie może ponosić obecnie odpowiedzialności,

2. błędne wyliczenie wysokości nienależnie pobranego świadczenia do zwrotu przez Skarżącą w okresie od 20 października 20 17r. do dnia 31 sierpnia 20 18r., w sytuacji

gdy decyzją ostateczną o przyznaniu emerytury z dnia 08 sierpnia 2018r. nr (...) Zakład Ubezpieczeń Społecznych przyznał ostatecznie Skarżącej emeryturę z FUS w wysokości do wypłaty równej 209,37 zł, w związku z czym nawet przy założeniu zasadności żądania od Skarżącej zwrotu nienależnie pobranego świadczenia w kwocie odpowiadającej dokonanego decyzją o przyznaniu emerytury zaliczkowej z dnia 25 października 2017r. zwiększenia w trybie art. 26a ustawy emerytalnej (zwiększenie z tytułu opłacania składek na ubezpieczenie społeczne rolników) jak i podwyższenia tego świadczenia do kwoty emerytury minimalnej w trybie art. 87 ustawy emerytalnej, żądanie obecnie zwrotu kwoty 8.417,74 zł za okres od 20.10.2017r. do 31.08.2018r. stanowi kwotę

zawyżoną.

Mając na uwadze powyższe odwołujący wniósł o zmianę zaskarżonej decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych, I Oddział w Ł. w całości poprzez ustalenie, że K. G. nie pobrała nienależnie świadczenia za okres od 20 października 2017r. do 31 sierpnia 2018r. i nie jest zobowiązana do zwrotu nienależnie pobranych świadczeń z ubezpieczeń społecznych za okres od 20 października 2017r. do 31 sierpnia 2018r. w kwocie 8.417,74 zł.

/ odwołanie k. 3-8/

W odpowiedzi na odwołanie organ rentowy wniósł o jego oddalenie podtrzymując argumentację podniesioną w zaskarżonej decyzji.

/ odpowiedz na odwołanie k. 25-25v./

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

W dniu 28.09.2017r. K. G. (ur. (...)) złożyła wniosek o ustalenie prawa do emerytury.

/ wniosek k. 1-6 akt ZUS/.

W chwili gdy składała wniosek wnioskodawczyni informowała, iż równocześnie występuje o emeryturę rolniczą. Zarówno w KRUS jak i ZUS przedłożyła te same dokumenty. W ZUS otrzymała zapewnienie, iż wszelkie kwestie będą konsultowane z KRUS.

/ zeznania wnioskodawczyni protokół z rozprawy z dnia 29 listopada 2019 r. 00:12:59 -00:14: 55 w związku z informacyjnymi wyjaśnieniami 00:05:23 -00;12:16/

Decyzją z dnia 25.10.2017r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych przyznał wnioskodawczyni zaliczkę na poczet przysługującej emerytury od 20.10.2017r., tj. od osiągnięcia wieku emerytalnego. Wysokość świadczenia wyniosła 201,41 zł.

Przy ustalaniu wysokości świadczenia uwzględniono:

- zwiększenie z tytułu opłacania składek na ubezpieczenie społeczne rolników za okres 24 lat, 9 miesięcy, w kwocie 276,48 zł.

Łączna wysokość emerytury wyniosła 477,89 zł, w związku z powyższym została podniesiona do kwoty 1.000,00 zł, od 01.03.2018r. 1.029,80 zł.

/ decyzja zaliczkowa k. 23- 26 akt ZUS/

W ww decyzji zawarte jest pouczenie (punkt IX), iż osobie, której świadczenie podlegało zwiększeniu za okres opłacania składek na Fundusz Emerytalny (...) i/lub Fundusz Ubezpieczenia Społecznego (...) i/lub ubezpieczenie emerytalno-rentowe rolników, zwiększenie to nie przysługuje w przypadku ustalenia prawa do emerytury na podstawie przepisów o ubezpieczeniu społecznym rolników. W takim przypadku emerytura z FUS przysługuje bez kwoty zwiększenia. Emeryt ma obowiązek powiadomić organ rentowy o nabyciu prawa do emerytury na podstawie przepisów o ubezpieczeniu społecznym rolników.

/ decyzja zaliczkowa pouczenie punkt IX k. 23- 26 akt ZUS/

Wnioskodawczyni nie czytała pouczeń znajdujących się pod decyzją.

