Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 12 listopada 2020 r.

Sąd Apelacyjny w Warszawie VII Wydział Gospodarczy i Własności Intelektualnej w składzie:

Przewodniczący: Sędzia SA Magdalena Sajur - Kordula (spr.)

Sędziowie: SA Maciej Dobrzyński

SA Dorota Wybraniec

Protokolant: Edyta Hadacz

po rozpoznaniu w dniu 30 października 2020 r. w Warszawie

na rozprawie

sprawy z powództwa D. D.

przeciwko Bankowi (...) Spółce Akcyjnej w W.

o uznanie postanowień wzorca umowy za niedozwolone

na skutek apelacji pozwanego

od wyroku Sądu Okręgowego w Warszawie – Sądu Ochrony Konkurencji i Konsumentów

z dnia 12 lipca 2018 r., sygn. akt XVII AmC 675/16

I.  oddala apelację;

II.  zasądza od Banku (...) Spółki Akcyjnej w W. na rzecz D. D. kwotę 240 zł (dwieście czterdzieści złotych) tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego w postępowaniu apelacyjnym.

VII AGa 2071/18

UZASADNIENIE

Wyrokiem z dnia 12 lipca 2018 r. Sąd Okręgowy w Warszawie - Sąd Ochrony Konkurencji i Konsumentów uznał za niedozwolone i zakazał Bankowi (...) spółce akcyjnej wykorzystywania w umowach z konsumentami postanowienia wzorca umowy o treści:

a) „W przypadku, gdy waluta, w której udzielono kredytu przestanie być prawnym środkiem płatniczym, a będzie nim waluta euro, wszelkie zobowiązania Kredytobiorcy wobec Banku, wynikające z umowy kredytu, zostaną przeliczone na walutę euro, według stałego kursu wymiany waluty kredytu w stosunku do waluty euro.",

b) „Jeżeli w trakcie okresu wskazanego w ust. 8 i 9 stosunek kwoty kredytu pozostającej do spłaty do wartości nieruchomości stanie się niższy niż 80 % Bank dokona zwrotu proporcjonalnej części opłaty na rachunek Kredytobiorcy, za pełne miesiące kalendarzowe pozostające do końca okresy ubezpieczenia, za których opłata została uiszczona po otrzymaniu zwrotu od Towarzystwa (...) współpracującego z Bankiem.";

Powództwo zostało oddalone powództwo w pozostałej części, nakazano pobrać Banku (...) spółki akcyjnej w W. na rzecz Skarbu Państwa - Sądu Okręgowego w Warszawie kwotę 300 zł tytułem połowy opłaty stałej od pozwu, od której uiszczenia powód był zwolniony z mocy prawa, zarządzono publikację prawomocnego wyroku w Monitorze Sądowym i Gospodarczym na koszt Banku (...) spółki akcyjnej w W..

Sąd I instancji wydał powyższy wyrok w oparciu o następujące ustalenia i rozważania prawne:

Bank (...) S.A. w W. (dalej Bank, pozwany) jest przedsiębiorcą zajmującym się świadczeniem usług bankowych w tym min. udzielaniem kredytów hipotecznych. We własnym zakresie opracował wzorzec umowny w postaci „Regulaminu kredytowania osób fizycznych w ramach usług bankowości hipotecznej Banku (...) S.A.". Wzorzec ten był przedstawiany wszystkim klientom zawierającym z Bankiem umowę kredytu hipotecznego w złotych polskich i zawierał następujące postanowienia:

a) „W przypadku, gdy waluta, w której udzielono kredytu przestanie być prawnym środkiem płatniczym, a będzie nim waluta euro, wszelkie zobowiązania Kredytobiorcy wobec Banku, wynikające z umowy kredytu, zostaną przeliczone na walutę euro, według stałego kursu wymiany waluty kredytu w stosunku do waluty euro." (§ 3 ust. 2 k.6);

b) „Środki z kredytu nie zostaną uruchomione, jeżeli: (...) Kredytobiorca nie zapewni środków na rachunku na (...) pokrycie opłat związanych z ubezpieczeniem niskiego wkładu własnego Kredytobiorcy, o których mowa w § 7 ust. 5." (§ 5 ust. 7pkt b k.6 verte)

c) „Opłata z tytułu refinansowania kosztów ubezpieczenia niskiego wkładu własnego określona jest w cenniku obowiązującym w dniu zawarcia umowy kredytu. Podstawa wyliczenia opłaty określana jest zgodnie ze wzorem, z zastrzeżeniem ust. 6, 8 i 9:

Podstawa wyliczenia opłaty = kwota kredytu w PLN - 80 % wartości nieruchomości stanowiącej przedmiot zabezpieczenia kredytu." (§ 7 ust. 5 k. 7)

d) „Jeżeli w trakcie okresu wskazanego w ust. 8 i 9 stosunek kwoty kredytu pozostającej do spłaty do wartości nieruchomości stanie się niższy niż 80 % Bank dokona zwrotu proporcjonalnej części opłaty na rachunek Kredytobiorcy, za pełne miesiące kalendarzowe pozostające do końca okresu ubezpieczenia, za który opłata została uiszczona po otrzymaniu zwrotu od Towarzystwa (...) współpracującego z Bankiem." (§ 7 ust. 11 k. 7 verte).

Uchwałą Nr 50/2012 z 19 kwietnia 2012 roku (...) Banku (...) S.A. zniósł od 7 maja 2012 roku ubezpieczenie niskiego wkładu dla nowoudzielanych kredytów hipotecznych.

Sąd I instancji wskazał, że w myśl art. 479 k.p.c. powództwo w sprawach o uznanie wzorca umowy za niedozwolone może wytoczyć każdy, kto według oferty pozwanego przedsiębiorcy mógłby zawrzeć z nim umowę zawierającą postanowienie, którego uznania za niedozwolone żąda się pozwem. Z żądaniem takim można wystąpić także wtedy, gdy pozwany zaniechał jego stosowania, jeżeli od tego zaniechania nie minęło 6 miesięcy - art. 479 ³⁹ k.p.c.

Zgodnie z przyjętym w doktrynie i orzecznictwie stanowiskiem, w prowadzonym przez Sąd Ochrony Konkurencji i Konsumentów (SOKiK), mającym charakter abstrakcyjny, postępowaniu o uznanie postanowienia wzorca umowy za niedozwolone pojęcie „stosowania" wzorca umowy w rozumieniu art. 479 k.p.c. należy wiązać z momentem zawierania umów z wykorzystaniem wzorca, w którym znajduje się sporne postanowienie, a nie z wykonywaniem przez strony postanowień umowy zawartej z wykorzystaniem tego wzorca. W toczącym się przed SOKiK postępowaniu okoliczność, że strony wiąże zawarta uprzednio z wykorzystaniem tego wzorca umowa ma znaczenie irrelewantne. Istotne jedynie jest, aby istniała obiektywna możliwość zawarcia umowy w oparciu o treść wzorca, w którym zamieszczone jest sporne postanowienie (por. Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz do art. 367 - 729. Tom II, 2014 r. pod red. prof. K. Piaseckiego, oraz Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz. Postępowanie rozpoznawcze. Postępowanie zabezpieczające, LexisNexis 2012 pod red. prof. T. Erecińskiegó). Takie stanowisko wyraził Sąd Apelacyjny w Warszawie w wyrokach z dnia 30 listopada 2004 r., sygn. akt VI ACa 399/04 oraz z 24 września 2010 r., sygn. akt VI ACa 140/10. Wprowadzenie do obrotu (zastosowanie) wzorca umowy, z którego treści usunięto kwestionowane postanowienie, należy uważać za równoznaczne z zaprzestaniem stosowania tego postanowienia umownego (tak Sąd Apelacyjny w Warszawie w wyroku z dnia 23 kwietnia 2013 r., sygn. akt VI ACa 1483/12).

