Pełny tekst orzeczenia

WYROK ZAOCZNY

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 16 sierpnia 2019 r.

Sąd Rejonowy w Gdyni I Wydział Cywilny Sekcja d/s rozpoznawanych w postępowaniu uproszczonym

w składzie następującym:

Przewodniczący: SSR Ewa Kokowska-Kuternoga

Protokolant: starszy sekretarz sądowy Izabela Pisarska

po rozpoznaniu w dniu 16 sierpnia 2019 r. w Gdyni

sprawy z powództwa (...) z siedzibą w K.

przeciwko B. P. (1)

o zapłatę

I oddala powództwo w całości;

II kosztami postępowania obciąża powoda uznając je za uiszczone w całości.

UZASADNIENIE

Powód, (...) z siedzibą w K. ,wniósł o zasądzenie od pozwanej, B. J. (...) , kwoty 6.982,94 zł oraz odsetek ustawowych za opóźnienie od dnia wniesienia powództwa do dnia zapłaty oraz kosztami postępowania.

( pozew, k. 12-14)

Pozwany nie złożył odpowiedzi na pozew jak również prawidłowo poinformowany o miejscu i terminie rozprawy nie stawił się na rozprawy.

W dniu 14.11.2018r Sąd Rejonowy w Gdyni wydał wyrok zaoczny oddalający w całości powództwo.

( wyrok zaoczny, k. 41)

Od tego wyroku powód złożył apelację i na skutek w/w apelacji, wyrokiem Sądu Okręgowego w Gdańsku z dnia 29.3.2019r sprawa została uchylona do ponownego rozpoznania.

( apelacja, k. 54-59, wyrok SO ,k. 95)

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

W dniu 10 września 2015r. między B. (...) a (...) Finanse Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością z P. zawarto umowy pożyczki gotówkowej w której na 62 tygodni pożyczono jej kwotę 3.000 zł płatną w dwóch transzach po 1500 zł : dnia 10.9.2015r i 10.2.2016r. Miała oddać kwotę łącznie 7.019,89 zł wraz z odsetkami ( 10 % w stosunku rocznym) i opłatami. W tym: opłata przygotowawcza-100 zł, prowizja-1168,82 zł, opłata za dostarczenie środków- 40 zł, opłata za brak poręczenia- 1824, 43 zł, opłata za obsługę w domu-m 310 zł, opłata za uruchomienie drugiej transzy- 75 zł , opłata za pakiet medyczny- 124 zł , koszt składki ubezpieczeniowej- 86, 80 zł, koszt czynności związanych z obsługa ubezpieczenia ponoszony prze pożyczkodawcę- 37, 20 zł, łączny koszt pożyczki 3585, 98 zł. Pierwsza rata wyniosła 112, 95 zł , a potem po 113, 23 zł.

W dniu 1.8.2016r między B. (...) a (...) Finanse Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością z P. zawarto 2 aneks do umowy pożyczki gotówkowej w którym na 90 tygodni pożyczono jej kwotę 1.566,47 zł. Pozwana miała oddać kwotę łącznie 7.317,48 zł wraz z odsetkami (10 % w stosunku rocznym) i opłatami : prowizja-90 zł , opłata za brak poręczenia 510 zł, opłata przygotowawcza 30 zł, opłata za usługę terenowej obsługi pożyczki 240 zł ,łącznie 1846, 62 zł,w łącznym czasie trwania umowy (...) tygodni. Pierwsza rata wyniosła -80,89 zł, a potem po 81, 31 zł. Brak aneksu (...)-go. W obu umowach figuruje adres B. P. (2) :”P., ul. (...)”, a pod nimi jest odręczny podpis (...).

dowód : umowa pożyczki i regulamin k. 24-15, umowa pożyczki i regulamin

k. 30-31v, aneks nr (...) , k. 30-32v

W dniu 15.1.2018r wygenerowano wydruk wypowiedzenia umowy pożyczki nr (...), dołączając dowód nadania w/w ,a korespondencja wróciła z adnotacją –„ nie mieszka pod wskazanym adresem”-wskazując należność z tytułu aneksu nr (...) na kwotę 6761, 75 zł oraz odsetki za opóźnienie na 495, 95 zł – razem 7257, 70 zł.

