Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 29 marca 2019 r.

Sąd Okręgowy w Gliwicach VIII Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 29 marca 2019 r. w Gliwicach

sprawy P. U.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w C.

o ustalenie odpowiedzialności za zobowiązania z tyt. składek

na skutek odwołania P. U.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w C.

z dnia 19 października 2018 r. nr (...)

1.  oddala odwołanie;

2.  zasądza od ubezpieczonego na rzecz organu rentowego 5400 zł ( pięć tysięcy czterysta złotych ) tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego.

(-) SSO Grażyna Łazowska

Sygn. akt VIII U 3004/18

UZASADNIENIE

Decyzją z 19 października 2018r. organ rentowy Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w C. przeniósł na P. U. odpowiedzialność za zobowiązania płatnika (...) Sp. z o.o. w K. z tytułu nieopłaconych składek na ubezpieczenia społeczne, ubezpieczenie zdrowotne oraz Fundusz Pracy i Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych wraz z odsetkami za zwłokę i kosztami egzekucyjnymi w łącznej kwocie 118 591,60 zł, w tym:

- na ubezpieczenia społeczne w kwocie 74 178,77 zł za okres 04/2015r.,
od 06/2015r. do 01/2017r., 03/2017r., 05/2017r.; 14 107 zł z tytułu odsetek za zwłokę naliczonych na dzień 19 października 2018r.; 882,40 zł z tytułu kosztów egzekucyjnych,

- na ubezpieczenie zdrowotne w kwocie 18 959,63 zł za okres 04/2015r.,
od 06/2015r. do 01/2017r., 03/2017r., 05/2017r.; 3 662 zł z tytułu odsetek za zwłokę naliczonych na dzień 19 października 2018r.; 225,50 zł z tytułu kosztów egzekucyjnych,

- na Fundusz Pracy i Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych
5 435,70 zł za okres 04/2015r., 06/2015r. do 01/2017r., 03/2017r., 05/2017r.; 1 076,00 zł
z tytułu odsetek za zwłokę naliczonych na dzień 19 października 2018r.; 64,60 zł z tytułu kosztów egzekucyjnych.

W uzasadnieniu organ rentowy wskazał, że (...) Sp. z o.o. z siedzibą
w K. prowadząc działalność gospodarczą nie opłaciła obowiązkowych składek
na ubezpieczenia społeczne, zdrowotne, Fundusz Pracy i Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych w wysokości i w okresach podanych powyżej. Zobowiązania
te powstały w czasie pełnienia przez P. U. obowiązków członka zarządu Spółki. W związku z tym, że egzekucja z majątku Spółki okazała się bezskuteczna, P. U. jako osoba trzecia, tj. członek zarządu w okresie powstania zadłużenia wykazanego w decyzji, w myśl art. 116 ustawy – Ordynacja podatkowa odpowiada całym swoim majątkiem za zobowiązania w/w Spółki.

W odwołaniu od tej decyzji P. U. domagał się jej uchylenia. Złożył również wniosek o zasądzenie od organu rentowego na swoją rzecz zwrotu kosztów zastępstwa procesowego. Odwołujący zarzucił skarżonej decyzji naruszenie art.116 ust.1 ustawy – Ordynacja podatkowa w związku z art.31 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych, art.7 i art.77 ust.1 k.p.a. w związku z art.123 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych.

W uzasadnieniu odwołujący wskazał, że organ rentowy nie przeprowadził wszystkich dowodów koniecznych dla ustalenia stanu faktycznego, w szczególności nie przeprowadził dowodów na okoliczność ustalenia, czy w czasie pełnienia przez odwołującego obowiązków członka zarządu istniały podstawy do zgłoszenia wniosku
o upadłość/restrukturyzację spółki oraz na okoliczność ustalenia aktualnego stanu majątkowego spółki. Organ rentowy nie podjął zatem czynności mających na celu ustalenie, czy zaistniała przesłanka pozwalająca na zwolnienie odwołującego z odpowiedzialności
za zaległości tej spółki z tytułu zobowiązań, których termin płatności upływał w czasie pełnienia przez niego obowiązków członka zarządu. Odwołujący podniósł, że od 28 lipca 2017r. nie pełni funkcji członka zarządu (...) Sp. z o.o. i nie posiada dostępu
do dokumentów pozwalających na wykazanie, że w czasie pełnienia przez niego obowiązków członka zarządu nie istniały podstawy do zgłoszenia wniosku o upadłość spółki ani też wiedzy na temat aktualnej sytuacji majątkowej tej spółki. Dopiero zaś tego typu materiały pozwoliłyby na wykazanie zaistnienia przesłanek egzoneracyjnych. Odwołujący nie posiada żadnych narzędzi umożliwiających poczynienie jakichkolwiek ustaleń w przedmiotowym zakresie, a takie posiada organ rentowy. Odwołujący podkreślił, że gromadzenie materiału dowodowego musi nastąpić z inicjatywy i przez czynność organu administracji.

