Pełny tekst orzeczenia

Formularz UK 2

Sygnatura akt

II AKa 113/20

Załącznik dołącza się w każdym przypadku. Podać liczbę załączników:

1

1.  CZĘŚĆ WSTĘPNA

0.11.1. Oznaczenie wyroku sądu pierwszej instancji

wyrok łączny Sądu Okręgowego w P.z dnia (...) r. w sprawie (...)

0.11.2. Podmiot wnoszący apelację

☐ oskarżyciel publiczny albo prokurator w sprawie o wydanie wyroku łącznego

☐ oskarżyciel posiłkowy

☐ oskarżyciel prywatny

☒ obrońca

☐ oskarżony albo skazany w sprawie o wydanie wyroku łącznego

☐ inny

0.11.3. Granice zaskarżenia

0.11.3.1. Kierunek i zakres zaskarżenia

☒ na korzyść

☐ na niekorzyść

☐ w całości

☒ w części

☐

co do winy

☒

co do kary

☐

co do środka karnego lub innego rozstrzygnięcia albo ustalenia

0.11.3.2. Podniesione zarzuty

Zaznaczyć zarzuty wskazane przez strony w apelacji

☐

art. 438 pkt 1 k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w zakresie kwalifikacji prawnej czynu przypisanego oskarżonemu

☐

art. 438 pkt 1a k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w innym wypadku niż wskazany
w art. 438 pkt 1 k.p.k., chyba że pomimo błędnej podstawy prawnej orzeczenie odpowiada prawu

☐

art. 438 pkt 2 k.p.k. – obraza przepisów postępowania, jeżeli mogła ona mieć wpływ na treść orzeczenia

☒

art. 438 pkt 3 k.p.k. – błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia,
jeżeli mógł on mieć wpływ na treść tego orzeczenia

☒

art. 438 pkt 4 k.p.k. – rażąca niewspółmierność kary, środka karnego, nawiązki lub niesłusznego zastosowania albo niezastosowania środka zabezpieczającego, przepadku lub innego środka

☐

art. 439 k.p.k.

☐

brak zarzutów

0.11.4. Wnioski

☒

uchylenie

☒

zmiana

2.  Ustalenie faktów w związku z dowodami przeprowadzonymi przez sąd odwoławczy

0.12.1. Ustalenie faktów

0.12.1.1. Fakty uznane za udowodnione

Lp.

Oskarżony

Fakt oraz czyn, do którego fakt się odnosi

Dowód

Numer karty

1.

Skazany D. K.

- prawidłowa postawa skazanego w okresie osadzenia w zakładzie karnym, w tym brak kar dyscyplinarnych, uzyskiwanie nagród regulaminowych,

- aktualne odbywanie przez skazanego kary w zakładzie karnym zamkniętym, w systemie programowego oddziaływania,

- odbycie przez skazanego programów poprawczych edukacyjnych,

- wykonywanie przez skazanego pracy na terenie zakładu karnego oraz odbywanie kursu zawodowego.

Opinia o skazanym z zakładu karnego z dnia 9 grudnia 2020 r.

k. (...)

0.12.2. Ocena dowodów

0.12.2.1. Dowody będące podstawą ustalenia faktów

Lp. faktu z pkt 2.1.1

Dowód

Zwięźle o powodach uznania dowodu

1.

Opinia o skazanym z zakładu karnego z dnia (...) r.

Był to dokument, z którego dowód dopuszczono w toku postępowania apelacyjnego z urzędu.

Z uwagi na urzędowy charakter tego dokumentu i niekwestionowanie jego wiarygodności przez żadną ze stron, Sąd Apelacyjny nie znalazł podstaw by wiarygodność tę poddać w wątpliwość.

Dokument ten miały przy tym znaczenie dla rozstrzygnięcia, jako dostarczający wiedzy o sposobie funkcjonowania skazanego w czasie orzekania kary łącznej.

.  STANOWISKO SĄDU ODWOŁAWCZEGO WOBEC ZGŁOSZONYCH ZARZUTÓW i wniosków

Lp.

Zarzut

1.

2.

3.

1.

2.

Zarzut błędu w ustaleniach faktycznych, polegający na uznaniu, że związek czasowy pomiędzy popełnionymi przez skazanego przestępstwami nie uzasadnia orzeczenia kary łącznej w oparciu o zasadę absorbcji.

