Pełny tekst orzeczenia

POSTANOWIENIE

Dnia 3 kwietnia 2014 r.

Sąd Apelacyjny w Łodzi, III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący: SSA Ewa Naze

Sędziowie: SSA Mirosław Godlewski

SSA Iwona Szybka (spr.)

Protokolant: st. sekr. sądowy Aleksandra Słota

po rozpoznaniu w dniu 3 kwietnia 2014 r. w Łodzi

na rozprawie

sprawy M. S.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddziałowi w P.

o ustalenie kapitału początkowego i wysokość emerytury,

na skutek apelacji organu rentowego

od wyroku Sądu Okręgowego w Płocku

z dnia 13 maja 2013 r., sygn. akt: VI U 495/12;

postanawia

uchylić zaskarżony wyrok w punkcie drugim i w tym zakresie umorzyć postępowanie.

Sygn. akt III AUa 1112/13

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 16 marca 2012r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w P. ustalił M. S. kapitał początkowy.

M. S. złożyła w dniu 5 kwietnia 2012r. odwołanie od tej decyzji i wniosła o ponowne przeliczenie kapitału początkowego. Zakwestionowała przyjęcie w okresie od 21.08.1972r. do 31.05.1979r., od 1.06.1979r. do 10.04.1981r. i od 10.04.1981r. do 13.12.1981r. wynagrodzeń minimalnych, gdy ze świadectw pracy wynika, że pobierała wyższe wynagrodzenie.

ZUS wniósł o oddalenie odwołania.

Zaskarżonym wyrokiem z dnia 13 maja 2013r. Sąd Okręgowy w Płocku w punkcie 1. zmienił zaskarżoną decyzję z dnia 16 marca 2012r. w ten sposób, że ustalił ponownie kapitał początkowy M. S. przyjmując do obliczenia podstawy wymiaru kapitału początkowego oraz wyliczenia wskaźnika wysokości tej podstawy przeciętną podstawę wymiaru składek na ubezpieczenie społeczne z 20 lat kalendarzowych tj. z lat 1970-1979, 1981, 1990-1998 i ustalił wskaźnik wysokości podstawy wymiaru kapitału początkowego na 63,03%. W punkcie 2 wyroku Sąd Okręgowy zmienił decyzję organu rentowego z dnia 22 marca 2012r. w ten sposób, że obliczył M. S. od dnia 1 grudnia 2011r. wysokość emerytury zgodnie z art. 26 ustawy o emeryturach i rentach z FUS przyjmując: kwotę składki zaewidencjonowanej na koncie z uwzględnieniem waloryzacji w wysokości 68 551,84zł, kwotę zwaloryzowanego kapitału początkowego w wysokości 303 325,07zł i średnie dalsze trwanie życia w wymiarze 228,30 miesięcy.

Sąd Okręgowy oparł swoje rozstrzygnięcie na następujących ustaleniach i rozważaniach:

