Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 15 czerwca 2020 r.

Sąd Okręgowy - Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Legnicy

w składzie:

Przewodniczący: sędzia Regina Stępień

Protokolant: star. sekr. sądowy Ewelina Trzeciak

po rozpoznaniu w dniu 15 czerwca 2020 r. w Legnicy

sprawy z wniosku I. S.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w L.

o ustalenie podlegania ubezpieczeniom

na skutek odwołania I. S.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w L.

z dnia 27 maja 2019 r.

znak (...)

I.  zmienia decyzję Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w L. z dnia 27 maja 2019 r. znak (...) w ten sposób, że ustala, iż I. S. podlega obowiązkowym ubezpieczeniom: emerytalnemu, rentowemu i wypadkowemu jako osoba prowadząca pozarolniczą działalność gospodarczą w okresie od 3 czerwca 2013 roku do 30 kwietnia 2015 roku oraz od 25 lutego 2016 roku do 17 sierpnia 2016 roku oraz dobrowolnemu ubezpieczeniu chorobowemu od 27 czerwca 2013 roku do 31 grudnia 2013 roku, od 05 marca 2015 roku do 30 kwietnia 2015 roku oraz od 25 lutego 2016 roku do 17 sierpnia 2016 roku,

II.  zasądza od strony pozwanej Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w L. na rzecz wnioskodawczyni I. S. kwotę 180 zł tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego.

Regina Stępień

Sygn. akt V U 904/19

UZASADNIENIE

Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w L. decyzją z dnia 27 maja 2019r. znak (...) stwierdził, że I. S. jako osoba prowadząca pozarolniczą działalność gospodarczą nie podlega obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu, rentowym, wypadkowemu w okresie od i od 25 lutego 2016r. do 17 sierpnia 2016r. oraz dobrowolnie ubezpieczeniu chorobowemu od 27 czerwca 2013r. do 31 grudnia 2013r., od 5 marca 2015r. do 30 kwietnia 2015r. i od 25 lutego do 17 sierpnia 2016r.

W uzasadnieniu organ rentowy stwierdził, że postępowanie wnioskodawczyni świadczy o z góry zaplanowanym sposobie działania – nie tyle zamiarze podjęcia i wykonywania zarobkowej działalności gospodarczej, lecz przede wszystkim włączenie do systemu ubezpieczeń społecznych, w celu uzyskania wysokich świadczeń. W ocenie organu rentowego świadczy o tym to, że przez cały okres prowadzenia działalności – od czerwca 2013r. do lutego 2015r. – deklarowała składki na ubezpieczenie społeczne od minimalnej podstawy. Natomiast za marzec i kwiecień 2015r. wskazała maksymalna podstawę wymiaru skaldek tj. 9 897,50 zł. Następnie od maja 2015r. do 24 lutego 2016r. pobierała zasiłek macierzyński, następnie od 25 lutego 2016r. do 17 sierpnia 2016r. zasiłek chorobowy, a od 18 sierpnia 2016r. do 16 sierpnia 2017r. kolejny zasiłek macierzyński. Podkreślił, iż w całym okresie prowadzenia działalności gospodarczej opłaciła składki na ubezpieczenie społeczne w wysokości 9 453, 76 zł, w tym na dobrowolne ubezpieczenie chorobowe 566,52 zł. Zaś łączna kwota pobranych przez nią świadczeń wyniosła 201 046, 75 zł. To może świadczyć, że ubezpieczona uruchomiła jedynie pozorowaną działalność gospodarczą, której nie prowadziła w sposób zorganizowany i ciągły w celu zarobkowym. Organ rentowy podniósł, że prowadzone przez Zakład postępowanie administracyjne wykazało, że wnioskodawczyni w okresie wskazanym w sentencji decyzji, nie prowadziła działalności gospodarczej w rozumieniu ustawy prawo przedsiębiorców (a wcześniej ustawy o swobodzie działalności gospodarczej). W przedmiotowej sprawie nie doszło do faktycznego prowadzenia działalności gospodarczej, a jedynie do stworzenia pozorów jej prowadzenia. W związku z tym w ocenie organu rentowego brak jest podstaw do objęcia wnioskodawczyni obowiązkowymi ubezpieczeniami społecznymi oraz dobrowolnym ubezpieczeniem chorobowym z tytułu prowadzenia tej działalności za okres wskazany w decyzji. Zakład stwierdził, że okoliczności towarzyszące zgłoszeniu wnioskodawczyni do ubezpieczeń uzasadniają uznanie tej czynności za sprzeczną z zasadami współżycia społecznego. Zdaniem Zakładu zgłoszenie przez wnioskodawczynię prowadzenia działalności gospodarczej w celu objęcia ubezpieczeniami społecznymi, a w konsekwencji zapewnienia wysokich świadczeń z ubezpieczenia społecznego zmierzało do obejścia przepisów prawa. Działania polegające na zamierzonym krótkotrwałym zgłoszeniu działalności uznać należy za sprzeczne z zasadami współżycia społecznego, gdyż narusza ono zasadę równego traktowania wszystkich ubezpieczonych, zasadę solidaryzmu ubezpieczeń społecznych, zasadę ochrony interesów i nie pokrzywdzenia innych ubezpieczonych oraz zasadę nieuprawnionego uszczuplania środków Funduszu Ubezpieczeń Społecznych.