W odpowiedzi na odwołanie organ rentowy wniósł o jego oddalenie podtrzymując dotychczasowe stanowisko. Organ rentowy złożył również wniosek o zasądzenie
od odwołującego kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

Sąd ustalił co następuje.

(...) Sp. z o.o. w K. prowadziła działalność gospodarczą, świadcząc usługi administracyjne na rzecz podmiotu zagranicznego, który był głównym udziałowcem spółki. Polegało to na obsłudze dokumentacji płacowej i nadzorze transportu towarów do klienta. Od 1 października 2014r. spółka zatrudniała pracowników. W pewnym okresie było to siedem osób. Spółka wynajmowała biura, gdzie osoby te świadczyły pracę.

W 2015r. spółka utraciła kontrakt, wobec czego zredukowano zatrudnienie do dwóch osób i przeniesiono się do mniejszego biura. Pracownikom spółka wypłacała wynagrodzenie, lecz nie zawsze wystarczało środków, aby opłacić składki na ubezpieczenia społeczne. W ten sposób powstała zaległość objęta skarżoną decyzją. W tym czasie, którego dotyczy decyzja skarżona odwołujący P. U. był prezesem spółki P. (...) i jedynym członkiem jej zarządu.

Na mocy uchwały Nadzwyczajnego Zgromadzenie Wspólników z 28 lipca 2017r. P. U. został odwołany z zarządu spółki i pełnienia funkcji prezesa zarządu. W tym dniu zawarł też z V. B. umowę zbycia swoich udziałów w spółce (...).
W chwili sprzedaży spółka miała majątek w postaci biura, który został sprzedany razem
ze spółką.

Należności sporne za okres od kwietnia 2015r. do maja 2017r. były objęte przymusowym dochodzeniem w trybie egzekucji administracyjnej prowadzonej przez Dyrektora Oddziału ZUS oraz przez Naczelnika Urzędu Skarbowego w G.. Egzekucje te okazały się bezskuteczne, nie uzyskano żadnych wpłat.

Postanowieniem z 2 czerwca 2017r. Naczelnik Pierwszego (...) Urzędu Skarbowego w S. umorzył postępowanie egzekucyjne prowadzone wobec spółki
z uwagi na bezskuteczność egzekucji.

W piśmie z 23 marca 2018r. Naczelnik Pierwszego (...) Urzędu Skarbowego
w S. wskazał, że w dniu 9 marca 2018r. pracownik tego organu egzekucyjnego udał się do siedziby spółki w K. ul. (...). Czynności egzekucyjnych
nie dokonano, ponieważ pod ww. adresem spółka nie prowadzi działalności. Pod tym adresem nie odnaleziono majątku spółki.

Postanowieniem z 8 maja 2018r. Dyrektor Zakładu Ubezpieczeń Społecznych
w C. umorzył postępowanie egzekucyjne.

W uzasadnieniu podano, że Dyrektor ZUS w celu wyegzekwowania należności
z tytułu składek dokonał zajęcia znanych mu praw majątkowych należących do spółki. Prowadzona egzekucja okazała się jednak bezskuteczna. Organ egzekucyjny nie ustalił składników majątkowych, co do których mógłby podjąć skuteczne czynności egzekucyjne. Również egzekucja prowadzona przez Naczelnika Urzędu Skarbowego okazała
się bezskuteczna.

W piśmie z 22 maja 2018r. Naczelnik Pierwszego (...) Urzędu Skarbowego
w S. poinformował, że (...) Sp. z o.o. posiada zaległości w podatku dochodowym od osób fizycznych za okres od sierpnia 2015r. do grudnia 2016r. w kwocie należności głównej 11 962,20 zł.