W okresie od 31 raty w 2016r ( 1.8.2016r) do 11 raty w 2018r zaksięgowano wpłaty w łącznej kwocie 597, 68 zł z tytułu aneksu nr (...)

dowód: wypowiedzenie, k. 77 , potwierdzenie nadania i zwrot, 28-29, historia wpłat, k. 60-64

W dniu 7 marca 2018 r. między (...) Finanse Spółka z ograniczona odpowiedzialnością z W. a (...) z siedzibą w K. zawarto umowę przelewu wierzytelności.

dowód : umowa k. 16v-17v,załącznik, k. 14v

W dniu 9.4.2018r (...) z siedzibą w K. wygenerował wezwanie do zapłaty kwoty 7355, 13 zł

dowód :wezwanie, k. 15

Sąd zważył , co następuje:

Pozwany nie stawił się na posiedzenie wyznaczone na rozprawę, nie złożył odpowiedzi na pozew, ani w inny sposób nie zajął stanowiska w sprawie. Zaszły więc warunki z art. 339 § 1 k.p.c. do wydania wyroku zaocznego w stosunku do pozwanego. Jednocześnie § 2 tego przepisu wskazuje, iż w takim przypadku przyjmuje się za prawdziwe twierdzenia powoda o okolicznościach faktycznych przytoczonych w pozwie, chyba że budzą one uzasadnione wątpliwości. Niezależnie od ustalenia podstawy faktycznej sąd zawsze jest zobowiązany rozważyć, czy żądanie pozwu jest zasadne w świetle norm prawa materialnego. Negatywny wynik takiej analizy powoduje wydanie wyroku zaocznego oddalającego powództwo (por. m.in. wyrok SN z dnia 7 czerwca 1972 r., III CRN 30/72, LEX nr 70940.

W myśl ogólnych zasad na powodzie spoczywa ciężar udowodnienia faktów uzasadniających jego roszczenie, zaś na pozwanym obowiązek udowodnienia okoliczności uzasadniających jego wniosek o oddalenie powództwa/ por. art. 6 kc :”Ciężar udowodnienia faktu spoczywa na osobie, która z faktu tego wywodzi skutki prawne.”/.

W niniejszej sprawie powód dochodząc zapłaty wskazanej w pozwie kwoty powinien był wykazać zasadność obciążenia pozwaną żądaną kwotą, charakter umowy jaka łączyła strony oraz jakie świadczenia w ramach tej umowy powinien pozwany ponosić na rzecz poprzednika prawnego powoda. Zdaniem Sądu to powód jako profesjonalista, od którego wymaga się staranności w wyższym stopniu, powinien ponosić wszelkie konsekwencje związane ze swoją niedokładnością, zaniedbaniem i niekonsekwencją. Mając na uwadze jedną z podstawowych zasad postępowania cywilnego, a mianowicie obowiązku udowadniania faktów i twierdzeń przez stronę wywodzącą z tychże faktów skutki prawne, określoną w dyspozycji art. 6 k.c., Sąd uznał, iż to rzeczą powoda było dążyć do zgromadzenia i przedstawienia Sądowi należytego rodzaju dowodów. Wszelkie zatem zaniechania podejmowania takich działań przez powoda, jego ewentualne zaniedbania i przeoczenia, stanowią zarazem wyraz woli strony powodowej i pociągać muszą za sobą niekorzystne dla niej skutki procesowe.

Mając na uwadze powyższe należy wskazać, iż faktów, z których wywodzone jest dochodzone roszczenie powinien w zasadzie dowieść powód. Nawet brak zajęcia stanowiska przez pozwanego nie zwalnia powoda od wykazania sądowi, iż żądanie sformułowane w pozwie istnieje.

