Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 11 września 2020 r.

Sąd Apelacyjny w Krakowie – I Wydział Cywilny

w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 11 września 2020 r. w Krakowie na rozprawie

sprawy z powództwa O. S.

przeciwko (...) sp. z o.o. w K.

o zapłatę

na skutek apelacji strony pozwanej

od wyroku Sądu Okręgowego w Krakowie

z dnia 30 października 2018 r. sygn. akt IX GC 494/17

1.  oddala apelację;

2.  zasądza od strony pozwanej na rzecz powoda kwotę 2.700 zł (dwa tysiące siedemset złotych) tytułem kosztów postępowania apelacyjnego.

SSA Józef Wąsik SSA Robert Jurga SSA Teresa Rak

Sygn. akt I A Ga 106/19

UZASADNIENIE

Powód O. S. domagał się zasądzenia na jego rzecz od strony pozwanej (...) sp. z.o.o. kwoty 15.621 zł z ustawowymi odsetkami od kwot: 1.845 zł od dnia 30.06.2015r. i 13.776 zł od dnia 08.09.2015r. oraz zasądzenia kosztów procesu, w tym zastępstwa procesowego.

Na uzasadnienie zgłoszonego żądania powód podał, że w dniu 02.12.2014r. zawarł z pozwaną umowę na wykonanie serwisu www. W trakcie prac nad serwisem pozwana wielokrotnie zlecała prace dodatkowe wykraczające poza pierwotny zakres umowy. Wynagrodzenie z faktury VAT nr (...) zostało ustalone ustnie podczas spotkania w siedzibie powoda, a ilość przepracowanych godzin wskazanych w fakturze VAT nr (...) była zgłaszana pozwanej, czego nie kwestionowała. Powód także poinformował pozwaną o stawce 60 zł za godzinę, ale zastosował stawkę 50 zł bowiem taka była przewidziana w umowie za godzinę pracy nad poprawkami. Strona została opublikowana na serwerze, a prace odebrane. Pozwana powyższego wynagrodzenia nie zapłaciła.

Strona pozwana (...) spółka z.o.o. w sprzeciwie od nakazu zapłaty w postępowaniu upominawczym wniosła o oddalenie powództwa i zasądzenie kosztów procesu, w tym zastępstwa procesowego. Na uzasadnienie swojego stanowiska pozwana przyznała, że strony zawarły umowę z dnia 02.12.2014r., natomiast wskazała, że przedmiotem umowy było kompleksowe wykonanie portalu internetowego, w tym jego transparentności, zatem brak podstaw do jej weryfikowania. Umowa nie została należycie wykonana przez powoda. W protokole odbioru utrwalono, że prace są objęte kilkoma wadami, które powinny być usunięte przed uruchomieniem portalu, a nie zostały. Pozwana zatem została zmuszona ponieść dodatkowe koszty, które nie zostały obecnie zgłoszone do potrącenia z uwagi na nieistnienie wierzytelności powódki. Pozwana nie zaakceptowała nawet w sposób dorozumiany prac dodatkowych. Prace wskazane jako dodatkowe były objęte umową pierwotną, z której to wynagrodzenie pozwana zapłaciła.

Wyrokiem z dnia 30 października 2018r Sąd Okręgowy w Krakowie:

1/ zasądził od strony pozwanej: (...) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w K. na rzecz powoda O. S. kwotę 15.621,00 zł z odsetkami licznymi od kwot:

- 1.845,00 zł w wysokości ustawowej od dnia 30 czerwca 2015r. do dnia 31 grudnia 2015r. i dalszymi w wysokości ustawowej za opóźnienie od dnia 1 stycznia 2016r. do dnia zapłaty,

- 13.776,00 zł w wysokości ustawowej od dnia 8 września 2015r. do dnia 31 grudnia 2015r. i dalszymi w wysokości ustawowej za opóźnienie od dnia 1 stycznia 2016r. do dnia zapłaty;

2/ zasądził od strony pozwanej na rzecz powoda kwotę 7.424,20 zł tytułem zwrotu kosztów procesu.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

