Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 9 października 2020 r.

Sąd Okręgowy w Bydgoszczy VI Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący Sędzia Janusz Madej

Protokolant – st.sekr.sądowy D. H.

po rozpoznaniu w dniu 9 października 2020 r. w Bydgoszczy

na posiedzeniu niejawnym

odwołania I. K.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych(...) Oddziału w W.

z dnia 1 sierpnia 2019 r., znak: (...)

w sprawie:

przeciwko: Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych (...)Oddziałowi w W.

o wysokość renty z tytułu niezdolności do pracy

1)  zmienia zaskarżoną decyzję w ten sposób, że przyznaje ubezpieczonej

I. K. prawo do renty z tytułu całkowitej niezdolności do pracy od 12 listopada 2019 r. do 30 czerwca 2020 r.,

2) oddala odwołanie w pozostałej części,

3) nie stwierdza odpowiedzialność Zakładu Ubezpieczeń Społecznych

(...) Oddziału w W. za nieustalenie ostatniej okoliczności

niezbędnej do wydania decyzji.

Na oryginale właściwy podpis

VI U 3155/19

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 1 sierpnia 2019 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych(...) Oddział w W. – po rozpatrzeniu wniosku I. K. z dnia 30 lipca 2018 r. – przyznał wnioskodawczyni rentę z tytułu częściowej niezdolności do pracy od 30 lipca 2018 r., to jest od powstania częściowej niezdolności do pracy.

Odwołanie od powyższej decyzji wniosła ubezpieczona I. K., podnosząc iż jej stan zdrowia znacznie ogranicza jej sprawność ruchową, a obecne jej dolegliwości nie pozwalają jej funkcjonować (bardzo silne dolegliwości bólowe, problemy z poruszaniem się).

W odpowiedzi na odwołanie organ rentowy wniósł o oddalenie odwołania. W uzasadnieniu swego stanowiska procesowego wskazał, iż orzeczeniem Komisji Lekarskiej ZUS z dnia 17 lipca 2019 r. I. K. została uznana za częściowo niezdolną do pracy na okres do 30 czerwca 2020 r. W związku z tym organ rentowy wydał zaskarżoną decyzję z dnia 1 sierpnia 2020 r. o przyznaniu I. K. prawa do polskiej proporcjonalnej renty z tytułu częściowej niezdolności do pracy od dnia 30 lipca 2018 r. na okres do dnia 30 czerwca 2020 r. Odwołaniem od tej decyzji sygnowanym datą 2 września 2019 r. I. K. faktycznie zaskarżyła decyzję z 1 sierpnia 2019 r., kwestionując stopień określonej niezdolności do pracy, a tym samym domagając się uznania za całkowicie niezdolną do pracy.

Sąd Okręgowy ustalił i rozważył, co następuje:

Ubezpieczona I. K. (urodz. (...)) w dniu

30 lipca 2018 r. złożyła w ZUS(...)Oddziale w W. wniosek o rentę z tytułu niezdolności do pracy. Orzeczeniem z dnia 10 czerwca 2019 r. Lekarz Orzecznik ZUS ustalił, iż ubezpieczona jest częściowo niezdolna do pracy do 30 czerwca 2020 r. oraz iż częściowa niezdolność ta powstała przed 30 lipca 2018 r. Po rozpoznaniu sprzeciwu ubezpieczonej z dnia 11 lipca 2019 r. od powyższego orzeczenia Lekarza Orzecznika (w którym ubezpieczona kwestionowała stopień ustalonej przez niego niezdolności do pracy, twierdząc iż nie jest zdolna do podjęcia jakiejkolwiek pracy), Komisja Lekarska ZUS w orzeczeniu z dnia 17 lipca 2019 r. ustaliła, iż ubezpieczona jest częściowo niezdolna do pracy, a niezdolność ta powstała przed 30 lipca 2018 r.

( dowody: wniosek rentowy i orzeczenia w aktach rentowych – k. od 1 do

5, k. 74 i 80)

Na orzeczenie Komisji Lekarskiej ZUS powołał się organ rentowy w uzasadnieniu zaskarżonej decyzji.