Ustalając stan faktyczny, jako wiarygodne, Sąd ocenił przedłożone przez powoda dokumenty prywatne, albowiem ich autentyczność i prawdziwość - w przeciwieństwie do ustalenia skutków z nich wynikających - nie budziła wątpliwości Sądu. W szczególności za wykazany Sąd uznał fakt zawarcia umowy pożyczki, warunki tej umowy, braku spłaty całości ,wysłania przez powoda do pozwanej przez powoda pisma zawierającego wezwanie do zapłaty pożyczki. Wszystkie te pisma zostały przez powoda przedłożone wraz odpisami potwierdzeń ich nadań poświadczonymi za zgodność z oryginałem przez reprezentującego powoda radcę prawnego, którego poświadczenie ma charakter dokumentu urzędowego (art. 129 §3 kpc). Pozwana nie obaliła zaś domniemania wynikającego z charakteru tego poświadczenia, iż powód rzeczywiście w tych dniach wysłał do pozwanej opisane wyżej pismo, na jej aktualny (obecnie i wówczas) adres zamieszkania.

W ocenie Sądu powództwo nie zasługiwało na uwzględnienie.

Art. 509.kc stanowi, że :” § 1. Wierzyciel może bez zgody dłużnika przenieść wierzytelność na osobę trzecią (przelew), chyba że sprzeciwiałoby się to ustawie, zastrzeżeniu umownemu albo właściwości zobowiązania.”, art. 511.:” Jeżeli wierzytelność jest stwierdzona pismem, przelew tej wierzytelności powinien być również pismem stwierdzony.”, art. 516 .:” Zbywca wierzytelności ponosi względem nabywcy odpowiedzialność za to, że wierzytelność mu przysługuje.” regulują prawa i obowiązki stron umowy cesji oraz wierzyciela i dłużnika. Każdy, kto powołuje się na fakt nabycia długu winien wykazać dokumentem ten fakt.

Powód wykazał należycie nabycie swojego roszczenia wobec pozwanego, jednakże brak udowodnienia ,że wskazana w pozwie kwota jest należna ,a także co się na nią składa, nie załączył do pozwu załącznika do umowy cesji, z którego by wynikało, że wynosi ta wierzytelność przeciwko pozwanej 6982, 84 zł i co składa się na tę kwotę ,z załącznika wynika bowiem tylko kwota 6761, 75 zł , jako należność z umowy (...), zaś z przedstawionych dokumentów , w tym historii wpłat , wynika, że pozwana spłacała kwotę objętą aneksem nr (...).Nie wiadomo kiedy i na jakich warunkach był zawarty aneks nr (...)? A Także jak mają się do siebie w/w aneksy i umowa z dnia 10.9.2015r? Pośrednio z treści aneksu nr (...) wynika, że zostały spłacone, a pożyczka w kwocie 1566, 47 zł to przedłużenie spłaty pozostałości z umowy z dnia 10.9.2015r.

Analizując treść umowy pożyczki, Sąd uznał, że ustalenia stron w zakresie należności takich jak kwota pożyczki, odsetki umowne, odsetki karne, opłaty windykacyjne, co do zasady, znajdowały oparcie w przepisach kodeksu cywilnego regulującego umowę pożyczki i świadczenia uboczne w postaci odsetek za opóźnienie (art. 720-724 kc i art. 481 §1 i 2 kc) oraz postanowieniach umowy, podlegającej szczególnemu reżimowi określonemu w ustawie z dnia 12 maja 2011 roku o kredycie konsumenckim (Dz. U. 2011, nr 126, poz. 715, ze zm). Przepis art. 720 kc stanowi bowiem, że przez umowę pożyczki dający pożyczkę zobowiązuje się przenieść na własność biorącego określoną ilość pieniędzy albo rzeczy oznaczonych tylko co do gatunku, a biorący zobowiązuje się zwrócić tę samą ilość pieniędzy albo tę samą ilość rzeczy tego samego gatunku i tej samej jakości; zaś przepisy ustawy z dnia 12 maja 2011 r. o kredycie konsumenckim, w szczególności art. 3 ust. 1 określa, że przez umowę o kredyt konsumencki rozumie się umowę o kredyt w wysokości nie większej niż 255.550 zł albo równowartość tej kwoty w walucie innej niż waluta polska, który kredytodawca w zakresie swojej działalności udziela lub daje przyrzeczenie udzielenia konsumentowi, a także art. 3 ust. 2 pkt 1 określający, że za umowę o kredyt konsumencki uważa się również umowę pożyczki.