Powód O. S. w dniu 02.12.2014r. zawarł z pozwaną (...) sp.z.o.o. umowę na wykonanie serwisu www. W § 1 ust. 1 umowy wskazano, że przedmiotem umowy jest wykonanie w pełni funkcjonalnego, działającego według kryteriów określonych przez zamawiającego w tej umowie portalu internetowego. W § 1 ust. 2 umowy wskazano, że w ramach prac nad przedmiotem umowy powód jako zleceniobiorca zobowiązuje się do 1. wykonania koncepcji obejmującej: stronę główną i wszystkie charakterystyczne podstrony wg ustalonego zakresu funkcjonalności; 2. plików źródłowych w formacie HTML i CSS; 3. oprogramowanie witryny w języku PHP; 4. panelu administracyjnego do samodzielnego zarządzania treścią. Zakres prac został uszczegółowiony w załączniku do umowy. W załączniku nr 1 wskazano, że pozwana zobowiązuje się do przekazania powodowi wszelkich materiałów potrzebnych do wykonania portalu, tj. zdjęć, logotypów, treści pisemnych, natomiast powód zobowiązuje się do wykonania projektu graficznego, portalu zgodnie z ofertą z dnia 04.11.2014r. i wykonania panelu administracyjnego do zarządzania portalem internetowym. W załączniku nr (...) do umowy strony wskazały schemat wszystkich funkcjonalności przedmiotu umowy: podział przedmiotów na kategorie, produkty posiadają zdjęcia o określonych parametrach, wpisy przedmiotów wygasają po określonym czasie, użytkownicy mają dostęp do portalu w 2 trybach: po rejestracji (imię i nazwisko, adres e-mail, pesel) i bez rejestracji i wtedy mają dostęp tylko do podstawowych danych, wyszukiwanie wg ustalonych parametrów, płatności online za pomocą(...) i sms, możliwość importu billingu bankowego za pomocą interface bankowego dostarczonego przez zamawiającego; płatność za edycje wpisu, wstawienie wpisu, przeniesienie własności, podgląd szczegółów, system wymagań GIODO, szata graficzna prosta i tylko wersja polska, panel administratora do edycji wpisów, generowanie dokumentów w PDF z oryginałami faktur, zestawienie faktur w otwartym formacie tekstowym. W § 6 umowy strony ustaliły wynagrodzenie w kwocie 11.114 zł za prace wskazane w załączniku do umowy. W § 3 ust. 6 umowy wskazano, że dodatkowe tury z uwagami będą rozliczane na podstawie wypracowanych nadgodzin w kwocie 50 zł netto za roboczogodzinę. W § 5 ust. 4 umowy wskazano, że zleceniodawca nabywa prawa autorskie do układu graficznego strony. Do umowy nie zostały zawarte żadne ustne ustalenia w chwili jej podpisywania. W ofercie zawarcia umowy powód wskazał pozwanej, że w przypadku zmian istotnych funkcjonalności serwisu lub jego rozbudowy zastrzega sobie możliwość przedstawienia kosztorysu dodatkowego lub wyceny na podstawie stawki za godzinę pracy w wysokości 60 zł netto.

/dowód: umowa z załącznikami k. 5-13; oferta k. 38-43, notatka z dn. 16.10.2014r. k. 44-45/

Portal miał służyć rejestracji przedmiotów przez użytkowników i możliwości wykazania ich własności w razie kradzieży lub innej utraty. W trakcie prac wykonywanych w zakresie umowy z dnia 04.12.2014r. pozwana zlecała sukcesywnie powodowi wykonanie prac dodatkowych. Powód sukcesywnie gdy pozwana zlecała prace spoza zakresu umowy z dnia 02.12.2014r. wskazywał jej ile prace będą kosztować i podejmował ich wykonanie, gdy pozwana nie zgłaszała zastrzeżeń do tych kosztów i wskazywała, by prace wykonywać. Prace były zlecane mailem i tak też uzgadniano koszty oraz na spotkaniach stron odbywanych w trakcie realizacji projektu.

W mailu z dnia 11.02.2015r. przedstawicielka powoda zapytała pozwaną, czy należy zaimplementować podkategorie, rozwiązać problem numerów seryjnych, czy kod (...)powinien być wygenerowany ponownie czy pozostaje bez zmian oraz wskazała, że praca nad powyższymi kwestiami zajmie 30 godzin po 50 zł, co będzie stanowiło koszt 1500 zł netto, a ponadto dodatkowy logotyp kosztuje 500 zł.

W mailu z dnia 04.03.2015r. prezes pozwanej K. K. poprosił o zestawienie prac dodatkowych, pozaumownych funkcji, których zlecenie strony uzgodniły. Dodatkowe prace dotyczyły m.in. funkcjonalności: logowanie przez (...), podkategorie, zgłoszenie zgubienia, zmiany kolorystyki. Zgodnie z pkt 1 lit b załącznika nr (...) do umowy przedmioty miały być podzielone na kategorie, a podkategorie powód wprowadził na dodatkowe zlecenie pozwanej. Zgodnie z pkt 2 załącznika nr 2 do umowy użytkownicy mieli posiadać dostęp do portalu w 2 trybach: z rejestracją (przychodzi mail z aktywacją konta) i bez rejestracji, natomiast nie przewidziano logowania przez facebooka. Funkcja ta została dodana na zlecenie pozwanej. W załączniku do umowy nie przewidziano funkcjonalności zgłoszenia zgubienia. Powód wykonał tę funkcjonalność dodatkowo na zlecenie pozwanej.