W piśmie z 28 maja 2018r. Sąd Rejonowy Katowice – wschód X Wydział Gospodarczy wskazał, że do Sądu nie wpłynął wniosek o ogłoszenie upadłości/otwarcie postępowania restrukturyzacyjnego (...) Sp. z o.o.

Odwołujący zeznał, że całą dokumentację spółki przekazał nabywcy, nie posiada żadnych informacji na temat działania spółki i jej majątku.

Powyższe Sąd ustalił na podstawie akt ZUS oraz zeznań odwołującego ( protokół elektroniczny z rozprawy z 29 marca 2019r. czas 00:04:27 – 00:23:24 ) jako okoliczności jednoznacznie wynikające z tych dowodów i niekwestionowane przez strony.

Sąd zważył, co następuje.

Odwołanie P. U. nie zasługuje na uwzględnienie.

W pierwszej kolejności zwrócić należy uwagę, że bez znaczenia dla oceny skarżonej decyzji pozostają zarzuty odwołującego obejmujące naruszenie przepisów kodeksu postępowania administracyjnego. Rolą Sądu orzekającego w sprawie nie jest bowiem badanie prawidłowości trybu postępowania przed organem rentowym. Sąd bada prawidłowość skarżonej decyzji i jej zgodność z prawem. W wyrokach z 9 lutego 2010r.
I UK 151/09 (LEX nr 585708) oraz z 14 stycznia 2010r. I UK 252/09 (LEX nr 577824) Sąd Najwyższy wskazał, że postępowanie sądowe, w tym w sprawach z zakresu prawa ubezpieczeń społecznych, skupia się na wadach wynikających z naruszenia prawa materialnego, a kwestia wad decyzji administracyjnych spowodowanych naruszeniem przepisów postępowania administracyjnego, pozostaje w zasadzie poza przedmiotem tego postępowania.

Kwestia sporna w niniejszej sprawie sprowadzała się do ustalenia, czy odwołujący P. U. odpowiada za zobowiązania (...) Sp. z o.o. z siedzibą w K. z tytułu nieopłaconych składek na ubezpieczenia społeczne, ubezpieczenie zdrowotne oraz Fundusz Pracy i Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych powstałe w okresie od 04/2015r. do 05/2017r.

Zgodnie z art. 31 i 32 ustawy z 13 października 1998r. o systemie ubezpieczeń społecznych (t.j. Dz.U. z 2017r., poz. 1778 z późn. zm.) do należności z tytułu składek, w tym składek na Fundusz Pracy i Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych stosuje się odpowiednio m.in. art.107 §1, art. 108 § 4, art. 116 i art.118§1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997r. Ordynacja podatkowa ( t.j. Dz.U. z 2017r., poz.201 ).

Zgodnie z art. 107 § 1 i 2 ustawy z 29 sierpnia 1997r. Ordynacja podatkowa
w przypadkach i w zakresie przewidzianych w niniejszym rozdziale za zaległości podatkowe podatnika odpowiadają całym swoim majątkiem solidarnie z podatnikiem również osoby trzecie. Osoby trzecie odpowiadają za należność główną, odsetki za zwłokę i koszty postępowania egzekucyjnego.

W myśl art. 116 § 1 tejże ustawy w brzmieniu obowiązującym od dnia 1 stycznia 2016r. za zaległości podatkowe spółki z ograniczoną odpowiedzialnością, spółki
z ograniczoną odpowiedzialnością w organizacji, spółki akcyjnej lub spółki akcyjnej
w organizacji odpowiadają solidarnie całym swoim majątkiem członkowie jej zarządu, jeżeli egzekucja z majątku spółki okazała się w całości lub w części bezskuteczna, a członek zarządu:

1) nie wykazał, że:

a) we właściwym czasie zgłoszono wniosek o ogłoszenie upadłości lub w tym czasie zostało otwarte postępowanie restrukturyzacyjne w rozumieniu ustawy z dnia 15 maja 2015r. - Prawo restrukturyzacyjne (Dz. U. z 2016 r. poz. 1574, 1579, 1948 i 2260) albo zatwierdzono układ w postępowaniu o zatwierdzenie układu, o którym mowa w ustawie z dnia 15 maja 2015r. - Prawo restrukturyzacyjne, albo

b) niezgłoszenie wniosku o ogłoszenie upadłości nastąpiło bez jego winy;

2) nie wskazuje mienia spółki, z którego egzekucja umożliwi zaspokojenie zaległości podatkowych spółki w znacznej części.