Sąd I instancji wskazał, że w świetle przedstawionego stanowiska wykonywanie w praktyce umów zawartych z wykorzystaniem wzorca umownego, w którym znajduje się kwestionowane postanowienie, podpisanych wcześniej niż 6 miesięcy przed wniesieniem powództwa, nie jest uważane za wykorzystywanie tego wzorca w stosunkach z konsumentami (wyrok Sądu Apelacyjnego w Warszawie z 15 czerwca 2007 r„ sygn. akt. VI ACa 230/2007).

Cytowane przepisy określają legitymację czynną powoda do wystąpienia z pozwem o uznanie postanowienia wzorca umowy za niedozwolone, stanowiąc przy tym jedną z przesłanek skuteczności powództwa. Mając na względzie wyrażoną w art. 6 k.c. zasadę ciężaru dowodu, Sąd stwierdził, że obowiązek wykazania przesłanek skuteczności powództwa spoczywa na powodzie. To bowiem powód wywodzi z tej okoliczności skutek prawny w postaci istnienia prawa podmiotowego, którego ochrony domaga się w przedmiotowym postępowaniu. Na gruncie przepisów proceduralnych kwestię tę reguluje art. 232 k.p.c., zgodnie z którym strony są zobowiązane wskazywać dowody dla stwierdzenia faktów, z których wywodzą skutki prawne. Powołane normy statuują obowiązującą w polskim procesie cywilnym zasadę kontradyktoryjności, zgodnie z którą gromadzenie materiału procesowego należy do stron procesu. Jest to ciężar procesowy, realizowany przez stronę w jej własnym interesie, albowiem jeżeli strona pozostanie bierna, to musi się liczyć z ujemnymi konsekwencjami, np. oddaleniem powództwa.

Sąd wskazał, że jak wynika z akt sprawy, powód wystąpił z żądaniem pozwu 15 kwietnia 2016 r. Tymczasem jak wynika z materiału dowodowego, pozwany zaprzestał stosowania postanowienia dotyczącego niskiego wkładu (pkt b) z dniem 7 maja 2012 roku, bowiem od tego dnia zgodnie z Uchwałą Komitetu handlowego zostało zniesione ubezpieczenie niskiego wkładu dla nowoudzielanych kredytów hipotecznych. Zatem od tej daty nie było możliwości zawarcia umowy kredytu hipotecznego z ubezpieczeniem niskiego wkładu, a tym samym możliwości stosowania omawianej klauzuli.

Na podstawie dokonanych ustaleń uznać należało, iż powód nie wykazał, że pozwany stosował przedmiotową klauzulę przed upływem 6 miesięcy przed wniesieniem pozwu. Na skutek upływu 6- miesięcznego terminu ustawowego od zaprzestania stosowania przez pozwanego wzorca umownego, zawierającego kwestionowane postanowienie wygasła już legitymacja czynna powoda do wystąpienia z powództwem na podstawie art. 479 k.p.c.

Wobec powyższego, Sąd stwierdził, że pozew w zakresie pkt b) został złożony po przekroczeniu określonego w art. 479 39 k.p.c. 6-cio miesięcznego terminu od daty zaprzestania stosowania kwestionowanego postanowienia. W tej sytuacji prowadzenie analizy kwestionowanego postanowienia pod względem jego abuzywnego charakteru należało uznać za bezprzedmiotowe.

Odnośnie pozostałych postanowień tj. z pkt a, b i d Sąd I instancji uznał, że pozwany nie wykazał, aby zaprzestał ich stosowania przed upływem 6 miesięcy przed wniesieniem pozwu, a zatem mogły one być przedmiotem dalszego badania pod kątem abuzywności.

Zgodnie z art. 3851 § 1 k.c. postanowienia umowy zawieranej z konsumentem nie uzgodnione indywidualnie nie wiążą go, jeżeli kształtują jego prawa i obowiązki w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami, rażąco naruszając jego interesy (niedozwolone postanowienia umowne). Nie dotyczy to postanowień określających główne świadczenia stron, w tym cenę lub wynagrodzenie, jeżeli zostały sformułowane w sposób jednoznaczny.

Z cytowanego przepisu wynika, że aby można było stwierdzić, że dane postanowienie umowy stanowi niedozwolone postanowienie umowne (klauzulę abuzywną), muszą zostać łącznie spełnione następujące warunki:

1) postanowienie zostało umieszczone we wzorcu umowy

2) postanowienie kształtuje prawa i obowiązki konsumenta w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami

3) postanowienie rażąco narusza interesy konsumenta

4) postanowienie nie zostało uzgodnione indywidualnie z konsumentem

5) postanowienie nie określa głównych świadczeń stron, w tym ceny lub wynagrodzenia, chyba że nie zostały one sformułowane w sposób jednoznaczny.

W sprawie niniejszej należało przede wszystkim ustalić, czy kwestionowane w pozwie postanowienia pochodziły z wzorca umowy.

Zgodnie z art. 384 § 1 k.c. ustalony przez jedną ze stron wzorzec umowy, w szczególności ogólne warunki umów, wzór umowy, regulamin wiąże drugą stronę, jeżeli został jej doręczony przed zawarciem umowy. Pojęcie wzorca umownego nie zostało w przepisach prawa polskiego zdefiniowane. Wg poglądów doktryny wzorzec umowny to jednostronnie i uprzednio przygotowane zestawienie klauzul umownych, ujętych w sposób generalny i abstrakcyjny, z przeznaczeniem do wykorzystania w nieograniczonej liczbie przypadków (M Bednarek „ Wzorce umów w prawie polskim" C.H. Beck 2005). Kwestią istotną jest to, aby zbiór postanowień powstał przed zawarciem umowy i służył stronie, która go ustaliła (proponentowi) do ukształtowania treści stosunku obligacyjnego, jako instrument prawny do związania adherentów postanowieniami, które im chce narzucić. Cechą wzorca jest również możliwość posłużenia się nim wielokrotnie, gdyż nie zawiera on oznaczeń indywidualizujących drugą stronę umowy, lecz powtarzalne klauzule, które będą uzupełniać treść zobowiązań powstałych z umów (Adam Olejniczak komentarz do art. 384 k.c. LEX 2010).

Sąd I instancji wskazał, że postępowanie dowodowe wykazało, że pozwany wprowadził do obrotu wzorzec, co oznacza że przygotował jego treść i wzorzec istniał wcześniej niż dany konsument podjął decyzję o zawarciu umowy.