Powód wykonał także dodatkowe prace nie ujęte w umowie i załączniku do niej, a za które wystawił fakturę VAT nr (...): rozszerzenie zakresu danych przetwarzanych podczas rejestracji, podział kont na typy wg podanej formy prawnej (w załączniku do umowy były przewidziana rejestracja obejmująca tylko: imię i nazwisko, login, hasło, pesel i adres e-mail); przydzielenie przedmiotom numeru (...); zmiany do procedury kradzieży przedmiotu; zgłoszenie odzyskania przedmiotu; dodatkowe funkcjonalności konta użytkownika; możliwość płatności tradycyjnym przelewem; kody weryfikacyjne wysyłane pocztą elektroniczną; usuwanie przedmiotu (pkt 1f przewidywał jedynie wygaszanie wpisów o przedmiocie); dodanie rozwiązywania konfliktu zgłoszeń; generowanie raportów do pobrania; automatyczne powiadomienie użytkownika o różnych czynnościach; możliwość dodawania przedmiotów przez użytkowników niezarejestrowanych; projekt logotypu (zgodnie z załącznikiem nr 1 należało to do pozwanej); zmiana funkcjonalności wyszukiwarki (trzykrotne zmiany na zlecenie pozwanej); zmiany graficzne i funkcjonalne do projektu zgłoszone przez pozwaną już po zatwierdzeniu przez nią wersji oprogramowania oraz zmiany do zaakceptowanych już projektów graficznych. Zlecona przez pozwaną funkcjonalność związana z rejestrowaniem przedmiotów ruchomych jako skradzione lub odzyskane nie mieściła się w zakresie przedmiotowym umowy. Była to bardzo skomplikowana ze względu na logikę działania portalu i zawansowana implementacyjnie i koncepcyjnie funkcjonalność portalu (...). Implementacja przez powoda tej funkcjonalności pociągnęła konieczność zmiany logiki działania prawie całej aplikacji, wymusiła zmianę warstwy modelu, warstwy kontrolera oraz warstwy widoku portalu (...). Implementacja dodanych funkcjonalności usuwania konta zarejestrowanego użytkownika, możliwości usuwania przedmiotu wymusiła zmianę struktury bazodanowej aplikacji, dodanie niezbędnych metod warstwy kontrolera aplikacji, jak też widoków, czyli stron, witryn całej aplikacji (...). Dodatkowe funkcjonalności pociągały za sobą konieczność wykonania istotnych zmian lub prac dodatkowych w stosunku do pierwotnie ustalonego zakresu umowy. Były to prace złożone wymagające co najmniej takiego samego nakładu pracy jak prace wykonane w zakresie umówionego zakresu na piśmie umową z dnia 02.12.2014r. Była to praca nie tylko implementacyjna, ale też koncepcyjna i programistyczna.

Powód wykonał cały zakres prac zleconych umową z dnia 02.12.2014r. Prace zostały wykonane po umówionym terminie z uwagi na wprowadzanie przez pozwaną zmian i prac dodatkowych, a ponadto tempo wykonywania prac zależało od współpracy ze strony pozwanej, np. terminów przekazywania materiałów. Pozwana w dniu 12.06.2015r. odebrała wszystkie prace wykonane przez powoda, zarówno w ramach umowy z dnia 02.12.2014r., jak też prace dodatkowe. W protokole wskazano, że oprogramowanie zostało przygotowane i wypełnione treścią zgodnie z umową. W protokole oświadczono, że po zapoznaniu się z przygotowanym oprogramowaniem wszystkie przedstawione uwagi zostały uwzględnione i naniesione za wyjątkiem poniższych: uruchomienie płatności w systemie (...)(transfery on-line i sms), import billingów bankowych z formatu tekstowego, poprawić wygląd faktury, poprawienie skali strony dla urządzeń mobilnych i reset numerowania faktur. System płatności (...)powód przygotował z pełną umowną funkcjonalnością i system został uruchomiony na serwerze, ale operator systemu (...)go wyłączył z powodu uchybień w regulaminie pozwanej. Powód wykonał import billingów bankowych z formatu tekstowego po dostarczeniu przez pozwaną z banku pliku stanowiącego wzór formatu do importu danych. Zgodnie z poz. 6 załącznika nr (...) do umowy powód był zobowiązany wykonać możliwość generowania faktur w PDF, a ich wyglądu w szczegółach pozwana nie określiła, a uwagi zgłosiła dopiero przy odbiorze. Uwagi te powód dodatkowo uwzględnił. Zgodnie z umową powód był zobowiązany zapewnić poprawne wyświetlenie strony na komputerach stacjonarnych i laptopach, a nie na urządzaniach mobilnych. Powód na żądanie pozwanej jednak zapewnił wyświetlenia na urządzeniach mobilnych i starszych wersjach przeglądarek. Nie był przewidziany w umowie reset numerowania faktur, ale powód funkcję tę wykonał. W protokole powód i przedstawiciel pozwanej K. K. oświadczyli, że prace dodatkowe nieobjęte umową zostaną rozliczone po opublikowaniu strony. Pozwana zapłaciła wynagrodzenie przewidziane w umowie z dnia 02.12.2014r. Powód wystawił pozwanej za prace dodatkowe faktury: w dniu 22.06.2015r. fakturę VAT nr (...) na kwotę 1845 zł z terminem płatności w dniu 29.06.2015r. (za dodatkowe funkcjonalności: logowanie przez (...), podkategorie, zgłoszenie zgubienia – 30 godzin po 50 zł =1500 zł netto) i w dniu 24.08.2015r. fakturę VAT nr (...) na kwotę 13.776 zł (50 złx224 godziny) z terminem płatności w dniu 07.09.2015r. Faktury zostały przez pozwaną zaewidencjonowane (okoliczność przyznana w sprzeciwie). Wysokość wynagrodzenia wskazana w fakturach odpowiada wartości rynkowej wykonanych prac dodatkowych.

