Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 23 grudnia 2020 roku

Sąd Okręgowy w Sieradzu Wydział I Cywilny

w składzie:

Przewodniczący Sędzia Barbara Bojakowska

Sędziowie Elżbieta Zalewska-Statuch

Joanna Składowska

Protokolant sekr. sąd. Joanna Wołczyńska-Kalus

po rozpoznaniu w dniu 23 grudnia 2020 roku w Sieradzu

na rozprawie

sprawy z powództwa Spółdzielni Mieszkaniowej (...) w Z.

przeciwko M. H. (1)

o zapłatę

na skutek apelacji powoda

od wyroku Sądu Rejonowego w Zduńskiej Woli

z dnia 17 czerwca 2020 roku, sygnatura akt I C 813/17

I.  zmienia zaskarżony wyrok w całości na następujący:

„1. Zasądza od M. H. (1) na rzecz Spółdzielni Mieszkaniowej (...) w Z. (...) 423,85 (osiem tysięcy czterysta dwadzieścia trzy 85/100) złotych z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od następujących kwot:

- 8 375,66 złotych od 1 maja 2017 roku do dnia zapłaty,

- 48,19 złotych od 26 maja 2017 roku do dnia zapłaty,

2. Zasądza od M. H. (1) na rzecz Spółdzielni Mieszkaniowej (...) w Z. (...) 100,00 (dwa tysiące sto) złotych tytułem zwrotu kosztów procesu.”;

II. zasądza od M. H. (1) na rzecz Spółdzielni Mieszkaniowej

(...) w Z. (...) 400,00 (jeden tysiąc czterysta) złotych

tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego w postępowaniu

apelacyjnym.

Sygn. akt I Ca 309/20

UZASADNIENIE

Zaskarżonym wyrokiem Sąd Rejonowy w Zduńskiej Woli oddalił powództwo Spółdzielni Mieszkaniowej (...) w Z. skierowane przeciwko M. H. (1) o zapłatę i zasądził od powoda na rzecz pozwanego 1817 zł tytułem zwrotu kosztów procesu w tym 1800 zł tytułem zwrotu kosztów zastępstwa prawnego.

Powyższe orzeczenie zapadło w oparciu o następujące ustalenia i wnioski, których istotne elementy przedstawiają się następująco:

M. H. (1) to członek spółdzielni mieszkaniowej (...) w Z. posiadający w sezonie grzewczym (...) prawa do lokalu nr (...) przy ul. (...), w którym znajdują się 124 lokale mieszkalne.

W drugiej połowie lat dziewięćdziesiątych władze SM (...) podjęły działania
w celu zindywidualizowania kosztów ogrzewania mieszkań będących w jej zasobach. Miało to nastąpić poprzez wdrożenie systemu rozliczania kosztów ogrzewania wg. wskazań podzielników kosztów ciepła zamontowanych na grzejnikach znajdujących się
w poszczególnych lokalach.

Z dniem 18 grudnia 2015 roku Rada Nadzorcza SM (...) uchwaliła Regulamin rozliczania kosztów gospodarki zasobami mieszkaniowymi i ustalania opłat za używanie lokali i terenów w Spółdzielni Mieszkaniowej (...) w Z.. Regulamin wszedł w życie z dniem 1 stycznia 2016 roku i miał stanowić podstawę prawną do rozliczenia kosztów c.o. w zasobach spółdzielni po zakończeniu sezonu grzewczego (...). Zgodnie
z regulaminem obciążenia lokali za centralne ogrzewanie następuje dwuetapowo.
W pierwszym etapie w formie zaliczek zatwierdzanych przez zarząd spółdzielni, których wysokość zależy od powierzchni lokalu (pkt V.8.a regulaminu), a w końcowym
- po sporządzeniu na koniec sezonu grzewczego przez firmę rozliczeniową, indywidulanych dla poszczególnych lokali kart rozliczeniowych (pkt V.9.2 regulaminu). Indywidualne rozliczenie kosztów ogrzewania nieruchomości tj. budynku lub budynków podłączonych
do wspólnego węzła cieplnego - w których stosowany jest system rozliczeń na podstawie wskazań podzielników kosztów ciepła, sporządzane jest przez firmę rozliczeniową. W takim przypadku ustalenie kosztów ogrzewania poszczególnych lokali następuje – na podstawie wskazań podzielników – dla lokali w nie wyposażonych (pkt (...) regulaminu),
na podstawie jednostek szacunkowych – dla lokali nie wyposażonych w podzielniki
(pkt. (...) regulaminu), z uwzględnieniem odszkodowania – dla lokali w których stwierdzono zerwanie plomby, manipulację podzielnikiem lub jego uszkodzenie oraz dla lokali do których uniemożliwiono wejście w celu dokonania odczytów (pkt (...). regulaminu). Koszty ogrzewania lokali (c.o.) w nieruchomościach rozliczanych na podstawie podzielników kosztów dzieli się na koszty podstawowe (stałe) i koszty zużycia (zmienne)
– pkt (...) regulaminu. Koszt podstawowy obejmujący wartość zamówionej mocy cieplnej rozliczany jest na poszczególne lokale proporcjonalnie do ich powierzchni użytkowej (pkt.(...).a. regulaminu). Koszt zużycia obejmujący wartość zakupu energii cieplnej rozliczany jest na poszczególne lokale w proporcji: 50% - koszty obejmujące ogrzewanie części wspólnej budynku (klatki schodowe, pralnie, suszarnie i grzejniki w łazienkach)
– rozliczane na poszczególne lokale proporcjonalnie do ich powierzchni użytkowej; 50%
- koszty ogrzewania lokali, które rozliczne są na poszczególne lokale proporcjonalnie do ustalonych jednostek zużycia (pkt (...) regulaminu). Obliczeniowe jednostki zużycia stanowią sumę jednostek odczytanych z podzielników i skorygowanych o współczynniki korygujące (pkt V.9.2.e regulaminu) oraz jednostek szacowanych (zgodnie z pkt (...) regulaminu). Współczynniki korygujące uwzględniają redukcję zużycia ciepła związaną
z rodzajem i mocą grzejników w danym lokalu oraz potrzebami cieplnymi lokalu wynikającymi z jego usytuowania w budynku (pkt (...) regulaminu). W przypadku gdy temperatura lokalu spadnie poniżej 18oC użytkownikowi przysługuje bonifikata
za dostarczone ciepło w wysokości 1/365 części kosztu ogrzania mieszkania w danym okresie rozliczeniowym za każdy dzień (pkt.(...). regulaminu).

Montażem podzielników kosztów ciepła oraz obsługą systemu jego rozliczania, zajęła się firma (...) Sp. z o.o. z którą powodowa spółdzielnia podpisała stosowaną umowę. Stosowany przez firmę system rozliczeń opiera się na działaniu podzielników kosztów c.o. Podzielniki to urządzenia wskaźnikowe mocowane do grzejnika c.o. i zabezpieczone plombą, spełniające wymagania określone w normie PN EN 834 „Podzielniki kosztów ogrzewania
do rejestrowania zużycia ciepła przez grzejniki. Przyrządy zasilane energią elektryczną”. Podzielniki nie są urządzeniami pomiarowymi. Nie są licznikami energii i nie wykazują faktycznego zużycia ciepła w danym lokalu. Są to jedynie urządzenia pozwalające,
przy zastosowaniu odpowiedniego systemu rozliczeń, zróżnicować stopień w jakim lokatorzy poszczególnych mieszkań, przyczyniają się do zużycia ciepła dostarczonego do wspólnej instalacji grzewczej budynku. W konsekwencji pozwalają obliczyć ich udział w kosztach ogrzania budynku a tym samym skłaniają do zachowań energooszczędnych.