Kolejną kwestią jest, czy przedmiotowe postanowienia dotyczyły głównych świadczeń stron. Należą do nich tylko takie elementy konstrukcyjne umowy, bez których uzgodnienia nie doszłoby do jej zawarcia (essentialia negotii). W niniejszym przypadku chodzi o umowę kredytu hipotecznego a zatem świadczeniem głównym jest w tym wypadku zobowiązanie się pozwanego do wypłaty kredytu, a powoda do jego spłaty w wysokości i terminach określonych w umowie. Zatem żadne z kwestionowanych w pozwie postanowień nie dotyczy głównych świadczeń stron.

Kolejną przesłanką uznania danego postanowienia za niedozwolone jest kształtowanie przez nie praw i obowiązków konsumenta w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami. „Dobre obyczaje" to reguły postępowania zgodne z etyką, moralnością i aprobowanymi społecznie obyczajami. Jako sprzeczne z dobrymi obyczajami należy rozumieć działania, które zmierzają do dezinformacji lub wywołania błędnego mniemania konsumenta, wykorzystania jego niewiedzy lub naiwności, ukształtowania stosunku zobowiązaniowego, niezgodnie z zasadą równorzędności stron (W. Popiołek Komentarz KC1.12005).

Rażące naruszenie interesów konsumenta zachodzi wówczas, gdy w sposób znaczący zostaną naruszone jego interesy ekonomiczne, ale również zostanie spowodowany jego dyskomfort, wynikający z naruszenia jego prywatności, doznania zawodu, niedogodności organizacyjnych, straty czasu, wprowadzenie w błąd i.t.p., czyli dojdzie do istotnej i nieusprawiedliwionej dysproporcji praw i obowiązków na niekorzyść konsumenta.

Przenosząc powyższe na okoliczności niniejszej sprawy Sąd I instancji stwierdził, co następuje.

Klauzula z pkt a.

„W przypadku, gdy waluta, w której udzielono kredytu przestanie być prawnym środkiem płatniczym, a będzie nim waluta euro, wszelkie zobowiązania Kredytobiorcy wobec Banku, wynikające z umowy kredytu, zostaną przeliczone na walutę euro, według stałego kursu wymiany waluty kredytu w stosunku do waluty euro." (§ 3 ust. 2).

Powyższa klauzula spełnia przesłanki do uznania jej za niedozwoloną, ponieważ przyznaje prawo pozwanemu do jednostronnej wiążącej interpretacji postanowień umowy (art. 385 pkt 9 k.c.). Sąd w pełni zgadza się z argumentacją przedstawioną przez powoda, że powyższe postanowienie zawiera niedookreślony zwrot „stały kurs wymiany waluty", który może być wypełniony przez pozwanego różną treścią.

Z powyższym stwierdzeniem nie zgodził się pozwany, który wyjaśnił, że nie chodzi o dowolny „stały kurs wymiany waluty", ale o kurs wymiany waluty o którym mowa w art. 140 ust. 2 Traktatu o Funkcjonowaniu Unii Europejskiej (TFUE). Zgodnie z tym przepisem Rada Unii Europejskiej stanowiąc jednomyślnie głosami Państw Członkowskich, których walutą jest euro oraz danego Państwa Członkowskiego na wniosek Komisji i po konsultacji z Europejskim Bankiem Centralnym, nieodwołanie określa kurs, po jakim euro zastępuje walutę danego Państwa Członkowskiego oraz decyduje o innych środkach niezbędnych do wprowadzenia euro jako jednej waluty w danym Państwie Członkowskim. Natomiast Rozporządzenie Rady (WE) 1103/97 z 17 czerwca 1997 r. w sprawie niektórych przepisów dotyczących wprowadzenia euro, definiuje kurs wymiany jako nieodwołalny, stały kurs wymiany przyjęty przez Radę zgodnie z art. 1091 ust. 4 TWE (obecnie 140 ust. 2 TFUE). Zgodnie z art. 4 ust. 1 Rozporządzenia kursy wymiany zostaną przyjęte jako jedno euro wyrażone w krajowych jednostkach pieniężnych każdego z uczestniczących Państw Członkowskich. Będą to liczby sześciocyfrowe.

Sąd nie kwestionował, że być może o taki właśnie kurs wymiany chodziło pozwanemu w zakwestionowanym postanowieniu, ale nie wynika to w żadnej mierze z jego treści. Nie było i nie ma przeszkód do tego, aby pozwany doprecyzował omawiany zapis poprzez dodanie, że chodzi o kurs wymiany o którym mowa w art. 140 ust. 2 TFUE. Jednakże w obecnym brzmieniu postanowienie zawiera pojęcie nieokreślone „stały kurs wymiany", które może być rozumiane wielorako i też tak może być interpretowane przez pozwanego, co z kolei przyznaje mu prawo do jednostronnej wiążącej interpretacji postanowień umowy.

Z tych względów na mocy art. 3851 § 1 w zw. z art. 3853 pkt 9 k.c. uznano powyższe postanowienie za niedozwolone postanowienie umowne.

Klauzula z pkt c.

„Opłata z tytułu refinansowania kosztów ubezpieczenia niskiego wkładu własnego określona jest w cenniku obowiązującym w dniu zawarcia umowy kredytu. Podstawa wyliczenia opłaty określana jest zgodnie ze wzorem, z zastrzeżeniem ust. 6, 8 i 9:

Podstawa wyliczenia opłaty = kwota kredytu w PLN - 80 % wartości nieruchomości stanowiącej przedmiot zabezpieczenia kredytu."

Powód wnosząc o uznanie tego postanowienia za niedozwolone wskazał, że w formule wyliczania opłaty z tytułu refinansowania składki ubezpieczeniowej wskazano, że bank uwzględnia „kwotę kredytu w PLN", natomiast bank zaniechał wskazania według jakiego kursu w przypadku kredytów wyrażonych w walutach obcych kwota kredytu będzie przeliczana na złote polskie. Efektem tego jest pozostawienie sobie przez bank swobody w tym zakresie, co rażąco narusza interesy konsumentów.

Z powyższym stanowiskiem nie zgodził się pozwany, który zauważył, że Regulamin w którym umieszczono kwestionowane postanowienie dotyczy tylko i wyłączenie kredytów udzielanych w polskiej walucie, a zatem nie istnieje niebezpieczeństwo, o którym wspomina powód.

Sąd przyznał rację pozwanemu, ponieważ z § 3 ust. 1 Regulaminu o treści „Kredyt udzielony jest w PLN." jednoznacznie wynika, że jego postanowienia dotyczą wyłącznie kredytów udzielanych w polskiej walucie. Również sposób ustalenia wysokości opłaty z tytułu refinansowania kosztów ubezpieczenia jest jasny i precyzyjny, nie daje zatem pozwanemu możliwości jego dowolnego interpretowania.

Z powyższych względów Sąd nie znalazł podstaw do uznania zakwestionowanego postanowienia za niedozwolone.

Klauzula z pkt d.