/dowód: umowa z załącznikami k. 5-13, oferta k. 38-43; notatka z dn. 16.10.2014r. k. 44-45; protokół z dn. 12.06.2015r. k. 14; faktury z załącznikiem k. 15-17; mail z dn. 04.03.2015r. k. 175, korespondencja mailowa k. 80-181, 210-270; mail z dn. 11.02.2015r. k. 171-172; odpis z KRS k. 24-25; protokół z dn. 12.06.2015r. k. 14; opinia biegłego sądowego D. M. k. 294-297; zeznania świadków: M. P. – 00:06:37 protokołu rozprawy z dnia 10.11.2016r., Ł. R. – 00:22:22 protokołu rozprawy z dnia 10.11.2016r., M. M. – 00:30:06 protokołu rozprawy z dnia 10.11.2016r.; zeznania powoda – 00:42:00 protokołu rozprawy z dnia 10.11.2016r.; częściowo zeznania prezesa zarządu pozwanej - – 01:10:06 protokołu rozprawy z dnia 10.11.2016r. /

Powód pismem z dnia 13.10.2015r. wezwał pozwaną do zapłaty kwoty żądanej niniejszym pozwem tytułem wynagrodzenia za prace dodatkowe – w terminie 7 dni. Pozwana zapłaty nie dokonała. /dowód: wezwania k. 18 /

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił na podstawie przedstawionych przez strony dowodów z dokumentów prywatnych oraz zeznań świadków i stron, a także opinii biegłego sądowego.

Dowody z dokumentów nie budziły wątpliwości Sądu co do ich autentyczności i prawdziwości, a nie były również kwestionowane przez strony postępowania. Sąd oparł się także na zeznaniach świadków: M. P., Ł. R., M. M., które ocenił jako wiarygodne bowiem były spójne, logiczne oraz korespondowały z dowodami z dokumentów i między sobą. Świadkowie z ramienia powoda uczestniczyli w wykonywaniu projektu i częściowo też ustalaniu prac dodatkowych i ich wyceny. Potwierdzili, że zostały zlecone prace dodatkowe poza umową pisemną oraz że część tych prac została zgłoszona na etapie wykonania prac podstawowych, stąd należało wykonać zmiany. Potwierdzili, że na bieżąco na spotkaniach były omawiane zlecane prace dodatkowe i konsekwencje takich decyzji pozwanej, w tym co do kosztów. Potwierdza to korespondencja mailowa. Pozwana akceptowała prace dodatkowe powoda i nie kwestionowała ich wyceny, a zastrzeżenia co do wyceny zgłosiła dopiero po wykonaniu prac i odbiorze.

Powyższe zeznania potwierdziły też zeznania powoda, stąd Sąd także uznał je za wiarygodne. Natomiast nie były wiarygodne zeznania prezesa zarządu pozwanej K. K., który twierdził, że pozwana nie wiedziała, iż wykonywane prace mają charakter dodatkowych. Powyższemu zaprzeczają nie tylko zeznania wskazanych świadków, ale także treść protokołu odbioru z dnia 12.06.2015r. podpisanego przez K. K., w którym oświadczył on, że prace dodatkowe zostaną rozliczone.

Zeznania prezesa pozwanej, iż taki zapis był pusty bowiem nie zawierał wykazu prac dodatkowych były subiektywną interpretacją nakierowaną na poprawę sytuacji procesowej strony pozwanej. Wszak strony wiedziały o jakie prace dodatkowe chodzi, stąd nie wymieniły ich w protokole. Poza tym w świetle doświadczenia życiowego nie sposób uznać, by prezes spółki podpisał słowa: „prace dodatkowe nie objęte umową zostaną rozliczone” pomimo, że uważałby, że takich prac nie było.

