Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Łódź, dnia 25 września 2020 roku

Sąd Rejonowy dla Łodzi-Śródmieścia w Łodzi XIII Wydział Gospodarczy w następującym składzie:

Przewodniczący:asesor sądowy Sandra Zientalewicz

Protokolant:sekretarz sądowy Katarzyna Tomczak

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 25 września 2020 roku Łodzi

sprawy z powództwa (...) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w G.

przeciwko (...) spółce akcyjnej (...) z siedzibą w W.

o zapłatę

1.  oddala powództwo;

2.  zasądza od (...) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w G. na rzecz (...) spółki akcyjnej (...) z siedzibą w W. kwotę 287 (dwieście osiemdziesiąt siedem) złotych tytułem kosztów procesu.

Sygn. akt XIII GC 1255/20

UZASADNIENIE

Pozwem z dnia 2 kwietnia 2020 roku (...) spółka z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w G. wniosła o zasądzenie od (...) spółki akcyjnej (...) z siedzibą w W. kwoty 735,90 zł wraz z odsetkami oraz zasądzenie kosztów procesu.

/pozew, k. 4 -6/

Nakazem zapłaty w postępowaniu upominawczym Referendarz sądowy w tut. sądzie orzekł zgodnie z żądaniem pozwu.

/nakaz zapłaty, k. 45/

W sprzeciwie od nakazu zapłaty pozwana zaskarżyła nakaz w całości, wnosząc
o oddalenie powództwa i zasądzenie kosztów procesu.

/sprzeciw, k. 53-55/

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

W dniu 29 października 2019 roku doszło do szkody komunikacyjnej, w której uszkodzeniu uległ pojazd V. (...) (pojazd klasy D), użytkowny przez A. R.. W związku z naprawą uszkodzonego pojazdu poszkodowana najęła w dniu 27 stycznia 2020 roku od warsztatu dokonującego naprawy pojazd zastępczy – również marki V. (...), na okres 3 dni. Z tego tytułu wynajmująca wystawiła na poszkodowaną fakturę VAT na kwotę 1291,50 zł brutto (1050 zł netto), przy zastosowaniu stawki 350 zł netto za dobę najmu. Szkoda została ubezpieczycielowi zgłoszona 30 października 2019 roku, zaś decyzja w przedmiocie wypłaty odszkodowania zapadła 27 lutego 2020 r. Pozwana, która odpowiada za sprawcę szkody na podstawie umowy obowiązkowego ubezpieczenia OC posiadaczy pojazdów mechanicznych, wypłaciła z tego tytułu odszkodowanie w kwocie 434,85 zł, uznając okres 3 dni najmu i przyjmując dobową stawkę wynoszącą 130 zł netto – tj. stawkę proponowaną w ramach oferty dla samochodów osobowych klasy D + 50% VAT. Korzystająca z uszkodzonego samochodu miała możliwość odliczenia 50% podatku VAT od kosztów związanych z eksploatacją pojazdu. Poszkodowana przelała na rzecz powódki dochodzoną w sprawie wierzytelność w ten sposób, ze dokonała cesji całkowitego kosztu najmu pojazdu zastępczego na rzecz (...) sp. z o.o. sp. k. w dniu 27 stycznia 2020 roku, która to spółka następnie dokonała powierniczego przelewu rzeczonej wierzytelności na rzecz powódki w dniu 13 lutego 2020 roku.

/okoliczności bezsporne/

Poszkodowana A. R. udzieliła J. R. pełnomocnictwa do dokonywania wszystkich czynności prawnych i faktycznych związanych z likwidacją szkody.

/ dowód : pełnomocnictwo, k 40/

Pozwana złożyła poszkodowanej propozycję organizacji najmu pojazdu zastępczego. Została ona złożona w drodze elektronicznej 30 marca 2020 r., za pomocą wiadomości e-mail, na adres podany przez poszkodowaną w procesie likwidacji szkody, tj. (...) W treści maila zostało wskazane, iż załącznik zawiera informacje o warunkach najmu pojazdu zastępczego. Jak wynika z akt szkody, załączony do maila plik „dodatkowe informacje dla poszkodowanego –OC.pdf” zawierał dane kontaktowe ubezpieczyciela z informacją, iż najem odbywa się bezgotówkowo, a wszystkie formalności załatwia ubezpieczyciel. Przedstawiona została przy tym tabela wskazująca segmenty pojazdu i akceptowane dla nich przez ubezpieczyciela maksymalne stawki dobowe najmu (tj. ceny występujące we współpracujących wypożyczalniach), w tym dla auta klasy D stawka 130 zł netto. Poszkodowana zapoznała się z tym mailem, jednak go nie analizowała. Tożsama informacja została przez poszkodowaną pokwitowana własnoręcznym podpisem.