Stosownie do art. 116 § 2 powołanej ustawy odpowiedzialność członków zarządu obejmuje zaległości podatkowe z tytułu zobowiązań, których termin płatności upływał
w czasie pełnienia przez nich obowiązków członka zarządu, oraz zaległości wymienione
w art. 52 oraz art. 52a powstałe w czasie pełnienia obowiązków członka zarządu.

W myśl art. 108 § 4 ustawy, egzekucja zobowiązania wynikającego z decyzji
o odpowiedzialności podatkowej osoby trzeciej może być wszczęta dopiero wówczas,
gdy egzekucja z majątku podatnika okazała się w całości lub części bezskuteczna, odstąpiono od czynności zmierzających do zastosowania środków egzekucyjnych albo nie przystąpiono do egzekucji administracyjnej w wyniku uprawdopodobnienia przez organ egzekucyjny braku możliwości uzyskania w toku egzekucji administracyjnej kwoty przewyższającej wydatki egzekucyjne.

Zgodnie z art. 118 § 1 ustawy nie można wydać decyzji o odpowiedzialności podatkowej osoby trzeciej, jeżeli od końca roku kalendarzowego, w którym powstała zaległość podatkowa, upłynęło 5 lat.

Do ustalenia odpowiedzialności członka zarządu konieczne jest nie tylko ustalenie pozytywnych jej przesłanek, czyli bezskuteczności egzekucji zaległości składkowej oraz powstania zobowiązania w okresie pełnienia przez niego tej funkcji, ale także wykazanie,
że nie zachodzą przesłanki wyłączające tę odpowiedzialność (por. wyrok WSA w Warszawie z 3 grudnia 2004r., (...) SA/Wa 209/04).

Pozytywne przesłanki obciążenia odpowiedzialnością członka zarządu, pełnomocnika czy wspólnika spółki to zasadniczo:

1)  istnienie zaległości składkowej, powstałej w czasie pełnienia obowiązków członka zarządu,

2)  nieskuteczna w całości lub w części egzekucja z majątku spółki.

Negatywne przesłanki orzeczenia o odpowiedzialności członków zarządu, pełnomocników lub wspólników, których zaistnienie wyklucza przeniesienie na nich jako osoby trzecie odpowiedzialności za długi składkowe spółki z o. o., ordynacja podatkowa definiuje jako:

1) wykazanie, że we właściwym czasie podmioty te zgłosiły wniosek o ogłoszenie upadłości lub tym czasie zostało otwarte postępowanie restrukturyzacyjne w rozumieniu ustawy z dnia 15 maja 2015r. - Prawo restrukturyzacyjne (Dz. U. z 2016 r. poz. 1574, 1579, 1948 i 2260) albo zatwierdzono układ w postępowaniu o zatwierdzenie układu, o którym mowa w ustawie z dnia 15 maja 2015r. - Prawo restrukturyzacyjne, albo że niezgłoszenie wniosku o ogłoszenie upadłości lub niewszczęcie postępowania zapobiegającego ogłoszeniu upadłości (postępowania układowego) nastąpiło bez ich winy,

2) wykazanie przez w/w podmioty mienia spółki, z którego egzekucja umożliwi zaspokojenie zaległości podatkowych spółki w znacznej części. Możliwość uwolnienia
się członka zarządu od odpowiedzialności za zaległości podatkowe spółki z o.o., poprzez wskazanie mienia spółki umożliwiającego zaspokojenie znacznej części zaległości podatkowych, wymaga wskazania takiego mienia, z którego egzekucja faktycznie jest możliwa (por. wyrok WSA w Warszawie z dnia 20 września 2006 r., (...) SA/Wa (...)).