W mailu z dnia 04.03.2015r. prezes pozwanej K. K. poprosił o zestawienie prac dodatkowych, pozaumownych funkcji, których zlecenie strony uzgodniły. Prezes pozwanej zeznał, że nigdy pozwana nie akceptowała robot dodatkowych. Jednak przeczą temu maile, w których wskazywano prace dodatkowe i ich koszt, a pozwana w odpowiedzi przyjmowała prace wykonywane przez powoda i ich nie kwestionowała.

Świadkowie także potwierdzili, że kwestia prac dodatkowych i ich kosztów była poruszana na spotkaniach i pozwana nie zgłaszała w tym zakresie zastrzeżeń, a zgłaszała potrzebę wykonania dodatkowych funkcjonalności. Wobec powyższego, zdaniem Sądu Okręgowego brak także podstaw, by uznać, że obie strony uważały, iż prace wskazane w załączniku do umowy są tylko przykładowym wyliczeniem, a w tym zakresie zeznania prezesa pozwanej stanowią wyraz jego subiektywnej oceny nakierowanej na poprawę sytuacji procesowej strony pozwanej.

Sąd oparł się także na dowodzie z opinii biegłego sądowego, którą ocenił jako wiarygodną bowiem była spójna, kompletna, logiczna, a także wydana przez specjalistę. Biegły potwierdził, że prace wskazane przez powoda jako dodatkowe rzeczywiście nie mieściły się w zakresie przedmiotowym umowy z dnia 02.12.2014r. i miały charakter prac dodatkowych. Opinia potwierdziła zakres i charakter prac.

Sąd poczynił następujące rozważania prawne:

Zdaniem Sądu łączącą strony umowę należy zakwalifikować jako umowę mieszaną posiadającą cechy umowy o dzieło oraz przeniesienia praw autorskich. Zgodnie z art. 627 k.c. przez umowę o dzieło przyjmujący zamówienie zobowiązuje się do wykonania określonego dzieła, a zamawiający do zapłaty wynagrodzenia. Z kolei w umowie powód zobowiązał się do przeniesienia autorskich, tj. praw do projektu graficznego portalu, który był jego utworem w rozumieniu art. 1 Ustawy z dnia 04.02.1994r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych (Dz.U. z 2018.1191). Projekt strony bowiem wymagał indywidualnej twórczej pracy autora, zatem był utworem. Prawa autorskie przysługiwały powodowi i przeniósł je na pozwaną.

