Pełny tekst orzeczenia

UZASADNIENIE

W dniu 24 maja 2012 r. powódka K. Z. wniosła pozew przeciwko N. O. prowadzącej Przedsiębiorstwo Usługowo-Handlowe (...), w którym domagała się od pozwanej zapłaty kwoty 12 200 zł wraz z odsetkami w wysokości umownej 5% wartości umownej dzieła za każdy dzień zwłoki – od dnia 7.05.2010 r. do dnia zapłaty oraz zasądzenia od pozwanej kosztów procesu według norm przepisanych.

Dochodzona kwota stanowi resztę należności za opracowanie projektu budowlano-wykonawczego modernizacji budynku przy ul. (...) w B..

W odpowiedzi na pozew pozwana wniosła o oddalenie powództwa w całości. W uzasadnieniu odpowiedzi pozwana wskazała, iż powódka dochodzi roszczenia z umowy o dzieło, które zgodnie z art. 646 k.c. to przedawnia się z upływem dwóch lat od dnia oddania, a jeżeli dzieło nie zostało oddane – od dnia, w którym zgodnie z treścią umowy miało być oddane. Pozwana wskazała, że zgodnie z umową dzieło powinno być oddane najpóźniej (co do ostatniej części) 9 tygodni od daty podpisania umowy, to jest najpóźniej do 1 kwietnia 2010 r. a które powódka oddała do 23 kwietnia 2010 r. Z kolei powódka domagała się zapłaty wynagrodzeni do dnia 7 maja 2010 r. Pozew wniesiono zatem niewątpliwie po upływie okresu przedawnienia. Na wypadek braku uwzględnienia zarzutu przedawnienia pozwana podniosła zarzut potrącenia wierzytelności wzajemnej obejmującej karę umowna za zwłokę oraz odszkodowanie z tytułu nienależytego wykonania umowy przez powódkę, a także zarzut obniżenia wynagrodzenia należnego powódce z uwagi na wadliwość wykonanego przez nią dzieła do kwoty wynagrodzenia, które zostało powódce zapłacone.

Wyrokiem z dnia 29 maja 2013 r. Sąd Rejonowy w Bydgoszczy oddalił powództwo, zasądził od powódki na rzecz pozwanej kwotę 2417 zł tytułem zwrotu kosztów procesu oraz zasądził od Skarbu Państwa – Sądu Rejonowego w Bydgoszczy na rzecz radcy prawnego ustanowionego z urzędu kwotę 2952 zł tytułem nieopłaconej pomocy prawnej. W sprawie bowiem powódka została zwolniona od kosztów sądowych i został dla powódki ustanowiony pełnomocnik z urzędu.

W uzasadnieniu wyroku Sąd Rejonowy wskazał, że zarzut dotyczący przedawnienia dochodzonego roszczenia okazał się zasadny bowiem w świetle art. 646 k.c. dochodzone pozwem roszczenia z umowy o dzieło przedawniły się, gdyż dzieło zostało oddane w kwietniu 2010 r. a pozew został złożony w dniu 24 maja 2012 r. Sąd Rejonowy ustalił, że z określonego przez strony przedmiotu umowy wynika, iż na dzieło składały się odrębne, mające samodzielność części, każda z nich miała być wykonana w określonym terminie i za każdą osobno strony ustaliły wynagrodzenie. Szczegółowy zakres i termin wykonania przedmiotu umowy zawierał złącznik nr 3 do umowy (§2 ust. 2 umowy). Powódka po wykonaniu części 1-3 dzieła w dniu 23 kwietnia 2010 r. wystawiła fakturę VAT nr (...) za opracowanie projektu budowlano-wykonawczego modernizacji budynku na kwotę 30 000 zł netto ( brutto 36 000 zł.), powódka oznaczyła termin płatności tej faktury na 7 maja 2011 r. Sąd Rejonowy stwierdził, że wynagrodzenie stało się należne (w częściach) w chwili oddania każdej z części dzieła. Skoro powódka dochodziła należności za 1-3 część dzieła, które wykonała i oddała w dniu 23 kwietnia 2010 r. to właśnie od tego dnia należy liczyć 2-letni termin wskazany w art. 646 k.c. Sąd Rejonowy podkreślił, że przedmiotem sporu nie była objęta 4 część umowy, która była wykonana w maju 2010 r. Sąd Rejonowy również wskazał, iż nawet jeżeli dzieło ma wady, które nie dyskwalifikują go co do jego istoty, to wówczas następuje wydanie (oddanie) dzieła, zgodnie z umową (art. 627 k.c.), ze skutkami prawnymi, o jakich mowa w szczególności w art. 642, 643 i 646 k.c.