W tym miejscu zaznaczyć należy, że w judykaturze ugruntowane jest stanowisko,
że rolą organów ( w tym przypadku organu rentowego ) jest wykazanie powstania zaległości w dacie, kiedy dana osoba pełniła funkcję członka zarządu, a także wykazanie bezskuteczności egzekucji względem samej spółki, a więc przesłanek pozytywnych przeniesienia odpowiedzialności. Z kolei rzeczą osoby, na którą organ zamierza przenieść odpowiedzialność, jest wykazanie, że we właściwym czasie zgłoszono wniosek o upadłość albo że niezgłoszenie takiego wniosku wynika z przyczyn niezawinionych przez członka zarządu albo, że istnieje mienie, z którego organ może zaspokoić zaległości spółki
co najmniej w znacznej części, czyli przesłanek negatywnych ( por. m.in. wyrok WSA
w W. z dnia 12 lipca 2017r. (...) SA/Wa (...) ).

Przenosząc powyższe na grunt rozpoznania niniejszej sprawy stwierdzić należy,
że w przypadku odwołującego P. U. organ rentowy wykazał spełnienie pozytywnych przesłanek koniecznych do przeniesienia odpowiedzialności na odwołującego za zobowiązania składkowe (...) Sp. z o.o., bowiem odwołujący w okresie objętym decyzją skarżoną był jedynym członkiem zarządu spółki – prezesem jej zarządu oraz egzekucja z majątku spółki prowadzona tak przez Dyrektora Oddziału ZUS w Z. jak i przez Naczelnika Urzędu Skarbowego okazała się bezskuteczna - postanowieniami z 8 maja 2018r. i 2 czerwca 2018r. postępowania egzekucyjne zostały umorzone wobec bezskuteczności egzekucji. Postanowienie zaś o umorzeniu postępowania egzekucyjnego ze względu na bezskuteczność egzekucji z uwagi na brak składników majątkowych spółki, do których można by prowadzić postępowanie egzekucyjne, jest dowodem, na podstawie którego można wykazać bezskuteczność egzekucji z majątku spółki w całości lub w znacznej części ( por. wyrok WSA w Poznaniu z 26 lipca 2017r. sygn. I SA/Po 194/17 ).

Jednocześnie w toku niniejszego postępowania odwołujący nie wykazał przesłanek negatywnych, których spełnienie wyłącza możliwość przeniesienia na niego odpowiedzialności.

Z materiału dowodowego w sprawie wynika, że wniosek o ogłoszenie upadłości spółki czy też o otwarcie postępowania restrukturyzacyjnego spółki nie został zgłoszony. Odwołujący nie wykazał też, że brak złożenia wniosku w tym przedmiocie nastąpiło bez jego winy. Na okoliczności takie w ogóle nie powoływał się.

Wreszcie, odwołujący nie wykazał, że w jego przypadku zachodzi druga z przesłanek wyłączających jego odpowiedzialność jako członka zarządu, bowiem nie wskazał mienia spółki, z którego egzekucja umożliwi zaspokojenie spornych zaległości w znacznej części. Wręcz przeciwnie, z zeznań odwołującego wynika, że nie ma żadnych informacji na temat majątku spółki. W tym miejscu wypada dodać, że mienie spółki wskazywane przez członka zarządu uwalnia go od odpowiedzialności za zaległości podatkowe spółki tylko wtedy, gdy jest to mienie konkretne i rzeczywiście istniejące oraz umożliwiające przeprowadzenie egzekucji zaległości podatkowych spółki "w znacznej części", co oznacza, że musi mieć egzekwowalną wartość spełniającą przesłankę znaczności w porównaniu z wysokością zaległości podatkowych spółki ( por. wyrok WSA w Gdańsku z 9 grudnia 2015r., w sprawie I SA/Gd 998/15 ).

Reasumując, należy stwierdzić, iż organ rentowy wykazał istnienie pozytywnych przesłanek pozwalających na ustalenie odpowiedzialności odwołującego za zaległości zainteresowanej Spółki objęte decyzją skarżoną. Odwołujący natomiast nie udowodnił zajścia przesłanek negatywnych pozwalających na wyłączenie jego odpowiedzialności
za te zobowiązanie jako osoby trzeciej.

W konsekwencji Sąd uznał, że zaskarżona decyzja organu rentowego odpowiada prawu i z mocy art. 477 ¹⁴ § 1 k.p.c. w punkcie pierwszym wyroku oddalił odwołanie jako bezzasadne.

O kosztach Sąd orzekł na podstawie art.98 k.p.c. w związku z §2 pkt 6 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z 22 października 2015r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych ( tj. Dz.U. z 2018r. poz.265 ).

(-) SSO Grażyna Łazowska