W celu zweryfikowania stanowiska organu rentowego opartego na orzeczeniu Komisji Lekarskiej ZUS Sąd Okręgowy dopuścił dowód z opinii zespołu biegłych sądowych w składzie : specjalista neurolog, chirurg – specjalista rehabilitacji, specjalista medycyny przemysłowej.

W opinii z dnia 5 grudnia 2019 r. ( k. od 21 do 22 akt sprawy) rozpoznali oni u ubezpieczonej następujące schorzenia:

- chorobę zwyrodnieniową kręgosłupa z dyskopatią szyjną i lędźwiową,

- przebyte dwukrotnie leczenie operacyjne dyskopatii L5/S1 (12.2017 r. i 13.11.2019 r.),

- przewlekły, zaostrzony zespół bólowy lędźwiowo – krzyżowy objawowy z objawami ubytkowymi.

Po przeprowadzonych badaniach sądowo – lekarskich i zapoznaniu się z dokumentacją znajdującą się w aktach sprawy i dostarczoną przez badaną biegli sądowi ustalili, iż stan jej zdrowia czyni ją obecnie okresowo całkowicie niezdolną do pracy. Przyczyną stwierdzonej całkowitej niezdolności do pracy ubezpieczonej były schorzenia wskazane w rozpoznaniu. Biegli wskazali przy tym, iż orzekana w dniu 13 listopada 2019 r. została w trybie pilnym poddana leczeniu operacyjnemu z powodu dyskopatii L5/S1. Obecnie, krótko po przebytym zabiegu orzekana nadal odczuwa silne dolegliwości bólowe kręgosłupa w odcinku lędźwiowym, osłabienie siły mięśniowej kończyn dolnych z przewagą strony prawej, zaburzeniami czucia i zaburzeniami zwieraczy pęcherza moczowego. Dodatkowo biegli sądowi zaznaczyli, iż praca fizyczna, dźwiganie ciężarów, długotrwała praca w pozycji wymuszonej, praca w złych warunkach atmosferycznych może nasilać dolegliwości i niekorzystny postęp schorzeń.

We wnioskach końcowych powyższej opinii biegli stwierdzili, iż:

- badana jest obecnie okresowo całkowicie niezdolna do pracy do 30 czerwca

2020 r.;

- całkowita niezdolność do pracy istnieje nadal od daty hospitalizacji w

oddziale ortopedii w dniu 12.11.2019 r. i spowodowana jest przede

wszystkim schorzeniami układu kostno - stawowego z objawami

neurologicznymi, których nasilenie po świeżo przebytym leczeniu operacyjnym obecnie jest znaczne;

- całkowita niezdolność do pracy ma charakter okresowy z powodu możliwości poprawy stanu zdrowia po zastosowanym leczeniu specjalistycznym;

- do oceny stanu zdrowia i uznania całkowitej niezdolności do pracy za podstawę mieli oni te same dowody, którymi dysponował organ rentowy w postępowaniu administracyjnym oraz dodatkową dokumentację medyczną z kolejnego leczenia operacyjnego;

- nie podzielili oni opinii Lekarza Orzecznika ZUS z dnia 10 czerwca 2019 r. i Komisji Lekarskiej ZUS z dnia 17 lipca 2019 r. z powodu większego nasilenia dolegliwości w przebiegu istniejących u orzekanej schorzeń, które obecnie powodują znaczne upośledzenie sprawności ustroju i całkowitą niezdolność do zatrudnienia.

W opinii uzupełniającej z dnia 7 lutego 2020 r. (k. 36 akt sprawy) biegli sądowi stwierdzili, iż podtrzymują swoją wcześniejszą opinię co do orzeczonej całkowitej niezdolności do pracy i czasu jej powstania. Natomiast dodatkowo wyjaśnili, że w okresie wcześniejszym – zgodnie z orzeczeniem organu rentowego – ubezpieczona była częściowo niezdolna do pracy od dnia 1 lipca 2018 r. (pierwszego dnia miesiąca w którym złożyła wniosek o rentę).

