Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 22 września 2020 r.

Sąd Apelacyjny w Warszawie V Wydział Cywilny w składzie następującym:

Przewodniczący: Sędzia SA Edyta Mroczek

Sędziowie: SA Ewa Kaniok (spr.)

SO (del.) Elżbieta Wiatrzyk-Wojciechowska

Protokolant: Małgorzata Szmit

po rozpoznaniu w dniu 22 września 2020 r. w Warszawie

na rozprawie

sprawy z powództwa (...) Bank spółki akcyjnej z siedzibą w W.

przeciwko P. J.

o zapłatę

na skutek apelacji pozwanego

od wyroku Sądu Okręgowego Warszawa-Praga w Warszawie

z dnia 3 stycznia 2019 r., sygn. akt I C 1388/17

I.  oddala apelację;

II.  zasądza od P. J. na rzecz (...) Bank spółki akcyjnej z siedzibą w W. kwotę 2372.76 zł (dwa tysiące trzysta siedemdziesiąt dwa złote siedemdziesiąt sześć groszy) tytułem zwrotu kosztów postępowania apelacyjnego;

III.  nakazuje zwrócić (...) Bank spółce akcyjnej z siedzibą w W. ze Skarbu Państwa-Sądu Apelacyjnego w Warszawie kwotę 627,24 zł (sześćset dwadzieścia siedem złotych dwadzieścia cztery grosze) tytułem niewykorzystanej zaliczki.

Elżbieta Wiatrzyk-Wojciechowska Edyta Mroczek Ewa Kaniok

Sygn. akt V ACa 655/19

UZASADNIENIE

Pozwem z dnia 18 października 2016 roku (...) Bank S.A. z siedzibą w W. wniósł o zasądzenie od P. J. kwoty 81.219,68 zł wraz z dalszymi odsetkami karnymi w wysokości czterokrotności stopy lombardowej liczonymi w stosunku rocznym od kwoty 20.166,31 zł od dnia 16 września 2016 roku do dnia zapłaty, z tym zastrzeżeniem, że wysokość odsetek karnych nie może w stosunku rocznym przekraczać dwukrotności wysokości odsetek ustawowych za opóźnienie. Ponadto wniósł o zasądzenie kosztów procesu.

W uzasadnieniu powód wskazał, że w dniu 5 marca 2009 roku udzielił pozwanemu kredytu hipotecznego. Umowa kredytu została zmieniona czterema aneksami. W związku z zaległością w spłacie kredytu, pismem z dnia 2 września 2016 roku wezwał pozwanego do zapłaty, lecz pozwany nie spełnił świadczenia.

W dniu 10 stycznia 2017 roku referendarz sądowy w Sądzie Okręgowym Warszawa - Praga w Warszawie wydał nakaz zapłaty, w którym orzekł zgodnie z żądaniem pozwu.

W dniu 20 kwietnia 2017 roku pozwany P. J. wniósł sprzeciw od nakazu zapłaty, wnosząc o oddalenie powództwa w całości.

W uzasadnieniu pozwany przyznał, że zawarł z powodem umowę kredytu hipotecznego, jednocześnie jednak zakwestionował roszczenie zarówno co do zasady, jak i co do wysokości. Pozwany podniósł, że złożony przez powoda wyciąg z ksiąg banku nie ma charakteru dokumentu urzędowego, a co za tym idzie - nie udowadnia roszczenia powoda. Wskazał także, że umowa kredytu hipotecznego nie była z nim jako konsumentem uzgadniana indywidualnie, zatem postanowienia znajdujące się w jej treści, rażąco naruszające jego interesy, nie wiążą go. Jako przykład podał zapis uzależniający udzielenie mu kredytu od przystąpienia przez niego do grupowego ubezpieczenia. Podniósł, że powód udzielił mu dodatkowo kredytu odpowiadającego składce ubezpieczeniowej i doliczył go do salda kredytu, podlegającego oprocentowaniu zgodnie z umową, co miało na celu zwiększenie jego zobowiązania, a nie udzielenie ochrony ubezpieczeniowej. Dodał, że nie przedstawiono mu istotnych postanowień umowy ubezpieczenia, oraz że nie da się ustalić, czy kwoty doliczane z tego tytułu do kredytu odpowiadają w rzeczywistości kosztom składki ubezpieczeniowej. Twierdził, że w aneksach do umowy uzależniono oprocentowanie kredytu od indeksu bazowego waluty, lecz nie zdefiniowano tego pojęcia, w związku z czym rzeczywista wysokość oprocentowania jest niemożliwa do wyliczenia przez kredytobiorcę. Wskazał, że udzielenie mu karencji w spłacie kredytu wiązało się ze znacznym wzrostem jego zobowiązania wobec zwiększenia wysokości oprocentowania. Podniósł, że w aneksach (...) bank, wykorzystując jego złą sytuację finansową, udzielając mu karencji w spłacie kredytu, odraczając płatność odsetek, odsetki te następnie skapitalizował i doliczył do oprocentowanego salda kredytu, co znacząco zwiększyło wysokość jego zobowiązania i naruszyło jego interesy.