/zeznania wnioskodawczyni protokół z rozprawy z dnia 29 listopada 2019 r. 00:12:59 -00:14: 55 w związku z informacyjnymi wyjaśnieniami 00:05:23 -00;12:16/

Nikt w ZUS nie informował wnioskodawczyni, że jeśli otrzyma emeryturę z KRUS to nie będzie przysługiwało jej podwyższenie emerytury z ZUS do emerytury minimalnej, podobnie jak nikt nie wyjaśniał dlaczego zaliczono jej tylko 24 lata z blisko 34 lat ubezpieczenia rolniczego.

/ zeznania wnioskodawczyni protokół z rozprawy z dnia 29 listopada 2019 r. 00:12:59 -00:14: 55 w związku z informacyjnymi wyjaśnieniami 00:05:23 -00;12:16/

Decyzją z dnia 20.10.2017r. Prezes Kasy Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego przyznał K. G. prawo do emerytury rolniczej od 20.10.2017 r. w kwocie 944,21 zł miesięcznie. Przy ustalaniu prawa i wysokości ww. świadczenia zaliczono okresy pracy w gospodarstwie rolnym oraz opłacania składek na ubezpieczenie społeczne rolników.

/ decyzja k. 13-17/

KRUS zaliczył wnioskodawczyni wszystkie okresy podlegania ubezpieczeniom.

/ zeznania wnioskodawczyni protokół z rozprawy z dnia 29 listopada 2019 r. 00:12:59 -00:14: 55 w związku z informacyjnymi wyjaśnieniami 00:05:23 -00;12:16/

O wydaniu przedmiotowej decyzji KRUS poinformował Zakład Ubezpieczeń społecznych pismem z dnia 5.12.2017 ( data wpływu do ZUS)

/ pismo k. 33 akt ZUS/

Wnioskodawczyni nie poinformowała Zakładu Ubezpieczeń Społecznych o tym że przyznano jej emeryturę rolniczą.

/ zeznania wnioskodawczyni protokół z rozprawy z dnia 29 listopada 2019 r. 00:12:59 -00:14: 55 w związku z informacyjnymi wyjaśnieniami 00:05:23 -00;12:16/

Decyzją ostateczną z dnia 08.08.2018r. przyznano wnioskodawczyni emeryturę w kwocie 203,31 zł od 20.10.2017r., od 01.03.2018 r.- 209,37 zł. Emerytury nie podwyższono do najniższej emerytury ponieważ wnioskodawczyni nie udowodniła łącznie 20 lat okresów składkowych i nieskładkowych. W decyzji wyłączony został okres opłacania składek na ubezpieczenie społeczne rolników ponieważ wnioskodawczyni nabyła prawo do emerytury rolniczej od 20.10.2017r.

/ decyzja k. 38-41/

ZUS wypłacił wnioskodawczyni tytułem emerytury za sporny okres od 20.10.2017r. do 31.08.2018r. łącznie kwotę 9.160,50 zł netto.

/ potwierdzenia przelewów k. 18-23/

Na dochodzoną przez ZUS kwotę nadpłaty brutto 8.417,74 zł składają się;

- zwiększenie z uwagi na opłacanie składek na ubezpieczenie społeczne rolników - 2.901,20 zł,

- wyrównanie emerytury do kwoty najniższej emerytury – 5.516, 54 zł.

/ pismo ZUS k. 53/

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Odwołanie jedynie częściowo zasługuje na uwzględnienie.

Na wstępie podnieść należy, iż zgodnie z art. 85 ust. 2 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń społecznych ( Dz. U. 2020 poz 53) kwota najniższej emerytury, z zastrzeżeniem art. 24a ust. 6, art. 54, art. 54a ust. 2 i art. 87, oraz renty rodzinnej wynosi 1.200,00 zł miesięcznie. W okresie za który organ dochodzi zwrotu świadczeń, kwota najniższej emerytury wynosiła 1.000 zł.

W myśl art. 87 ust. 1 ww. ustawy przypadku gdy emerytura przysługująca z Funduszu określona w art. 26, łącznie z okresową emeryturą kapitałową, albo emerytura przysługująca z Funduszu określona w art. 26, jest niższa niż kwota, o której mowa w art. 85 ust. 2 i 3, emeryturę przysługującą z Funduszu, w tym emeryturę ustaloną ze zwiększeniem, o którym mowa w art. 26a, podwyższa się w taki sposób, aby suma tych świadczeń nie była niższa od tej kwoty, o ile ubezpieczony:

1) mężczyzna - osiągnął wiek emerytalny wynoszący 65 lat i ma okres składkowy i nieskładkowy wynoszący co najmniej 25 lat,

2) kobieta - osiągnęła wiek emerytalny wynoszący 60 lat i ma okres składkowy i nieskładkowy wynoszący co najmniej 20 lat

- z uwzględnieniem ust. 3-7. Przepis art. 5 ust. 2 stosuje się odpowiednio.