Odnosząc się do powyższych opinii biegłych sądowych pozwany organ rentowy odwoływał się do opinii lekarskich Przewodniczącego Komisji Lekarskich ZUS z dnia 6 lutego 2020 r. (k. 36 a.s.) oraz z dnia 2 kwietnia 2020 r. (k. 50 a.s.), w których wskazywano, co następuje :

- całkowita niezdolność do pracy ubezpieczonej nie istniała podczas postępowania rentowego i orzeczenie Komisji Lekarskiej ZUS z dnia 17 lipca 2019 r. było prawidłowe;

- biegli sądowi dysponowali nową dokumentacją medyczną (niedostępną podczas badania przez Komisję Lekarską ZUS) o leczeniu chirurgicznym w trybie nagłym w dniu 13 listopada 2019 r. z powodu nagłego zaostrzenia schorzenia kręgosłupa pod postacią niedowładu kończyn dolnych i zatrzymania moczu;

- do istotnego pogorszenia stanu zdrowia badanej doszło podczas postępowania sądowego, a badana była przyjęta do szpitala w trybie nagłym z powodu wystąpienia niedowładu kończyn dolnych oraz zatrzymania moczu w dniu 12 listopada 2019 r. ;

-organ rentowy nie wnosi zastrzeżeń do ustalonej przez biegłych sądowych daty powstania częściowej niezdolności do pracy od 1 lipca 2018 r., to jest od pierwszego dnia miesiąca w którym złożono wniosek.

Dodatkowo organ rentowy podnosił, że sąd co do zasady nie może we własnym zakresie ustalać prawa do świadczenia, a ujawniona w trakcie postępowania sądowego zmiana stanu zdrowia ubezpieczonej jako przesłanka niezdolności do pracy warunkująca prawo do renty, nie może prowadzić do uznania kontrolowanej decyzji za wadliwą i do jej zmiany (por. wyrok SN z 13.09.2005 r., I UK 382/04 – LEX nr 276245). W związku z tym organ podnosił, iż w przypadku pogorszenia stanu zdrowia po badaniu przez komisję lekarską oraz wydaniu decyzji przez ZUS ubezpieczonej przysługuje prawo do wystąpienia z nowym wnioskiem do organu rentowego.

W toku procesu pozwany ZUS(...) Oddział w W. decyzją z dnia 20 sierpnia 2020 r. – uwzględniając orzeczenie Lekarza Orzecznika z dnia 3 lipca 2020 r. - wydał decyzję o ustaleniu prawa I. K. do renty z tytułu częściowej niezdolności do pracy na dalszy okres od 1 lipca 2020 r. do 31 lipca 2023 r. (decyzja k.105 – 106 akt rentowych), a ubezpieczona nie złożyła sprzeciwu od orzeczenia Lekarza Orzecznika z dnia 3 lipca 2020 r., jak również nie złożyła odwołania od tej decyzji.

Rozpoczynając rozważania w przedmiocie meritum sporu Sąd Okręgowy w pierwszej kolejności wskazuje, iż zakres przedmiotowy niniejszego procesu dotyczył sporu w kwestii stopnia niezdolności do pracy ubezpieczonej, a ramy czasowe tego sporu wyznaczone zostały okresem od miesiąca złożenia wniosku o świadczenie (lipiec 2018) do dnia 30 czerwca 2020 r. W dniu 20 sierpnia 2020 r. pozwany organ rentowy wydał bowiem decyzję, którą ustalił ubezpieczonej prawo do renty z tytułu częściowej niezdolności do pracy od dnia 1 lipca 2020 r. do 31 lipca 2023 r. i decyzja ta nie została przez ubezpieczoną zaskarżona i uprawomocniła się. Ponadto wydając w niniejszej sprawie opinie biegli sądowi wypowiedzieli się w kwestii niezdolności do pracy powódki w okresie od 1 lipca 2018 r. do 20 czerwca 2020 r.