Od powyższej decyzji odwołała się ubezpieczona I. S.. Wniosła o jej zmianę poprzez stwierdzenie, że jako osoba prowadząca pozarolniczą działalność gospodarczą podlega obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu, rentowym i wypadkowemu oraz dobrowolnie ubezpieczeniu chorobowemu w okresach kwestionowanych przez organ rentowy.

W uzasadnieniu wnioskodawczyni wskazała, że faktycznie prowadziła działalność gospodarczą. Jej przedmiotem było tworzenie oryginalnych butów na bazie klasycznych fasonów gotowego obuwia i realizowanie indywidualnych projektów na zamówienie. Proces takiego zdobienia obuwia był czaso i pracochłonny. W początkowym okresie musiała kupić ok. 150 par obuwia, elementy do zdobienia, kleje, itp. materiały. Celem rozwijania firmy założyła profil na portalu społecznościowym, aby rozpropagować swe usługi. Ponadto zapraszała klientki na osobiste konsultacje, by omówić projekty. Coraz częściej natomiast klientki przychodziły do niej z własnym obuwiem i zlecały ich ozdobienia. Ze względu na niewielkie obroty nie miała obowiązku posiadania kasy fiskalnej. Sprzedaż rejestrowała w tzw. ewidencji sprzedaży. Podkreśliła, iż dokumenty księgowe prowadziła samodzielnie, zgodnie z informacjami uzyskanymi w urzędzie skarbowym. Dodała, iż do momentu urodzenia drugiego dziecka jej firma osiągała coraz lepsze wyniki (dochód w 2013 r. – 1 344,97 zł, w 2014r. – 7 000 zł). Ponadto by zwiększyć swe dochody zakupiła autolawetę, którą zamierzała odpłatnie wynajmować. Wskazała, iż wprawdzie jej dochody były niższe niż deklarowana przez nią podstawa wymiaru składek, ale było to całkowicie legalne.

W odpowiedzi na odwołanie organ wniósł o jego oddalenie oraz o zasądzenie od wnioskodawczyni na swoją rzecz kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

Sąd ustalił:

I. S. zgłosiła pozarolnicza działalność gospodarczą w Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej w okresie od 3 czerwca 2015r. do 16 sierpnia 2017r. Przedmiotem tej działalności była głownie sprzedaż detaliczna prowadzona w formie sprzedaży wysyłkowej lub Internet. Na rozpoczęcie tej działalności otrzymała dotację z urzędu pracy w wysokości 18 000 zł.

W okresie od czerwca 2013r. do lutego 2015r. deklarowała najniższą, preferencyjną podstawę wymiaru składek na ubezpieczenie społeczne (30 % minimalnego wynagrodzenia). Natomiast za marzec i kwiecień 2015r. – w wysokości po 9 8797, 50 zł.