Podzielniki wyposażone są w elektroniczne liczniki, które po zaprogramowaniu zaczynają naliczać jednostki gdy zaistnieją specyficzne warunki tj. gdy temperatura powierzchni grzejnika jest wyższa od 23oC a temperatura powietrza w pomieszczeniu
(w pobliżu podzielnika) jest niższa o więcej niż 4,9oC od temperatury grzejnika. Stosowane
w zasobach powodowej spółdzielni podzielniki posiadają jednorodną skalą dla wszystkich typów oraz mocy grzejników. Wskazania podzielników zależą tylko od dwóch parametrów instalacji grzewczej tj. temperatury i czasu emisji strumienia ciepła. Rejestrują one
w jednostkach bezwymiarowych ciepło oddawane przez grzejnik ale czynią
to w sposób pośredni. Ponieważ liczba rejestrowanych jednostek nie zależy od wielkości kaloryfera (jego mocy), lecz od temperatury w miejscu zamontowania podzielnika, liczba jednostek nie jest proporcjonalna do ciepła oddanego przez kaloryfer. Podzielnik zamontowany na dużym kaloryferze (o większej mocy) i małym kaloryferze (o mniejszej mocy) przy ich jednakowej temperaturze wykazywał będzie taką samą liczbę jednostek, chociaż większy kaloryfer oddaje (zużywa) więcej ciepła. Aby zapewnić proporcjonalność wskazań podzielników do mocy grzewczej grzejników, rodzaju podzielników oraz metody montażu, firma (...) uwzględniła w swym systemie rozliczeniowym, zgodnie z zapisami regulaminu powodowej spółdzielni, współczynniki korekcyjne dla poszczególnych typów grzejników (współczynnik UF). Liczba jednostek z danego podzielnika pomnożona przez współczynnik korekcyjny grzejnika, na którym był zamontowany (UF), pozwala ustalić ilość „jednostek zużycia”. Iloczyn „jednostek zużycia” oraz współczynnika korekcyjnego (...) (uzależnionego od położenia mieszkania w bloku) pozwala ustalić dla danego kaloryfera „obliczeniowe jednostki zużycia”. Suma „jednostek obliczeniowych” z poszczególnych kaloryferów danego mieszkania, umożliwia wyliczenie udziału tegoż mieszkania w części kosztów zmiennych ogrzania budynku obejmujących koszty ogrzania lokali powstałych z sumowania wszystkich jednostek obliczeniowych w nieruchomości i ewentualnie jednostek szacowanych (zgodnie z pkt (...) regulaminu), a w konsekwencji umożliwia wyliczenie kwoty należnej z tytułu ogrzania lokalu.

Blok podłączony jest do indywidualnego węzła cieplnego. Został poddany termomodernizacji a grzejniki znajdujące się w poszczególnych mieszkaniach
są wyposażone w zawory termostatyczne. Zawory te po ustawieniu żądanej temperatury automatycznie dopuszczają i odcinają dopływ gorącej wody do kaloryfera w taki sposób
aby temperatura powietrza w pomieszczeniu odpowiadała temperaturze zadanej
na termostacie. Zawory, po przestawieniu w pozycje „*” umożliwiają całkowite odcięcie dopływu ciepłej wody do grzejnika a zatem jego całkowite wyłączenie. Jednocześnie
w przypadku spadku temperatury w pomieszczeniu poniżej 6-8oC zwór otwiera się uruchamiając grzejnik w celu utrzymania temperatury w pomieszczeniu w pobliżu termostatu w przedziale 6-8oC. Na rynku dostępne są zawory termostatyczne uniemożliwiające całkowite zamknięcie dopływu wody do grzejnika i utrzymanie stałych parametrów jego pracy w wyższym przedziale temperaturowym. Dostawcą ciepła do budynku pozwanych są Miejskie (...) w Z..

Koszt energii cieplnej dostarczonej przez M. do węzła cieplnego bloku na potrzeby c.o. wyniósł w okresie od 1 października 2015 r do 30 września 2016 r – 121085,32 zł w tym 2792,63zł dla lokali nr (...). Koszty stałe (zamówionej mocy) wyniosły dla lokali
nr (...) – 2723,92 zł a dla pozostałych lokali łącznie – 90.276,94 zł. Koszty zużycia c.o. (wykorzystanego ciepła) wyniosły dla lokali nr (...) – 68,71 zł a dla pozostałych lokali łącznie – 28.015,75 zł. Koszty stałe dla lokali nr (...) rozliczone zostały według łącznej powierzchni tych lokali w nieruchomości (151,78 m ²) co przełożyło się na kwotę jednostkową w wysokości 17,162876 zł. Koszty stałe dla pozostałych 119 lokali rozliczone zostały według łącznej powierzchni tych lokali w nieruchomości (4663,2 m ²) co przełożyło się na kwotę jednostkową dla tych lokali w wysokości 19,359440 zł. Koszty zużycia, wbrew zapisom regulaminu nie zostały podzielone według parytetu: 50% kosztów przypadających
na części wspólne nieruchomości – rozliczane według powierzchni lokali i 50% kosztów ogrzania lokali - rozlicznych według wskazań podzielników, lecz w 100% zostały rozliczone według wskazań podzielników. W efekcie, koszty zużycia dla lokali nr (...) podzielone przez sumę przypisanych im jednostek obliczeniowych (11,0300) pozwoliły
na ustalenie dla tych lokali wartości jednostki obliczeniowej na kwotę 6,229374 zł. Koszty zużycia dla pozostałych lokali podzielone przez sumę przypisanych im jednostek obliczeniowych ( (...),3400) pozwoliły na ustalenie dla tych lokali wartości jednostki obliczeniowej na kwotę 6,229404 zł.

W nieruchomości liczącej 124 mieszkania w 31 mieszkaniach podzielniki
nie wykazały jakichkolwiek jednostek zużycia. Właściciele tych mieszkań nie partycypowali w kosztach zmiennych ogrzania lokali.

W lokalu pozwanego o powierzchni 46,85 m ² podzielniki zarejestrowały pracę dwóch grzejników co przełożyło się na ustalenie dla niego (...) obliczeniowych jednostek zużycia stanowiących 32,6% wszystkich jednostek obliczeniowych w nieruchomości. Koszty stałe wyliczono na kwotę 906,99 zł (19,359440 zł x 46,85 m ²) a zużycia c.o. związane z ogrzaniem lokalu na kwotę 9.144,77 zł (6,229404 zł (...) .j.zuż.). Koszt dokonanego rozliczenia wyniósł 12,30 zł (po 6,15 zł na każdy podzielnik). Łącznie, koszty (c.o.) przypadające
na lokal pozwanego wyniosły 10064,06 zł, co przy sumie zaliczek wynoszącej 1686,60 zł spowodowało po jego stronie niedopłatę w kwocie 8377,46zł.

M. H. (1) nie dokonał żądanej przez spółdzielnię wpłaty. Ostatecznie,
po uwzględnieniu wszystkich wpłat, powód określił wartość zobowiązania pozwanego
na kwotę 8375,66 zł.

Stan faktyczny sąd ustalił w oparciu o dowody z dokumentów zgromadzonych
w aktach sprawy, których prawdziwości do treści żadna ze stron nie kwestionowała.

Według sądu powództwo jest nie zasadne i podlega oddaleniu.

Powołując się na regulacje prawne z art. 4 ust. 1 i 11 ustawy z 15.12.2000 r
o spółdzielniach mieszkaniowych (Dz.U.2018.845 tj.) w zw. z art. 353 ¹ k.c.) sąd stwierdził,
że pozwany jako członek spółdzielni obowiązany był do ponoszenia kosztów ogrzania budynku na zasadach określonych w Regulaminie rozliczania kosztów gospodarki zasobami mieszkaniowymi i ustalania opłat za używanie lokali i terenów w Spółdzielni Mieszkaniowej (...) w Z..

Podniesiono przy tym, że M. H. (1) nigdy nie kwestionował swego obowiązku partycypowania w kosztach ogrzania budynku zgodnie z zasadami określonymi
w regulaminie. W szczególności nie kwestionował tego, że ciepło do ich bloku winno
być rozliczane według wskazań podzielników kosztów ciepła, natomiast istota sporu
w sprawie niniejszej dotyczy innej kwestii, tj. sprowadza się do uzyskania odpowiedzi na dwa pytania: czy dokonane przez spółdzielnię z wykorzystaniem firmy (...), rozliczenie kosztów ogrzania bloku przy ul. (...) w sezonie grzewczym (...) nastąpiło zgodnie
z zapisami Regulaminu rozliczania kosztów gospodarki zasobami mieszkaniowymi i ustalania opłat za używanie lokali i terenów w Spółdzielni Mieszkaniowej (...) w Z.
Woli z 18 grudnia 2015 roku oraz czy instalacja grzewcza w bloku skonfigurowana została
w sezonie (...) zgodnie z postanowieniami regulaminu oraz przepisami Prawa energetycznego, skoro poprzez zakręcenie zaworów termostatycznych na grzejnikach
w następstwie ustawienia ich w poz. „*” część lokatorów zyskuje możliwość wyeliminowania swego udziału z pokrywania części kosztów zmiennych (zużycia) ciepła w nieruchomości
tj. części dotyczącej ogrzewania lokali – ustalanej w oparciu o wskazania podzielników ciepła.