Wyrokiem z dnia 03 stycznia 2019 r. Sąd Okręgowy Warszawa‑Praga w Warszawie zasądził od P. J. na rzecz (...) Bank Spółki Akcyjnej w W. kwotę 81.219,68 złotych wraz z odsetkami umownymi w wysokości czterokrotności stopy kredytu lombardowego NBP, nie wyższej niż dwukrotność wysokości odsetek ustawowych za opóźnienie od kwoty 20.166,31 złotych od dnia 16 września 2016 r. do dnia zapłaty oraz kwotę 4.061 złotych tytułem zwrotu kosztów procesu.

Z ustaleń faktycznych jakie legły u podstaw tego rozstrzygnięcia wynika, że w dniu 5 marca 2009 roku poprzednik prawny powoda (...) Bank S.A. w W. zawarł z P. J. umowę kredytu hipotecznego nr(...). Całkowita kwota kredytu wynosiła 884.026,14 zł, w tym: 720.000 zł na zakup nieruchomości na rynku wtórnym, 30.000 zł na refinansowanie zadatku, 63.000 zł na cel dowolny, 37.000 zł na opłaty około kredytowe, podlegająca wypłacie na dowolny rachunek wskazany przez kredytobiorcę, 34 zł i 400 zł na opłaty około kredytowe, podlegająca wypłacie na rachunek kredytobiorcy przeznaczony do obsługi kredytu, prowadzony w powodowym banku, oraz kwota 33.592,14 zł tytułem ubezpieczenia tytułu prawnego i wad prawnych nieruchomości. Spłata kredytu miała nastąpić do dnia 7 maja 2039 roku w 360 równych ratach, bez okresu karencji. Oprocentowanie kredytu ustalono jako zmienne - na wysokość oprocentowania składał się indeks bazowy waluty, określony w umowie jako 0% oraz marża banku. Zawarta umowa podlegała indywidualnym negocjacjom z kredytobiorcą.

Strony uzgodniły, że wypłata pierwszej transzy kredytu uzależniona jest od przystąpienia przez pozwanego do grupowej umowy ubezpieczenia nieruchomości. Pozwany złożył zatem własnoręcznie podpisaną deklarację o przystąpieniu do umowy. W związku z tym bank jako ubezpieczający przekazał w dniu 13 marca 2009 roku na rzecz ubezpieczyciela kwotę 33.592,14 zł. Tym samym pozwany został jako kredytobiorca objęty ochroną ubezpieczeniową.

W związku z trudnościami w spłacie kredytu, strony zawierały aneksy do umowy, modyfikujące zasady i terminy spłaty zobowiązania. Na mocy aneksu nr (...) z dnia 6 maja 2009 roku, pozwany uzyskał prawo do odroczenia zapłaty części rat odsetkowych przez okres 24 miesięcy. Uzgodniono, że suma wszystkich odroczonych rat odsetkowych zostanie doliczona do salda kredytu. Strony indywidualnie ustaliły wówczas, że zmianie ulegają zasady oprocentowania kredytu w ten sposób, że jego wysokość ustala się w oparciu o stawkę referencyjną 3M WIBOR dla PLN oraz o marżę banku (aneks nr (...)). W dniu 31 października 2012 roku strony zawarły kolejny aneks do umowy, postanawiając, że podczas sześciomiesięcznego okresu karencji pozwany będzie spłacał wyłącznie raty kapitałowe w stałej kwocie 693,64 zł, a niespłacane odsetki zostaną doliczone do salda kredytu (aneks nr (...)). W dniu 16 września 2013 roku zawarto kolejny aneks, na mocy którego na okres 24 miesięcy odroczono pozwanemu obowiązek spłaty odsetek. W tym okresie pozwany miał spłacać wyłącznie raty kapitałowe w wysokości 2.000 zł (aneks nr (...)). Wszystkie te aneksy na stałe zmieniały zasady obliczania odsetek, zawarte w pierwotnej umowie kredytu. Czwartym aneksem, zawartym w dniu 16 grudnia 2014 roku, udzielono kredytobiorcy jednomiesięcznej karencji w spłacie raty odsetkowej. Strony zgodnie postanowiły, że kwota wymagalnych wierzytelności zostanie doliczona do kwoty kapitału kredytu (aneks nr (...)).