Bezspornym między stronami było zawarcie umowy z dnia 02.12.2014r., na podstawie której powód zobowiązał się wykonać portal www., a pozwana zobowiązała się do zapłaty wynagrodzenia. Bezsporne było, że pozwana zapłaciła umówione w umowie z dnia 02.12.2014r. wynagrodzenie, natomiast nie zapłaciła wynagrodzenia żądanego pozwem za prace dodatkowe. Protokół odbioru z dnia 12.06.2015r. potwierdził także, że powód swoje świadczenie spełnił, a pozwana także nie zaprzeczyła okoliczności, że prace odebrała i portalu zaczęła używać. Pozwana także nie kwestionowała, że powód wykonał prace, za które żąda zapłaty. Natomiast sporny był charakter tych prac bowiem pozwana uważała, że prace te mieściły się w zakresie przedmiotowym umowy z dnia 02.12.2014r. i płacąc wynagrodzenie przewidziane w tej umowie za te prace już zapłaciła. Z kolei powód uważał, że były to prace dodatkowe za dodatkowym wynagrodzeniem. Opinia biegłego sądowego była kluczowym dowodem dla oceny charakteru spornych prac. Biegły jednoznacznie stwierdził, że prace wskazane przez powoda jako dodatkowe rzeczywiście miały taki charakter w stosunku do prac przewidzianych w umowie bowiem nie mieściły się w zakresie przedmiotowym prac (funkcjonalności) opisanych w załączniku nr 1 i 2 do umowy ani też nie wynikały z konieczności wykonania prac wskazanych w tym załączniku. Dodatkowe prace dotyczyły m.in. funkcjonalności: logowanie przez (...), podkategorie, zgłoszenie zgubienia, zmiany kolorystyki. Zgodnie z pkt 1 lit b załącznika nr 2 do umowy przedmioty miały być podzielone na kategorie, a podkategorie powód wprowadził na dodatkowe zlecenie pozwanej. Zgodnie z pkt 2 załącznika nr(...) do umowy użytkownicy mieli posiadać dostęp do portalu w 2 trybach: z rejestracją (przychodzi mail z aktywacją konta) i bez rejestracji, natomiast nie przewidziano logowania przez (...). Funkcja ta została dodana na zlecenie pozwanej. W załączniku do umowy nie przewidziano funkcjonalności zgłoszenia zgubienia. Powód wykonał także: rozszerzenie zakresu danych przetwarzanych podczas rejestracji, podział kont na typy wg podanej formy prawnej (w załączniku do umowy były przewidziana rejestracja obejmująca tylko: imię i nazwisko, login, hasło, pesel i adres e-mail); przydzielenie przedmiotom numeru (...); zmiany do procedury kradzieży przedmiotu; zgłoszenie odzyskania przedmiotu; dodatkowe funkcjonalności konta użytkownika; możliwość płatności tradycyjnym przelewem; kody weryfikacyjne wysyłane pocztą elektroniczną; usuwanie przedmiotu (pkt 1f przewidywał jedynie wygaszanie wpisów o przedmiocie); dodanie rozwiązywania konfliktu zgłoszeń; generowanie raportów do pobrania; automatyczne powiadomienie użytkownika o różnych czynnościach; możliwość dodawania przedmiotów przez użytkowników niezarejestrowanych; projekt logotypu (zgodnie z załącznikiem nr 1 należało to do pozwanej); zmiana funkcjonalności wyszukiwarki (trzykrotne zmiany na zlecenie pozwanej); zmiany graficzne i funkcjonalne do projektu zgłoszone przez pozwaną już po zatwierdzeniu przez nią wersji oprogramowania oraz zmiany do zaakceptowanych już projektów graficznych. Zlecona przez pozwaną funkcjonalność związana z rejestrowaniem przedmiotów ruchomych jako skradzione lub odzyskane nie mieściła się w zakresie przedmiotowym umowy. Była to bardzo skomplikowana ze względu na logikę działania portalu i zawansowana implementacyjnie i koncepcyjnie funkcjonalność portalu (...). Implementacja przez powoda tej funkcjonalności pociągnęła konieczność zmiany logiki działania prawie całej aplikacji, wymusiła zmianę warstwy modelu, warstwy kontrolera oraz warstwy widoku portalu (...). Implementacja dodanych funkcjonalności usuwania konta zarejestrowanego użytkownika, możliwości usuwania przedmiotu wymusiła zmianę struktury bazodanowej aplikacji, dodanie niezbędnych metod warstwy kontrolera aplikacji, jak też widoków, czyli stron, witryn całej aplikacji (...). Dodatkowe funkcjonalności pociągały za sobą konieczność wykonania istotnych zmian lub prac dodatkowych w stosunku do pierwotnie ustalonego zakresu umowy. Były to prace złożone wymagające co najmniej takiego samego nakładu pracy jak prace wykonane w zakresie umówionego zakresu na piśmie umową z dnia 02.12.2014r. Była to praca nie tylko implementacyjna, ale też koncepcyjna i programistyczna.

Zdaniem Sądu umowa na wykonanie prac dodatkowych została zawarta ustnie na spotkaniach stron, które odbywały się cyklicznie w trakcie prac nad portalem. Powyższe potwierdzili wszyscy świadkowie i powód, którzy zeznali, że na tych spotkaniach były wskazywane roboty dodatkowe i ich koszt oraz nakład pracy konieczny do wykonania zlecenia dodatkowych funkcjonalności. Pozwana nie zgłaszała zastrzeżeń, a polecała prace wykonywać.

Poza tym prace dodatkowe były także zlecane per facta conludentia bowiem pozwana zwracała się o wykonanie określonych funkcjonalności, a powód wskazywał, jakie czynności należy wykonać, by daną funkcjonalność wdrożyć, jaki będzie nakład pracy i koszty. Pozwana z kolei prace te akceptowała przyjmując je od powoda i nie zgłaszając zastrzeżeń co do wskazanej stawki za godzinę, która zresztą była taka jak stawka z umowy z dnia 02.12.2014r. – 50 zł/h.

W mailu z dnia 11.02.2015r. przedstawicielka powoda zapytała pozwaną, czy należy zaimplementować podkategorie, rozwiązać problem numerów seryjnych, czy kod (...) powinien być wygenerowany ponownie czy pozostaje bez zmian oraz wskazała, że praca nad powyższymi kwestiami zajmie 30 godzin po 50 zł, co będzie stanowiło koszt 1500 zł netto, a ponadto dodatkowy logotyp kosztuje 500 zł. W mailu z dnia 04.03.2015r. prezes pozwanej K. K. poprosił o zestawienie prac dodatkowych, pozaumownych funkcji, których zlecenie strony uzgodniły. W protokole odbioru z dnia 12.06.2015r. prezes zarządu pozwanej także oświadczył, że prace dodatkowe rozliczy. Z korespondencji mailowej wynika także, że pozwana na bieżąco aktywnie uczestniczyła w wykonywaniu prac, wskazywała jakich funkcjonalności potrzebuje, stąd nie było prawdą twierdzenie pozwanej, że jako nieprofesjonalista nie była świadoma charakteru wykonywanych prac. Powyższe świadczy o uzgodnieniu prac dodatkowych, tj. oddzielnych od prac z umowy z dnia 02.12.2014r., a to faktycznie rozszerzających funkcjonalności portalu. Z kolei biegły potwierdził, że prace dodatkowe powoda wymagały co najmniej takiego samego nakładu pracy jak prace z umowy z dnia 02.12.2014r., a właściwie większego. Wskazał, że wskazane wynagrodzenie odpowiadało kosztom tych prac.