„Jeżeli w trakcie okresu wskazanego w ust. 8 i 9 stosunek kwoty kredytu pozostającej do spłaty do wartości nieruchomości stanie się niższy niż 80 % Bank dokona zwrotu proporcjonalnej części opłaty na rachunek Kredytobiorcy, za pełne miesiące kalendarzowe pozostające do końca okresu ubezpieczenia, za który opłata została uiszczona po otrzymaniu zwrotu od Towarzystwa (...) współpracującego z Bankiem.".

W ocenie powoda powyższe postanowienie powinno być uznane za niedozwolone gdyż „zastosowano w nim zaokrąglenie zwracanej kwoty z tytułu ubezpieczenia niskiego wkładu własnego do kwoty za pełne miesiące kalendarzowe, natomiast z art. 813 k.c. wynika, że składka ubezpieczeniowa jest bez wyjątku rozliczana proporcjonalnie do okresu ochrony, bez możliwości stosowania jakichkolwiek zaokrągleń".

W odpowiedzi pozwany wyjaśnił, że od 10 kwietnia 2014 roku zwraca niewykorzystaną składkę wyliczoną w sposób proporcjonalny do pozostałego okresu ubezpieczenia, na dowód czego przedstawił notatkę służbową (k.26), w której J. B. i I. Z. pracownicę pozwanego banku oświadczyły, że „Od dnia 10.04.2014 r. Bank dokonuje zwrotu proporcjonalnej części opłaty z tytułu ubezpieczenia niskiego wkładu własnego na rachunek kredytobiorcy, za pełne dni pozostające do końca okresu ubezpieczenia, za których opłata została uiszczona, po otrzymaniu zwrotu od Towarzystwa (...) współpracującego z Bankiem. W związku z tym, Bank nie stosuje § 7 ust. 11 Regulaminu kredytowania osób fizycznych w ramach usług bankowości hipotecznej w Banku.".

Wartość dowodową powyższego dokumentu zakwestionował powód i zauważył, że jest to dowód jedynie na to, że osoby, które go podpisały złożyły oświadczenie o treści w nim zawartej, natomiast nie jest dowodem na to, że pozwany nie stosuje zakwestionowanego postanowienia i nadal podtrzymywał swoje stanowisko odnośnie stosowania przez pozwanego omawianego postanowienia Regulaminu.

W dalszym toku postępowania pozwany nie przedstawił innych dowodów na poparcie swojego stanowiska. Tymczasem w ocenie Sądu, jeżeli rzeczywiście pozwany zaprzestał stosowania postanowienia mógł przedstawić inne dowody np.: w postaci zeznań świadków lub dokumentów prywatnych potwierdzających zwrot opłaty zgodnie z przepisami kodeksu cywilnego. Skoro tego nie zrobił a powód zakwestionował wartość dowodową jedynego dowodu przedstawionego na tą okoliczność, to Sąd musiał uznać, zgodnie z zasadą rozkładu ciężaru dowodu, że pozwany nie wykazał ponad wszelką wątpliwość że nie stosuje już omawianego postanowienia. Na marginesie trzeba zauważyć, że skoro pozwany, jak twierdzi, nie stosuje takiego sposobu rozliczenia składki, to powinien zapis ten wykreślić z Regulaminu, wówczas nie byłoby żadnych wątpliwości.

Reasumując, Sąd uznał, że powód nadal stosuje zakwestionowane postanowienie Regulaminu i ocenił je pod kątem abuzywności.

W orzecznictwie podkreśla się, że przy badaniu, czy dane postanowienie jest niedozwolone, konieczne jest również ustalenie, jak wyglądałyby prawa i obowiązki konsumenta w sytuacji braku analizowanej klauzuli (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 19 marca 2007 roku, sygn. akt III SK 21/06 oraz z dnia 11 października 2007 roku, sygn. akt III SK 9/07). Jeżeli przepisy ogólne stawiają konsumenta w lepszej sytuacji niż postanowienia proponowanej umowy, to w zasadzie postanowienia te należy uznać za niedozwolone. Odstępstwo od tej zasady możliwe jest tylko, o ile zmiana jest uzasadniona specyfiką wzajemnych świadczeń lub jest kompensowana innymi postanowieniami wzorca.

Stosownie do przepisu art. 813 § 1 k.c. „Składkę oblicza się za czas trwania odpowiedzialności ubezpieczyciela. W przypadku wygaśnięcia stosunku ubezpieczenia przed upływem okresu na jaki została zawarta umowa, ubezpieczającemu przysługuje zwrot składki za okres niewykorzystanej ochrony ubezpieczeniowej. ".

Tymczasem zgodnie z postanowieniem Regulaminu Bank dokonuje zwrotu proporcjonalnej części opłaty na rachunek Kredytobiorcy, za pełne miesiące kalendarzowe pozostające do końca okresu ubezpieczenia, za który opłata została uiszczona po otrzymaniu zwrotu od Towarzystwa (...) współpracującego z Bankiem.

W ocenie Sądu porównanie obu zapisów jednoznacznie wskazuje na to, że postanowienie Regulaminu stawia konsumenta w gorszej sytuacji i uderza w jego interesy ekonomiczne, ponieważ przewiduje zwrot mniejszej części niewykorzystanej składki niż według przepisów kodeksu cywilnego.

Z tych względów na mocy art. 385 ¹ § 1 uznano powyższe postanowienie za niedozwolone postanowienie umowne.

O kosztach procesu, Sąd orzekł na podstawie art. 100 k.p.c. zgodnie z którym w razie częściowego uwzględnienia żądań koszty będą wzajemnie zniesione lub stosunkowo rozdzielone. Biorąc pod uwagę, że powód zakwestionował 4 postanowienia Regulaminu stosowanego przez pozwanego, a Sąd uwzględnił powództwo jedynie, co do dwóch postanowień, to należy stwierdzić, że każda ze stron wygrała i przegrała proces w 50 %, tym samym wzajemne zniesienie kosztów zastępstwa procesowego jest w pełni uzasadnione.

Zgodnie z treścią przepisu art. 26 ust 1 pkt 6 w zw. z art. 113 ust. 1 oraz 96 ust.l pkt 3 i art. 96 ustawy z dnia 28 lipca 2005r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (Dz. U. Nr 167 poz. 1398) Sąd obciążył pozwanego obowiązkiem zwrotu na rzecz Skarbu Państwa połowy opłaty od pozwu w wysokości 300,00 zł od uiszczenia którego powód był zwolniony z mocy ustawy.

Publikację prawomocnego wyroku w Monitorze Sądowym i Gospodarczym zarządzono na podstawie art.479 ⁴⁴ k.p.c.