Pozwany w dalszym ciągu nieterminowo spłacał zobowiązanie. Z uwagi na ten fakt, pismem z dnia 2 września 2016 roku, bank wezwał go do spłaty w ciągu 7 dni wymagalnego zadłużenia: kwoty 18.092,53 zł tytułem należności kapitałowej, 53.317,44 zł tytułem odsetek umownych, 556,10 zł tytułem odsetek podwyższonych za opóźnienie w spłacie należności kapitałowej, kwot 6,30 zł i 3,14 zł tytułem kosztów i opłat. Pozwany odebrał wezwanie w dniu 10 września 2016 roku.

Z ustaleń Sądu I instancji wynika, że na dzień 16 września 2016 roku zobowiązanie pozwanego względem powoda wynosiło 1.371.244,41 zł w tym: 1.287.899,70 zł tytułem kapitału niewymagalnego, 20.166,31 zł tytułem kapitału wymagalnego, 2.125,03 zł tytułem odsetek niezapadłych, 60.412,29 zł tytułem odsetek wymagalnych, 631,64 zł tytułem odsetek karnych, 9,44 zł tytułem opłat i prowizji. Wysokość wymagalnego roszczenia wynosiła 81.219,68 zł. Pozwany nie spłacił istniejącego zadłużenia.

Autentyczność i wiarygodność dokumentów nie była przez strony kwestionowana. Sąd wziął pod uwagę również wyciąg z ksiąg banku. Wprawdzie nie stanowi on dokumentu urzędowego, jednakże jego treść nie budzi wątpliwości wobec pozostałych zaoferowanych przez stronę powodową dowodów, w tym zwłaszcza wobec szczegółowego rozliczenia kredytu.

Sąd nie uwzględnił wniosku o przeprowadzenie dowodu z opinii biegłego na okoliczność obliczenia wysokości zobowiązania pozwanego z pominięciem kwestionowanych przez niego zapisów umownych, przyjmując, że przeprowadzenie tego dowodu byłoby nieprzydatne dla rozstrzygnięcia.

Sąd Okręgowy wskazał, że w myśl art. 69 ust. 1 prawa bankowego przez umowę kredytu bank zobowiązuje się oddać do dyspozycji kredytobiorcy na czas oznaczony w umowie kwotę środków pieniężnych z przeznaczeniem na ustalony cel, a kredytobiorca zobowiązuje się do korzystania z niej na warunkach określonych w umowie, zwrotu kwoty wykorzystanego kredytu wraz z odsetkami w oznaczonych terminach spłaty oraz zapłaty prowizji od udzielonego kredytu. Bezspornie strony łączyła umowa kredytu, który nie został w całości przez pozwanego spłacony. Wobec uchybienia terminowi zapłaty zobowiązania, bank postanowił wezwać pozwanego do zapłaty wymagalnego zobowiązania z tego tytułu.

Zarzuty pozwanego okazały się chybione. W myśl art. 385 ¹ § 1 k.c. postanowienia umowy zawieranej z konsumentem nieuzgodnione indywidualnie nie wiążą go, jeżeli kształtują jego prawa i obowiązki w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami, rażąco naruszając jego interesy (niedozwolone postanowienia umowne). Nie dotyczy to postanowień określających główne świadczenia stron, w tym cenę lub wynagrodzenie, jeżeli zostały sformułowane w sposób jednoznaczny. Zgodnie ze stanowiskiem doktryny (vide: M. Bednarek, w: System Pr. Pryw. t. 5, 2013, s. 771 i 772, Nb 391 i 392; s. 814, Nb 487 oraz przywołana tam szeroko literatura) postanowienia umowy uznane za niedozwolone (abuzywne) nie wiążą konsumenta - jest to szczególny rodzaj sankcji, który należy odróżnić od nieważności, wzruszalności oraz bezskuteczności względnej i zawieszonej. Zgodnie z dominującym poglądem, podzielanym przez przywołaną wyżej doktrynę, przepis art. 385 ¹ § 1 k.c. przewiduje sankcję bezskuteczności częściowej ex lege, która znajduje zastosowanie z mocy ustawy i działa ex tunc; oznacza to, że orzeczenie sądowe, w którym dane postanowienie umowne zostaje uznane za niedozwolone, ma charakter deklaratoryjny, a nie konstytutywny - potwierdza występowanie stanu niezwiązania konsumenta niedozwolonym postanowieniem „od początku”, a nie tworzy go od momentu wyrokowania.

Sąd Okręgowy w pierwszej kolejności wskazał, że umowa kredytu zawarta przez strony była przez nie indywidualnie negocjowana. Okoliczność taka wynika wprost z § 12 pkt 5 umowy. Również i zawierane do umowy aneksy były z pozwanym indywidualnie uzgadnianie, co także wynika wprost z ich treści. Nie sposób zatem uznać, by powód posłużył się wzorcem umowy nie uzgadniając jej postanowień z pozwanym. W konsekwencji pozwany nie może uchylić się od poszczególnych postanowień umowy, które postrzega jako niekorzystne.