Dokonując oceny zebranego w sprawie materiału dowodowego Sąd Okręgowy uznał, iż dowody z opinii biegłych sądowych z dnia 5 grudnia 2019 r. oraz z dnia 7 lutego 2020 r. miały taką moc dowodową, która pozwalała na rozstrzygnąć całościowo spór pomiędzy stronami. W szczególności na podstawie tych dowodów Sąd Okręgowy ustalił, iż ubezpieczona była częściowo niezdolna do pracy w okresie od 1 lipca 2018 r. do 11 listopada 2019 r., natomiast od 12 listopada 2019 r. do 30 czerwca 2020 r. była osobą całkowicie niezdolną do pracy. Biegli sądowi wydali swoje opinie w oparciu o posiadaną specjalistyczną wiedzę medyczną oraz doświadczenie orzecznicze a ponadto – co istotne – uargumentowali oni swe ustalenia i wnioski końcowe opinii w sposób stricte merytoryczny i przekonujący. W treści ich opinii brak było mankamentów logicznych, które podważały by argumentację biegłych. Podkreślić przy tym należy, iż strony procesu nie kwestionowały ustaleń i wniosków końcowych obu opinii, a jedynym zarzutem sformułowanym pod ich adresem przez organ rentowy było to, iż do pogorszenia stanu zdrowie ubezpieczonej doszło po dniu wydaniu orzeczenia Komisji Lekarskiej ZUS oraz po dniu wydania zaskarżonej decyzji. W ocenie pozwanego świadczy to o tym, iż orzeczenie Komisji lekarskiej ZUS i w konsekwencji zaskarżona decyzja były prawidłowe. Zdaniem pozwanego w sytuacji, w której pogorszenie stanu zdrowia ubezpieczonej nastąpiło po badaniu przez Komisję Lekarska oraz po wydaniu zaskarżonej w niniejszej sprawie decyzji, przysługuje ubezpieczonej prawo do wystąpienia do organu rentowego z nowym wnioskiem o świadczenie.

Przedstawione wnioskowanie co do zasady uznać należy za słuszne, a Sąd Okręgowy podziela rozważania Sądu Najwyższego zamieszczone w uzasadnieniu wyroku Sądu Najwyższego z dnia 12 stycznia 2012 r., II UK 79/11 (LEX nr 1130387), gdzie wyjaśniono, iż postępowanie w sprawach z zakresu ubezpieczeń społecznych ma charakter kontrolny, służy badaniu prawidłowości decyzji organu rentowego i nie może polegać na zastępowaniu tego organu w wydawaniu decyzji ustalających świadczenie z ubezpieczeń społecznych. Postępowanie przed sądem jest postępowaniem sprawdzającym, weryfikującym ustalenia dokonane przez organ rentowy ( por. uzasadnienie uchwały Sądu Najwyższego z dnia 9 maja 2007 r., I UZP 1/07 OSNP 2007 nr 21-22, poz. 323). Z tego powodu co do zasady nie może we własnym zakresie ustalać prawa do świadczenia, a ujawniona w trakcie postępowania sądowego zmiana stanu zdrowia ubezpieczonego jako przesłanka niezdolności do pracy, warunkująca prawo do renty, nie może prowadzić do uznania kontrolowanej decyzji za wadliwa i do jej zmiany (por wyrok Sądu Najwyższego z dnia 13 września 2005 r., I UK 382/04 LEX nr 276245 – na który w toku procesu powoływał się organ rentowy).