/ dowód : akta szkody, k. 62, wydruki z akt szkody – wiadomość e-mail z załącznikiem, k. 58-59, dokument z informacją o likwidacji szkody, k. 60, zeznania świadka A. R. – protokół rozprawy z dnia 11.09.2020 r., min. 16:45 - 23/

Poszkodowana nie zdecydowała się na wynajem pojazdu z wypożyczalni współpracującej z ubezpieczycielem, ponieważ wygodniej było jej wynająć pojazd w serwisie naprawczym i nie interesowały ją warunki najmu. Na naprawę oczekiwała pewien czas, z uwagi na brak miejsca w warsztacie. Chciała wynająć pojazd tej samej marki, od ręki, po wstawieniu własnego pojazdu do warsztatu. Możliwe, że po pojazd wynajmowany od podmiotu współpracującego z ubezpieczycielem trzeba byłoby dojechać gdzieś na terenie Ł., co nie odpowiadało poszkodowanej.

/ dowód : zeznania świadka J. R. – protokół rozprawy z dnia 11.09.2020 r., min. 4 –15; zeznania świadka A. R. – protokół rozprawy z dnia 11.09.2020 r., min. 16:45 - 23/

Ustalając powyżej przedstawiony stan faktyczny częściowo Sąd oparł się na dyspozycji przepisów art. 229 k.p.c., w myśl którego nie wymagają dowodu fakty przyznane w toku postępowania przez stronę przeciwną, jeżeli przyznanie nie budzi wątpliwości oraz art. 230 k.p.c., który stanowi, iż gdy strona nie wypowie się co do twierdzeń strony przeciwnej
o faktach, sąd mając na uwadze wynik całej rozprawy, może te fakty uznać za przyznane. W pozostałym zakresie okoliczności ustalone zostały w oparciu o przedłożone do akt sprawy dokumenty, których autentyczności nie kwestionowano w toku postępowania, a których treść
i forma nie budziły wątpliwości Sądu co do ich wiarygodności oraz zeznania świadków A. i J. R., które zostały przez Sąd ocenione jako szczere, wyczerpujące i korelujące z dokumentacją zgromadzoną w sprawie.

Sąd, postanowieniem wydanym na rozprawie w dniu 11 września 2020 roku, na podstawie art. 235 ² § 1 pkt 2 k.p.c., pominął wnioski dowodowe strony powodowej
o przeprowadzenie dowodu z opinii biegłego oraz o zobowiązanie pozwanej do przedłożenia umów współpracy z wypożyczalnią samochodową i wzorca umowy najmu, jako nieistotne dla rozstrzygnięcia sprawy. Kwestia ustalenia, czy stawki powódki mieszczą się w zakresie stawek stosowanych na rynku, przestała mieć istotne znaczenie dla rozstrzygnięcia sprawy wobec złożenia przez pozwaną propozycji organizacji najmu pojazdu zastępczego, a zatem dowód
z opinii biegłego na tę okoliczność podlegał pominięciu. Znaczenie bowiem miała okoliczność, że poszkodowany nie skorzystał z możliwości wynajęcia pojazdu zastępczego za kwotę, którą proponowała strona pozwana (vide wyrok SO w Łodzi z 13 stycznia 2017 r., XIII Ga 661/16).

Co się zaś tyczy pominięcia wniosku powódki o złożenie umów współpracy
z wypożyczalniami na okoliczność nierealności stawki pozwanej, należy wskazać, że poszkodowany nie wykazał inicjatywy aby propozycję pozwanej zweryfikować, przy czym weryfikacja taka nie była uciążliwa – polegała bowiem wyłącznie na wykonaniu telefonu do podmiotu wskazanego przez pozwaną, aby przekonać się czy odpowiedni samochód jest dostępny, czy będzie podstawiony poszkodowanemu na konkretne miejsce i odebrany
z konkretnego miejsca, czy najem będzie obciążony jakimiś dodatkowymi, ukrytymi kosztami. Poszkodowany nie wykazał jakiegokolwiek zainteresowania tą propozycją, co winno zostać zinterpretowane jako naruszenie obowiązków wierzyciela do współdziałania z dłużnikiem.
W sytuacji złożenia przez zakład ubezpieczeń propozycji, Sąd nie jest zobligowany do dalszego badania, czy stawka pozwanej jest ekonomicznie uzasadniona - istotne jest jedynie, że stawka zaproponowana przez pozwaną jest niższa, a więc nie zachodzi potrzeba prowadzenia postepowania dowodowego na okoliczność ekonomicznego uzasadnienia stawki ubezpieczyciela (vide wyrok SO w Łodzi z 12 IX 2019, XIII Ga 1548/18). Nie było również istotne, jakie dokładnie podmiot współpracujący z pozwaną zawierał umowy, bowiem nie zostało w sprawie wykazane, że to wadliwość tych umów i propozycji pozwanej zniechęciła poszkodowanego do współdziałania z wierzycielem. Treść kontraktu między pozwaną
a wypożyczalnią oraz umowy przez nią zawierane nie miały wiec znaczenia dla przedmiotowej sprawy.