W dniu 30 grudnia 2011r. M. S. złożyła w organie rentowym wniosek o emeryturę. W okresie od 21 sierpnia 1972r. do 31 maja 1979r. ubezpieczona była zatrudniona w Zespole (...) w G.. Była wynagradzana według stawki godzinowej i miała prawo do dodatku stażowego w wysokości 5% po przepracowaniu 5 lat. Opierając się na opinii biegłego z zakresu księgowości Sąd Okręgowy ustalił, że M. S. za rok 1972 osiągnęła wynagrodzenie w wysokości 9 520 zł, za rok 1973 osiągnęła wynagrodzenie w wysokości 27 300,40 zł, za rok 1974 osiągnęła wynagrodzenie w wysokości 30 368 zł, za rok 1975 osiągnęła wynagrodzenie w wysokości 30 394 zł, za rok 1976 osiągnęła wynagrodzenie w wysokości 30 628 zł, za rok 1977 osiągnęła wynagrodzenie w wysokości 31 133,70 zł, za rok 1978 osiągnęła wynagrodzenie w wysokości 31 913,70 zł, a za rok 1979 osiągnęła wynagrodzenie w wysokości 13 295,10 zł. Dalej Sąd Okręgowy ustalił, że w okresie od 1 czerwca 1979r. do 10 kwietnia 1981r. M. S. pracowała w Spółdzielni (...) w Ł. z siedzibą w S.. W trakcie tego zatrudnienia w okresie od 1.06.1979r. do 31.12.1980r. osiągnęła co najmniej wynagrodzenie minimalne, a od stycznia do kwietnia 1981r. osiągnęła wynagrodzenie: styczeń 4 830 zł, luty 4 830 zł, marzec 4830 zł, kwiecień 1 732 zł, łącznie 16 222 zł. Wysokość otrzymanego wynagrodzenia Sąd ustalił na podstawie opinii biegłego. W okresie od 10 kwietnia 1981r. do 13 grudnia 1981r. M. S. pracowała w (...) Indywidualnych (...) w P., gdzie otrzymała wynagrodzenie: kwiecień 5 950 zł, od maja do listopada łącznie 59 500 zł, grudzień 3 565. Opierając się na opinii biegłego Sąd Okręgowy ustalił, że łącznie w trakcie tego zatrudnienia ubezpieczona otrzymała wynagrodzenie w kwocie 69 015 zł. Sąd Okręgowy ustalił także, że decyzją z dnia 22 marca 2012r. organ rentowy przyznał ubezpieczonej emeryturę, której wysokość obliczył na podstawie art. 183 ustawy o emeryturach i rentach z FUS. Opierając się na opinii biegłego Sąd Okręgowy ustalił, że najkorzystniejsze jest wyliczenie kapitału początkowego z 20 lat wybranych z całego okresu ubezpieczenia, tj. 1970-1979, 1981, 1990-1998. Wyliczony z tych lat wskaźnik wysokości podstawy wymiaru wynosi bowiem 63,03%, a wartość kapitału na dzień 1 stycznia 1999r. stanowi kwotę 110 270,49 zł. Odnośnie emerytury, to Sąd Okręgowy wskazał, że najkorzystniejsze jest jej obliczenie na podstawie art. 26 ustawy o emeryturach i rentach z FUS przy przyjęciu składki zaewidencjonowanej na koncie w wysokości 68 551,84 zł, kwoty zwaloryzowanego kapitału początkowego w wysokości 303 325,07 zł i średniego dalszego trwania życia w wymiarze 228,30 miesięcy. Tak wyliczona emerytura, co wynika z opinii biegłego księgowego, wynosi od 1 marca 2012r. 1 833,96 zł.

W tak ustalonym stanie faktycznym Sąd Okręgowy uznał odwołanie za zasadne. Przywołał treść art. 183 ustawy o emeryturach i rentach z FUS oraz art. 173 tej ustawy. Wskazał, że wartość kapitału początkowego ustala się na dzień 1 stycznia 1999 roku, a kapitał ustala się na zasadach określonych w art. 53 ustawy o emeryturach i rentach z FUS. W ocenie Sądu I instancji, przeprowadzone w sprawie postępowanie dowodowe wykazało, że podstawie dokumentów osobowo0płacowych istnieje możliwość wyliczenia wysokości faktycznie osiąganego przez odwołującą się wynagrodzenia za cały okres pracy w Zespole (...) w G., za okres od 1.01.1981r. do kwietnia 1981r., kiedy pracowała w (...), za cały okres zatrudnienia w (...) Indywidualnych (...). Uwzględniając dokonane przez biegłą wyliczenia możliwym okazało się ustalenie wysokości kapitału początkowego i emerytury na poziomie wyższym niż ustalił to organ rentowy w zaskarżonych decyzjach.

Apelację od punktu 2 powyższego wyroku wniósł organ rentowy. Postawił zarzut naruszenia przepisów postępowania – art. 321 par. 1 kpc przez wyrokowanie co do przedmiotu, który nie był objęty żądaniem odwołującej się, sprzeczność istotnych ustaleń Sądu z treścią zebranego w sprawie materiału dowodowego poprzez przyjęcie, że odwołująca wniosła odwołanie od decyzji zaliczkowej emerytalnej z dnia 22 marca 2012r., pomimo braku odwołania oraz ustalenia w wyroku kwoty zaewidencjonowanych składek w wysokości 68 551,84 zł, pomimo trwania postępowania wyjaśniającego, którego przedmiotem jest ustalenie wysokości zaewidencjonowanych składek. Apelujący wniósł o uchylenie zaskarżonego wyroku w punkcie 2 i umorzenie postępowania, ewentualnie o uchylenie zaskarżonego wyroku w punkcie 2 i odrzucenie odwołania.