W rozpoznawanej sprawie jednak zaskarżona decyzja potwierdzała częściową niezdolność do pracy ubezpieczonej od dnia złożenia wniosku o rentę, t.j. od 30 lipca 2018 r., z powodu zmian zwyrodnieniowo dyskopatycznych kręgosłupa L-S z zespołem bólowym oraz stanu po leczeniu operacyjnym dyskopatii L5/S1 – 05.12.2017 r. (opinia lekarska członków Komisji Lekarskiej ZUS z dnia17 lipca 2017 r. – k. 45 dokumentacji lekarskiej ZUS). Jak wynika z opinii biegłych sądowych do pogorszenia stanu zdrowia ubezpieczonej doszło wprawdzie po wydaniu zaskarżonej decyzji ( z dniem 12 listopada 2019 r.), jednak doszło do tego z powodu tego samego schorzenia, co uzasadniało częściową zmianę zaskarżonej decyzji na podstawie art. 477 ¹⁴ § 2 K.p.c. w związku z art. 12 ust. 2 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (t.j. Dz. U. z 2020 r., poz. 53). W ocenie Sądu Okręgowego pogorszenie stanu zdrowia ubezpieczonej nie może być w tej sytuacji uznane za nową okoliczność w rozumieniu art.477 ¹⁴ §4 K.p.c., gdyż przepis ten ma na uwadze schorzenia istniejące przed wydaniem decyzji, lecz wykazane przez ubezpieczonego dopiero po wniesieniu odwołania do sądu albo ujawnione na podstawie badań lekarskich w trakcie postępowania sądowego i których nie oceniał lekarz orzecznik i komisja lekarska organu rentowego (por. wyrok Sądu Apelacyjnego w Poznaniu z dnia 22 grudnia 2013 r., III AUa 460/13). Pogorszenie stanu zdrowia ubezpieczonej w zakresie schorzeń kręgosłupa rozpoznanych już w postępowaniu orzeczniczym ZUS nie stanowiło nowego schorzenia, lecz kolejny etap pogłębiania stwierdzonych u niej chorób. Zatem na zasadzie wyjątku od generalnej zasady i przy uwzględnieniu stanu istniejącego w momencie skierowania sprawy na posiedzenie niejawne należało zmienić zaskarżoną decyzję poprzez przyznanie ubezpieczonej I. K. renty z tytułu całkowitej niezdolności do pracy w okresie orzeczonym przez biegłych sądowych i bez potrzeby składania przez nią nowego wniosku rentowego, o czym orzeczono w punkcie 1 sentencji wyroku.

W punkcie 2 sentencji Sąd oddalił – na podstawie art. 477 ¹⁴ § 1K.p.c. odwołanie co do żądania ubezpieczonej przyznania jej renty z tytułu całkowitej niezdolności do pracy za okres poprzedzający dzień 12 listopada 2019 r. albowiem według ustaleń dokonanych na podstawie dowodów z opinii biegłych

ubezpieczona od 1 lipca 2018 r. do 11 listopada 2019 r. była częściowo tylko niezdolna do pracy.

Z kolei w punkcie 3 wyroku Sąd Okręgowy orzekł o braku odpowiedzialności organu rentowego, o której mowa w art. 118 ust. 1a ustawy emerytalno – rentowej, gdyż biegli sądowi ustaleń w zakresie całkowitej niezdolności do pracy ubezpieczonej dokonali na podstawie nowych dokumentów (dokumentacji medycznej), które nie były dostępne organowi rentowemu w postępowaniu administracyjnym.

Wydając niniejszy wyrok Sąd uznał, iż zostały zachowane warunki umożliwiające merytoryczne rozpoznanie sprawy na posiedzeniu niejawnym, określone w art. 148 ¹ § 1 i § 3 K.p.c. W szczególności strony w swoich pierwszych pismach procesowych nie złożyły wniosku o przeprowadzenie rozprawy, a całokształt przytoczonych przez nie twierdzeń wskazywał, iż przeprowadzenie rozprawy nie jest konieczne. Po przeprowadzonych w toku postępowania dowodach z opinii biegłych sądowych strony procesu nie zgłosiły też zastrzeżeń co do ich mocy dowodowej oraz nie wnosiły o kontynuowania tego postępowania.

W końcowym fragmencie niniejszych rozważań Sąd uznaje za zasadne wyjaśnić, iż nie orzekł o wydłużeniu okresu pobierania przez ubezpieczoną renty z tytułu częściowej niezdolności do pracy (od 1 lipca 2018 r. do 29 lipca 2018 r.) wobec braku w tym zakresie żądania ubezpieczonej, która powoływała się dla uzasadnienia swego roszczenia wyłącznie na swoją całkowitą niezdolność do pracy. Zgodnie z art. 321 K.p.c. sąd nie może wyrokować co do przedmiotu, który nie był objęty żądaniem, ani zasądzać ponad żądanie.

Na oryginale właściwy podpis.