Wskazano, że zdaniem powoda, instalacja skonfigurowana jest prawidłowo. Według pozwanego – nie, co podważa prawidłowość wyliczonej dla niego dopłaty do kosztów c.o.
za sezon grzewczy (...) zgodnie ze sporządzonym dla niego indywidualnym rozliczeniem.

Ponieważ zadaniem sądu w niniejszej sprawie nie było ustalenie kosztów ciepła realnie zużytego przez pozwanego (czemu powodowa spółdzielnia zdecydowanie się sprzeciwiała w piśmie z 20.11.2017 r. ) ani też precyzyjne określenie parametrów pracy instalacji c.o. w bloku przy O. 3, sąd uznał ostatecznie, że rozstrzygnięcie sprawy nie wymaga wiadomości specjalnych a jedynie prawidłowej wykładni wiążących strony uregulowań prawnych.

Przechodząc do odpowiedzi na pierwsze z zadanych pytań, sąd stwierdził,
że dokonane przez spółdzielnię z wykorzystaniem firmy (...), rozliczenie kosztów ogrzania bloku przy ul. (...) w sezonie grzewczym (...) nastąpiło niezgodnie z zapisami Regulaminu. Według sądu żaden za zapisów regulaminowych nie przewiduje sytuacji,
w której możliwe byłoby odrębne rozliczanie kosztów podstawowych wybranej grupy lokali. Z założenia dla każdego z lokali stawka jednostkowa kosztów stałych, stanowiąca iloraz kosztów stałych i łącznej powierzchni lokali w nieruchomości – powinna być dla sądu taka sama. Tymczasem, w stanowiącym dowód rozliczeniu firmy (...) z nieznanych względów
dla lokali nr (...) przyjęte zostały stawki jednostkowe w wysokości 17,162876 zł podczas gdy dla pozostałych stawka wyniosła 19,359440 zł. Regulamin takiego rozwiązania nie przewiduje. Podobnie, regulamin nie przewiduje tego by koszty zużycia w 100% zostały rozliczone według wskazań podzielników (jak w załączonym rozliczeniu), skoro zgodnie z zapisem pkt. (...).b koszty zużycia winny być podzielone według parytetu: 50% kosztów przypadających na części wspólne nieruchomości – rozliczane według powierzchni lokali oraz 50% kosztów ogrzania lokali - rozlicznych według wskazań podzielników.

W tym stanie rzeczy, w ocenie sądu, rozliczenie został sporządzone niezgodnie
z regulaminem i nie może stanowić podstawy do obciążenia powoda kwotą żądaną w pozwie.

Powołując się na treść art. 45a ust. 2, 4, 8 pkt 1 a i b, 9, 11a, 12 ustawy z 10 kwietnia 1997 roku Prawo energetyczne (Dz.U.2019.755 tj.), podniesiono, że unormowania te znalazły swe odzwierciedlenie w treści Regulaminu rozliczania kosztów gospodarki zasobami mieszkaniowymi i ustalania opłat za używanie lokali i terenów w Spółdzielni Mieszkaniowej (...) w Z. z dnia 18 grudnia 2015 roku (zwanego dalej regulaminem). Zgodnie z pkt (...). regulaminu koszty gospodarki cieplnej podlegają rozliczeniu
na poszczególne lokale na podstawie kosztów ponoszonych przez spółdzielnię. Regulamin, podobnie jak ustawa wyklucza możliwość uniknięcia przez lokatora partycypowania
w kosztach ogrzania jego lokalu. W przypadku nieruchomości, co których spółdzielnia przyjęła metodę rozliczania c.o. według wskazań podzielników kosztów ciepła, koszty ogrzania lokalu wyposażonego w podzielniki ustalane są na podstawie wskazań tych urządzeń (pkt (...) regulaminu).

Bez wątpienia zatem dla sądu, zarówno ustawa Prawo energetyczne jak i regulamin spółdzielni zawierają kompleksowe uregulowanie zasad pokrywania kosztów c.o.
i wykluczają możliwość przerzucenia kosztów ogrzewania budynku na jego zarządcę.

Wykładnia systemowa powołanych przepisów prowadzi zatem według sądu
do wniosku, że koszty ogrzewania nieruchomości przy ul. (...) winny w całości obciążać zamieszkujących tam lokatorów a w żadnej części powodowej spółdzielni
- jako zarządcy budynku. Tak więc prawidłowo skonfigurowana instalacja grzewcza
w nieruchomości, za której konfigurację i stan techniczny odpowiada powód, powinna
przy przyjętej dla budynku metodzie rozliczania dostarczonego ciepła, wykluczyć możliwość powstania kosztów, których lokatorzy nie musieliby ponieść a w konsekwencji, które zobligowana byłaby pokryć spółdzielnia.

W ocenie sądu instalacja grzewcza w bloku przy ul. (...) tych wymogów nie spełnia, co czyni jej konfigurację niezgodą za zapisami regulaminu i Prawa energetycznego.

Sąd zwrócił uwagę, że jak już wcześniej wskazano, zgodnie z pkt (...). regulaminu koszty ogrzania lokali w nieruchomościach rozliczanych na podstawie podzielników dzieli się na koszty stałe obejmujące wartość zamówionej mocy i koszty zmienne (zużycia) obejmujące wartość zakupionej energii. Koszty zmienne dzieli się z kolei w proporcji 50% : 50%
na koszty ogrzania części wspólnej budynku (w tym grzejników we wszystkich łazienkach)
– proporcjonalnie do powierzchni lokali, oraz koszty ogrzania poszczególnych lokali
– według wskazań podzielników. Kłopot w tym, że instalacja c.o. w budynku przy
ul. (...) nie daje możliwości ustalenia tego jaka ilość ciepła została w sezonie grzewczym przeznaczona na ogrzanie części wspólnych budynku a jaka na ogrzanie lokali. Dokonanie takich wyliczeń nie jest możliwe zarówno dlatego, że części wspólne budynku
i lokale mieszkalne ogrzewane są z jednej wspólnej instalacji c.o. ale także z uwagi na fakt,
że do części wspólnych budynku zostały zaliczone zgodnie z regulaminem – grzejniki łazienkowe w lokalach. W efekcie, przyjęty w regulaminie podział kosztów zmiennych
w proporcji 50% : 50% ma charakter wyłącznie umowny i w żaden sposób nie odzwierciedla ilości ciepła wykorzystywanego do ogrzania części wspólnych budynku i lokali w nim położonych. Stwierdzono ponadto, że w rzeczywistości nie jest bowiem tak, że do lokali
w budynku trafia w sezonie grzewczym 50 % ciepła a do części wspólnych budynku
– pozostałe 50%. W praktyce bowiem, im mniej grzejników pracuje w lokalach tym mniej ciepła trafia do nich z ogólnej ilości ciepła dostarczonego do budynku na potrzeby c.o.. Regulamin nie zawiera jednak żadnego mechanizmu skutkującego zmianą proporcji podziału kosztów zmiennych, z uwagi na obniżenie lub zwiększenie ilości energii cieplnej dostarczanej na potrzeby ogrzania lokali (stanowiącej pochodną ilości, czasu i mocy pracujących grzejników). W efekcie w przypadku wyłączenia wszystkich opomiarowanych grzejników
w budynku zmniejszeniu ulegnie ogólna ilość dostarczonego do niego ciepła (wartość zakupu energii). Tym nie mniej dostarczone ciepło pomimo, że w całości wykorzystane zostanie
na ogrzanie części wspólnej budynku będzie musiało – zgodnie ze sztywnym mechanizmem zapisanym w regulaminie, zostać rozliczone na każdy z lokali w proporcji 50% : 50% jako suma: 50% kosztów zużycia energii na ogrzanie części wspólnej oraz 50 % kosztów zużycia energii na ogrzanie lokali (według wskazań podzielników). Ponieważ rozliczenie kosztów zużycia ciepła na poszczególne lokale poprzedzane jest zawsze podziałem kosztów zużycia ciepła dla całej nieruchomości na dwie równe części obejmujące - koszty ogrzania części wspólnej i koszty ogrzania lokali, przy założeniu braku dla danego lokalu „części podzielnikowej” kosztów zużycia c.o., spółdzielnia uprawniona będzie wyłącznie do pobrania od lokatora 50% części kosztów zużycia ciepła tj. części dotyczącej ogrzania części wspólnej budynku.