W uzasadnieniu podniósł, że ubezpieczona nie złożyła odwołania od decyzji z dnia 22 marca 2012r. o przyznaniu jej zaliczkowo emerytury. W odwołaniu z dnia 5 kwietnia 2012r. ubezpieczona w sposób jednoznaczny określiła, że odwołuje się od decyzji z dnia 16 marca 2012r., podała znak sprawy i wskazała, że jest to decyzja ZUS o ustaleniu kapitału początkowego. Nie było przy tym przeszkód do złożenia odwołania także od decyzji z dnia 22 marca 2012r., ponieważ decyzja ta zawierała stosowne pouczenie o możliwości odwołania się. Termin do wniesienia odwołania od decyzji z dnia 22 marca 2012r. upłynął 22 kwietnia 2012r. „Informację o niezadowoleniu odwołującej z decyzji emerytalnej”, ZUS otrzymał w dniu 6 września 2012r., kiedy to wpłynęło do organu rentowego pismo z dnia 31 lipca 2012r. Nawet gdyby uznać pismo to jako odwołanie, to zostało wniesione ono po terminie określonym w art. 477.9 par. 3 kpc. W ocenie apelującego, odwołanie od decyzji z dnia 22 marca 2012r. nie zostało jednak złożone. Z ostrożności procesowej ZUS podniósł, że decyzja z 22 marca 2012r. jest decyzją zaliczkową, ponieważ nie można było ustalić wysokość zaewidencjonowanej składki i trwało postępowanie wyjaśniające z płatnikami składek. W decyzji tej ZUS przyjął przybliżoną kwotę składek.

Sąd Apelacyjny zważył co następuje:

Apelacja organu rentowego okazała się zasadna. Trafnie skarżący podniósł, że ubezpieczona M. S. nie wniosła odwołania od decyzji z dnia 22 marca 2012r., a Sąd Okręgowy w punkcie 2 wyroku, wyrokował o decyzji, która nie została zaskarżona odwołaniem. Zgodnie z treścią art. 477 ⁹ . § 1 kpc odwołania od decyzji organów rentowych wnosi się na piśmie do organu, który wydał decyzję, lub do protokołu sporządzonego przez ten organ, w terminie miesiąca od doręczenia odpisu decyzji. Z kolei zgodnie z treścią art. 477 ¹⁰ . § 1 kpc odwołanie powinno zawierać oznaczenie zaskarżonej decyzji, określenie i zwięzłe uzasadnienie zarzutów i wniosków oraz podpis ubezpieczonego albo jego przedstawiciela ustawowego lub pełnomocnika. ( por. postanowienie Sądu Najwyższego z 20 kwietnia 2000 r. II UKN 132/00, PPiPS 2001/6/68). Wszczynające postępowanie sądowe odwołanie od decyzji organu rentowego pełni rolę pozwu. (por. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 19 czerwca 1998 r., II UKN 105/98, Legalis). Odwołanie jest pismem procesowym i w związku z tym powinno odpowiadać warunkom formalnym pisma procesowego określonym w art. 126 i n. Jednocześnie jako pismo procesowe kwalifikowane musi spełniać wymogi wynikające z art. 477 ¹⁰ § 1, wiążące się głównie z tym, że jest to jednocześnie środek zaskarżenia decyzji organu rentowego. Wymagania te powinno spełniać także odwołanie wniesione do protokołu sporządzonego przez organ rentowy lub sąd. Z uwagi na to, że kodeks postępowania cywilnego nie zawiera katalogu zarzutów przyjąć należy, że może je stanowić każda podniesiona przez ubezpieczonego wadliwość decyzji. Wniosek zaś może dotyczyć zmiany decyzji w całości lub w części. Utrwalone jest stanowisko Sądu Najwyższego, że w sprawach z zakresu ubezpieczeń społecznych odwołanie wszczyna postępowanie przed sądem, a przedmiot rozpoznania sprawy sądowej wyznacza decyzja organu rentowego, od której wniesiono odwołanie (art. 477 ⁹ i art. 477 ¹⁴ k.p.c.) i tylko w tym zakresie podlega ona kontroli sądu zarówno pod względem jej formalnej poprawności, jak i merytorycznej zasadności. Postępowanie sądowe zmierza do kontroli prawidłowości lub zasadności zaskarżonej decyzji. (por. postanowienie Sądu Najwyższego z 22 lutego 2012r., II UK 275/11, LEX nr 1215286, wyrok Sądu Najwyższego z 10 maja 2007r., I UK 307/06, LEX nr 898845). Jak wynika z akt sprawy oraz ustaleń Sądu Okręgowego, organ rentowy wydał w stosunku do M. S. dwie decyzje. A mianowicie decyzję z dnia 16 marca 2012r. ustalającą kapitał początkowy oraz decyzję z dnia 22 marca 2012r. przyznającą emeryturę i przyznającą zaliczkę na poczet przysługującej emerytury od dnia 1 grudnia 2011r., tj. od miesiąca, w którym zgłoszono wniosek. Obie decyzje zostały doręczone M. S. tego samego dnia, którą to okoliczność potwierdził pełnomocnik ubezpieczonej w piśmie procesowym z dnia 17 grudnia 2013r. Obie decyzje zawierały pouczenie o terminie i sposobie odwołania się. Po otrzymaniu obu decyzji M. S. w dniu 6 kwietnia 2012r. ( data wpływu do organu rentowego odwołania datowanego na 5 kwietnia 2012r.) złożyła odwołanie tylko od decyzji z dnia 16 marca 2012r., czyli od decyzji ustalającej kapitał początkowy. Intencja strony co do zaskarżenia tylko tej decyzji nie budzi, zdaniem Sądu Apelacyjnego, żadnych wątpliwości. W odwołaniu bowiem skarżąca wyraźnie napisała, którą decyzję skarży, podała jej datę, przedmiot, znak, wskazała zarzuty jakie stawia tej decyzji i sprecyzowała wnioski, czyli podała jakiej zmiany decyzji oczekuje. Także na rozprawie w dniu 1 czerwca 2012r. profesjonalny pełnomocnik ubezpieczonej oświadczył, że popiera odwołanie, a wszystkie kolejne protokoły rozpraw jako przedmiot sprawy zawierają zapis „ o wysokość kapitału początkowego”. Jak wynika z akt sprawy w piśmie procesowym z dnia 31 lipca 2012r. pełnomocnik skarżącej wskazał, że „intencją odwołującej było zakwestionowanie odwołaniem z dnia 5 kwietnia 2012r., także decyzji w sprawie otrzymania emerytury”. Po otrzymaniu tego pisma organ rentowy podniósł (pismo z dnia 18.09.2012r. k. 57 akt sprawy), że ubezpieczona nie wniosła odwołania od decyzji z dnia 22 marca 2012r. Dokonując analizy powyższego stanu sprawy, w ocenie Sądu Apelacyjnego, w tych okolicznościach sprawy nie można przyjąć, że pismo wnioskodawczyni z dnia 5 kwietnia 2012r. jest odwołaniem od decyzji z dnia 22 marca 2012r. Brak bowiem w tym piśmie nie tylko zarzutów i wniosków dotyczących tej decyzji, ale brak jakiejkolwiek wzmianki, czy też odniesienia się do decyzji z dnia 22 marca 2012r. przyznającej emeryturę i ustalającej zaliczkowo jej wysokość. Trafnie zatem organ rentowy zarzuca w apelacji, że Sąd Okręgowy objął wyrokiem decyzję, od której strona nie wniosła odwołania. Słusznie więc apelujący domaga się uchylenia punktu 2 wyroku i umorzenia postępowania w tej części. Mając powyższe na uwadze Sąd Apelacyjny na podstawie art. 386 § 3 kpc uznając zasadność zarzutów apelacji uchylił zaskarżony wyrok w punkcie 2 i w tym zakresie umorzył postępowanie.