W ocenie Sądu I Instancji, zarzut, iż umowa nie została należycie wykonana przez powoda był bezzasadny i nie udowodniony. Pozwana nie zgłosiła reklamacji i nie kierowała do powoda żadnych roszczeń z rękojmi czy gwarancji. W protokole odbioru wskazano uwagi które nie miały charakteru istotnego skoro prace odebrano i portal działa. Pozwana nie wykazała, by uwagi te miały charakter wad i wystąpiły z przyczyn leżących po stronie powoda. Sąd zatem uznał za zasadne argumenty powoda, że w tym zakresie system płatności (...)powód przygotował z pełną umowną funkcjonalnością i system został uruchomiony na serwerze, ale operator systemu (...)go wyłączył z powodu uchybień w regulaminie pozwanej. Powód wykonał import billingów bankowych z formatu tekstowego po dostarczeniu przez pozwaną z banku pliku stanowiącego wzór formatu do importu danych. Zgodnie z poz. 6 załącznika nr 2 do umowy powód był zobowiązany wykonać możliwość generowania faktu w PDF, a ich wyglądu w szczegółach pozwana nie określiła, a uwagi zgłosiła dopiero przy odbiorze. Uwagi te powód dodatkowo uwzględnił. Zgodnie z umową powód był zobowiązany zapewnić poprawne wyświetlenie strony na komputerach stacjonarnych i laptopach, a nie na urządzaniach mobilnych. Powód na żądanie pozwanej jednak zapewnił wyświetlenia na urządzeniach mobilnych i starszych wersjach przeglądarek. Nie był przewidziany w umowie reset numerowania faktur, ale powód funkcję tę wykonał.

Podniesiony przez pozwaną zarzut opóźnienia także nie był przez nią łączony z żadnymi roszczeniami, zatem był bez znaczenia dla rozpoznania istoty sprawy. Dodatkowo nie przedstawiono żadnych dowodów, z których by wynikało, że w trakcie prac pozwana zarzucała powodowi opóźnieniem stąd Sąd uznał, że tempo prac odpowiadało obu stronom szczególnie, że zależało od ich współdziałania, a pozwana nie zaprzeczyła twierdzeniu powoda, że przekazywała materiały z opóźnieniem, a dopiero po ich otrzymaniu mógł pewne prace wykonać.

Mając na względzie powyższe Sąd w punkcie I wyroku zasądził kwotę 15.621zł niezapłaconego wynagrodzenia za prace dodatkowe z odsetkami liczonymi na podstawie art. 481 k.c. od kwot: 1845 zł w wysokości ustawowej od dnia 30.06.2015r. do dnia 31.12.2015r. i dalszymi ustawowymi za opóźnienie od dnia 01.01.2016r. do dnia zapłaty (faktura VAT nr (...) z terminem płatności 29.06.2015r.) oraz 13.776 zł zgodnie z żądaniem pozwu w wysokości ustawowej od dnia 08.09.2015r. do dnia 31.12.2015r. i dalszymi ustawowymi za opóźnienie od dnia 01.01.2016r. do dnia zapłaty (faktura VAT nr (...) z terminem płatności 07.09.2015r.).

O kosztach procesu Sąd orzekł w punkcie II wyroku na podstawie art. 98 § 1 kpc w zw. z § 2 pkt 5 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych (Dz. U. z 2015r., poz. 1804 z późn. zm.) na zasadzie odpowiedzialności za wynik procesu w brzmieniu obowiązującym przed nowelizacją, która weszła w życie dnia 27.10.2016r. bowiem pozew wniesiono w lutym 2016r.

Apelację od tego wyroku – w całości – wniosła strona pozwana, zarzucając:

1/ naruszenie przez Sąd Okręgowy przepisów postępowania, które to uchybienia miały istotny wpływ na wynika sprawy tj.:

- art. 207 § 7 k.p.c. w zw. z art. 207 § 3 k.p.c. poprzez ich niewłaściwe zastosowanie i w konsekwencji niezwrócenie pism powoda z dnia 10 lutego 2017 roku oraz z dnia 26 kwietnia 2017 r., przez wzgląd na fakt, iż nie zostało wydane postanowienie Sądu Rejonowego dla K.w K. (następnie Sądu Okręgowego w Krakowie) zobowiązujące do złożenia takich pism,