Sąd wskazał, że w rozpoznawanej sprawie sytuacja taka była udziałem właścicieli
31 lokali mieszkalnych, u których ustalone koszty zmienne ogrzania lokali w sezonie 2015-16 rozliczne według wskazań podzielników wyniosły 0 zł.

W konsekwencji dla sądu stosowania opisanego sztywnego mechanizmu rozliczeniowego, w sytuacji braku podstaw faktycznych, (z uwagi na brak wskazań podzielników) do pobrania od któregokolwiek z lokatorów „części podzielnikowej” kosztów zużycia ciepła, suma pobranych od lokatorów opłat na poczet ciepła wynosić będzie jedynie 50% kosztów zużycia dla całej nieruchomości tj. będzie ograniczona wyłącznie do pokrycia kosztów ogrzania części wspólnych nieruchomości. Pomimo bowiem tego, że całe dostarczone do budynku ciepło odpowiadające kosztom zakupu energii zostałoby faktycznie przeznaczone na ogrzanie części wspólnych budynku, spółdzielnia nie miałaby podstaw prawnych do tego aby całe tak zakupione ciepło rozliczyć w ramach kosztów zużycia energii na ogrzanie części wspólnej.

Zwrócono uwagę, że zgodnie z regulaminem, rozliczeniem według powierzchni lokali można bowiem objąć jedynie połowę całkowitych kosztów zamiennych (zużycia) ciepła.
Przy braku zatem podstaw faktycznych i prawnych do rozliczenia między lokatorami części „podzielnikowej” ogrzewania lokali tj. pozostałych 50% kosztów zużycia, koszty w tej części odpowiadającej połowie kosztów zakupu energii pozostałyby nie pokryte z środków,
które spółdzielnia mogłaby pobrać od lokatorów. W efekcie spółdzielnia zobligowana byłaby pokryć z własnych środków połowę kosztów zakupu energii cieplnej, co w ocenie sądu jest sprzeczne z prawem energetycznym i jak i regulaminem.

W świetle przyjętych w regulaminie zasad rozliczeń c.o. oraz przepisu art. 75a Prawa energetycznego w celu zachowania zasady całkowitego pokrywania kosztów ciepła przez lokatorów nieruchomości niezbędne jest by w sezonie grzewczym, co najmniej jeden podzielnik zainstalowany w nieruchomości wykazał jakiekolwiek zużycie. W takim bowiem wypadku powstaje sytuacja, w której posiadacz takiego podzielnika uczestniczy w pokryciu części kosztów zużycia ogrzania lokali (50% kosztów zmiennych) a spółdzielnia zyskuje podstawy faktyczne i prawne do obciążenia go całością (jeśli jest sam) lub częścią (jeśli są inni) połowy kosztów zmiennych (zużycia) ciepła dostarczonego do nieruchomości..

Powyższe według sądu prowadzi do dwóch konkluzji. Po pierwsze, możliwość rozliczenia kosztów ciepła dostarczanego do nieruchomości powoda według metody podzielnikowej zgodnie z regulaminem i Prawem energetycznym wymaga tego aby w sezonie grzewczym, co najmniej jeden podzielnik wykazał jakiekolwiek zużycie (pracował).
Po drugie, każde zmniejszenie ilości podzielników a dokładnie lokatorów biorących udział
w rozliczeniu części „podzielnikowej” kosztów c.o., powoduje dla pozostałych wzrost udziału w ogólnych kosztach ogrzania budynku, nieproporcjonalny do ilości rzeczywiście zużywanego przez nich ciepła.

Podsumowując sąd stwierdził, że w celu zapewnienia prawidłowego, zgodnego
z Prawem energetycznym oraz art. 4 ust. 1 i 11 ustawy z dnia 15.12.2000 r o spółdzielniach mieszkaniowych (Dz.U.2018.845 tj.) sposobu rozliczenia ciepła dostarczanego do lokali
w nieruchomości przy ul. (...) instalacja grzewcza w bloku pozwanego powinna być skonfigurowana w taki sposób, aby wykluczała możliwość braku rejestracji wskazań pracy grzejników przez podzielniki ciepła. Podkreślono przy tym, że zgodnie z art. 45a ust. 8 pkt 1a Prawa energetycznego oraz pkt V.9.2.a regulaminu, rozliczenie kosztów ciepła powinno nastąpić na podstawie „wskazań” podzielników a nie na podstawie „braku wskazań”.

Według sądu postulowana przez powoda wykładnia pojęcia „wskazania podzielników”, zgodnie z którym kryterium to spełnia także podzielnik wskazujący „0”
jest nie tylko sprzeczna z językowym rozumieniem tego pojęcia ale także z celem dla którego przepis ten został wprowadzony.

W tym kontekście dla sądu za sprzeczną z art. (...) należy uznać sytuację, w której część lokatorów wykorzystuje możliwość ogrzewania swych lokali, wyłącznie dzięki ciepłu dostarczanemu do części wspólnych budynku oraz ciepłu pozyskanemu w skutek przenikania z lokali sąsiednich.

Powyższe rozważania prowadzą według sądu do wniosku, że instalacja cieplna
w nieruchomości powoda powinna być skonfigurowana w taki sposób, aby w sezonie grzewczym podzielniki ciepła działały i rejestrowały pracę grzejników. Tak więc z mocy regulaminu oraz przepisów prawa budowlanego, układ regulacyjno - pomiarowy w nieruchomości, a w szczególności zawory termostatyczne w lokalach powinny zdaniem sądu wykluczyć sytuację, w której temperatura w lokalu spadnie poniżej 16oC.

Sposobem na zapewnienie optymalnych dla podzielników warunków pracy grzejników jest zamontowanie odpowiednich zaworów termostatycznych.

Podsumowując sąd stwierdził, że w sezonie grzewczym 2015-16 instalacja c.o.
w nieruchomości O. 3 nie była skonfigurowana zgodnie z Prawem energetycznym. W 31 z pośród 124 lokali w budynku podzielniki nie zarejestrowały żadnego zużycia.
Ich właściciele dzięki całkowitemu wyłączeniu grzejników uniknęli partycypowania
w kosztach zmiennych ogrzania lokalu, choć w wyniku zjawiska przenikania ciepła przez ściany i sufity korzystali z ciepła dostarczonego do grzejników lokali sąsiednich.

W ocenie sądu w świetle prawa energetycznego jako niedopuszczalną, należy uznać sytuację w której podzielniki nie wykazują żadnego zużycia. Zarówno ustawa jak i Regulamin nie przewiduje bowiem sytuacji, w której lokator może nie musiałby partycypować
w kosztach ogrzania lokalu.

Z powyższych względów opracowane dla pozwanego rozliczenie indywidualne kosztów c.o. za lata 2015/16 w części obejmującej koszty zużycia ciepła na potrzeby ogrzania jego lokalu jako sporządzone niezgodne z zapisami Regulaminu oraz w oparciu o parametry pracy instalacji cieplnej działającej niezgodnie z postanowieniami Prawa energetycznego
i regulaminu, nie może stanowić podstawy do rozliczenia M. H..

W konsekwencji roszczenie spółdzielni – jako nieudowodnione podlega oddaleniu.

Sąd zauważył też, że spółdzielnia nie poinformowała przed sezonem grzewczym pozwanego o tym, że wzrost na koniec sezonu grzewczego liczby lokali, w których wartość wskazań podzielnika wyniesie zero, skutkować będzie spadkiem ogólnej liczby jednostek rozliczeniowych a w efekcie wzrostem ich jednostkowej wartości. Brak rzetelnej informacji skierowanej do spółdzielców i właścicieli lokali należy potraktować jako przejaw braku lojalności kontraktowej co skutkuje nadużyciem przez spółdzielnię prawa przy jego dochodzeniu przed sądem (art. 5 k.c.).