Apelację od powyższego wyroku wniósł pozwany, zaskarżając go w części tj. w zakresie pkt 1, 3 i 4 sentencji wyroku. Zaskarżonemu wyrokowi zarzucił :

1. naruszenia prawa procesowego, które miały istotny wpływ na wynik sprawy, tj.:

1.1 naruszenie art. 227 k.p.c. w zw. z art. 245 k.p.c. i art. 217 § 1 k.p.c. i art. 236 k.p.c. poprzez bezpodstawne przyjęcie na etapie selekcji materiału dowodowego z uwzględnieniem art. 227 k.p.c., że zaoferowany dowód w postaci Notatki służbowej jest pozbawiony znaczenia dla rozstrzygnięcia sprawy (z uwagi na jego rzekomy brak mocy dowodowej) i w konsekwencji błędne pominięcie w całości - bez dokonania oceny merytorycznej i z jednoczesnym zaniechaniem wydania stosownego postanowienia - treści Notatki służbowej z dnia 25 maja 2016 r. (Załącznik nr 3 do odpowiedzi na pozew), pomimo braku okoliczności wskazujących, że treść notatki nie odpowiada prawdzie;

1.2 naruszenie art. 233 § 1 k.p.c. w zw. z art. 245 k.p.c. i art. 227 k.p.c. przez zaniechanie wszechstronnego rozważenia materiału dowodowego oraz dokonanie sprzecznej z zasadami logiki i doświadczenia oceny dowodów w zakresie ustalenia daty od której Bank zaniechał stosowania postanowienia umownego § 7 ust. 11 Regulaminu kredytowania osób fizycznych w ramach usług bankowości hipotecznej o treści „jeżeli w trakcie okresu wskazanego w ust. 8 i 9 stosunek kwoty kredytu pozostającej do spłaty do wartości nieruchomości stanie się niższy niż 80%, Bank dokona zwrotu proporcjonalnej części opłaty na rachunek Kredytobiorcy, za pełne miesiące kalendarzowe pozostające do końca okresu ubezpieczenia, za który opłata została uiszczona po otrzymaniu zwrotu od Towarzystwa (...) współpracującego z Bankiem" z uwagi na uchylenie się przez Sąd od dokonania oceny przedłożonego przez Bank dokumentu prywatnego w postaci Notatki służbowej z dnia 25 maja 2016 r. (Załącznik nr 3 do odpowiedzi na pozew) i przyjęcie, że w świetle prostego zaprzeczenia prawdziwości przedmiotowego dokumentu brak jest potrzeby rozważania jego wiarygodności, a w konsekwencji zaniechanie przeprowadzenia wszechstronnej oceny materiału dowodowego i zastąpienie tejże oceną wybiórczą,

1.3 naruszenie art. 233 § 1 k.p.c. w zw.z art. 245 k.p.c. poprzez dokonanie wewnętrznie sprzecznej, a tym samym uchybiającej zasadom logiki, oceny dowodów z dokumentów w postaci uchwały Nr 50/2012 z 19 kwietnia 2012 roku (...) Banku (...) S.A. (Załącznik nr 2 do odpowiedzi na pozew) oraz Notatki służbowej z dnia 25 maja 2016 r. (Załącznik nr 3 do odpowiedzi na pozew) poprzez przyjęcie, że „uchwałą Nr 50/2012 z 19 kwietnia 2012 roku (...) Banku (...) S.A. zniósł od 7 maja 2012 roku ubezpieczenie niskiego wkładu dla nowoudzielanych kredytów hipotecznych" (s. 3 uzasadnienia wyroku), a jednocześnie, że istniała możliwość zawierania przez Bank nowych umów w oparciu wzorzec wykorzystujący zakwestionowane postanowienie § 7 ust. 11 Regulaminu kredytowania osób fizycznych w ramach usług bankowości hipotecznej, pomimo że odnosi się ono wprost do - zaniechanego już - ubezpieczenia niskiego wkładu własnego;

1.4 naruszenie art. 233 § 1 k.p.c. poprzez zaniechanie wszechstronnego rozważenia materiału dowodowego przejawiające się w braku łącznego rozważenia zaoferowanych przez Bank dowodów z dokumentów w postaci uchwały Nr 50/2012 z 19 kwietnia 2012 roku (...) Banku (...) S.A. (Załącznik nr 2 do odpowiedzi na pozew) oraz Notatki służbowej z dnia 25 maja 2016 r. (Załącznik nr 3 do odpowiedzi na pozew), a w konsekwencji bezpodstawne przyjęcie, że Bank nie dokonuje od 10 kwietnia 2014 r. proporcjonalnego (proporcja dzienna) zwrotu opłaty za niewykorzystany okres ochrony ubezpieczeniowej;

1.5 naruszenie art. 233 § 1 k.p.c. poprzez nieuprawnione przyjęcie, że w świetle prostego zaprzeczenia treści dokumentu prywatnego, Bank obowiązany jest do zgłoszenia dowodu z innego środka dowodowego, podczas gdy przepisy kodeksu postępowania cywilnego nie wprowadzają hierarchii mocy środków dowodowych, a Sąd każdorazowo obowiązany jest do oceny zgłoszonego dowodu pod względem jego wiarygodności biorąc pod uwagę zasady doświadczenia życiowego, zasady logiki oraz całokształt materiału dowodowego zgromadzonego w aktach sprawy.

2. naruszenia prawa materialnego, tj.:

2.1 naruszenie art. 479 ³⁹ k.p.c. - w brzmieniu obowiązującym 15 kwietnia 2014 r., tj. w dniu wytoczenia powództwa - poprzez wydanie orzeczenia uwzględniającego powództwo w części, tj. w zakresie klauzuli wskazanej w pkt 1.2 petitum dotyczącej proporcjonalnego zwrotu pobranych opłat z tytułu ubezpieczenia niskiego wkładu własnego, pomimo upływu terminu 6 miesięcy od dnia zaniechania stosowania przez Bank zakwestionowanego postanowienia wzorca, niezależnie od przyjęcia, że w „mającym charakter abstrakcyjny, postępowaniu o uznanie postanowienia wzorca umowy za niedozwolone pojęcie „stosowania" wzorca umowy w rozumieniu art. 479 ³⁹ k.p.c. należy wiązać z momentem zawierania umów z wykorzystaniem wzorca" oraz ustalenia, że „uchwałą Nr 50/2012 z 19 kwietnia 2012 roku (...) Banku (...) S.A. zniósł od 7 maja 2012 roku ubezpieczenie niskiego wkładu dla nowoudzielanych kredytów hipotecznych" (s. 3 uzasadnienia wyroku) co wyłączało możliwość skutecznego wytoczenie powództwa o uznanie postanowienia wzorca umowy za niedozwolone;

2.2 naruszenie art. 385 ¹ § 1 k.c. i art. 385 ² k.c. w zw. z art. 479 ³⁹ k.p.c. przez błędną wykładnię, a w konsekwencji niewłaściwe zastosowanie i przyjęcie, że postanowienie §7 ust. 11 Regulaminu kredytowania osób fizycznych w ramach usług bankowości hipotecznej, który stanowi że: „Jeżeli w trakcie okresu wskazanego w ust. 8 i 9 stosunek kwoty kredytu pozostającej do spłaty do wartości nieruchomości stanie się niższy niż 80%, Bank dokona zwrotu proporcjonalnej części opłaty na rachunek Kredytobiorcy, za pełne miesiące kalendarzowe pozostające do końca okresu ubezpieczenia, za który opłata została uiszczona po otrzymaniu zwrotu od Towarzystwa (...) współpracującego z Bankiem" ma charakter niedozwolonego postanowienia umownego, wskutek:

(i) pominięcia, że Bank zaniechał stosowania kwestionowanego postanowienia ponad 6 miesięcy przed wytoczeniem powództwa w sprawie abstrakcyjnej kontroli wzorca, mimo poczynienia przez Sąd ustalenia, że „uchwałą Nr 50/2012 z 19 kwietnia 2012 roku (...) Banku (...) S.A. zniósł od 7 maja 2012 roku ubezpieczenie niskiego wkładu dla nowoudzielanych kredytów hipotecznych" (s. 3 uzasadnienia wyroku) i przyjęcia (zgodnie z doktryną i orzecznictwem), że w „mającym charakter abstrakcyjny, postępowaniu o uznanie postanowienia wzorca umowy za niedozwolone pojęcie „stosowania" wzorca umowy w rozumieniu art. 479 ³⁹ k.p.c. należy wiązać z momentem zawierania umów z wykorzystaniem wzorca", a nie z ich wykonaniem (s. 3-4 uzasadnienia wyroku), co prowadziło do błędnego przyjęcia, że postanowienie może być badane pod kątem jego rzekomej abuzywnoścl (s. 10 uzasadnienia wyroku);

(ii) pominięcia, że od 10 kwietnia 2014 r., a więc również w okresie 6 miesięcy przed wytoczeniem powództwa w sprawie abstrakcyjnej kontroli wzorca Bank dokonywał proporcjonalnego zwrotu opłaty za okres niewykorzystanej ochrony ubezpieczeniowej;

(iii) błędnego stwierdzenia, że spełnione zostały przesłanki uznania kwestionowanego postanowienia umownego za niezgodne z dobrymi obyczajami i rażąco naruszające interesy konsumenta.

2.3 naruszenie art. 385 ¹ § 1 k.c., art. 385 ² k.c., a także art. 385 ³ pkt 9) k.c. przez błędną wykładnię, a w konsekwencji niewłaściwe zastosowanie i przyjęcie, że postanowienie § 3 ust. 2 Regulaminu kredytowania osób fizycznych w ramach usług bankowości hipotecznej, które stanowi że: ,,[w] przypadku, gdy waluta, w której udzielono kredytu przestanie być prawnym środkiem płatniczym, a będzie nim waluta euro, wszelkie zobowiązania Kredytobiorcy wobec Banku wynikające z umowy kredytu zostaną przeliczone na walutę euro, według stałego kursu wymiany waluty kredytu w stosunku do waluty euro" ma charakter niedozwolonego postanowienia umownego

wskutek:

(i) błędnego uznania, że pojęcie stałego kursu wymiany jest niejasne i pozostawia Bankowi swobodę co do jego interpretacji;

(ii) nieuwzględnienia kontekstu gospodarczo-prawnego i uznania, że przy ocenie abuzywności danej klauzuli nie mają znaczenia okoliczności, na które powoływał się pozwany Bank, w szczególności:

- fakt, że zastosowanie kursu stałego do przeliczenia zobowiązań z umów kredytu w przypadku przyjęcia euro jako prawnego środka płatniczego w państwie Unii Europejskiej wynika wprost z powszechnie obowiązującego prawa UE, jak również, że

- wyłącznym prawnym środkiem płatniczym w Polsce jest nadal polski złoty i tę obiektywną okoliczność, jako okoliczność towarzyszącą zawarciu każdej umowy z zastosowaniem kwestionowanego postanowienia wzorca, Sąd zobowiązany był wziąć pod uwagę, oceniając zgodność postanowienia z dobrymi obyczajami oraz przesłankę naruszenia (rażącego) interesu konsumentów.

Wskazując na powyższe zarzuty pozwany wniósł o:

- zmianę zaskarżonego wyroku w zaskarżonej części przez oddalenie powództwa również w zaskarżonym zakresie (tj. w takim zakresie w jakim sąd pierwszej instancji powództwo pierwotnie uwzględnił) i zasądzenie od powoda na rzecz Banku kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego, przez sądem I instancji;

- zasądzenie na podstawie art. 386 § 1 k.p.c., od powoda na rzecz pozwanego kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego, według norm przepisanych za postępowanie w II instancji.

Powód wniósł o oddalenie apelacji i zasądzenie na swoją rzecz kosztów postępowania apelacyjnego.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:

Apelacja powoda jako bezzasadna podlegała oddaleniu.

Wbrew zarzutowi apelacji, Sąd I instancji dokonał wszechstronnej i właściwej oceny zebranego w sprawie materiału dowodowego i poczynił prawidłowe ustalenia faktyczne, które Sąd Apelacyjny podziela i uznaje za swoje. Oceny tej nie zmienia przeprowadzony w toku postępowania apelacyjnego dowód z zeznań świadka M. G.. Świadek nie znała wcześniej treści „Regulaminu kredytowania osób fizycznych” i nie posiadała wiedzy, czy przy zastosowaniu tego Regulaminu pozwany zawiera nowe umowy z konsumentami. Uznać więc należy, że świadek nie posiadała informacji odnośnie okoliczności faktycznych mających znaczenie w niniejszej sprawie. Z tych względów zarzut naruszenia art. 233 § 1 k.p.c. w zw. z art. 245 k.p.c. i art. 227 k.p.c. okazał się nieuzasadniony. Pozwany nie zdołał wykazać, że zaniechał stosowania postanowienia § 7 ust. 11 wzorca „Regulamin kredytowania osób fizycznych w ramach usług bankowości hipotecznej w Banku (...) S.A.” o treści: „Jeżeli w trakcie okresu wskazanego w ust. 8 i 9 stosunek kwoty kredytu pozostającej do spłaty do wartości nieruchomości stanie się niższy niż 80 % Bank dokona zwrotu proporcjonalnej części opłaty na rachunek Kredytobiorcy, za pełne miesiące kalendarzowe pozostające do końca okresy ubezpieczenia, za których opłata została uiszczona po otrzymaniu zwrotu od Towarzystwa (...) współpracującego z Bankiem.”.

Sąd I instancji nie naruszył również art. 479 ³⁸ § 1 k.p.c. i 479 ³⁹ k.p.c. (obowiązujących do dnia 17 kwietnia 2016r.), dokonując prawidłowej ich wykładni, a następnie poprawnie stosując w stanie faktycznym sprawy.

Zgodnie z art. 479 ³⁸ § 1 k.p.c. obowiązującym do dnia 17 kwietnia 2016r., powództwo w sprawach rozpoznawanych według przepisów niniejszego działu (t.j. postępowanie w sprawach o uznanie postanowień wzorca umowy za niedozwolone) może wytoczyć każdy, kto według oferty pozwanego mógłby zawrzeć z nim umowę zawierającą postanowienie, którego uznania za niedozwolone żąda się pozwem. Powództwo może wytoczyć także organizacja pozarządowa, do której zadań statutowych należy ochrona interesów konsumentów, powiatowy (miejski) rzecznik konsumentów oraz Prezes Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów.