Wobec zasadności podniesionego zarzutu przedawnienia Sad Rejonowy oddalił wnioski wszystkie wnioski dowodowe poza dowodami z dokumentów złożonych do akt.

Apelację od tego wyroku wniosła powódka zaskarżając go w części tj. w zakresie punktu I i II.

W apelacji powódka zarzuciła wyrokowi naruszenie: art. 233 § 1 k.p.c. poprzez błędne przyjęcie przez Sąd I instancji, iż powódka części dzieła ujęte w punktach 1-3 § 2 ust. 1 umowy wykonała i oddała w dniu 23.04.2010 r., mimo, iż powódka prace wskazane w pkt 3 § 2 ust. 1 umowy oddała w dniu 28.05.2010 r.; art. 217 § 3 k.p.c. w zw. z art. 227 k.p.c. poprzez oddalenie wniosku powódki o zobowiązanie Prezydenta Miasta B. do przedłożenia dokumentów znajdujących się aktach postępowania, w toku którego wydano decyzje z dnia 15.06.2010 r znak (...) i przeprowadzenie dowodu z tychże dokumentów; art. 217 § 3 k.p.c. w zw. z art. 227 k.p.c. poprzez pominięcie dowodu z przesłuchania świadków: M. B., S. W., J. J., S. N., Z. N. i S. R.; art. 278 § 1 k.p.c. w zw. z art. 217 § 3 k.p.c. poprzez pominięcie dowodu z opinii biegłego zawnioskowanego w celu wykazani należytego wykonania umowy przez powódkę; art. 299 k.p.c. w zw. z art. 217 §3 k.p.c. poprzez pominięcie dowodu z przesłuchania stron.

W oparciu o powyższe zarzuty apelująca wniosła o zmianę zaskarżonego wyroku w całości i zasądzenie od pozwanej na rzecz powódki kwoty 12.200,00 zł wraz z odsetkami w wysokości umownej wynoszącej 0,5 % wartości umownej dzieła za każdy dzień zwłoki za okres od dnia 07.05.2010 r. do dnia zapłaty oraz zasadzenie kosztów procesu od pozwanej na rzecz powódki, w tym kosztów zastępstwa prawnego za obie instancje według norm przepisanych.

Ewentualnie apelująca wniosła o przekazanie sprawy Sądowi I instancji do ponownego rozpoznania oraz pozostawienie temu sądowi rozstrzygnięcie o kosztach instancji odwoławczej. Ponadto powódka wniosła o zastosowanie wobec niej art. 102 k.p.c. i nieobciążenie jej kosztami postępowania apelacyjnego oraz zmianę wyroku Sądu I instancji w zakresie punktu II zasądzającego od powódki na rzecz pozwanej kwotę 2.417 zł. tytułem zwrotu kosztów procesu.

W uzasadnieniu apelacji powódka podała, iż nie wykonała ona dzieła w dniu 23 kwietnia 2010 r., bowiem dopiero w dniu 30 kwietnia 2010 r. działający w imieniu pozwanej Z. N. przekazał M. B. wydane w dniu 16.04.2010 r. przez (...) w B. warunki techniczne dla zaprojektowania przyłącza wodociągowego, związku z czym cały tom instalacja sanitarna został ponownie przekazany powódce, ona zaś po uzupełnienieniu części instalacja sanitarna zgodnie z warunkami technicznymi przekazała dokumentację Z. N. w dniu 28.05.2010 r. Dokumenty te były niezbędne powódce do wykonania pkt 3 § 2 ust. 1 umowy. Powódka wskazała, że w stanie faktycznym prace określone w umowie zostały oddane w dniu 28.05.2010 r. a pozew został złożony w dniu 24 maja 2010 r. czyli przed upływem dwóch lat od oddania dzieła.