W świetle tych regulacji, w ocenie Sądu, powództwo w części obejmującej niespłaconą przez pozwanego część kapitału pożyczki oraz odsetek umownych od tego kapitału naliczonego pozostawałoby w pełni zasadne. W tym celu przedstawił on bowiem podpisaną przez pozwanego umowę pożyczki. Oczywiście, o ile powód by wykazał, ile tego pozostało po kolei z poszczególnych 3 umów.

Z braku jednak dowodu w zakresie sposobu naliczania w/w , a także kosztów windykacji, a także odsetek po nabyciu wierzytelności - powództwo pozostawało nieudowodnione.

Powód nie wykazał w żaden sposób, bo nie załączył aneksu nr (...)-, który dług kupił, a także , co się składa na kwotę 6761, 75 zł i jak zostało naliczone. Ewidentnie wszystkie trzy umowy były ze sobą wzajemnie zależne. Powód nie podał ile pozwany wpłacił tytułem spłaty pożyczki z dnia 10.9.2015r, ile i na jakich warunkach, tytułem spłaty z aneksu nr (...), a tylko ile wpłacił tytułem spłaty aneksu nr (...).

Nadto, w sprawach wniesionych po 9.7.2018r Sąd z urzędu bada kwestię przedawnienia roszczenia.

Zgodnie z art. 118 k.c. jeżeli przepis szczególny nie stanowi inaczej, termin przedawnienia wynosi lat dziesięć, a dla roszczeń o świadczenia okresowe oraz roszczeń związanych z prowadzeniem działalności gospodarczej – trzy lata. Przepis art. 120 k.c. stanowi, że bieg przedawnienia roszczenia rozpoczyna się od dnia, w którym roszczenie stało się wymagalne. Art. 123. § 1.kc stanowi:” Bieg przedawnienia przerywa się:

1) przez każdą czynność przed sądem lub innym organem powołanym do rozpoznawania spraw lub egzekwowania roszczeń danego rodzaju albo przed sądem polubownym, przedsięwziętą bezpośrednio w celu dochodzenia lub ustalenia albo zaspokojenia lub zabezpieczenia roszczenia;

2) przez uznanie roszczenia przez osobę, przeciwko której roszczenie przysługuje;

3) przez wszczęcie mediacji.”, a art. 124. § 1.kc stanowi:” Po każdym przerwaniu przedawnienia biegnie ono na nowo.”

W tej sprawie okres przedawnienia wynosi 3 lata, albowiem roszczenie wynika z działalności gospodarczej strony powodowej. Więc, jeśli podstawa roszczenia jest umowa z dnia 10.9.2015r zawarta na 62 tygodnie( 1,5 roku), więc do dnia 10.3.2017r, to roszczenie powoda nie jest przedawnione.

Na marginesie należy jeszcze stwierdzić, że w ocenie Sądu, przywołane przez powoda postanowienia umowne przewidujące opłaty z tytułu prowizji, , za dostarczenie środków, za brak poręczenia, czy opłaty przygotowawczej, w wysokości wyżej wskazanej pozostawały regulacjami o charakterze abuzywnym, które z mocy art. 3851 §1 i 3 kc nie wiązały pozwanej, która zwarła z pożyczkodawcą umowę jako konsument. Zgodnie bowiem z przywołanym przepisem postanowienia umowy zawieranej z konsumentem nieuzgodnione indywidualnie nie wiążą go, jeżeli kształtują jego prawa i obowiązki w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami, rażąco naruszając jego interesy (niedozwolone postanowienia umowne). Nie dotyczy to postanowień określających główne świadczenia stron, w tym cenę lub wynagrodzenie, jeżeli zostały sformułowane w sposób jednoznaczny. Nieuzgodnione indywidualnie są zaś te postanowienia umowy, na których treść konsument nie miał rzeczywistego wpływu. W szczególności odnosi się to do postanowień umowy przejętych z wzorca umowy zaproponowanego konsumentowi przez kontrahenta.