Dla wyjaśnienia Sąd Apelacyjny wskazuje, że wysokość kapitału początkowego ma istotne znaczenie dla ustalenia wysokości emerytury ubezpieczonej. Na skutek odwołania od decyzji z dnia 16 marca 2012r., prawomocnym wyrokiem Sądu Okręgowego z dnia 13 maja 2013r., wysokość wskaźnika podstawy wymiaru kapitału początkowego uległa podwyższeniu z 61,32% do 63,03%. Podwyższeniu uległa więc podstawa wymiaru kapitału, skoro jest ona iloczynem wskaźnika wysokości podstawy wymiaru i kwoty bazowej. Podwyższeniu uległ także sam kapitał, skoro jest on zależny od podstawy wymiaru, co jednoznacznie wynika z decyzji z dnia 16 marca 2012r. oraz następnej z dnia 3 lipca 2012r. Jednocześnie z opinii biegłego wynika, że zastosowanie nowego wskaźnika, tj. 63,03% powoduje podwyższenie kapitału początkowego z pierwotnej kwoty 108 932,89 zł. do kwoty 110 270,49 zł. Taką też kwotę, a nie dotychczasową108 932,89 zł., organ rentowy zastosuje do obliczenia wysokości emerytury ubezpieczonej. Odwołanie ubezpieczonej od decyzji z dnia 16 marca 2012r. i zmiana przez Sąd Okręgowy wysokości kapitału początkowego ( jego podwyższenie), wywołało ten skutek, że organ rentowy ponownie ustali wysokość emerytury wnioskodawczyni uwzględniając prawomocne rozstrzygnięcie Sądu zwarte w punkcie 1 wyroku. Od tej decyzji wnioskodawczyni będzie przysługiwało odwołanie na zasadach ogólnych.