Zarzut błędu w ustaleniach faktycznych, polegający na uznaniu, że postawa skazanego nie pozwala na orzeczenie kary łącznej w oparciu o zasadę absorbcji.

Zarzut rażącej niewspółmierności wymierzonej kary łącznej, wynikającej z orzeczenia kary 4 lat i 6 miesięcy pozbawienia wolności, a to z uwagi na zastosowanie zasady asperacji bliższej kumulacji, pomimo że w spawie nie zachodziły okoliczności, które przemawiałyby za orzeczeniem kary tak surowej.

☐ zasadny

☐ częściowo zasadny

☒ niezasadny

☐ zasadny

☐ częściowo zasadny

☒ niezasadny

☐ zasadny

☐ częściowo zasadny

☒ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania zarzutu za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny

Ad. pkt 1

W przedmiotowej sprawie – wbrew stanowisku apelującego obrońcy – więź podmiotowo–przedmiotowa pomiędzy poszczególnymi przypisanymi skazanemu czynami była umiarkowanie ścisła. Sąd I instancji w sposób należyty uwzględnił przy wymiarze kary łącznej separację czasową popełnionych przestępstw, a zatem to, że przestępcza działalność skazanego, składająca się na wyszczególniony ciąg, obejmowała okres (...). Oczywiście bezzasadne była zaś ocena wyrażona w apelacji, jakoby czyny popełnione w okresie ponad rocznej przestępczej działalności skazanego, mogły być uznane za pozostające „w bliskim związku czasowym”.

Słusznie zatem rozpiętość czasowa pomiędzy poszczególnymi czynami skazanego potraktowana została jako argument przemawiający za zastosowaniem przy wymiarze kary łącznej zasady asperacji i sprzeciwiający się jednoznacznie ukształtowaniu owej kary łącznej przy zastosowaniu metody absorpcji.

Argumentu przemawiającego za łagodniejszym wymiarem kary łącznej nie dostarczały także okoliczności dotyczące podobieństwa popełnionych przez skazanego przestępstw. Jakkolwiek bowiem – co trafnie uwzględnił Sąd I instancji – były to czyny w większości jednorodzajowe, jako że skazany atakował nimi dobro w postaci życia i zdrowia ludzkiego, to jednak kierował je także przeciwko rodzinie i opiece. Były to przy tym czyny popełnione w odmiennych sytuacjach i przy zastosowaniu różnych sposobów działania sprawcy. Brak było zatem przesłanek do tego, by okoliczności tej nadawać dalej idącą wymowę łagodzącą, niż uczynił to Sąd I instancji.

Przytoczone okoliczności sprzeciwiały się postulowanemu przez apelującego uznaniu, że skazanemu winna być wymierzona kara łączna w mniejszym rozmiarze, niż przyjął Sąd I instancji, w szczególności przy zastosowaniu zasady absorpcji. Czyniło to podniesiony w apelacji zarzut błędu w ustaleniach faktycznych bezzasadnym.

Ad. pkt 2

Wskazania wymagało, że dla wymiaru kary łącznej może mieć znaczenie także zachowanie skazanego w czasie wymierzania tejże kary, jednakże – wbrew stanowisku apelującego, który w swej apelacji rozwinął argumentację również z tego zakresu – nie można mu nadawać nadmiernego znaczenia, przeważającego słuszność kary wynikającą ze stopnia związku zbiegających się przestępstw, bo ma ono jedynie funkcję subsydiarną (art. 571 § 1 k.p.k.), to jest ma pomóc w określeniu celowości kary łącznej (por: wyrok Sądu Apelacyjnego w Krakowie z dnia 22 listopada 2006 roku, AKa 218/06, KZS 2006/12/23).