W myśl art. 87 ust. 5a pkt. 2 ustawy prawo do podwyższenia, o którym mowa w ust. 1, nie przysługuje w razie zbiegu prawa do emerytury z Funduszu z prawem do: emerytury rolniczej określonej w przepisach o ubezpieczeniu społecznym rolników.

Z kolei w myśl art. 26 a ustawy wysokość emerytury ustalonej zgodnie z art. 26 ulega zwiększeniu za okresy opłacania składek na Fundusz Emerytalny (...), Fundusz Ubezpieczenia Społecznego (...) i ubezpieczenie emerytalno-rentowe, o których mowa w przepisach o ubezpieczeniu społecznym rolników. Zwiększenie to ustala się według zasad wymiaru części składkowej emerytury rolniczej przewidzianych w przepisach o ubezpieczeniu społecznym rolników na podstawie zaświadczenia Kasy Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego o okresach opłacania składek. (ust. 1). Zwiększenie, o którym mowa w ust. 1, nie przysługuje osobie mającej ustalone prawo do emerytury na podstawie przepisów o ubezpieczeniu społecznym rolników. (ust. 2). Zwiększenie, o którym mowa w ust. 1, przyznaje się ubezpieczonemu, który legitymuje się okresami, o których mowa w art. 10 ust. 1 pkt 1, krótszymi niż 25 lat. (ust. 3). Emeryturę, o której mowa w ust. 1, wypłaca się z Funduszu, z tym że koszty tej emerytury w części odpowiadającej zwiększeniu o część składkową w wysokości obliczonej zgodnie z ust. 1 podlegają refundacji z funduszu emerytalno-rentowego określonego w przepisach o ubezpieczeniu społecznym rolników.

Stan faktyczny sprawy nie jest sporny i wynika z niego jednoznacznie, że w okresie od 20.10.2017r. do 31.08.2018r. organ rentowy wypłacił wnioskodawczyni świadczenie emerytalne wraz z zwiększeniem z tytułu opłacania składek na ubezpieczenie społeczne rolników podwyższając jednocześnie to świadczenie do kwoty emerytury najniższej. Poza sporem pozostaje też, iż wnioskodawczyni decyzją Prezesa Kasy Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego z dnia 10.11.2017 r. przyznano prawo do emerytury rolniczej od 20.10.2017 r. Otwartym jednak pozostaje pytanie czy w tym stanie rzeczy wypłacone wnioskodawczyni świadczenie było świadczeniem nienależnym i tym samym czy zobligowana jest ona do jego zwrotu.

Zgodnie z dyspozycją art. 138 ust. 1 ustawy emerytalnej, osoba, która nienależnie pobrała świadczenia, jest obowiązana do ich zwrotu.

Definicję nienależnie pobranych świadczeń zawiera ust. 2 tego przepisu, stanowiąc, iż są to:

1) świadczenia wypłacone mimo zaistnienia okoliczności powodujących ustanie lub zawieszenie prawa do świadczeń albo wstrzymanie wypłaty świadczeń w całości lub w części, jeżeli osoba pobierająca świadczenia była pouczona o braku prawa do ich pobierania;

2) świadczenia przyznane lub wypłacone na podstawie fałszywych zeznań lub dokumentów albo w innych przypadkach świadomego wprowadzenia w błąd przez osobę pobierającą świadczenia.

Zgodnie z treścią ust. 4 art. 138 ustawy emerytalnej, nie można żądać zwrotu kwot nienależnie pobranych świadczeń za okres dłuższy niż 12 miesięcy, jeżeli osoba pobierająca świadczenia zawiadomiła organ rentowy o zajściu okoliczności powodujących ustanie lub zawieszenie prawa do świadczeń albo wstrzymanie wypłaty świadczeń w całości lub w części, a mimo to świadczenia były jej nadal wypłacane, w pozostałych zaś wypadkach - za okres dłuższy niż 3 lata, z zastrzeżeniem ust. 5.