W ocenie Sądu podnoszona przez pozwanego kwestia niewyjaśnienia pojęcia „indeksu bazowego waluty”, a w konsekwencji niemożność ustalenia przez niego wysokości oprocentowania, jest nieistotna. W chwili zawierania umowy rzeczywiście na wysokość oprocentowania, poza marżą banku, miała wpływ wysokość indeksu bazowego waluty, jednakże w umowie wprost wskazano, że wartość ta wynosi 0%. Nie miała zatem rzeczywistego wpływu na wysokość oprocentowania. Wysokość indeksu bazowego waluty została odmiennie ustalona w aneksie nr (...), jednak w tym samym dokumencie zmieniono zasady obliczania wysokości oprocentowania w ten sposób, że w miejsce indeksu bazowego waluty przyjęto stawkę 3M WIBOR dla PLN. Ta zmiana obowiązywała niezależnie od okresów obowiązywania aneksów. Należy zatem uznać, że fakt niewyjaśnienia treści kwestionowanego przez pozwanego sformułowania nie miał żadnego wpływu na faktyczną wysokość oprocentowania kredytu.

Umowa ubezpieczenia, do której przystąpił powód, przewidywała, iż jej beneficjentem, tj. ubezpieczonym, jest kredytobiorca. Wskutek zawarcia tej umowy pozwany został objęty ochroną ubezpieczeniową, a jedynie za przekazanie składki na rzecz ubezpieczyciela odpowiadał bank. Koszt składki, zgodnie z umową, poniósł pozwany. Doliczenie tego kosztu do salda kredytu było prawnie dopuszczalne (art. 808 k.c.) i nie naruszało dobrych obyczajów. Ze zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego wynika ponadto, że bank przekazał całą kwotę składki, którą obciążony był pozwany, na rzecz towarzystwa ubezpieczonego, zatem wątpliwości pozwanego w tym zakresie są bezpodstawne.

Pozwany wskazywał, że wskutek zawarcia aneksów, stale zwiększało się jego zobowiązanie wobec doliczania odroczonych rat odsetkowych do kapitału kredytu. Należy jednak wskazać, że mechanizm restrukturyzacyjny zmierzał do wypracowania sytuacji kompromisu interesów stron, koniecznego w świetle zagrożenia niewywiązania się kredytobiorcy z umowy (na czym w długoterminowej perspektywie stracił by również i kredytodawca). Pozwany jako kredytobiorca mający istotne problemy ze spłatą swojego zobowiązania, winien liczyć się z tym, że ustępstwa ze strony banku i możliwość indywidualnego dostosowania zarówno terminów spłaty rat, jak i ich wysokości, wymagają pewnych ustępstw również i z jego strony. W związku z zaistnieniem przytoczonych ustępstw ze strony zarówno kredytobiorcy, jak i kredytodawcy, tak skonstruowane aneksy należy uznać za nieodbiegające od warunków i zwyczajów rynkowych (szczególnie w świetle zasady swobody umów). Należy mieć także na względzie, że treść aneksów także była przez strony negocjowana i zawiera indywidualne postanowienia. W związku z tym brak jest podstaw, czego pozwany zresztą nie wykazał, do uznania postanowień aneksów za abuzywne.

Zdaniem Sądu I instancji niezasadne okazały się również twierdzenia pozwanego, zmierzające do zakwestionowania wyciągu z ksiąg banku jako dowodu na wysokość jego zadłużenia. Wprawdzie zgodnie z treścią art. 95 ust. 1a ustawy prawo bankowe, wyciąg z ksiąg banku nie stanowi dokumentu urzędowego w postępowaniu cywilnym. Jednakże Sąd na podstawie art. 233 k.p.c. uznał ten dowód za w pełni wartościowy. Treść wyciągu jest wiarygodna, znalazła bowiem potwierdzenie w pozostałych dowodowych, w tym w szczegółowym rozliczeniu umowy kredytu. Sąd zatem w oparciu o materiał dowodowy zaoferowany przez strony wyprowadził logiczne wnioski i ustalił wysokość wymagalnego zobowiązania pozwanego, dochodzonego przez powoda w niniejszym postępowaniu.

Z uwagi na powyższe, powództwo uwzględnił w całości, jednocześnie obciążył pozwanego, na podstawie art. 98 k.p.c., obowiązkiem zwrotu powodowi kosztów procesu.