W ocenie Sądu postanowienia umowy przewidujące możliwość obciążenia konsumenta, a więc pozwanej w/w opłatami - przewidziane w treści wyżej wskazanych zapisów umowy nie są postanowieniami umownymi indywidualnie uzgodnionymi w myśl przepisu art. 3851 §1 kc. Postanowienia indywidualnie uzgodnione w myśl wyżej wymienionego przepisu to bowiem nie postanowienia, których treść konsument mógł negocjować lecz takie postanowienia, które rzeczywiście powstały na skutek indywidualnego uzgodnienia. Wymienione w treści art. 3853 kc niedozwolone postanowienia umowne mają wyłącznie charakter przykładowy, stanowiąc swoistą regułę interpretacyjną ułatwiającą stosowanie art. 3851 kc.

Jednocześnie, w opinii Sądu, zastrzeżenie zawarte we wskazanych wyżej zapisach umowy przewidujące, iż pożyczkobiorca będzie zobowiązany do ponoszenia opłat z tytułu kosztów obsługi w domu , prowizji, opłaty za dostarczenie środków, za brak poręczenia, czy opłaty przygotowawczej, jest sprzeczne z dobrymi obyczajami i rażąco narusza interesy konsumenta. Z jednej bowiem strony opłaty te są rażąco wygórowane, gdyż ich zastrzeżenie w takiej wysokości nie ma żadnego uzasadnienia w rzeczywistej wysokości opłat ponoszonych zwykle za takie czynności. Z uwagi na powyższe regulację odnoszącą się do tych kosztów– Sąd ocenił jako prowadząca w istocie rzeczy do zapewnienia powodowi nieuzasadnionych korzyści i naruszającą interesy ekonomiczne konsumenta w rażący sposób.

Pokreślić należy, że przedmiotowe postanowienia w sposób rażący naruszają interesy konsumentów, w szczególności te ekonomiczne związane z obowiązkiem uiszczenia znacznych i dodatkowych kosztów, które mogą prowadzić do zwiększenia istniejącego zadłużenia. Działanie legitymizowane treścią zapisu prowadzi w rezultacie do obciążenia zadłużonego klienta kolejnymi zobowiązaniami w praktyce utrudniając mu możliwość uregulowania należności wynikającej ze zobowiązania pierwotnego.

Na marginesie wskazać należy, że postanowienie o treści podobnej do zakwestionowanego przez Sąd w sprawie niniejszej zostało uznane za niedozwolone wyrokiem Sadu Okręgowego w Gdańsku z dnia 29.10.2015r. sygn. akt XVI Ca 489/15, Sądu Rejonowego dla Łodzi-Śródmieście z dnia 3.3.2016r sygn.. akt. XVIII C 3935/15, i wpisane do rejestru niedozwolonych postanowień wzorców umowy .”.

Podzielając w tym zakresie argumentację zawartą w uzasadnieniu w/w wyroków wskazać należy, że powód zastrzegł sobie uprawnienie do podejmowania względem pozwanej czynności pobierania w/w zestawu opłat, mimo braku w tym zakresie jakiegokolwiek normatywnego uregulowania, które upoważniałoby go do prowadzenia tego postępowania. W szczególności przepisem statuującym wprost takie uprawnienie nie mógł być art. 13 ust. 1 pkt 12 ustawy z dnia 21 maja 2011 r. o kredycie konsumenckim, który stanowi, że umowa o kredyt konsumencki powinna określać informację o stopie oprocentowania zadłużenia przeterminowanego, warunki jej zmiany oraz ewentualne inne opłaty z tytułu zaległości w spłacie kredytu. Przepis ten zobowiązuje przedsiębiorcę do precyzyjnego wskazania wysokości opłat obciążających kontrahenta, nie jest jednak możliwym, by na tej podstawie wywodzić o uprawnieniu do prowadzenia pobierania opłat w domu oraz nakładania na konsumentów obowiązku zwrotu poniesionych przez niego kosztów tego w całości. Brak norm upoważniających pozwanego do podejmowania w/w czynności oznacza bowiem, że podstawowym i zarazem prawnie dopuszczalnym sposobem dochodzenia roszczeń jest procedura określona przez przepisy ogólne. Zaznaczyć należy, iż jest to jedyna prawnie dopuszczalna forma, której dłużnik zobowiązany jest się poddać. Koszty postępowania sądowego są natomiast kompensowane zgodnie z zasadą odpowiedzialności za wynik sprawy uregulowaną w art. 98 § 1 kpc, w świetle którego strona przegrywająca sprawę obowiązana jest zwrócić przeciwnikowi na jego żądanie koszty niezbędne do celowego dochodzenia praw i celowej obrony. Tymczasem w warunkach niniejszej sprawy powód dochodził od pozwanej kosztów, które generowane były innymi, dowolnie obranymi przez niego działaniami. Podejmowanie takich czynności winno jednak odbywać się na jego koszt i ryzyko. Egzekwowanie należności przez pobieranie w domu klienta stanowi wyłącznie rezultat swobodnego wyboru wierzyciela i z tej przyczyny wynikłe stąd koszty winny być przez niego pokrywane.