Z art. 139 ust. 1 pkt 2 ustawy emerytalnej wynika, że ze świadczeń pieniężnych określonych w ustawie - po odliczeniu składki na ubezpieczenie zdrowotne oraz zaliczki i innych należności z tytułu podatku dochodowego od osób fizycznych - podlegają potrąceniu, z uwzględnieniem art. 141, następujące należności kwoty nienależnie pobranych emerytur, rent i innych świadczeń z tytułu:

a) zaopatrzenia emerytalnego oraz ubezpieczenia społecznego za okres przed dniem wejścia w życie ustawy,

b) ubezpieczeń społecznych, o których mowa w ustawie o systemie ubezpieczeń społecznych, wraz z odsetkami za zwłokę w ich spłacie,

c) zaopatrzenia określonego w odrębnych przepisach.

Wskazać należy, że w orzecznictwie Sądu Najwyższego wyrażono ugruntowany obecnie pogląd, że nienależnie pobrane świadczenie w rozumieniu art. 138 ust. 2 pkt 1 i 2 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, to świadczenie wypłacane mimo zaistnienia okoliczności powodujących ustanie lub zawieszenie prawa do świadczenia na skutek okoliczności leżących po stronie ubezpieczonego. Tym samym nie można przyjąć, aby doszło do nienależnego pobrania świadczenia, jeżeli jego wypłata (mimo zaistnienia wskazanych okoliczności) nastąpiła z przyczyn niezależnych od ubezpieczonego. Mogą to być zarówno przyczyny leżące po stronie organu rentowego (błąd) lub niezależne od tego organu. W prawie ubezpieczeń społecznych „świadczenie nienależnie pobrane”, to zatem nie tylko „świadczenie nienależne” (obiektywnie, np. wypłacane bez podstawy prawnej) ale także „nienależnie pobrane” a więc pobrane przez osobę, której przypisać można określone cechy dotyczące stanu świadomości (woli) lub określone działania (zaniechania). Przyjmuje się, że obowiązek zwrotu obciąża tylko tego, kto przyjął świadczenie w złej wierze, wiedząc, że mu się nie należy. Dotyczy to zarówno osoby, która została pouczona o okolicznościach w jakich nie powinna pobierać świadczeń, jak też tej osoby, która uzyskała świadczenia na podstawie przedstawionych nieprawdziwych dokumentów lub zeznań albo w wypadkach innego świadomego wprowadzenia w błąd organu rentowego. /III AUa 416/19 - wyrok SA Lublin z dnia 23-01-2020/

Sąd Najwyższy podkreślił, że na podstawie art. 138 ust. 2 pkt 1 ustawy o emeryturach i rentach można żądać zwrotu świadczenia, jeżeli osoba pobierająca była pouczona o braku prawa do ich pobierania. Pouczenie musi być należyte, czyli wyczerpujące i wyraźnie wskazujące okoliczności w jakich dochodzi do nienależnego pobrania świadczenia, dokonane w taki sposób, aby było zrozumiałe dla osoby, do której było skierowane. Pouczenie nie może być abstrakcyjne, obciążone brakiem konkretności (por. wyrok Sądu Najwyższego z 17 listopada 1998 roku w sprawie o sygn. akt II URN 46/95, OSNP 1996/12/174, lex numer 23750 i z dnia 17 lutego 2005 roku w sprawie o sygn. akt II UK 440/03, OSNP 2005/18/291, lex numer 155203). Warunkiem uznania świadczenia za nienależnie pobrane jest pouczenie o okolicznościach, których wystąpienie w czasie pobierania świadczenia powoduje jego utratę (w całości lub w części). Pouczenie o takich okolicznościach nie może odnosić się indywidualnie do pobierającego świadczenie, gdyż nie da się przewidzieć, które z różnorodnych okoliczności wystąpią u konkretnego świadczeniobiorcy. W tym sensie wystarczające jest przytoczenie przepisów określających te okoliczności. Jednakże pouczenie musi być na tyle zrozumiałe, aby pobierający świadczenie mógł je odnieść do własnej sytuacji. Ponieważ pouczenie dotyczy zmian w stanie faktycznym i prawnym w stosunku do stanu istniejącego w dacie przyznania świadczenia, pobierający świadczenie musi mieć możność skonfrontowania zmian, jakie zaszły w jego przypadku, z treścią pouczenia (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 10 czerwca 2008 roku w sprawie o sygn. akt I UK 394/07, lex numer 494135).