Apelację od powyższego wyroku wniósł pozwany, zaskarżając go w całości i zarzucił naruszenie:

1.  art. 233 § 1 KPC poprzez dokonanie dowolnej, a nie swobodnej oceny dowodów i przyjęcie, że dowody przedstawione przez powoda pozwalają w sposób dostateczny ustalić wysokość roszczenia dochodzonego w niniejszym postępowaniu, podczas gdy powód przedstawił jedynie sporządzone przez swoich pracowników dokumenty prywatne, które zostały zakwestionowane przez pozwanego;

2.  art. 6 KC w zw. z art. 232 KPC poprzez uznanie roszczenia powoda za udowodnione co do wysokości, podczas gdy powód nie przedstawił dowodów, które potwierdzałyby tę okoliczność;

3.  art. 207 § 6 KPC w zw. z art. 217 § 2 KPC poprzez dopuszczenie przez Sąd Okręgowy spóźnionych dowodów z dokumentów powołanych przez powoda dopiero w odpowiedzi na sprzeciw od nakazu zapłaty, pomimo że powód miał pełną możliwość powołania ich już w pozwie;

4.  art. 65 KC poprzez uznanie, że na mocy aneksu nr (...) do umowy kredytu strony dokonały natychmiastowej zmiany postanowień § 5 ust. 1 umowy kredytu, dotyczącego sposobu ustalania jego oprocentowania, podczas gdy z samej treści przedmiotowego aneksu wynika, że strony uzgodniły, że zmiana taka wchodzi w życie 24 miesiące po jego zawarciu;

5.  art. 385 ¹ § 1 KC w zw. z art. 385 ³ pkt 7 KC poprzez uznanie, że postanowienia umowy kredytu, a w szczególności jej § 5 oraz pkt VII ppkt q, nie są niedozwolonymi postanowieniami umownymi i wiążą pozwanego, podczas gdy kształtują one prawa i obowiązki pozwanego w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami, rażąco naruszając jego interesy, a postanowienie nakładające na pozwanego obowiązek przystąpienia do grupowej umowy ubezpieczenia jest postanowieniem, o którym mowa w art. 385 ³ pkt 7 KC;

6.  art. 385 ¹ § 4 KC w zw. z art. 233 § 1 KPC poprzez uznanie przez Sąd Okręgowy, że postanowienia umowy kredytu zostały przez strony indywidualnie uzgodnione, pomimo że powód nie tylko nie przedstawił żadnych dowodów potwierdzających tę okoliczność, ale w ogóle nie powoływał się na nią w toku postępowania;

7.  art. 5 KC poprzez uznanie, że dochodzenie przez powoda roszczenia niewykazanego co do wysokości związanego z aneksami do umowy kredytu, których zawarcie konieczne było ze względu na zastosowanie w umowie kredytu niedozwolonych postanowień umownych, nie stanowi uczynienia przez powoda z przysługującego mu prawa użytku sprzecznego z zasadami współżycia społecznego.

W konkluzji skarżący wniósł o zmianę wyroku poprzez oddalenie powództwa oraz zasądzenie kosztów procesu, w tym kosztów postępowania apelacyjnego, według norm przepisanych.

W odpowiedzi powód wniósł o oddalenie apelacji jako bezzasadnej i zasądzenie kosztów postępowania odwoławczego według norm przepisanych.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:

apelacja nie jest zasadna i uległa oddaleniu na podstawie art. 385 k.p.c.

Ustalenia faktyczne poczynione przez sąd I instancji są prawidłowe i Sąd Apelacyjny przyjmuje je za własne.

Zarzut naruszenia art. 233 par. 1 k.p.c. jest chybiony.

Prawidłowe jest ustalenie Sądu I instancji, iż treść umowy i aneksów była indywidualnie uzgodniona z pozwanym. Wynika to wprost z par. 12 ust. 5 części ogólnej umowy oraz z punktu VIII umowy z 5.03.2009r., zawierającego indywidualne zapisy między innymi odnośnie oprocentowania kredytu ( k.18 i20), a także z punktu VIII aneksu nr (...) ( k.23). Pozwany nie zaoferował żadnych dowodów podważających prawdziwość w/w zapisów.

Art. 503 par. 1 k.p.c. nakłada na składającego sprzeciw od nakazu zapłaty obowiązek wskazania i udowodnienia zarzutów i twierdzeń. Na pozwanym ciążył zatem obowiązek wykazania, że postanowienia umowy kredytu nie zostały przez strony indywidualnie uzgodnione. Pozwany obowiązkowi temu nie podołał.