Sąd Rejonowy zważył, co następuje:

powództwo podlegało oddaleniu w całości.

Zgodnie z treścią art. 509 §1 k.c. wierzyciel może bez zgody dłużnika przenieść wierzytelność na osobę trzecią, chyba że sprzeciwiałoby się to zastrzeżeniu umownemu albo właściwości zobowiązania. W niniejszej sprawie legitymacja czynna powódki wynikała z faktu przeniesienia na nią przez poszkodowanego wierzytelności z tytułu kosztów najmu pojazdu zastępczego.

Podstawę odpowiedzialności pozwanej w niniejszej sprawie stanowi przepis art. 822 k.c. Stosownie do jego treści przez umowę ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej ubezpieczyciel zobowiązuje się do zapłacenia określonego w umowie odszkodowania za szkody wyrządzone osobom trzecim, wobec których odpowiedzialność za szkodę ponosi ubezpieczający albo ubezpieczony. Warunki odpowiedzialności zakładu ubezpieczeń za szkodę komunikacyjną zostały doprecyzowane w treści ustawy z dnia 22 maja 2003 r.
o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczycieli Komunikacyjnych (Dz.U.2019.2214 t.j., dalej jako ustawa o ubezpieczeniach obowiązkowych). Zgodnie z treścią art. 34 ust. 1 powołanej ustawy z ubezpieczenia OC posiadaczy pojazdów mechanicznych przysługuje odszkodowanie, jeżeli posiadacz lub kierujący pojazdem mechanicznym są obowiązani do odszkodowania za wyrządzoną w związku z ruchem tego pojazdu szkodę, będącą następstwem śmierci, uszkodzenia ciała, rozstroju zdrowia bądź też utraty, zniszczenia lub uszkodzenia mienia. Zgodnie z regulacją art. 36 ustawy, odszkodowanie ustala się i wypłaca w granicach odpowiedzialności cywilnej posiadacza lub kierującego pojazdem mechanicznym, najwyżej jednak do ustalonej w umowie ubezpieczenia sumy gwarancyjnej.

Na gruncie niniejszej sprawy zasada odpowiedzialności pozwanego ubezpieczyciela nie była kwestionowana. Sporna była natomiast wysokość koniecznej do naprawienia szkody.
W świetle art. 361 k.c. stosowanego na mocy odesłania z art. 22 ust. 1 ustawy o ubezpieczeniach obowiązkowych zobowiązany do odszkodowania ponosi odpowiedzialność tylko za normalne następstwa działania lub zaniechania, z którego szkoda wynikła. W powyższych granicach,
w braku odmiennego przepisu ustawy lub postanowienia umowy, naprawienie szkody obejmuje straty, które poszkodowany poniósł, oraz korzyści, które mógłby osiągnąć, gdyby mu szkody nie wyrządzono. Powołany przepis statuuje w polskim porządku prawnym zasadę pełnego odszkodowania za wyrządzoną szkodę, jednocześnie ograniczając wysokość odszkodowania do wysokości tej szkody.

W odniesieniu do pojęcia szkody wynikłej z wypadku komunikacyjnego
w orzecznictwie Sądu Najwyższego utrwalone jest, że odpowiedzialność ubezpieczyciela z tytułu umowy obowiązkowego ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej posiadaczy pojazdów mechanicznych za uszkodzenie albo zniszczenie pojazdu mechanicznego niesłużącego do prowadzenia działalności gospodarczej obejmuje wydatki na najem pojazdu zastępczego (por. uchwałę składu 7 sędziów SN z dnia 17 listopada 2011 r., III CZP 5/11, OSNC 2012 nr 3, poz. 28). Poszkodowany nie ma przy tym obowiązku poszukiwania najtańszej oferty na rynku. Ciąży na nim jedynie obowiązek współdziałania z wierzycielem przy wykonaniu przez niego zobowiązania zgodnie z treścią tego zobowiązania i w sposób odpowiadający jego celowi społeczno-gospodarczemu oraz zasadom współżycia społecznego, a jeżeli istnieją w tym zakresie ustalone zwyczaje – także w sposób odpowiadający tym zwyczajom (art. 354 k.c.). W przeciwnym razie naraża się na zarzut przyczynienia się do zwiększenia rozmiarów szkody (art. 362 k.c.).