Jeśli organ rentowy zaniechał pouczenia osoby pobierającej świadczenie o okolicznościach powodujących ustanie prawa do świadczenia, to nienależne świadczenie traci przymiot świadczenia nienależnie pobranego i tym samym powoduje zwolnienie osoby bezpodstawnie pobierającej świadczenia z obowiązku ich zwrotu. Obowiązek taki, na podstawie art. 138 ust. 1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, istnieje bowiem tylko w stosunku do osób, które nienależnie pobrały świadczenia, a nie wobec osób, które pobrały nienależne świadczenia. /III AUa 525/19 - wyrok SA Lublin z dnia 30-10-2019/

Sąd Okręgowy po analizie akt rentowych odwołującej, stwierdził, że organ rentowy na odwrocie decyzji przyznającej jej emeryturę zaliczkowo w pkt. IX zawarł pouczenie, iż osobie, której świadczenie podlegało zwiększeniu za okres opłacania składek na Fundusz Emerytalny (...) i/lub Fundusz Ubezpieczenia Społecznego (...) i/lub ubezpieczenie emerytalno-rentowe rolników, zwiększenie to nie przysługuje w przypadku ustalenia prawa do emerytury na podstawie przepisów o ubezpieczeniu społecznym rolników. W takim przypadku emerytura z FUS przysługuje bez kwoty zwiększenia. Emeryt ma obowiązek powiadomić organ rentowy o nabyciu prawa do emerytury na podstawie przepisów o ubezpieczeniu społecznym rolników.

W ocenie Sądu pouczenie to nie budzi żadnych wątpliwości co do jego treści. Wnioskodawczyni niewątpliwie mała możliwość zapoznania się z tym pouczeniem z uprawnienia tego jednak z niewiadomych względów nie skorzystała, tym samym obciążają ją ujemne skutki procesowe w tym zakresie. Osoba, której umożliwiono zapoznanie się ze stosowną informacją (pouczeniem) nie może bowiem zasłaniać się tym, że faktycznie nie zapoznała się z jego treścią. Nieprzeczytanie prawidłowego pouczenia nie zwalnia z obowiązku zwrotu nienależnego świadczenia. /III AUa 173/18 - wyrok SA Szczecin z dnia 23-10-2018/. W przedmiarowej sprawie należy zatem przyjąć, iż ubezpieczona przyjmując świadczenie Emerytalne z FUS ze zwiększeniem z uwagi na opłacanie składek na ubezpieczenie społeczne rolników pobrała świadczenia nienależne, została bowiem stosownie pouczana w tym przedmiocie a jednak z chwilą przyznania prawa do emerytury rolniczej, która obiektywnie powodowała utratę prawa do świadczeń, nie powiadomiła o tym organu rentowego i przyjmowała wskazane świadczenie.

Jednocześnie w ocenie Sądu w treści kierowanego do wnioskodawczyni pisma przyznającego jej prawo do emerytury zaliczkowo trudno dopatrzeć się jakichkolwiek precyzyjnych konkretnych i jasnych pouczeń w przedmiocie braku prawa do podwyższenia emerytury do kwoty emerytury najniższej w przypadku zbiegu prawa do emerytury z FUS z prawem do emerytury rolniczej. Wnioskodawczyni wskazano bowiem wyłącznie, iż w celu ustalenia czy zachodzą okoliczności powodujące zawieszenie prawa do emerytury lub wstrzymujące prawo lub zmniejszenie jej wysokości emeryt ma powiadomić o pobieraniu emerytury lub renty z innego tytułu lub przyznanej przez inny organ (pkt VII pouczenia), oraz że w przypadku podwyższenia emerytury do kwoty najniższej emerytury należy powiadomić organ rentowy o miesięcznej kwocie osiąganego przychodu z tytułu działalności podlegającej obowiązkowi ubezpieczeń społecznych lub z tytułu służby w tym przychodu osiąganego za granicą. Podwyższenie emerytury z FUS do kwoty najniższej emerytury nie przysługuje w przypadku osiągania przychodu w wysokości przekraczającej kwotę podwyższenia. (pkt VIII pouczenia).