Od 1 maja 2015r. do 24 lutego 2016r. pobierała zasiłek macierzyński, od 25 lutego 2016r. do 17 sierpnia 2016r. zasiłek chorobowy, a od 18 sierpnia 2016r. do 16 sierpnia 2017r. kolejny zasiłek macierzyński.

Przez cały okres prowadzenia działalności gospodarczej ubezpieczona opłaciła składki na ubezpieczenie społeczne w wysokości 9 453, 76 zł, w tym na dobrowolne ubezpieczenie chorobowe 566, 52 zł. Zaś łącznie pobrała tytułem zasiłków chorobowego i macierzyńskiego kwotę 201 046, 75 zł.

/bezsporne/.

Przy rozpoczęciu działalności,. W związku z tym, iż musiała spożytkować w ciągu miesiąca udzieloną przez urząd pracy dotację, zakupiła 100 par obuwia, dużo ozdób w postaci kamieni Svarowskiego, dżety, materiały kokardki, ponadto kleje i narzędzia. Założyła również profil na FB informujący o zakresie świadczonych przez nią usług i zawierający przykładowe ozdobione przez nią obuwie. Działalność tę wykonywała w domu, gdzie miała przeznaczone do tych prac, wydzielone miejsce w pokoju. Obuwie sprzedawała osobiście po nawiązaniu z klientkami kontaktu, na Allegro, na bazarze. Zdarzało się, że była polecana prze swoje klientki i znajomych. Z czasem, częściej klientki przychodziły do niej z własnym obuwiem i wtedy uzgadniały sposób ich ozdobienia. Obuwia, była bowiem w ciąży i nie chciała narażać się na kontakt na kontakt z toksycznymi klejami, których używała do wykonywania zdobień. To również spowodowało jej decyzję o zmianie zakresu działalności. Chciała ją poszerzyć o wynajem autolawety, którą zakupiła w 2015r. Ma jednak z tym problemy spowodowane konfliktem z kierowcą lawety.

Ubezpieczona urodziła troje dzieci: pierwsze (...)., drugie (...),. trzecie (...). W (...) miała poronienie.

Ostatnia ciąża z 2016r. była nieplanowana i doszło do niej pomimo przeciwwskazań medycznych (po wcześniejszym cesarskim cięciu) i stosowania przez ubezpieczoną środków antykoncepcyjnych.

/dowody:

- akta ubezpieczeniowe

- e-protokół z 11.03.2020r. (k.164-165): zeznania świadków: B. B. 00:11:47-00:17:10

K. B. 00:17:10-00:21:17

M. G. 00:21:17-00:26:06

M. K. (1) 00:26:06-00:31:05

A. K. 00:31:05-00:37:07

M. K. (2) 00:37:07-00:43:47

- e-protokół z 15.06.2020r. (k.186-187): zeznania świadków: A. J. 00:03:20-00:12:37

M. K. (3) 00:12:37-00:19:04

wyjaśnienia ubezpieczonej: 00:19:04-00:42:43

- pisemne zeznania świadka M. C. k.178-180

- dokumenty PIT, oświadczenia świadków o zakupach, kopia korespondencji mailowej, kopie ofert i zleceń zleceń k.12, 131150

- dokumentacja medyczna k.38-103, 117-128

- informacja o szkodliwości kleju k.104

- wyrok SR w Zawierciu k.105

- inf. UP z 17.11.2014r. k. 129/.

Sąd zważył:

Odwołanie jest uzasadnione.

Przede wszystkim należy wskazać, iż zakres rozpoznania przez sąd pracy i ubezpieczeń społecznych jest wyznaczany treścią decyzji organu rentowego (por. m. in postanowienie SN z 13 maja 1999r. II UZ 52/99 OSNAPIUS 2000 nr15 poz. 601, z 28 października 2009r. II UZ 37/09 ) OSN 2011 nr 13-14, poz. 195). Stąd ocenie podlegał jedynie tytuł do ubezpieczeń społecznych I. S..