Zauważyć przy tym należało, że dopuszczona w toku postępowania opinia o skazanym z zakładu karnego, powołana w sekcji 2.2.1. niniejszego uzasadnienia, dostarczyła generalnie pozytywnych informacji dotyczących skazanego i jego aktualnego funkcjonowania w czasie odbywania kary pozbawienia wolności. Podkreślenia wymagało jednakże, że okoliczności z omawianego zakresu – niewątpliwie o korzystnej dla skazanego wymowie – nie mogły przemawiać za obniżeniem wymiaru kary łącznej, poniżej tej, orzeczonej przez Sąd I instancji. Uwzględnieni tych okoliczności przemawiało bowiem za orzeczeniem kary łącznej przy zastosowaniu zasady asperacji – co uczynił Sąd I instancji – nie dostarczało jednakże przesłanek na tyle wyrazistych, by przeważyć wymiar kary w stronę absorpcji. I w tym wypadku zatem zarzut błędu w ustaleniach faktycznych okazał się bezzasadny.

Ad. pkt 3

Argumentacja przytoczona przez apelującego na poparcie jego stanowiska o nadmiernej surowości kary łącznej (...) miesięcy pozbawienia wolności, okazała się nietrafna.

Zważyć należało, że regulujący kwestię dyrektyw wymiaru kary łącznej przepis art. 85a k.k. – jakkolwiek nie zawiera wyczerpującego katalogu tychże dyrektyw – wskazuje te, które mają być w szczególności przez sąd uwzględniane przy jej wymiarze. Do takich dyrektyw należą zaś: dyrektywa szczególnoprewencyjna (cele zapobiegawcze i wychowawcze, które kara łączna ma osiągnąć w stosunku do skazanego) i ogólnoprewencyjna (potrzeba w zakresie kształtowania świadomości prawnej społeczeństwa). Dotychczas także przyjmowano w orzecznictwie i doktrynie, że dyrektywa stopnia winy i dyrektywa stopnia społecznej szkodliwości nie powinny mieć zasadniczego znaczenia przy wymiarze kary łącznej, zostały one bowiem już uwzględnione w ramach karnoprawnej oceny czynów, za które wymierzono kary, będące następnie podstawą wymiaru kary łącznej; orzekanie kary łącznej powinno natomiast uwzględnić przede wszystkim elementy związane z osobą sprawcy (por. Kardas [w:] Wróbel, Zoll I/2, s. 500; wyrok SA w Katowicach z 26.07.2007 r., II AKa 186/07, Prok. i Pr.-wkł. 2008/6, poz. 29 – za P. Kozłowska – Kalisz: Komentarz do art. 85a k.k., stan prawny na dzień 8 czerwca 2020 r., LEX).

Zauważyć jednakże należało, że użycie w powołanym wyżej przepisie art. 85a zwrotu „przede wszystkim” pozwala uwzględnić relacje zachodzące pomiędzy prawomocnie osądzonymi czynami, które sprowadzają się do łączącego je związku przedmiotowo-podmiotowego oraz dzielących je odstępów czasowych, tak aby orzeczona kara łączna zawierała w sobie całościową ocenę przestępczej działalności skazanego i we właściwy sposób miarkowała zastosowaną wobec niego represję karną. Im bliższe są te relacje, tym bardziej wyrok łączny powinien być zbliżony do dopuszczalnego minimum, uwarunkowanego wysokością kar orzeczonych za przestępstwa objęte tym wyrokiem (tak: wyrok SA w Białymstoku z 24.05.2018 r., II AKa 49/18, LEX nr 2531896).

Stanowisko apelującego nie uwzględniało zatem należycie tego, że kryteria wyboru zasady rządzącej wymiarem kary łącznej, zamykają się przede wszystkim w ramach przesłanek dotyczących związków podmiotowo – przedmiotowych pomiędzy poszczególnymi czynami, za które orzeczono kary jednostkowe podlegające łączeniu. Okoliczności z tego zakresu miały więc przy miarkowaniu wysokości orzekanej wobec skazanego kary łącznej, znaczenie pierwszorzędne.

Jak zaś wykazała, wywołana apelacją obrońcy, kontrola instancyjna zaskarżonego wyroku – a co opisano powyżej w odniesieniu do zarzutu nr 1 apelacji – Sąd I instancji dokonał prawidłowej oceny związku przedmiotowego pomiędzy poszczególnymi czynami przypisanymi skazanemu w ramach ustalonego ciągu przestępstw.