Na zakończenie wskazano też, że wbrew twierdzeniom pozwanego, wystawione przez spółdzielnię zaświadczenie nr (...) nie stanowi oświadczenia woli zwolnienia pozwanego
z długu, lecz oświadczenie wiedzy co do zobowiązań pozwanego wobec spółdzielni.

O kosztach postępowania orzeczono w oparciu o art. 98 k.p.c. uznając, że powód który przegrał spór w całości zobowiązany jest w całości ponieść koszty procesu poniesione przez pozwanego (1800zł – koszty zastępstwa prawnego, 17zł – opłata od pełnomocnictwa).

Apelację od powyższego wyroku złożył powód, który to zaskarżył orzeczenie
w całości, zarzucając naruszenie:

1/ prawa procesowego, które mogło mieć wpływ na wynik sprawy:

a/ art. 233 k.p.c. poprzez dowolną a nie swobodną ocenę dowodu,
oraz art. 228 § 1 k.p.c. polegające na błędnym ustaleniu stanu faktycznego w sprawie poprzez uznanie, że:

- mieszkania w których wykazano odczyt zerowy wskazań podzielników kosztów ciepła są ogrzewane przez lokale sąsiednie, gdy z ustalonego w sprawie stany faktycznego wynika, że grzejniki w łazienkach są nieopomiarowane oraz pominięcia faktu powszechnie znanego, że przez każde mieszkanie „przechodzą" piony grzewcze dostarczające ciepło
do lokali,

- spółdzielnia stosuje podzielniki rejestrujące jedynie jednostki zużycia
na podzielnikach a liczba jednostek jest nieproporcjonalna do mocy grzejnika, co jest sprzeczne ze stanem faktycznym,

- spółdzielnia nie dokonała podziału kosztów centralnego ogrzewania na koszty stałe
i zmienne, co jest sprzeczne ze stanem fatycznym

- spółdzielnia z nieznanych przyczyn zastosowała inne współczynniki dla lokali
o nr 4,7,32,74,89 co jest sprzeczne ze stanem fatycznym.

b/ art. 236 k.p.c. poprzez uchylenie postanowienia o dopuszczeniu dowodu
z opinii biegłego co miało wpływ na wynik sprawy i uniemożliwiło stronie powodowej
wykazanie, że Regulamin rozliczania kosztów (...) jest zgodny z przepisami powszechnie
obowiązującymi oraz że rozliczenie zostało sporządzone zgodnie z Regulaminem (...);

2/ prawa materialnego:

a/ art. 4 ustawy o spółdzielniach mieszkaniowych (Dz.U.2018.845 t.j) poprzez jego niezastosowanie. Uchybienie sądu ma charakter contra legem i pozostaje w oczywistej sprzeczności z obiektywnym charakterem odpowiedzialności członków spółdzielni za opłaty eksploatacyjne wyrażonym w art. 4 ustawy o spółdzielniach mieszkaniowych,

b/ art. 45 a ust. 8 pkt 1 a prawa energetycznego (Dz.U.2019.755 t.j.) poprzez jego niewłaściwe zastosowanie i uznanie, że stosowany w Spółdzielni system podziału kosztów ciepła pozostaje z nim z sprzeczności.

c/ art. 45 a ust. 9 prawa energetycznego (Dz.U.2019.755 t.j.) poprzez jego niezastosowanie i uznanie, że zużycie ciepła dla nieruchomości położonej w Z. przy ul. (...) należy rozliczać wedlug powierzchni użytkowej lokali.

d/ art. 5 k.c. poprzez jego zastosowanie mimo, że Spółdzielnia wykazała, że lokal pozwanego był wynajmowany a jego niewłaściwa eksploatacja był wynikiem tak dużej dopłaty.

W oparciu o tak sformułowane zarzuty skarżący wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku i zasądzenia 8423,85 zł od pozwanego na rzecz powódki zgodnie z żądaniem pozwu (8375,66 zł z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od 01.05.2017 r. do dnia zapłaty, 48,19 zł z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia wniesienia pozwu do dnia zapłaty)
oraz o zasądzenia od strony pozwanej na rzecz strony powodowej kosztów postępowania,
w tym kosztów zastępstwa prawnego według norm przepisanych.

Wniesiono również o dopuszczenie dowodu z innego środka dowodowego - wydruku odpowiedzi Ministerstwa Infrastruktury na interpelację nr (...). Potrzeba powołania tego dowodu wynikła z uwagi na dokonanie wykładni językowej przez sąd I instancji pojęcia „wskazanie podzielnika" w sposób sprzeczny z zasadami powszechni obowiązującymi; dopuszczenie dowodu z innego środka dowodowego „Rozliczenia nieruchomości O. 3 za okres 01.10.2015 r. do 30.09.2016 r." Potrzeba powołania tego dowodu wynikła z uwagi na dokonanie przez Sąd I instancji samodzielnych wyliczeń kosztów zużycia ciepła przez nieruchomość. Błędnych wyliczeń sąd dokonał z własnej inicjatywy, strona pozwana nie zgłaszała w tym przedmiocie zarzutów a strona powodowa nie była wzywana do złożenia wyjaśnień; dopuszczenie dowodu z innego środka dowodowego - duplikatu informacji
dla pozwanego o zbyt dużym zużyciu ciepła w lokalu. Potrzeba powołania tego dowodu wynikła z uwagi na zastosowanie przez Sąd I instancji art. 5 k.c. i sformułowania zarzutu,
że Spółdzielnia nie informowała pozwanego o zbyt dużych odczytach wskazań podzielników
w lokalu pozwanego; dopuszczenie dowodu z opinii biegłego z zakresu rachunkowości, który
w oparciu o akta sprawy oraz dokumenty znajdujące się posiadaniu stron zweryfikuje
czy rozliczenie kosztów zużycia ciepła dla lokalu pozwanego zostało sporządzone zgodnie
z zasadami wynikającymi z Regulaminu Rozliczeń Kosztów (...) z 18.12.2015 r. Potrzeba
powołania tego dowodu wynikła z uwagi uchylenie przez Sąd I instancji postanowienia
dowodowego o dopuszczeniu dowodu z opinii biegłego. Sąd samodzielnie wykonał
obliczenia ale są one błędne pod względem systemowym i rachunkowym.

W odpowiedzi na apelację pozwany wniósł o jej oddalenie i zasądzenie od strony powodowej na rzecz pozwanego zwrotu kosztów zastępstwa procesowego w postępowaniu przed sądem odwoławczym według norm prawem przepisanych.

Sąd Okręgowy poczynił dodatkowe ustalenia, zobowiązując stronę powodową do przedstawienia szczegółowego wyliczenia, co się składa na kwotę dochodzona pozwem z rozbiciem na koszty stałe i zmiennie dostarczenia ciepła i wyjaśnienie danych, które stanowią załącznik do apelacji (procentowego rozdzielenia kosztów).

W piśmie z 29 września 2020 roku (k. 227 – 230) spółdzielnia przedstawiła szczegółowe wyliczenia dotyczące kosztów zużycia energii cieplnej dla budynku
przy ul. (...) w Z. i zasad ich podziału na koszty stałe i zmienne. Z treści zaświadczenia wynika, między innymi, że faktycznie koszty zmienne związane ze zużyciem ciepła na ogrzanie lokalu to tylko 25% kosztów dostarczenia energii cieplnej do danego budynku, czyli 50% opłaty zmiennej. Nadto koszty stałe dla mieszkań bez użycia ciepłej wody są inne niż dla tych , w tym pozwanego, który korzysta z podgrzania ciepłej wody. Stąd różnica w wartości jednostkowej dla ustalenia części stałej opłaty dla mieszkań bez ciepłej wody wynosi 17,16 zł za metr kwadratowy a dla pozostałych 19,36 zł.