Na gruncie niniejszej sprawy o wysokości szkody, rozumianej jako koszt najmu pojazdu zastępczego, decydowały dwa czynniki - czas najmu pojazdu zastępczego oraz wysokość dobowej stawki czynszu najmu. Długość najmu, jak też kwota wypłaconego odszkodowania były bezsporne, zatem analizę prawną należało ograniczyć do zbadania zarzutu naruszenia art. 354 § 2 k.c. przez poszkodowanego, wobec treści informacji o możliwości zorganizowania najmu pojazdu zastępczego przez pozwaną.

W realiach sprawy niewątpliwym jest, że poszkodowana nie skorzystała z możliwości wynajęcia pojazdu zastępczego w przedsiębiorstwie współpracującym z pozwaną, a koszt wynajęcia przez poszkodowaną pojazdu zastępczego znacznie przewyższał ten zaproponowany. Złożenie takiej propozycji przez pozwaną wynikało bowiem w sposób niewątpliwy z materiału sprawy – wydruku e-maila i kopii dokumentu z tabelą stawek wraz
z zeznaniem poszkodowanej o zapoznawaniu się ze otrzymywanymi wiadomościami e-mail, a nadto podpisaniem rzeczonego dokumentu. Działanie pozwanej, która bezpośrednio po zgłoszeniu szkody, składa propozycję najmu pojazdu zastępczego, wskazuje na dochowanie staranności związanej z obowiązkami dłużnika ponoszącego zastępczą odpowiedzialność za sprawcę kolizji. Pozwana złożyła propozycję najmu bezgotówkowego, która nie powodowała powstania jakichkolwiek kosztów po stronie poszkodowanej. Informowała również, iż nie uzna kosztów najmu wyższych, niż wynikające ze stawek obowiązujących w powiązanych wypożyczalniach. Propozycja restytucji złożona przez pozwaną została przedstawiona poszkodowanej w sposób bezpośredni, konkretny i stanowczy, zatem rezygnacja z tej możliwości jawi się jako nieuzasadniona. Zdaniem Sądu skoro poszkodowana miała możliwość skorzystania z tańszych usług najmu i z niej nie skorzystała to nie może kosztami swych decyzji o charakterze nieekonomicznym i zwiększającym rozmiar szkody obciążać pozwanej.

W konsekwencji pozwana odpowiada jedynie w granicach kosztów zaproponowanego przez siebie skorzystania z takiego pojazdu przez poszkodowanego, chyba że powódka wykazałaby, że poniesienie wydatków w wyższej kwocie było celowe lub ekonomicznie uzasadnione (vide uchwała SN z 24 sierpnia 2017 r., III CZP 20/17). Tego rodzaju ciężarowi dowodu powódka jednak nie sprostała.

Nie jest usprawiedliwione bowiem przypisywanie decydującego znaczenia chęci kompletowego obsłużenia i wygody, na którą powołał się poszkodowany, a którą to okoliczność zanegował Sąd Najwyższy (zob. uchwała z dnia 24 sierpnia 2017 r., III CZP 20/17). Poniesienia wyższych kosztów nie uzasadnia sama przez się prostota skorzystania
z oferty najmu złożonej przez przedsiębiorcę prowadzącego warsztat naprawczy. Jedynie zatem gdyby poszkodowany zechciał dokonać szczegółowej weryfikacji propozycji pozwanej, jak i przekonałby się, że jest ona niekorzystna (np. wiązałabym się z koniecznością wpłaty kaucji), wówczas byłby zwolniony z zasady współdziałania z dłużnikiem i mógłby wynająć samochód na zasadach rynkowych korzystając z oferty powódki, co w sprawie nie miało miejsca (zob. też wyrok SO w Łodzi z 13 czerwiec 2017 r., sygn. akt XIII Ga 426/17).