Zaprezentowane powyżej okoliczności w pełni upoważniały zatem Sąd I instancji zarówno do odstąpienia od zasady absorpcji i od dalszego łagodzenia wymiaru kary łącznej, jak i do orzeczenia wobec skazanego tej kary z zastosowaniem reguły asperacji faktycznie bliższej kumulacji kar. Kara tak ukształtowana – w rozmiarze (...)miesięcy pozbawienia wolności, mieściła się w ustawowych granicach i nie mogła być uznana za rażąco nadmiernie surową, w szczególności wobec granic kary łącznej w przedmiotowej sprawie zamykających się pomiędzy (...) pozbawienia wolności. Kara, jaką wymierzył Sąd I instancji – w obliczu omówionych powyżej okoliczności rzutujących na wymiar kary łącznej – była odpowiednia dla realizacji celów tak prewencji indywidualnej, jak i tych dotyczących kształtowania świadomości prawnej społeczeństwa.

Zauważyć przy tym należało, że – jakkolwiek nie stanowi to warunku prawidłowości orzekania kary łącznej – wysokość tej kary, jak wskazano wcześniej, niższa była od rzeczywistej sumy kar podlegających łączeniu, a także powodowała faktyczne zmniejszenie rozmiaru represji karnej, mającej być wobec skazanego obecnie wykonywaną.

Wniosek

O zmianę zaskarżonego wyroku przez wymierzenie skazanemu kary łącznej(...)miesięcy pozbawienia wolności.

Ewentualny – o uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi I instancji.

☐ zasadny

☐ częściowo zasadny

☒ niezasadny

☐ zasadny

☐ częściowo zasadny

☒ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania wniosku za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny.

Ad. 1

Wbrew stanowisku apelującego obrońcy skazanego D. K. – brak było podstaw do zakwestionowania zawartego w wyroku Sądu I instancji zaskarżonego rozstrzygnięcia co do kary łącznej pozbawienia wolności, w szczególności apelacja nie wykazała zasadnych podstaw do postulowanego przez obrońcę wymierzenia skazanemu kary łącznej przy zastosowaniu zasady absorpcji.

Ad. 2 – zarzut ewentualny

Apelujący obrońca nie wykazał też, jakoby postępowanie przed Sądem I instancji dotknięte było wadami wskazującymi na konieczność jego ponownego przeprowadzenia.

4.  OKOLICZNOŚCI PODLEGAJĄCE UWZGLĘDNIENIU Z URZĘDU

1.

Pominięcie przez Sąd I instancji przepisu regulującego kwestie orzekania kary łącznej w sytuacji, gdy łączeniu podlegają kary pozbawienia wolności orzeczona z warunkowym zawieszeniem wykonania oraz o charakterze bezwzględnym.

Zmiana przepisów regulujących orzekanie kary łącznej, która weszła w życie po dniu wydania zaskarżonego wyroku.

Zwięźle o powodach uwzględnienia okoliczności

Sąd odwoławczy zobligowany był rozważyć z urzędu kwestię uzupełnienia podstawy prawnej wymiaru kary łącznej oraz zmiany regulacji prawnej będącej podstawą zaskarżonego orzeczenia, która to zmiana weszła w życie po wydaniu zaskarżonego wyroku łącznego, ale przed jego uprawomocnieniem się i skutkowała potrzebą uzupełnienia podstawy prawnej orzeczenia w przedmiocie kary łącznej.

5.  ROZSTRZYGNIĘCIE SĄDU ODWOŁAWCZEGO

0.15.1. Utrzymanie w mocy wyroku sądu pierwszej instancji

0.0.1 Pkt II

0.1wyroku

Przedmiot utrzymania w mocy

Zaskarżone orzeczenie w całości – poza uzupełnieniem jego podstawy prawnej

Zwięźle o powodach utrzymania w mocy

Apelujący obrońca skazanego D. K. nie zdołał skutecznie zakwestionować konkluzji Sądu I instancji co do wymiaru kary łącznej pozbawienia wolności. W oparciu o trafnie wybraną, obowiązującą od dnia (...)r. regulację prawną, Sąd I instancji zasadnie ustalił – czego skarżący, nie kwestionował – że w stosunku do skazanego zachodziły warunki do wydania wyroku łącznego, tak formalne, jak i merytoryczne, i to co do kar wskazanych w zaskarżonym orzeczeniu, obejmujących podlegający łączeniu ciąg skazań.