Sąd Okręgowy dopuścił też dowód z zeznań świadka – pracownika firmy (...) i w oparciu o jej zeznają poczynił następujące ustalenia. W mieszkaniach spółdzielni zamontowane są podzielniki radiowe, który nie jest licznikiem, ale jest to urządzenie służące
do podziału kosztów. Jeżeli mieszkanie było nieprawidłowo eksploatowane przy podzielnikach, to jest możliwe takie zużycie jak u pozwanego. Nieprawidłowa eksploatacja polega na tym, że grzejnik zostanie zasłonięty albo będzie częste wietrzenie, podzielnik się włącza kiedy temperatura grzejnika jest o 4,5 stopnia większa niż temperatura otoczenia,
np. jeżeli grzejnik jest przy drzwiach balkonowych i temperatura spadnie poniżej 16 stopni,
to każde otwarcie drzwi powoduje, że zawór ciepła się otwiera. Jeżeli zawory są na 16 stopni to temperatura w mieszkaniu nie powinna spaść poniżej tego. Zgodnie z prawem budowlanym jeżeli zawór jest ustawiony na 16 stopni to jeżeli spadnie temperatura to zawór się otworzy. Jeżeli natomiast w lokalu temperatura nie spadnie poniżej 16 stopni to zawór się nie otworzy.
W każdym lokalu w bloku, którego dotyczy sprawa, jest dużo pionów, które powodują, że jest ciepło bez potrzeby uruchomienia podzielników. Wskaźnik „0” jest też wskazaniem, stanowi, że temperatura nie spadła poniżej 16 stopni. Jeżeli są sytuacje, że ludzie nadmiernie oszczędzają, to doprowadza do zawilgocenia, powstaje grzyb to wtedy wprowadza się zasadę, że przy wskazaniu 0 jest "karna opłata". W przedmiotowym budynku nic takiego się nie działo, gdyż jest w nim stara instalacja, są piony i dlatego są podzielniki. Kiedy instalacja jest pozioma to wtedy są ciepłomierze, w starych budynkach nie ma możliwości zamontowania ciepłomierza. W tym bloku lokatorzy płacą opłatę stałą, a na podzielnikach jest tylko 25 % kosztów ogrzania całego budynku. Koszty stałe to przesył, abonament. Firma firma przystępując do rozliczenia ma wiedzę jaki grzejnik jest w każdym pomieszczeniu.
„0” jest też wskazaniem, natomiast jeżeli podzielnik nie wskazuje nic to znaczy, że jest błąd. Wskazanie „0” oznacza, że temperatura nie spadła poniżej temperatury ustawionej fabrycznie na zaworze. Teraz prawo budowlane mówi o tym, że 16 stopni to minimalna temperatura na zaworze, ale wcześniej było to 8 stopni. W różnych pomieszczeniach tego samego lokalu może być inna temperatura. Ciepło, które jest rozliczane wchodzi do budynku i rozchodzi się pionami - elementami nieopomiarowanymi. Pozwany nie brał pod uwagę zasad racjonalnego korzystania z ciepła. Każdy lokator może skontrolować swoje zużycie. Czasami dochodzi
do uszkodzenia zaworu, ale pozwany uszkodzenia zaworu nie zgłaszał. Zasady korzystania z podzielników i rozliczania ciepła opisane są w ulotce. Podzielniki mają mobilizować do energooszczędności. Nie badano jakie było zużycie lokali sąsiadujących. Nie ma takich badań, aby stwierdzić, że jeżeli jakiś procent lokali wskazuje odczyt „0” to należy wprowadzić opłaty minimalne to zwykle zależy od degradacji technicznej budynku (dowód: zeznania świadka A. K. pracownika firmy (...) – prokolół z rozprawy z 22.12.2020 roku k. 238-239, minuta: 00:02:17 – 00:43:23).

Sąd Okręgowy oddalił natomiast wniosek dowodowy powoda o dopuszczenie biegłego z dziedziny rachunkowości oraz pominął wniosek pozwanego o dopuszczenie dowodu z świadków lokatorów budynku w Z. przy ulicy (...)
w przypadku, których w rozliczeniach w roku 2015/2016 wykazały „0”, żeby wypowiedzieli się czy nastąpiło to przez zakręcenie zaworów przy grzejnikach, jako zbędne dla rozpoznania niniejszej sprawy i zmierzające jedynie do przedłużenia postępowania.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja zasługuje na uwzględnienie, choć nie wszystkie sformułowane w niej zarzuty są zasadne.

Dla porządku przypomnieć jedynie trzeba, że stosownie do art. 233 § 1 k.p.c.
sąd ocenia wiarygodność i moc dowodów według własnego uznania, na podstawie wszechstronnego rozważenia zebranego materiału. Taka ocena, dokonywana jest
na podstawie przekonań sądu, jego wiedzy i posiadanego doświadczenia życiowego, a nadto winna uwzględniać wymagania prawa procesowego oraz reguły logicznego myślenia, według których sąd w sposób bezstronny, racjonalny i wszechstronny rozważa materiał dowodowy, jako całość, dokonuje wyboru określonych środków dowodowych i - ważąc ich moc oraz wiarygodność – odnosi je do pozostałego materiału dowodowego. Skuteczne postawienie zarzutu naruszenia art. 233 § 1 k.p.c. wymaga wykazania, że sąd uchybił zasadom logicznego rozumowania lub doświadczenia życiowego, to bowiem jedynie może być przeciwstawione uprawnieniu sądu do dokonywania swobodnej oceny dowodów. Wymaga także wskazania konkretnego dowodu przeprowadzonego w sprawie, którego zarzut ten dotyczy i podania,
w czym skarżący upatruje wadliwą jego ocenę (por. m.in. z wyrokiem SN z dnia 15 kwietnia 2004 r., IV CK 274/03, LEX nr 164852). Nie jest nim inna ocena tych samych dowodów przeprowadzona przez skarżącego.

Odnosząc się do zarzutów apelacji, w kontekście art. 233 § 1 k p c., należy wskazać,
że Sąd Rejonowy zasadniczo dokonał w sprawie prawidłowych ustaleń, ale wysnuł nieprawidłowy wniosek że instalacja centralnego ogrzewania w budynku przy ul. (...) w Z., w którym to znajduje się lokal pozwanego, nie była skonfigurowana zgodnie z regulaminem i prawem energetycznym, czego konsekwencją było uznanie przez sąd, że powództwo spółdzielni o zapłatę kosztów centralnego ogrzewania wyliczonego dla lokalu pozwanego za sezon grzewczy 2015/2016 nie zasługiwało na uwzględnienie. Zresztą same podstawowe ustalenia faktyczne co do wartości pobranego ciepła i sposobu jego rozliczenia nie były między stronami sporne. Istota sporu sprowadzała się do oceny czy możliwy jest wynik wskazania podzielnika „0” i czy takie postanowienie jest zgodne z prawem energetycznym i regulaminem. Sąd dokonując wykładni regulaminu jest niekonsekwentny. Z jednej strony twierdzi, że regulamin jest zgodny z prawem, a tylko instalacja źle skonfigurowana, ale z drugiej zarzuca , że błędne jest sformułowanie w regulaminie dopuszczające wskaźnik „0”, ponieważ za ogrzanie swoich lokali nie płacą wszyscy lokatorzy, a tylko ci którzy odkręcili zawory i przeprowadza cały wywód jak jego zdaniem powinien zostać sformułowany regulamin albo jakie zawory winny być zamontowane.

W tym miejscu należy przypomnieć, że sąd przy rozpoznawaniu sprawy dotyczącej zwrotu opłat za centralne ogrzewanie ma obowiązek jedynie sprawdzenia czy jego wysokość została ustalona zgodnie z regulaminem, oraz czy regulamin został wydany przez uprawniony organ i nie jest sprzeczny z prawem w oparciu o który został uchwalony.

W rozpoznawanej sprawie nie zostało wykazane, że regulamin jest sprzeczny z prawem.

W ocenie Sądu Okręgowego rację ma apelujący, że sposób rozliczenia ciepła dokonany przez powodową spółdzielnię w budynku znajdującym się ul. (...)
w Z. jest prawidłowy i zgodny z ustawą o spółdzielniach mieszkaniowych, ustawą prawo energetyczne oraz regulaminem rozliczania kosztów gospodarki zasobami mieszkaniowymi i ustalania opłat za używanie lokali i terenów w Spółdzielni Mieszkaniowej (...) w Z..