Przepis powyższy określa krąg podmiotów uprawnionych do wytoczenia powództwa (legitymowanych czynnie). Przede wszystkim uprawniony jest każdy potencjalny kontrahent, czyli ten, kto według oferty pozwanego mógłby zawrzeć z nim umowę zawierającą postanowienie, którego uznania za niedozwolone żąda się w pozwie. W orzecznictwie powszechnie przyjmuje się, że przez „każdego" należy rozumieć „każdego konsumenta”. Wynika to z treści art. 385 ¹ § 1 k.c. stanowiącego, że za niedozwolone mogą zostać uznane wyłącznie postanowienia umowy zawieranej z konsumentem. Nie budzi również wątpliwości legitymacja bierna w tego rodzaju sprawach – ma ją podmiot (przedsiębiorca) stosujący wzorzec zawierający kwestionowane postanowienie. Legitymowanymi biernie mogą być także stosujący niedozwolony wzorzec przedsiębiorcy będący jednostkami organizacyjnymi niemającymi osobowości prawnej, utworzonymi zgodnie z przepisami prawa, jeżeli ich przedmiot działania obejmuje prowadzenie działalności gospodarczej (zob. Ewa Stefańska „Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz.” Wolter Kluwer 2015).

Wskazać należy, że wykładania art. 479 ³⁹ k.p.c. w doktrynie i judykaturze jest tożsama i nie wzbudza żadnych wątpliwości. Co do zasady zaprzestanie przez przedsiębiorcę stosowania wzorca umowy nie stoi na przeszkodzie wytoczeniu przeciwko niemu powództwa o uznanie postanowień wzorca umowy za niedozwolone. Jednakże po upływie 6 miesięcy od chwili zaniechania stosowania wzorca umowy przedsiębiorca traci legitymację procesową bierną i wniesione przeciwko niemu powództwo powinno zostać oddalone (por.: wyrok SA w Warszawie z dnia 26 lipca 2017 r., sygn. akt VI ACa 533/16, wyrok SA w Warszawie z dn. 29 czerwca 2004 r., sygn. VI ACa 1068/03; wyrok SA w Warszawie z dn. 20 lutego 2014 r., sygn. VI ACa 962/13; wyrok SA w Warszawie z dn. 3 lutego 2016 r., sygn. VI ACa 14/15). Dla ustalenia chwili utraty legitymacji procesowej biernej przez przedsiębiorcę podstawowe znaczenie ma więc ustalenie momentu zaniechania przez niego stosowania wzorca umowy. Stosowanie danej umowy z użyciem wzorca umownego rozpoczyna się z momentem zawarcia takiej umowy, nie zaś z chwilą jej realizacji. W konsekwencji pojęcie stosowania wzorców umów należy wiązać z momentem zawierania umów z użyciem danego wzorca, nie zaś z samym wykonywaniem przez strony postanowień umowy zawartej z jego użyciem. W przypadku przyjęcia odmiennego poglądu ustalenie momentu zaniechania stosowania zakwestionowanego wzorca, stanowiącego początek biegu 6-miesięcznego terminu prowadzącego do wygaśnięcia roszczenia, byłoby niemożliwe bądź znacznie utrudnione. Należałoby bowiem badać wszystkie umowy zawarte z użyciem tego wzorca oraz stan ich wykonania przez strony, a nawet po ich wygaśnięciu, rozwiązaniu bądź odstąpieniu od tych umów, czy nadal którejś ze stron przysługują roszczenia wynikające z tych umów, których mogłaby dochodzić przed sądem bądź egzekwować w postępowaniu egzekucyjnym.

Uwzględniając powyższe stwierdzić należy, że „stosowanie” wzorca przez przedsiębiorcę oznacza, że istnieje możliwość zawierania nowych umów z konsumentami przy wykorzystaniu konkretnego wzorca zawierającego postanowienia, których uznania za niedozwolone domaga się powód. Możliwość ta musi istnieć ponadto w okresie zakreślonym legitymacją czynną powoda.

Jak prawidłowo ustalił Sąd I instancji, pozwany nie zdołał wykazać, że brak było możliwości, aby konsument w dacie 15 kwietnia 2016 r. oraz w okresie wcześniejszych 6 miesięcy zawarł umowę kredytową na podstawie wzorca „Regulamin kredytowania osób fizycznych w ramach usług bankowości hipotecznej w Banku (...) S.A.” zawierającego zapis § 7 ust. 11. Pozwany nie zaprzeczył, że w dacie wniesienia przedmiotowy regulamin był wykorzystywany do zawierania umów, nie twierdził również, że przedmiotowy zapis został z niego usunięty.

Pozwany powołał się na uchwałę 50/2012 (A) Komitetu Handlowego z której § 2 wynika, że od 7 maja 2012 r. zniesione zostaje ubezpieczenie niskiego wkładu dla nowo udzielanych kredytów hipotecznych (k.25), jak również notatkę służbową podpisaną przez pracowników Departamentu Marketingu Bankowości Detalicznej i Departamentu Operacji (k.26) o treści: „Od dnia 10 kwietnia 2014r. Bank dokonuje zwrotu proporcjonalnej części opłaty z tytułu ubezpieczenia niskiego wkładu własnego na rachunek kredytobiorcy, za pełne dni pozostające do końca okresu ubezpieczenia, za który opłata została uiszczona, po otrzymaniu zwrotu od Towarzystwa (...) współpracującego z Bankiem. W związku z tym, Bank nie stosuje § 7 ust. 11 Regulaminu kredytowania osób fizycznych w ramach usług bankowości hipotecznej w banku”.

Sąd I instancji nie uznał mocy dowodowej tego dokumentu. Wbrew twierdzeniom apelacji, Sąd I instancji tym samym nie naruszył prawa procesowego t.j. art. 233 § 1 k.p.c. w zw. z art. 227 k.p.c. w zw. z art. 245 k.p.c. i art. 217 k.p.c. Wskazać należy, że zgodnie z art. 233 § 1 k.p.c. sąd ocenia wiarygodność i moc dowodów według własnego przekonania, na podstawie wszechstronnego rozważenia zebranego materiału, a zatem - jak podkreśla się w orzecznictwie - z uwzględnieniem wszystkich dowodów przeprowadzonych w postępowaniu, jak również wszelkich okoliczności towarzyszących przeprowadzaniu poszczególnych dowodów i mających znaczenie dla oceny ich mocy i wiarygodności (por. wyrok SN z dnia 17 listopada 1966r., II CR 423/66, OSNPG 1967, nr 5-6, poz. 21; uzasadnienie wyroku SN z dnia 24 marca 1999r., I PKN 632/98, OSNAPiUS 200 nr 10). W literaturze przyjmuje się, że moc dowodowa oznacza siłę przekonania uzyskaną przez sąd na skutek przeprowadzenia określonych środków dowodowych na potwierdzenie prawdziwości lub nieprawdziwości twierdzeń na temat okoliczności faktycznych istotnych dla rozstrzygnięcia sprawy. Wiarygodność decyduje o tym, czy określony środek dowodowy, ze względu na swoje indywidualne cechy i obiektywne okoliczności zasługuje na wiarę (por. Jakubecki Andrzej (red.), Bodio Joanna, Demenecki Tomasz, Marcewicz Olimpia, Telenga Przemysław, Wójcik Mariusz: Komentarz aktualizowany do ustawy z dnia 17 listopada 1964r. Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz do art. 233 k.p.c., LEX nr 135627). Ocena wiarygodności dowodu odnosi się zatem do źródła informacji. Kryteriami oceny wiarygodności są doświadczenie życiowe, inne źródła wiedzy, poprawność logiczna, prawdopodobieństwo wersji.