Powyższe w ocenie Sądu nie może być utożsamiane z pouczeniem, zawierającym informację o obowiązujących w dniu pouczania zasadach zawieszalności czy ustania prawa do świadczeń. Przy czym Sąd ma na uwadze, iż celem pouczenia, o którym mowa nie jest wyczerpujące wyjaśnienie sytuacji prawnej i faktycznej, lecz pouczenie o konsekwencjach prawnych niezastosowania się emeryta do dyspozycji normy prawnej. Niemniej jednak z treści kierowanych do wnioskodawczyni pouczeń trudno wywodzić skutkach o jakich mowa w art. 87 ust. 5a pkt. 2. Natomiast zwiększenia świadczenia o którym mowa w pkt. IX pouczenia tj. zwiększeniu za okres opłacania składek na Fundusz Emerytalny (...) i/lub Fundusz Ubezpieczenia Społecznego (...) i/lub ubezpieczenie emerytalno-rentowe rolników, nie sposób utożsamiać abstrakcyjnie jak robi to organ rentowy, z wszelkimi innymi możliwymi zwiększeniami. Tym samym w ocenie Sądu pouczenia organu rentowego w tym przedmiocie zwarte w kierowanych do skarżącej decyzjach nie są wystarczająco precyzyjne i jasne, stąd należy je ocenić jako nie spełniające warunków, od których uzależniona jest możliwość żądania zwrotu świadczenia. Wnioskodawczyni nie miała prawa do zwiększenia emerytury do poziomu emerytury najniższej w związku z przyznaniem prawa do emerytury rolniczej, jednakże pobierała je nie mając tego świadomości wobec braku precyzyjnego pouczenia ze strony ZUS w tym przedmiocie.

Reasumując Sąd doszedł do przekonania, iż w zakresie żądania zwrotu świadczenia w przedmiocie wyrównania emerytury do kwoty najniższej emerytury tj. do kwoty 5.516,54 zł z uwagi na brak stosowanego pouczenia wnioskodawczyni o braku prawa do ich pobierania zaskarżona decyzja jest nieprawidłowa, zaś co do żądania zwrotu zwiększenia z uwagi na opłacenie składek na ubezpieczenie społeczne rolników tj. do kwoty 2.901,20 odpowiada prawu. Wnioskodawczyni w tej części pobrała świadczenia nienależnie ewidentnie bowiem zostały jej one wypłacone mimo zaistnienia okoliczności powodujących ustanie prawa do świadczeń – wnioskodawczyni przyznano emeryturę rolniczą, a wnioskodawczyni w decyzji zaliczkowo przyznającej jej prawo do emerytury była pouczona o braku prawa do ich pobierania.

Przy tym dochodząc do powyższych wniosków, wbrew zarzutom odwołującej, Sąd nie dopatrzył się przesłanek pozwalających na uznanie, iż ZUS nieprawidłowo wyliczył dochodzone świadczenia, gdyż te nie odpowiadają kwotom wypłaconym wnioskodawczyni.

Odnosząc się do powyższego wskazać należy, iż przelewy dokonane przez ZUS na rzecz odwołującej obejmują kwoty świadczeń netto. Tymczasem choć z treści art. 138 ust. 1 i 2 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych nie wynika, czy zwrot nienależnie pobranych świadczeń powinien nastąpić w wysokości "brutto", czy też "netto", to przy wykładni tych przepisów należy uwzględnić tę okoliczność, że celem art. 138 powołanej ustawy jest ochrona Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, dlatego też zwrot nienależnie pobranego świadczenia powinien obejmować wysokość kwoty, o jaką Fundusz ten został bezpodstawnie uszczuplony. Nienależnie pobrane świadczenie podlegające zwrotowi obejmuje zatem kwotę "brutto", czyli kwotę świadczenia faktycznie wypłaconego osobie pobierającej świadczenie, zwiększoną o kwotę podatku dochodowego od osób fizycznych odprowadzaną przez organ rentowy na rzecz organu podatkowego oraz o składkę na ubezpieczenie zdrowotne, jeżeli została potrącona. Nie dotyczy to tylko osób, które pobrały nienależnie świadczenie na podstawie art. 138 ust. 3 ustawy o emeryturach i rentach z FUS. /III AUa 1734/16 - wyrok SA Kraków z dnia 15-05-2019/. Tym samym żądanie organu rentowego zwrotu dochodzonych kwot brutto nie może być kwestionowane.

Wobec powyższego Sąd Okręgowy, działając na podstawie art. 477 ¹⁴ § 2 k.p.c., zmienił zaskarżoną decyzję w ten sposób, iż nie zobowiązał K. G. do zwrotu świadczenia pobranego za okres od 20.10.2017 r. do 31.08.2018 r. w kwocie 5.516,54 zł i zgodnie art. 477 ¹⁴ § 1 k.p.c., oddalił odwołanie wnioskodawczyni w pozostałej części, uznając je za bezzasadne.

ZARZĄDZENIE

Odpis wyroku z uzasadnieniem doręczyć pełnomocnikom stron w tym pełnomocnikowi ZUS z aktami rentowymi.

1 X 2020 roku.

J.L.