Jak już zaznaczono wyżej rozważania Sądu Rejonowego sprowadzają się bowiem do uzasadnienia poglądu dotyczącego jak w jego ocenie powinno dokonać się rozliczenia kosztów energii cieplnej, wskazując przy tym, że w przypadku, gdyby nie odczytano żadnego podzielnika w nieruchomości koszty opłaty zmiennej musiałaby ponieść spółdzielnia oraz, że wskazania „zerowe" podzielników nie są wskazaniami w rozumieniu regulaminu i art. 45 ust. 8 pkt. 1a prawa energetycznego.

Zaprezentowane powyżej stanowisko należy uznać za błędne.

Z zeznań pracownika firmy (...), która to firma dokonuje wyliczeń zużycia ciepła
w powodowej Spółdzielni wynika, że odczyt „0” jest to też wskazanie, natomiast jeżeli zaistnieje sytuacja, że podzielnik nie wskazuje żadnej wartości, to wtedy mamy do czynienia
z błędem. Wskazanie „zerowe” oznacza, że temperatura nie spadła poniżej temperatury ustawionej fabrycznie na zaworze, która to obecnie z prawem budowlanym stanowi minimum 16 stopni, a poprzednio 8 stopni.

Wobec tego trzeba stwierdzić, że wskazanie „zerowe" podzielnika jest wskazaniem podzielnika w rozumieniu art. 45 ust. 8 pkt. 1a prawa energetycznego, co prowadzi
do wniosku, że na tej podstawie można dokonać rozliczenia ciepła i naliczenia takiej należności, która odzwierciedla ilość zużytego ciepła na ogrzanie lokalu.

Z treści art. 45 a ust. 9 prawa energetycznego wynika, że metoda dokonania rozliczeń musi być wybrana w taki sposób, aby uwzględniając współczynniki wyrównawcze zużycia ciepła na ogrzewanie, wynikające z położenia lokalu w bryle budynku,
przy jednoczesnym zachowaniu prawidłowych warunków eksploatacji budynku (…) stymulowała energooszczędne zachowania oraz zapewniała ustalanie opłat określonych
w ust. 4, w sposób odpowiadający zużyciu ciepła na ogrzewanie i przygotowanie ciepłej wody użytkowej.

W realiach sprawy nie ma racji sąd pierwszej instancji, że w sprawie mamy do czynienia z sytuacją sprzeczną z ww. przepisem, w której to część lokatorów ogrzewa się dzięki sąsiadom, przerzucając na nich obowiązek zapłaty za wykorzystywaną przez siebie energię cieplną.

Wypada bowiem zauważyć, że wskazania podzielników kosztów ciepła na „0”
nie oznacza, że sąsiedzi wykorzystują innych sąsiadów korzystając z energii cieplnej przenikających z innych lokali, w których wskazania podzielników są dodatnie. Przechodzące bowiem przez mieszkania piony grzewcze, odpowietrzające czy grzejniki łazienkowe nieopomiarowane pozwalają osiągnąć odpowiedni komfort termiczny, a odczyty „0” prowadzą do wniosku, że blok w którym jest położony lokal powoda jest blokiem „ciepłym", nie wymagającym do ogrzania pomieszczeń zbyt dużej ilości energii cieplnej pochodzącej
z grzejników.

Należy także podkreślić, że strona powodowa przedłożyła szczegółowe wyliczenia dotyczące kosztów zużycia energii cieplnej dla budynku przy ul. (...) w Z., co pozwoliło na ocenę prawidłowości przyjętej przez stronę skarżąca proporcji kosztów stałych do zmiennych, w tym tego czy ciepło utracone na pionach w budynku, jest uwzględnione w kosztach stałych.

W związku z tym nie można zgodzić się z oceną prawną dokonaną przez Sąd pierwszej instancji, który wywiódł, że regulamin obowiązujący w powodowej spółdzielni jest niezgodny z przepisem art. 45a ust. 8 i 9 ustawy prawo energetyczne.

Odnosząc się jeszcze do zarzutów prawa procesowego dotyczącego błędnych ustaleń sądu, to należy przyznać rację apelującemu, że wbrew twierdzeniom Sądu rejonowego powódka miała prawo zastosować inne współczynniki w partycypacji w kosztach stałych dla lokali (...), ponieważ w tych lokalach nie ma ciepłej wody i zgodnie z regulaminem nie uczestniczą ich właściciele w kosztach podgrzana ciepłej wody.

Błędny jest też pogląd Sądu rejonowego, że spółdzielnia przy ustalaniu wartości zużytego ciepła za pomocą podzielników nie uwzględnia mocy grzejnika, ponieważ wynika to wprost z regulaminu, że obliczeniowe jednostki zużycia stanowią sumę jednostek odczytanych z podzielników skorygowanych o współczynniki korygujące, które uwzględniają redukcję ciepła związaną z rodzajem i mocą grzejników (pkt. V.9.2.e i pktV.12.3.a.b regulaminu).

Sąd rejonowy nietrafnie także dokonał wykładni regulaminu w zakresie udziału poszczególnych lokatorów w ogólnym rozliczeniu kosztów zmiennych centralnego ogrzewania. Jak wynika bowiem z treści regulaminu, zeznań pracownika firmy (...) oraz wyliczenia przedłożonego przez powódkę tylko 25% ogólnych kosztów centralnego ogrzewania rozliczne jest za pomocą podzielników.

Konsekwencją podzielenia powyższych zarzutów apelującego stało się uznanie za skuteczny zarzut naruszenia art. 4 ustawy o spółdzielniach mieszkaniowych (Dz.U.2018.845 t.j) poprzez jego niezastosowanie.

Wprawdzie Sąd Rejonowy nie kwestionował tego, że członek spółdzielni mieszkaniowej zobowiązany jest do ponoszenia kosztów związanych z eksploatacją
i utrzymaniem nieruchomości w częściach przypadających na lokal przez uiszczanie stosownych opłat, ale błędna ocena, że obowiązujący w spółdzielni regulaminu rozliczania opłat stoi w sprzeczności do wymogów określonych w art. 45 a ust. 8 i 9 ustawy prawo energetyczne, spowodowała, że zwolnił pozwanego z obowiązku poniesienia kosztów centralnego ogrzewania.

Trafny jest także zarzut skarżącego, że Sąd rejonowy naruszył art. 5 k.c. przyjmując, że dochodzone przez stroną powodową roszczenie stoi w sprzeczności z zasadami współżycia społecznego.

Klauzula generalna niedopuszczalności czynienia ze swego prawa użytku sprzecznego z zasadami współżycia społecznego ma na celu zapobieganie stosowaniu prawa w sposób prowadzący do skutków nieetycznych lub rozmijających się w sposób zasadniczy z celem danej regulacji prawnej.

Jeśli więc uwzględnienie powództwa, zgodnego z literą prawa, powodowałoby skutki rażąco niesprawiedliwe i krzywdzące (summum ius summa iniuria), nie dające się zaakceptować z punktu widzenia norm moralnych i wartości powszechnie uznawanych
w społeczeństwie, art. 5 k.c. zezwala na jego oddalenie.

Art. 5 k.c. stosujemy więc, co do zasady, wówczas, gdy istnieje potrzeba ochrony drugiej strony stosunku prawnego, jej słusznego interesu, który na tę ochronę zasługuje
i wówczas, gdyby w inny sposób nie można zabezpieczyć interesu zagrożonego wykonywaniem prawa podmiotowego i nie ma innych mechanizmów prawnych zapewniających tę ochronę.

W realiach sprawy nie zachodziła potrzeba odwołania się przez Sąd Rejonowy
do treści tegoż przepisu.

Obowiązek wnoszenia opłat za używanie lokalu wynika bowiem wprost z ustawy
o spółdzielniach mieszkaniowych. Sąd nie może zwolnić z tego obowiązku osobę, która posiada tytuł prawny do lokalu w zasobach zarządzanych przez spółdzielnię. Ponadto
jak wynika z materiału dowodowego zgromadzonego w sprawie, lokal pozwanego był wynajmowany, zaś sposób jego eksploatacji odbiegał od zasad racjonalnego korzystania
z ciepła. Okoliczność ta prowadzi do wniosku, że to strona pozwana zachowując się nieenergooszczędnie wygenerowała koszty zużycia energii cieplnej. Brak obciążenia tymi kosztami strony pozwanej zostałby przerzucony na stronę powodową, a zatem na innych członków spółdzielni, co byłoby sprzeczne z klauzulą generalną o jakiej mowa w art. 5 k.c.