Chybiony jest zarzut naruszenia art. 207 § 6 KPC w zw. z art. 217 § 2 KPC poprzez dopuszczenie przez Sąd Okręgowy spóźnionych dowodów z dokumentów powołanych przez powoda dopiero w odpowiedzi na sprzeciw od nakazu zapłaty. Nie sposób wymagać by powód na etapie składania pozwu przewidział stanowisko strony pozwanej i składał wnioski dowodowe na odparcie nie znanych jeszcze twierdzeń i zarzutów strony przeciwnej. Wniesienie sprzeciwu od wydanego nakazu zapłaty i zgłoszenie przez stronę pozwaną zarzutów w trybie art. 503 k.p.c. skutkuje ustaleniem, jakie okoliczności w sporze między stronami pozostają sporne, a co za tym idzie umożliwia przedstawienie przez stronę powodową dowodów na ich potwierdzenie. Specyfika postępowania upominawczego nie pozbawia stron prawa do zgłaszania wniosków dowodowych stosownie do treści art. 217 § 1 k.p.c. do zamknięcia rozprawy.

Powód w odpowiedzi na sprzeciw przedstawił szczegółowe wyliczenie dochodzonej należności, harmonogram spłat, oprocentowanie, szczegółowe rozliczenia aneksów. (k.163-211). Pozwany wyliczeń tych w żaden sposób nie podważył, nie zaoferował dowodów wskazujących, że spłacił zadłużenie w większej wysokości, bądź że dokonane przez powoda zarachowania wpłat czy też naliczone odsetki są niezgodne z postanowieniami umowy kredytowej i aneksów, zatem zarzut, iż dowody przedstawione przez powoda nie pozwalają w sposób dostateczny ustalić wysokości roszczenia dochodzonego w niniejszym postępowaniu jest nieuprawniony.

Do pozwu powód dołączył umowę z 5.03.2009r. i aneksy do niej, udowadniają one wysokość zaciągniętego przez powoda zobowiązania i warunki na jakich kredyt miał być spłacany. W aneksie z 16.09.2013r. pozwany potwierdził wysokość zaległości w spłacie kapitału i odsetek ( k.30). Podobnie potwierdzenia zaległości w spłacie zobowiązań z umowy kredytu z 5.03.2009r. powód dokonał w aneksie z 16.09.2013r. ( k.33). Do pozwu dołączono także wezwanie do zapłaty, wyciąg z ksiąg Banku ( k.39-400) i szczegółowe zestawienie operacji na rachunku kredytowym pozwanego ( k41-57). Rację ma Sąd I instancji, że brak jest podstaw do przyjęcia, że przedstawione przez powoda wyliczenia są nieprawidłowe oraz, że twierdzenia zawarte w wyciągu z ksiąg Banku nie odzwierciedlają rzeczywistego stanu zobowiązań pozwanego z umowy kredytu. Zarzut, że roszczenia powoda nie zostały udowodnione co do wysokości jest w świetle zgromadzonego materiału dowodowego nieuprawniony. Ogólnikowe zakwestionowanie złożonych przez powoda dokumentów, bez odniesienia się do ich merytorycznej treści, nie wywiera skutków prawnych. Sąd ocenił dokument prywatny jakim jest wyciąg z ksiąg Banku w świetle pozostałych dowodów i trafnie przyjął, że jego treść zgodna jest z przedstawionym przez powoda szczegółowym wyliczeniem dochodzonej należności. Przyjęte w wyliczeniach powoda parametry odpowiadają postanowieniom umowy i aneksów. Rację ma sąd I instancji, że aneksy zawierane były na wniosek pozwanego gdyż miał problemy z regulowaniem ciążących na nim należności kredytowych, oraz że pozwany miał świadomość, iż odroczenie płatności części rat odsetkowych podwyższy koszt kredytu i godził się na to. W aneksie nr (...) strony zgodnie postanowiły, że po upływie 24 miesięcy od dnia wejścia w życie aneksu Bank wyliczy sumę kwot wszystkich odroczonych rat odsetkowych i doliczy ją do salda kredytu pozostającego do spłaty ( k.23 par. 1 ust.3 aneksu z 6.05.2009r.). Nie sposób przyjąć, że postanowienie to rażąco naruszyło interesy pozwanego jako konsumenta.

W części szczególnej umowy z 5.03.2009r. w punkcie IV strony uzgodniły, że indeks bazowy dla waluty wynosi 0% a oprocentowanie kredytu 11,9% (k.17v). W par. 5 zawartym w części ogólnej umowy wskazały natomiast, iż na wysokość oprocentowania na dzień sporządzenia umowy składa się suma indeksu bazowego dla waluty i marży Banku zgodnie z częścią szczególną umowy (IV). Walutą kredytu był złoty polski.

W aneksie nr (...) strony uzgodniły, że w okresie 24 miesięcy od dnia wejścia w życie aneksu obowiązywać będą nowe parametry kredytu w tym indeks bazowy Banku dla waluty 4,76% a oprocentowanie kredytu wyniesie 13,96% ( k.22 par. 1 ), zaś po upływie 24 miesięcy od dnia uruchomienia aneksu oprocentowanie kredytu będzie zmienne i będzie składało się z sumy obowiązującej stawki referencyjnej 3M WIBOR dla PLN i marży Banku w wysokości 4,95% (k.23 par. 1 ust.7).