Zgodnie z art. 6 ust. l pkt 5 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych –obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym podlegają osoby fizyczne, które na obszarze Rzeczpospolitej Polskiej są osobami prowadzącymi pozarolniczą działalność. Osoby takie podlegają też obowiązkowo ubezpieczeniu wypadkowemu (art. 12 ust l powołanej ustawy).

W myśl art. 13 pkt 4 ww. ustawy, obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu, rentowym, chorobowemu i wypadkowemu podlegają osoby prowadzące pozarolniczą działalność – od dnia rozpoczęcia wykonywania działalności do dnia zaprzestania wykonywania tej działalności, z wyłączeniem okresu, na który wykonywanie działalności zostało zawieszone na podstawie przepisów o swobodzie działalności gospodarczej.

Stosownie do art. 11 ust. 2 ww. ustawy, dobrowolnie ubezpieczeniu chorobowemu podlegają na swój wniosek osoby objęte obowiązkowo ubezpieczeniami emerytalnym i rentowymi, wymienione m.in. w art. 6 ust. 1 pkt 5 ustawy.

W rozpoznawanej sprawie spór dotyczył tego, czy ubezpieczona I. S. podlega obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu, rentowym i wypadkowemu oraz dobrowolnie ubezpieczeniu chorobowemu jako osoba prowadząca pozarolniczą działalność gospodarczą w okresach wskazanych w decyzji.

Stosownie do treści art. 2 ustawy z dnia 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej (Dz.U. 2004 nr 173 poz. 1807 ze zm.), który obowiązywał do dnia 29 kwietnia 2018 r., działalnością gospodarczą jest zarobkowa działalność wytwórcza, budowlana, handlowa, usługowa oraz poszukiwanie, rozpoznawanie i wydobywanie kopalin ze złóż, a także działalność zawodowa, wykonywana w sposób zorganizowany i ciągły.

Zgodnie z art. 3 ustawy z dnia 6 marca 2018 r. Prawo przedsiębiorców tj. z dnia 11 czerwca 2019 r. (tj. Dz.U. z 2019 r. poz. 1292 ze zm.), który obowiązuje od dnia 30 kwietnia 2018 r., działalnością gospodarczą jest zorganizowana działalność zarobkowa, wykonywana we własnym imieniu i w sposób ciągły.

Wskazuje się w orzecznictwie Sądu Najwyższego, że dla zakwalifikowania danej działalności jako działalności gospodarczej w rozumieniu przepisu art. 2 ustawy z 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej istotne znaczenia ma jej ciągłość i zarobkowy charakter. Ciągłość w działalności gospodarczej ma dwa aspekty. Pierwszy to powtarzalność czynności, pozwalająca na odróżnienie działalności gospodarczej od jednostkowej umowy o dzieło lub zlecenia albo umowy o świadczenie usługi, które same w sobie nie składają się jeszcze na działalność gospodarczą, zaś drugi aspekt, wynikający zresztą z pierwszego, to zamiar niekrótkiego prowadzenia działalności gospodarczej. (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 13 września 2016 r., I UK 455/15, publ. Legalis).

W ocenie Sądu ubezpieczona wykazała, że faktycznie prowadziła działalność gospodarczą w spornych okresach wskazanych w zaskarżonej decyzji. Potwierdzają to zeznania świadków – zeznających w postępowaniu sądowym. Przede wszystkim klientek ubezpieczonej, które kupowały u niej obuwie bądź korzystały z usług zdobienia własnego obuwia: B. B., K. B., M. G., M. K. (1), M. K. (2). M. C.. Na faktyczne wykonywanie działalności wskazują również zeznania A. K., która była z ubezpieczoną a na bazarze staroci w C., na którym I. S. sprzedawała ozdobione obuwie oraz widział kiedy ta wykonywała zdobienia butów w domu. Świadkowie, które były klientkami ubezpieczonej, jednoznacznie i zgodnie opisały, że wiedzę o zakresie usług ubezpieczonej czerpały z internetu, poleceń innych klientek czy osobistej z nią znajomości, ponadto jakie usługi świadczyła ubezpieczona, jak odbywała się sprzedaż obuwia, jak uzgadniały sposób realizacji zamówienia, wysokość i formę zapłaty. Ich zeznania są wzajemnie zgodne i potwierdzają wyjaśnienia ubezpieczonej. Dodatkowo znajdują one swe potwierdzenie w przedłożonych przez ubezpieczoną kopiach korespondencji mailowej, kopiach (zdjęciach) ofert, dokumentach potwierdzających wpłaty za zakupy oraz rozliczenie dotacji z urzędu pracy.