Ustalono również w sprawie, że w okresie rozliczeniowym 2014/2015, czyli poprzedzający okres dochodzenia pozwem, w lokalu powoda zużyto 639 jed. i dopłata za ten okres wynosiła 4293,52 zł, która to nie była kwestionowana przez pozwanego. Pozwany zatem godził się z obowiązkiem zapłaty za zużycie ciepła, które to zużycie było zdecydowanie większe od standardowego.

Dlatego też, dochodzenie przez stronę powodową roszczenia w sprawie niniejszej nie można potraktować jako przejaw braku lojalności kontraktowej co skutkuje nadużyciem przez spółdzielnię prawa przy jego dochodzeniu przed sądem, jak to błędnie twierdzi Sąd Rejonowy. Pozwany nie wykazał w trakcie postępowania, że on sam czy jego lokatorzy korzystali z ciepła w sposób energooszczędny a i tak na skutek możliwości zakręcenia zaworów przez innych lokatorów musi zapłacić za ciepło ponad przeciętną miarę.

W rozpoznanej sprawie w bloku w którym znajdowało się mieszkanie pozwanego jest 121 lokali w tym tylko 31 wskazało do rozliczenia wskaźnik „0” Jak wynika z twierdzeń pełnomocnika pozwanego w bezpośrednim sąsiedztwie pozwanego jeden lokal miał wskazanie „0” na dwóch kaloryferach, a drugi w jednym pokoju, natomiast lokal nad nim miał zużycie 6, 3. Nie sposób w takich okolicznościach przyjąć, że bardzo wysokie wskazanie podzielników w jego lokalu, to wynik ogrzania lokali sąsiednich. Tym bardziej, że jak wynika z zeznań świadka A. K. (2) budynek w którym znajduje się lokal pozwanego jest bardzo ciepły, przechodzi wiele pionów, które ogrzewają mieszkania. Nadto sposób korzystania z podzielników i rodzaj zachowań energooszczędnych wynika z ulotki firmy (...) (d. ulotka k 236-237), nie można więc przyjąć, że pozwany nie wiedział jak należy korzystać z energii cieplnej.

Nie można też wymagać od powódki, jak zarzuca Sąd rejonowy, aby informowała przed każdym sezonem grzewczym, w tym objętym żądaniem pozwu, pozwanego, że zakręcenie zaworów przez niektórych lokatorów spowoduje zwiększenie wartości zżutej jednostki ciepła, ponieważ jest to logiczne dla każdego, kto zna regulamin, a co jest obowiązkiem członka spółdzielni.

W tym miejscu trzeba zaznaczyć, że Sąd Okręgowy zauważa pewne ułomności regulaminu i być może należałby rozważyć w regulaminie wprowadzenie, swego rodzaju „opłaty podstawowej” dla osób, które nie odkręcają zaworów, ale jest to postulat na przyszłość, a żądanie zmiany regulaminu leży w gestii członków spółdzielni.

Pozostałe zarzuty apelacyjnego nie były uzasadnione

Wbrew poglądowi strony skarżącej nie doszło w sprawie do naruszenia art. 228 § 1 k.p.c. Nie jest bowiem faktem powszechnie znanym, nie wymagającym dowodu, że przez każde mieszkanie „przechodzą" piony grzewcze dostarczające ciepło do lokali. Za fakty powszechnie znane uważa się okoliczności, zdarzenia, zjawiska, czynności lub stany znane każdej rozsądnej i mającej doświadczenie życiowe osobie. W rozpoznawanej sprawię była to okoliczność bezsporna.

Chybiony też okazał się zarzut naruszenia art. 236 k.p.c. poprzez uchylenie postanowienia o dopuszczeniu dowodu z opinii biegłego. Ustalenie czy regulamin rozliczania kosztów jest zgodny z przepisami powszechnie obowiązującymi oraz czy rozliczenie ciepła |w lokalu powoda zostało sporządzone zgodnie z regulaminem nie wymagało zasięgnięcia wiadomości specjalnych, gdyż dotyczy to kwestii materialnoprawnej powództwa, która
to ocena należy do sądu rozpoznającego sprawę.

Odnosząc się natomiast do wniosku pozwanego o rozłożeniu należności na raty, to nie zasługiwał on na uwzględnienie, ponieważ nie wskazano na żadne okoliczności, które uzasadniałyby jego uwzględnienie.

Trzeba bowiem podkreślić, że rozłożenie zasądzonego świadczenia na raty jest instytucją o charakterze wyjątkowym, wobec czego należy ją stosować w sytuacjach zasługujących na szczególne uwzględnienie. Ochrona, jaką zapewnia pozwanemu dłużnikowi art. 320 k.p.c., nie może bowiem być stawiana ponad ochronę wierzyciela w procesie cywilnym i wymaga uwzględnienia wszelkich okoliczności sprawy, w tym uzasadnionego interesu podmiotu inicjującego proces (zob. wyrok SA w Łodzi z 4 września 2014 roku, sygn. akt I ACa 290/14, Lex nr 1506254).

Przenosząc powyższe na grunt niniejszej sprawy wskazać należy, iż pozwany nie wykazał, że jego sytuacja majątkowa czy osobista uniemożliwiała mu uregulowanie należności dochodzonej pozwem, a z drugiej strony roszczenie dotyczy opłat za sezon grzewczy 2015/2016, więc pozwany nie powinien być zaskoczony obowiązkiem zapłaty.

Z powyższych względów Sąd Okręgowy zmienił zaskarżony wyrok na podstawie
art. 386 § 1 k.p.c., w ten sposób, że zasądził od M. H. (1) na rzecz Spółdzielni Mieszkaniowej (...) w Z. 8423,85 zł z ustawowymi odsetkami
za opóźnienie od następujących kwot 8375,66 zł od 1 maja 2017 roku do dnia zapłaty
i 48,19 złotych od 26 maja 2017 roku do dnia zapłaty, o czym orzekł jak w punkcie
I.1 sentencji.

Ze względu na zmianę wyroku, należało dokonać na podstawie art. 98 § 1 i 3 k.p.c.
w zw. z art. 99 k.p.c. w z art. 386 § 1 k.p.c., korekty rozstrzygnięcia o kosztach procesu,
w tym kosztach zastępstwa procesowego, mając na uwadze, że pozwany przegrał ostatecznie sprawę przed Sądem Rejonowym w całości.

Konsekwencją powyższego było zasądzenie należnej od pozwanego na rzecz powoda kwoty łącznej 2100 zł tytułem zwrotu kosztów procesu, na które to złoży się: koszty sądowe
– opłata od pozwu uiszczona przez powoda w wysokości 300 zł oraz 1800 zł z tytułu kosztów zastępstwa prawnego powoda w postępowaniu przed Sądem Rejonowym – ustalona
na podstawie § 2 pkt 4 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z 22 października 2015 roku w sprawie opłat za czynności radców prawnych (t.j. Dz. U. z 2018 r., poz. 265)
– w brzmieniu obowiązującego w dacie wniesienia pozwu, o czym orzeczono jak w punkcie I.2 sentencji.

O kosztach postępowania apelacyjnego, należnych od pozwanego na rzecz powoda, Sąd Okręgowy orzekł jak w punkcie II sentencji, na podstawie art. 98 § 1 i 3 k.p.c.
w zw. z art. 99 k.p.c. i art. 391 § 1 k.p.c., tj. zgodnie z zasadą odpowiedzialności za wynik procesu, który powód wybrał w postępowaniu odwoławczym w całości.

Sąd zasądził więc od pozwanego na rzecz powoda kwotę łączną 1400 zł tytułem kosztów postępowania apelacyjnego, na które to złoży się: koszty sądowe opłata od apelacji uiszczona przez powoda w wysokości 500 zł oraz 900 zł z tytułu kosztów zastępstwa prawnego powoda w postępowaniu apelacyjnym – ustalona na podstawie § 2 pkt 4
w zw. z § 10 ust. 1 pkt 1 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 roku w sprawie opłat za czynności radców prawnych (t.j. Dz. U. z 2018 r., poz. 265.)
– obowiązującego w dacie wniesienia apelacji.