Jak wynika z historii rachunku kredytowego pozwanego przedstawionej przez Bank, do czasu wejścia w życie aneksu nr (...) tj. do 28.06.2009 oprocentowanie kredytu wynosiło 11,90%, czyli dokładnie tyle ile uzgodniono w umowie ( k. 41-41v), zatem indeks bazowy dla waluty pozostawał na poziomie 0% , co oznacza iż był wartością stałą. Nawet gdyby przyjąć, że indeks ten mógł ulegać zmianie, to w okolicznościach niniejszej sprawy nie miał wpływu na wysokość oprocentowania i na zakres zobowiązania pozwanego.

Przez okres 24 miesięcy od wejścia w życie aneksu nr (...) tj. od 28.06.2009 do 27.06.2011r. Bank naliczał od kapitału oprocentowanie w wysokości 1%, w skali roku, zgodnie z par. 1 ust. 2 aneksu (k.22 i k.41v-46). W dniu 28.06.2011r. Bank doliczył do salda kredytu sumę odroczonych rat odsetkowych ( k.46), co było zgodne z postanowieniami par. 1ust. 2 aneksu nr (...) ( k.22). Zgodnie z postanowieniami aneksu nr (...), odroczone części rat odsetkowych miały być oprocentowane na warunkach określonych w ust. 1 tj. w wysokości 13,96% przy przyjęciu marży banku 9,20% i indeksu bazowego Banku 4,76% ( k.22). Brak jest podstaw do przyjęcia, że indeks bazowy ustalony przez strony w aneksie nr (...) na 4,76% jako mający obowiązywać w okresie karencji wynoszącym 24 miesiące nie był wartością stałą. Nie ma dowodu na to, że Bank w okresie karencji naliczał oprocentowanie wyższe niż uzgodnione na 13,96%.

Biegły sądowy Z. W. wskazał, że Bank po upływie 24 miesięcy od wejścia w życie aneksu nr (...) wyliczył sumę kwot wszystkich odroczonych rat odsetkowych według stopy procentowej uzgodnionej w aneksie i wynoszącej 13,96% w skali roku i doliczył ją do salda kredytu pozostającego do spłaty ( k.320).

Podnieść należy, że pozwany nie kwestionował dokonanych przez Bank wyliczeń w datach sporządzania kolejnych aneksów do umowy kredytu. W aneksie sporządzonym 31.10.2012r. ( k.26) potwierdził wysokość zaległości w spłacie, która na dzień sporządzenia tego aneksu wynosiła 38.389,13 zł. a w aneksie sporządzonym 16.12.2014r. potwierdził zaległość w kwocie 4.233,08 zł. ( k.33).

Sąd Apelacyjny podziela stanowisko sądu I instancji, że pozwany nie wykazał iż postanowienia umowy kredytu, a w szczególności jej § 5 oraz pkt VII ppkt q, są niedozwolonymi postanowieniami umownymi, że kształtują prawa i obowiązki pozwanego w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami, rażąco naruszając jego interesy, oraz że postanowienie nakładające na pozwanego obowiązek przystąpienia do grupowej umowy ubezpieczenia jest postanowieniem, o którym mowa w art. 385 ³ pkt 7 K.c.

Zgodnie z art. 385 ³ pkt 7 K.c., w razie wątpliwości uważa się, że niedozwolonymi postanowieniami umownymi są te, które w szczególności: uzależniają zawarcie, treść lub wykonanie umowy od zawarcia innej umowy, niemającej bezpośredniego związku z umową zawierającą oceniane postanowienie.

Ubezpieczenie z tytułu wad prawnych nieruchomości miało bezpośredni związek z umową kredytu zawartą przez pozwanego, ponieważ zabezpieczeniem kredytu była między innymi hipoteka na nieruchomości, którą pozwany zamierzał nabyć na rynku wtórnym za środki pochodzące z kredytu ( k.17v). Kredyt zaciągnięty został miedzy innymi na sfinansowanie zadatku oraz na zakup nieruchomości.

Ubezpieczenie z tytułu wad prawnych nabywanej nieruchomości dawało pozwanemu ochronę na wypadek utraty tytułu prawnego do tej nieruchomości bądź innych wad prawnych. Pozwany był ubezpieczonym a powód był ubezpieczającym ( wyciąg z grupowej umowy ubezpieczenia tytułu prawnego i wad prawnych nieruchomości k.109-110). Podpisując deklarację przystąpienia do ubezpieczenia pozwany oświadczył, że zapoznał się z warunkami ubezpieczenia określonymi w wyciągu z umowy, który to wyciąg otrzymał ( k.109). Powód wykazał, że dokonał przelewu kwoty 33.592.14 zł. z rachunku pozwanego na rzecz ubezpieczyciela tytułem składki ubezpieczeniowej ( k.212).