Faktu prowadzenia przez ubezpieczoną działalności gospodarczej nie może niwelować to, że uzyskiwane przez nią dochody były niewielkie, a znaczący okres jej aktywności gospodarczej obejmował okresy pobierania zasiłków związanych z ciążą czy macierzyństwem. Tym bardziej, że co najmniej ostatnia ciąża (w 2016r.) była zupełnie nieplanowana. Co jednoznacznie wynika z zeznań świadków lekarzy A. J. i M. K. (3).

Niezasadne są argumenty organu rentowego zawarte w uzasadnieniu zaskarżonej decyzji. Odnosząc się do nich wskazać trzeba, w pierwszej kolejności, że stosownie do treści art. 16 ust. 1 ustawy z dnia 6 marca 2018 r. o Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej i Punkcie Informacji dla Przedsiębiorcy (tj. Dz.U. z 2019 r. poz. 1291 ze zm.) domniemywa się, że dane wpisane do CEIDG są prawdziwe.

Natomiast stosownie do treści art. 234 k.p.c. domniemania ustanowione przez prawo (domniemania prawne) wiążą sąd; mogą być jednak obalone, ilekroć ustawa tego nie wyłącza.

Tym samym to na organie rentowym spoczywa ciężar dowodu (art. 6 k.c.) wykazania, że istotnie działalność wnioskodawczyni jest pozorna

W świetle zeznań świadków niezasadne są twierdzenia organu rentowego, że działania wnioskodawczyni miały charakter incydentalny, nie wykazywały cechy ciągłości i zorganizowania. Wnioskodawczyni prowadziła działalność w sposób ciągły (pomimo wielu zwolnień lekarskich), we własnym imieniu, formalnie zorganizowany oraz zarobkowy. Tym samym działalność gospodarcza wnioskodawczyni w spornym okresie spełnia wymogi określone w art. 2 ustawy z dnia 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej oraz w art. 3 ustawy z dnia 6 marca 2018 r. Prawo przedsiębiorców.

Mając na względzie powyższe okoliczności Sąd na podstawie art. 477 ¹⁴ § 2 k.p.c. zmienił zaskarżoną decyzję jak sentencji wyroku.

W tym miejscu wskazać należy , że Sąd –szczególnie mając na względzie reprezentowanie organu rentowego przez profesjonalnego pełnomocnika - nie ma obowiązku działania z urzędu. W ocenie Sadu nie ma podstaw do badania przez Sąd wysokości podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne w spornym okresie w niniejszej sprawie. W tym zakresie sąd zgadza się z tym nurtem orzecznictwa (por. wyrok SN z 19 września 2017 r. II UK 413/16, publ. Legalis), który wskazuje na brak możliwości w sprawie o podleganie ubezpieczeniom społecznym korygowania podstawy wymiaru składek. Byłoby to bowiem sprzeczne z kontrolnym charakterem postępowania sądowego w tego typu sprawach, gdzie przedmiotem osądu jest treść decyzji ZUS wyznaczającej treść rozstrzygnięcia sądowego. Jest to także związane z kwestią zapewnienia jednoznaczności i pewności sytuacji prawnej ubezpieczonego także w aspekcie zakresu postępowania dowodowego i braku możliwości zaskakiwania strony innym rozstrzygnięciem sądowym aniżeli odnoszącym się wprost do treści decyzji ZUS.

O kosztach zastępstwa procesowego Sąd orzekł w oparciu o art. 98 k.p.c. w zw. z § 9 ust. 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości w sprawie opłat za czynności adwokackie z dnia 22 października 2015 r. (Dz.U.2017.1797).

Regina Stępień