Nadto, za Sądem Najwyższym wskazać trzeba, że przy najmie pojazdu zastępczego istotne znaczenie ma nie tylko równorzędność samego pojazdu, ale także dodatkowych warunków umowy, takich jak np. czas i miejsce udostępnienia oraz zwrotu pojazdu zastępczego czy też obowiązek wpłaty kaucji. Jeżeli istotne warunki wynajmu proponowanego przez ubezpieczyciela (we współpracy z przedsiębiorcą wynajmującym pojazdy) czynią zadość potrzebie ochrony uzasadnionych potrzeb poszkodowanego, nie ma podstaw, by obciążać osoby zobowiązane do naprawienia szkody wyższymi kosztami związanymi ze skorzystaniem przez poszkodowanego z droższej oferty. Odstępstwa od tej reguły nie uzasadniają drobne niedogodności o charakterze niemajątkowym, które mogą wiązać się np. z koniecznością nieznacznie dłuższego oczekiwania na podstawienie pojazdu zastępczego proponowanego przez ubezpieczyciela (uchwała z dnia 24 sierpnia 2017 r., III CZP 20/17). Z tego względu na usprawiedliwienie nie zasługiwał również powoływany przez poszkodowaną argument o ewentualnej konieczności dojechania w określone miejsce na terenie tego samego miasta po odbiór pojazdu zastępczego. Poszkodowana nie wskazała bowiem, iż tego dnia miała pilną potrzebę otrzymania pojazdu bez minimalnego oczekiwania, nie wskazała również, aby ustaliła, że dojazd po auto zastępcze będzie trwał długi czas. Wprawdzie poszkodowana mieszka w G., jednak do musiała udać się do warsztatu w Ł., celem oddania samochodu do naprawy. W ocenie Sądu jedynie minimalną niedogodnością byłoby zatem dalsze dojechanie, np. za pomocą taksówki, po auto zastępcze na terenie tego samego miasta. Potrzeba ubezpieczonej, w postaci wygody i zaoszczędzenia kilku do kilkudziesięciu minut czasu, nie jest zaś w ocenie Sądu potrzebą uzasadnioną i zasługującą na ochronę.

Warsztat naprawczy dążył oczywiście do umniejszenia znaczenia propozycji składanych przez pozwaną i wyłączenia zarzutu braku współdziałania poszkodowanego. W tym celu pracownik warsztatu wysłał e-mail na adres pozwanej (k 12) z twierdzeniem, że informacje od ubezpieczyciela są zbyt mało skonkretyzowane, a brak przedstawienia szczegółowych warunków najmu czyni złożoną przez ubezpieczyciela propozycję nieweryfikowalną. W ocenie Sądu oświadczenie to było jednak w tym kontekście oświadczeniem całkowicie dowolnym. Warsztat miał pełną świadomość możliwości zorganizowania najmu przez pozwaną i możliwości uzyskania szczegółowych informacji o warunkach najmu przy podjęciu odpowiedniego kontaktu z ubezpieczycielem, jednak z oczywistych względów był zainteresowany samodzielnym wypożyczeniem poszkodowanej pojazdu. Dla profesjonalisty jakim był warsztat było przy tym jasne, że wypożyczalnie ubezpieczyciela dysponują szeroką flotą pojazdów i najprawdopodobniej większymi możliwościami w tym zakresie (każda z osobna) niż sam warsztat naprawczy. San poszkodowany stwierdził, że wybrał propozycję warsztatu, bo pojazd mógł mieć od razu i w łatwiejszy sposób, a zatem wnioskować należy, że nie zdawał sobie sprawy z próby wykazania przez warsztat, iż propozycja ubezpieczyciela nie spełnia jego wymagań. Działania warsztatu Sąd ocenił zatem jedynie jako czynności pozorowane, zmierzające do podważenia przyszłego zarzutu braku współdziałania w celu zmniejszenia szkody.

Z tego względu, przyjmując niesporne 3 dni najmu oraz ustaloną stawkę za najem
w kwocie 130 netto, należna poszkodowanemu kwota odszkodowania wynosiła 390 netto, a wraz z 50% podatku VAT, kwotę 434,85 złotych. Pozwana w toku postępowania likwidacyjnego wypłaciła wskazaną sumę w całości, a zatem powództwo o dopłatę odszkodowania wraz z należnościami ubocznymi pozostawało niezasadne i podlegało oddaleniu.

O kosztach procesu orzeczono na podstawie art. 98 k.p.c., zgodnie z którym rozliczeniu podlegają koszty celowe, według zasady odpowiedzialności za wynik procesu, który powódka przegrała w całości. Na koszty te złożyła się kwota kosztów zastępstwa procesowego w wysokości 270 złotych (§ 2 pkt 2 rozporządzeni Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie) oraz opłata skarbowa od pełnomocnictwa wynosząca 17 złotych.

ZARZĄDZENIE

(...)