Przedsiębiorca, decydując się na prowadzenie działalności gospodarczej polegającej na udzielaniu pożyczek gotówkowych winien uwzględnić specyficzne dla niej ryzyko transakcyjne (np. ryzyko nieterminowego wykonywania zobowiązań). Stąd na dezaprobatę zasługuje działanie powoda polegające na określeniu liberalnych przesłanek weryfikacji podmiotów - jak to zostało przez niego określone "zestandaryzowanych", które mogą zostać jego kontrahentami (np. w porównaniu do wymogów stawianych przez instytucje bankowe), zaś zwiększone w związku z tym ryzyko kompensowane jest przede wszystkim poprzez przeniesienie na konsumentów wszelkich kosztów wywołanych wykonywaniem zobowiązań. Przyjęty przez w takim układzie działalności przedsiębiorcy model skupiony jest na maksymalizacji zysku wskutek maksymalizacji ilości zawartych umów, a koszty wywołane umowami przenoszone są na konsumenta. Powyższa argumentacja uprawnia do określenia tych umów jako ryzykowne (w porównaniu do podobnych produktów bankowych), czyli takie o mniejszym prawdopodobieństwie samodzielnej spłaty i wobec takich konsumentów podejmowane są dodatkowe czynności. W ocenie Sądu obranie takiego modelu prowadzenia działalności gospodarczej, a w ślad za nim kreowanie regulacji o treści omawianej powoduje uchylenie ciążącej na przedsiębiorcy odpowiedzialności za zawierane przez niego umowy (w szczególności te o podwyższonym ryzyku nieterminowej spłaty). [...].

W konkluzji należy zważyć, że kwestionowane postanowienia pozostają w sprzeczności z dobrymi obyczajami, albowiem w sposób nierównomierny rozkładają ryzyko transakcyjne pomiędzy stronami kontraktu przenosząc wyłącznie na konsumenta dodatkowe – obok oprocentowania - koszty czynności pobrania rat w domu. Nie są to wszakże czynności, które pożyczkodawca podejmuje na zlecenie konsumenta, bądź w jego interesie.

Mając powyższe na uwadze, wobec nieudowodnienia w/w elementów żądania pozwu i niemożności ustalenia ile wynosi dług pozwanego- ,a w tle abuzywności w/w zapisów umów załączonych do pozwu, Sąd w pkt. I wyroku oddalił powództwo.

Fakt przegrania przez powoda procesu znalazł swoje odzwierciedlenie w treści rozstrzygnięcia o kosztach procesu zawartego w punkcie II wyroku. Pozwany został bowiem uznany za wygrywającego spór. Na koszty procesu składały się koszty poniesione wyłącznie przez stronę powodową w postaci: uiszczonej opłaty sądowej w kwocie 250 zł, wynagrodzenia z tytułu kosztów zastępstwa procesowego strony powodowej przez występującego w sprawie radcę prawnego, które to wynagrodzenie zostało ustalone w wysokości pojedynczej stawki minimalnej przewidzianej w przewidzianej w §2 pkt. 2 rozp. Ministra Sprawiedliwości z dnia 3 października 2016 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych i adwokatów, tj. w kwocie 1800 zł za I instancję, a nadto za II instancję , opłaty od pełnomocnictwa- 17 zł, opłata od apelacji- 250 zł . Stosownie więc do przewidzianej w art. 98 i 108 kpc zasady rozliczania – powoda obciążają poniesione koszty procesu w części przegranej tj. 100%.