Prawidłowe okazało się także, zawarte w zaskarżonym wyroku, orzeczenie o wysokości kary łącznej pozbawienia wolności. Jak wskazano powyżej, zarzuty kwestionujące wysokość orzeczonej kary łącznej pozbawienia wolności, w tym zarzuty błędów w ustaleniach faktycznych oraz rażącej nadmiernej surowości tej kary, okazały się bezzasadne.

0.15.2. Zmiana wyroku sądu pierwszej instancji

0.0.1 Pkt I

0.0.2 wyroku

Przedmiot i zakres zmiany

Podstawa prawna rozstrzygnięcia o karze łącznej – poprzez jej uzupełnienie o przepisy art. 89 § 1a i 1b k.p.k. oraz art. 81 ust. 1 ustawy z dnia 19 czerwca 2020 r. o dopłatach do oprocentowania kredytów bankowych udzielanych przedsiębiorcom dotkniętym skutkami (...)19 oraz o uproszczonym postępowaniu o zatwierdzenie układu w związku z wystąpieniem (...)19 (Dz.U. z 2020 r., poz. 1086 ze zm.).

Zwięźle o powodach zmiany

Jak wynika z przepisów art. 455 k.p.k., nie zmieniając ustaleń faktycznych, sąd odwoławczy poprawia błędną kwalifikację prawną niezależnie od granic zaskarżenia i podniesionych zarzutów. W przedmiotowej sprawie zaś bezspornym było, że jedna z podlegających łączeniu kar jednostkowych orzeczona została wobec skazanego z warunkowym zawieszeniem jej wykonania. Wobec tego, podstawa wymiaru kary łącznej winna uwzględniać także odnoszące się do takiej sytuacji (a pominięte przez Sąd I instancji w sentencji wyroku) przepisy art. 89 § 1a i 1b k.p.k.

Nadto, w chwili orzekania przez Sąd odwoławczy obowiązywały przepisy rozdziału IX Kodeksu karnego w brzmieniu nadanym przepisami zmieniającymi, zawartymi w art. 38 ustawy z dnia 19 czerwca 2020 r. o dopłatach do oprocentowania kredytów bankowych udzielanych przedsiębiorcom dotkniętym skutkami (...)19 oraz o uproszczonym postępowaniu o zatwierdzenie układu w związku z wystąpieniem (...)19 (Dz. U. 2020.1086).

W przedmiotowej sprawie zastosowanie znajdowały jednakże przepisy rozdziału IX Kodeksu karnego w ich poprzednim brzmieniu, nadanym nowelizacją, która weszła w życie w dniu 1 lipca 2015 r. Jak bowiem wynikało z przepisów przejściowych, zawartych w art. 81 ust. 1 powołanej wyżej ustawy covidowej z dnia 19 czerwca 2020 r. – przepisy rozdziału IX ustawy zmienianej w art. 38, w brzmieniu dotychczasowym, stosuje się do kar prawomocnie orzeczonych przed dniem wejścia w życie niniejszej ustawy. W przypadku zaś skazanego kary jednostkowe wymierzone były przed wskazanym dniem, tj. przed dniem (...) r.

W tej sytuacji, podstawę prawną orzekanej kary łącznej należało uzupełnić o powołany przepis intertemporalny, uzasadniający zastosowanie regulacji prawnej, w oparciu o którą orzekał Sąd I instancji.

6.  Koszty Procesu

Punkt rozstrzygnięcia z wyroku

Przytoczyć okoliczności

0.0.1 Pkt III

Wyroku

0.0.2 Pkt IV

wyroku

O kosztach postępowania odwoławczego orzeczono w oparciu o przepisy § 17 ust 5 w zw. z § 4 ust. 1 i 3 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 3 października 2016 r. w sprawie ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej przez adwokata z urzędu (Dz.U.2019.18 j.t.), zwracając obrońcy skazanego koszty obrony udzielonej z urzędu w postępowaniu odwoławczym.

Nadto, na podstawie przepisów art. 624 § 1 k.p.k. w zw. z art. 634 k.p.k., po uwzględnieniu sytuacji majątkowej skazanego, odbywającego karę pozbawienia wolności, zwolniono go od obowiązku ponoszenia kosztów sądowych za postępowanie odwoławcze.

7.  PODPIS

P. G. M. Ś. P. S.