Pozwana w odpowiedzi na apelację wniosła o oddalenie w całości apelacji oraz o zasądzenie na rzecz pozwanej kosztów postępowania apelacyjnego, w tym wynagrodzenia pełnomocnika, według norm przepisanych.

Sąd Okręgowy zważył co następuje:

Apelacja powódki nie jest zasadna.

Sąd Okręgowy w Bydgoszczy podziela ustalenia Sądu Rejonowego w przedmiocie oddalenia powództwa, ze względu na przedawnienie roszczenia. Przede wszystkim Sąd Okręgowy przyjmuje za prawidłowe ustalenia Sądu I instancji co do terminu oddania dzieła w kontekście treści § 3 ust. 2 umowy. Sąd Rejonowy prawidłowo ustalił, że przedmiotem roszczenia pozwu była 3 część dzieła – projekt budowlano-wykonawczy modernizacji (przebudowy) budynku warsztatowego na siedzibę firmy (...). Ta część dzieła została oddana dnia 23 kwietnia 2011 r. W tym bowiem dniu podpisany został protokół odbioru tego elementu dzieła. W tym też dniu została wystawiona przez powódkę faktura w której sama powódka oznaczyła termin płatności na dzień 7 maja 2010 r.

Dokonana w tym zakresie przez Sąd Rejonowy ocena materiału dowodowego nie naruszała, zasady określonej w art. 233 § 1 k.p.c. i pokrywała się z oceną dokonaną przez Sąd Okręgowy w postępowaniu apelacyjnym. Zastrzeżona dla sądu swobodna ocena dowodów nie opiera się bowiem na ilościowym porównaniu przedstawionych przez świadków spostrzeżeń oraz wniosków, lecz na odpowiadającemu zasadom logiki powiązaniu ujawnionych w postępowaniu dowodowym okoliczności w całość zgodną z doświadczeniem życiowym (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 20 marca 1980 r., II URN 175/79, OSNC 1980/10/200, lex 2510). Według oceny Sądu Okręgowy Sąd Rejonowy w sposób rzetelny oraz logicznie spójny rozpatrzył przedstawiony materiał dowodowy stanowiący podstawę do wyrokowania.

Łącząca strony umowa była umową o dzieło regulowaną treścią art. 627 i następnych k.c. Zgodnie z treścią art. 646 k.c. roszczenia z tej umowy przedawniają się z upływem dwóch lat od oddania dzieła. Termin przedawnienia wynosi dwa lata, licząc od dnia oddania dzieła, a jeżeli dzieło nie zostało oddane od dnia, w którym zgodnie z treścią umowy miało być oddane. W niniejszej sprawie wynagrodzenie stało się należne (w częściach) w chwili oddania każdej z części dzieła, ze względu na fakt, iż wynagrodzenie zostało ustalone osobno dla każdej z części. Sąd ustalił, iż dzieło zostało oddane 23 kwietnia 2010 r., wówczas rozpoczął się bieg przedawnienia, który upłynął 23 kwietnia 2012, zaś powódka wniosła pozew dopiero 24 maja 2012 r. W związku z powyższym roszczenie należy uznać za przedawnione. Również przedawniły się dochodzone przez powódkę odsetki umowne, bowiem odsetki jako roszczenie akcesoryjne podzielają los roszczenia głównego i przedawniają się w tym samym czasie. Wymaga podkreślenia, że przepisy o przedawnieniu mają charakter stabilizujący stosunki prawne i gwarantują ich pewność. Ponieważ mają przy tym charakter ius cogens, przeto ich wykładnia powinna zmierzać do eliminowania czynnika subiektywnego oraz do skracania, a nie wydłużania czasu w wypadkach wątpliwych (Wyrok Sądu Apelacyjnego we Wrocławiu z dnia 23 marca 2012 r., I ACa 219/12, LEX nr 1136089).