W razie zawarcia umowy ubezpieczenia na cudzy rachunek przepisy art. 808 § 2 k.c. i art. 805 § 1 k.c. nie sprzeciwiają się przeniesieniu ciężaru opłacania składek na ubezpieczonego niebędącego stroną umowy ubezpieczenia ( zob. wyrok SN z 12.01.2018 sygn. IICSK 222/17 LEX).

Zgodnie z art. 808 § 4. k.c., ubezpieczony może żądać by ubezpieczyciel udzielił mu informacji o postanowieniach zawartej umowy oraz ogólnych warunków ubezpieczenia w zakresie, w jakim dotyczą praw i obowiązków ubezpieczonego.

Pozwany nie wykazał aby zakres informacji udzielonych mu przed przystąpieniem przez niego do umowy ubezpieczenia był niewystarczający do podjęcia świadomej decyzji o związaniu się tą umową. W doręczonym pozwanemu wyciągu z umowy ubezpieczenia (k109v-112) zawarte zostały najistotniejsze dane dotyczące zakresu ubezpieczenia, obowiązków stron i sposobu zaspokojenia roszczeń.

Gdyby przyjąć, że umowa ubezpieczenia jest nieważna z uwagi na niewystarczające informacje udzielone pozwanemu przed przystąpieniem do ubezpieczenia, o prawach i obowiązkach wynikających z umowy, uniemożliwiające podjęcie racjonalnej decyzji o związaniu się umową, to po odliczeniu od kwoty kredytu składki ubezpieczeniowej, zgodnie z opinią biegłego sądowego, na dzień 16.09.2016r. kapitał wymagalny kredytu wynosił 19.024,59 zł., odsetki wymagalne 54.319,32 zł., odsetki karne 594,96 zł., opłaty i prowizje 9,44 zł., razem 73.948,31 zł. ( k.330).

W ocenie Sądu Apelacyjnego informacje udzielone pozwanemu przed przystąpieniem przez niego do umowy ubezpieczenia spełniały wymogi art. 808 par. 4 k.c. Przepis ten nie wprowadza bowiem obowiązku zapoznawania ubezpieczonego z treścią całej umowy lecz obowiązek udzielenia informacji pozwalających ubezpieczonemu na realizację jego powinności wynikających z umowy w celu uniknięcia ewentualnych zarzutów ze strony ubezpieczyciela. Takie informacje, jak również informacje, iż ubezpieczenie dotyczy nabycia nieruchomości obciążonej roszczeniami osób trzecich lub nabycia nieruchomości z nieusuwalną wadą prawną, zostały pozwanemu udzielone przed zawarciem umowy i były wystarczające do podjęcia decyzji o związaniu się umową ubezpieczenia. Pozwany nie wykazał, że przed przystąpieniem przez niego do umowy ubezpieczenia grupowego nie udzielono mu konkretnych informacji o treści tej umowy, wpływających w sposób znaczący na zakres ochrony ubezpieczeniowej wynikającej z umowy a jedynie podnosił, że zawarcie umowy ubezpieczenia nie było dopuszczalne prawnie, oraz że naruszało dobre obyczaje, jednak podnoszonych w tym zakresie twierdzeń nie wykazał.

Chybiony jest zarzut naruszenia art. 5 k.c. Powód wypłacił pozwanemu umówioną kwotę kredytu i dochodzi od pozwanego zwrotu wymagalnej części tego kredytu wraz z oprocentowaniem a pozwany nie wykazał, że umowa kredytu wraz z aneksami zawiera postanowienia abuzywne, że narusza dobre obyczaje bądź, że rażąco narusza interesy pozwanego i na czym to naruszenie polegało, że należne od niego świadczenie jest uzasadnione w mniejszym rozmiarze.

Mając powyższe na uwadze, Sąd Apelacyjny nie znalazł podstaw do uwzględnienia apelacji i z mocy art. 385 k.p.c. oddalił ją.

O kosztach procesu Sąd Apelacyjny orzekł zgodnie z wynikiem sporu, w oparciu o art. 98 par. 1 i 3 k.p.c. obciążając nimi pozwanego. Na koszty te składają się wydatki poniesione przez powoda na poczet opinii biegłego. Ponieważ powód nie był reprezentowany przez profesjonalnego pełnomocnika, nie przysługuje mu zwrot kosztów zastępstwa procesowego za II instancję.

Ewa Kaniok Edyta Mroczek Elżbieta Wiatrzyk - Wojciechowska