Przedstawiony przez pozwanego dokument stanowi jedynie dowód tego, że osoby, które go podpisały złożyły oświadczenie o treści w nim zawartej. Jak wskazano powyżej, mimo przeprowadzenia dowodu z zeznań świadka powód nie zdołał wykazać okoliczności, że przedmiotowy zapis nie jest stosowany od 2012 r. t.j. od tego czasu nie służy do zawierania nowych umów z konsumentami. Zauważyć należy, że okoliczności tej nie wykazują dowody księgowe dołączone do apelacji (144-161), gdyż dotyczą przelewów dokonywanych w 2017 i w 2018 r., a więc po dacie wytoczenia powództwa w niniejszej sprawie.

Ocena, że pozwany w 2012 r. zniósł ubezpieczenie niskiego wkładu dla nowo udzielanych kredytów hipotecznych odnosi się do postanowienia wzorca § 7 ust. 5 regulaminu. Zauważyć należy, że wyrok w tym zakresie stał się prawomocny i stąd powyższe ustalenie nie może podlegać ponownej ocenie. Ponadto skoro wycofanie ubezpieczenia niskiego wkładu odbyło się na mocy wewnętrznej decyzji banku, bez jednoczesnej zmiany zapisów regulaminu, to ponownie mogło dojść do przywrócenia tego produktu w analogiczny sposób w latach 2012 - 2016.

Wobec uznania, że pozwany nie wykazał, że zaprzestał stosowania przedmiotowego postanowienia wzorca w 2012 r. uzasadniona okazała się ocena zapisu pod kątem jego abuzywności. Jak słusznie wskazał Sąd I instancji omawiany zapis regulaminu jest mniej korzystny dla konsumentów od regulacji zawartej w art. 813 § 1 k.c., stanowiącym, że składkę oblicza się za czas trwania odpowiedzialności ubezpieczyciela. W przypadku wygaśnięcia stosunku ubezpieczenia przed upływem okresu na jaki została zawarta umowa, ubezpieczającemu przysługuje zwrot składki za okres niewykorzystanej ochrony ubezpieczeniowej.

Zapis regulaminu przewiduje możliwość zwrotu kwoty zaokrąglonej za pełne miesiące kalendarzowe, zaś z art. 813 § 1 k.c. wynika obowiązek zwrotu składki w sposób proporcjonalny do okresu ochrony. Porównanie obu zapisów jednoznacznie wskazuje na to, że postanowienie Regulaminu stawia konsumenta w gorszej sytuacji i uderza w jego interesy ekonomiczne, ponieważ przewiduje zwrot mniejszej części niewykorzystanej składki niż według przepisów kodeksu cywilnego.

Zapis § 7 ust. 11 Regulaminu jest wiec sprzeczny z dobrymi obyczajami i rażąco narusza interes konsumenta, tym samym stanowi niedozwolone postanowienie umowne w myśl art. 385 ¹ k.c.

Sąd I instancji dokonał również prawidłowej oceny zapisu postanowienia § 3 ust. 2 Regulaminu, nie naruszając tym samym art. 385 ¹ § 1 k.c., art. 385 ² k.c., art. 385 ³ pkt 9 k.c. poprzez ich błędną wykładnię i zastosowanie.

Przedmiotowy postanowienie ma następującą treść: „W przypadku, gdy waluta, w której udzielono kredytu przestanie być prawnym środkiem płatniczym, a będzie nim waluta euro, wszelkie zobowiązania Kredytobiorcy wobec Banku, wynikające z umowy kredytu, zostaną przeliczone na walutę euro, według stałego kursu wymiany waluty kredytu w stosunku do waluty euro.".

Zawarcie w treści postanowienia niedookreślonego zwrotu „stały kurs wymiany waluty” powoduje, że przedmiotowa klauzula przyznaje prawo pozwanemu do jednostronnej wiążącej interpretacji postanowień umowy (art. 385 pkt 9 k.c.). Nie sposób zgodzić się z argumentacją pozwanego, że w niniejszym przypadku chodzi o kurs wymiany waluty, o którym mowa w art. 140 ust. 2 Traktatu o Funkcjonowaniu Unii Europejskiej (TFUE). Zgodnie z tym przepisem Rada Unii Europejskiej stanowiąc jednomyślnie głosami Państw Członkowskich, których walutą jest euro oraz danego Państwa Członkowskiego na wniosek Komisji i po konsultacji z Europejskim Bankiem Centralnym, nieodwołanie określa kurs, po jakim euro zastępuje walutę danego Państwa Członkowskiego oraz decyduje o innych środkach niezbędnych do wprowadzenia euro jako jednej waluty w danym Państwie Członkowskim. Natomiast Rozporządzenie Rady (WE) 1103/97 z 17 czerwca 1997 r. w sprawie niektórych przepisów dotyczących wprowadzenia euro, definiuje kurs wymiany jako nieodwołalny, stały kurs wymiany przyjęty przez Radę zgodnie z art. 1091 ust. 4 TWE (obecnie 140 ust. 2 TFUE). Zgodnie z art. 4 ust. 1 Rozporządzenia kursy wymiany zostaną przyjęte jako jedno euro wyrażone w krajowych jednostkach pieniężnych każdego z uczestniczących Państw Członkowskich. Będą to liczby sześciocyfrowe.

Ma rację Sąd I instancji, że być może o taki właśnie kurs wymiany chodziło pozwanemu w zakwestionowanym postanowieniu, ale nie wynika to z treści postanowienia. Zawarcie nieokreślonego pojęcia „stały kurs wymiany", powoduje, że może być rozumiane w różny sposób i też tak może być interpretowane przez pozwanego, co z kolei przyznaje mu prawo do jednostronnej wiążącej interpretacji postanowień umowy.

Biorąc powyższe pod uwagę uznać należy, że w zaskarżonym zakresie wyrok Sądu I instancji odpowiada prawu, stąd na mocy art. 385 k.p.c. apelacja podlegała oddaleniu.

Rozstrzygnięcie o kosztach postępowania apelacyjnego oparto na mocy art. 108 § 1 k.p.c. w zw. z art. 391 § 1 k.p.c. w zw. z art. 98 § 1 i 3 k.p.c. Wynagrodzenie pełnomocnika pozwanego ustalono na podstawie § 10 ust. 1 pkt 2 w zw. z § 14 ust. 2 pkt 2 w zw. z art. 15 ust. 3 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych (t.j. Dz.U. z 2018r. poz. 265).

Dorota Wybraniec Magdalena Sajur- Kordula Maciej Dobrzyński