W niniejszej sprawie należy również podkreślić, że późniejsze uzupełnienie dzieła o dokumentację z (...) w B. miało jedynie charakter uzupełniający, naprawczy. Nawet jeżeli dzieło posiada wady, które to wady nie dyskwalifikują go co do jego istoty to dzieło zostaje oddane zgodnie z umową, ze skutkami prawnymi, o jakich mowa w art. 642, 643, 646 k.c.

Sąd Okręgowy uznał także za bezzasadne zarzuty z art. 217 § 3 k.p.c. w zw. z art. 227 k.p.c. oraz 299 k.p.c. W ocenie Sądu Okręgowego Sąd Rejonowy słusznie oddalił wnioski dowodowe powódki, bowiem wobec zasadności zarzutu przedawnienia stosownie do art. 217 § 3 wnioski te podlegały oddaleniu.

W świetle przedstawionych wyżej rozważań nie było uzasadnionych podstaw do dokonania takich ustaleń faktycznych, które byłyby zgodne z twierdzeniami powódki. Nie ma również podstaw do dokonania odmiennej od Sądu pierwszej instancji oceny zasadności zarzutu przedawnienia.

Z tych przyczyn Sąd Okręgowy na mocy art. 385 k.p.c. oddalił apelację oraz orzekł o kosztach postępowania apelacyjnego stosownie do 98 § 1 k.p.c.

O wynagrodzeniu za udzieloną powódce z urzędu i nieopłaconą pomoc prawną orzeczono w oparciu o przepisy § 6 pkt 5), § 13.1 pkt 1) w zw. z § 15 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu.

Sąd Okręgowy nie uwzględnił wniosku powódki o nieobciążanie jej kosztami postępowania apelacyjnego i zmianę wyroku Sądu I instancji w zakresie punktu II zasądzającego od powódki na rzecz pozwanej kwotę 2.417 zł tytułem zwrotu kosztów procesu.

Zgodnie z art. 102 kpc w wypadkach szczególnie uzasadnionych sąd może w ogóle nie obciążać kosztami strony przegrywającej. Podstaw do jego zastosowania należy poszukiwać w konkretnych okolicznościach danej sprawy przekonujących o tym, że w danym przypadku obciążenie strony przegrywającej kosztami procesu na rzecz przeciwnika byłoby niesłuszne, niesprawiedliwe. Należą do nich zarówno fakty związane z samym procesem jak i leżące poza nim, a dotyczące sytuacji życiowej, stanu majątkowego stron, które powinny być oceniane przede wszystkim z uwzględnieniem zasad współżycia społecznego, w świetle których uzasadniona jest ocena, że chodzi o wypadek szczególnie uzasadniony. Skorzystanie z możliwości zastosowania tego przepisu ustawodawca pozostawia uznaniu sądu. W związku z tym, jak przyjmuje się w orzecznictwie (tak m.in. postanowienia: SN z dnia 3 grudnia 2007 r., I CZ 110/07; z dnia 1 października 2010 r., I CZ 142/10 i z dnia 9 lutego 2011 r., V CZ 97/10, nie publ.) zmiana takiego orzeczenia o kosztach przez sąd odwoławczy powinna mieć charakter wyjątkowy i dotyczyć sytuacji oczywistego naruszenia przytoczonych wskazań do zastosowania art. 102 kpc. W niniejszej sprawie Sąd Rejonowy nie obciążając powódki w całości kosztami nie naruszył art.102 kpc. Zważyć tu bowiem należy, że nieobciążenie w całości powódki kosztami, w sytuacji gdy pozwany ponosi koszty związane z zastępstwem procesowym spowodowałby faktycznie obciążenie tymi kosztami pozwanego, który spór wygrał. W tej sytuacji naruszona zostałby zasada odpowiedzialności za wynik sporu z art. 98 kpc. Należy w tym miejscu również nadmienić, że powódka faktycznie w sprawie nie ponosiła części kosztów bowiem została zwolniona w całości od kosztów sądowych oraz uzyskała z urzędu pomoc prawną.