- art. 207 § 6 k.p.c. poprzez ich niewłaściwe zastosowanie i w konsekwencji dopuszczenie wniosków dowodowych powoda wyrażonych w piśmie z dnia 10 lutego 2017, mimo tego że były spóźnione bowiem rzeczone wnioski powinny zostać powołane już w pozwie, a ponadto powód w żaden sposób nie wykazał, iż zachodzą okoliczności uzasadniające uwzględnienie spóźnionych twierdzeń i dowodów tj. powód nie uprawdopodobnił, iż nie zgłosił ich w pozwie bez swojej winy lub, że ich uwzględnienie nie spowoduje zwłoki w rozpoznaniu sprawy albo, że występują inne wyjątkowe okoliczności,

- art. 224 k.c. w zw. z art. 278 k.p.c. poprzez ich niewłaściwe zastosowanie i dopuszczenie dowodu z opinii biegłego już po zamknięciu rozprawy i udzieleniu głosu stronom przez Sąd Rejonowy,

- art. 233 §1 k.p.c. w zw. z art. 278 k.p.c. polegające na dowolnej, niespójnej logicznie, ocenie prowadzonych w toku postępowania I instancyjnego dowodów w postaci opinii biegłego i w konsekwencji uznaniu, że zmiany wprowadzone przez Strony nie stanowiły zmiany przedmiotu umowy z dnia 2 grudnia 2014 r., lecz przedmiot „dodatkowej ustnej zawartej „per facta concludentia" umowy, mimo jednoznacznej opinii eksperta cyt. „Zdaniem biegłego zlecone przez pozwaną prace (...) należy traktować jako istotne zmiany w zakresie specyfikacji, która to specyfikacja została opisana w załącznikach numer jeden i dwa do umowy z dnia 2 grudnia 2014 roku (...);

2/ naruszenie przez Sąd Okręgowy przepisów prawa materialnego, tj.:

- art. 353 (1) k.c. w zw. z art. 65 k.c. w związku z art. 1 ust. 5 i art. 8 ust. 1 umowy z dnia 2 grudnia 2014 r. polegające na ich niezastosowaniu, a w konsekwencji dokonaniu przez Sąd Okręgowy błędnej wykładni umowy w sposób niepełny i wybiórczy z pominięciem punktów umowy dotyczących warunków uznania za ważne zmian w przypadku dokonywania jej modyfikacji tj. wymogu zachowania formy pisemnej;

- art. 627 k.c. w zw. z art. 76 k.c. w zw. z art. 1 ust. 5 i art. 8 ust. 1 umowy z dnia 2 grudnia 2014 r. poprzez ich niewłaściwe zastosowanie i w konsekwencji uznanie, że strony zawarły dodatkową umowę, w sytuacji takowa dla swej ważności wymagała formy pisemnej pod rygorem nieważności.

Wskazując na powyższe uchybienia wniosła o zmianę wyroku i oddalenie powództwa oraz zasądzenie od pozwanego na rzecz powódki kosztów postępowania za obie instancje, względnie uchylenie wyroku i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi Okręgowemu w Krakowie.

Sąd Apelacyjny po rozpoznaniu apelacji uznał ja za bezzasadną.

Sąd Okręgowy poczynił prawidłowe ustalenia faktyczne oraz trafnie zastosował przepisy prawa procesowego i materialnego.

Zgodnie z art. 382 k.p.c. sąd drugiej instancji orzeka na podstawie materiału zebranego w postępowaniu w pierwszej instancji oraz w postępowaniu apelacyjnym. Kognicja sądu apelacyjnego obejmuje zatem „rozpoznanie sprawy’’ i to w taki sposób, w jaki mógł i powinien to uczynić sąd pierwszej instancji. Podstawowym założeniem postępowania apelacyjnego jest bowiem dążenie do wydania merytorycznego rozstrzygnięcia, opartego na materiale zebranym przez sąd I instancji i sąd odwoławczy, który musi samodzielnie ocenić całokształt zebranego w sprawie materiału dowodowego z uwzględnieniem faktów z zakresu notoryjności powszechnej i urzędowej, faktów przyznanych lub niezaprzeczonych a także domniemań prawnych.

W systemie dwuinstancyjnego rozpoznawania spraw cywilnych, w żywotnym interesie ustrojowym leży to, aby orzeczenia wydawane przez sąd drugiej instancji gwarantowały trafność i słuszność rozstrzygnięcia, czyli jego zgodność z prawem materialnym oraz poczuciem sprawiedliwości, temu służy m. in. szeroka swoboda jurysdykcyjna tego sądu odwoławczego (por. uzasadnienie uchwały 7 sędziów SN z 31.01.2008 III CZP 49/07 OSN 2008 nr.6 poz. 55 której nadano moc zasady prawnej). Zaskarżony wyrok – niezależnie od poprawności jurydycznej - odpowiada również zasadom słuszności, gdyż jest sprawiedliwym, aby zleceniobiorca za dodatkowe prace nie objęte umową podstawową otrzymał wynagrodzenie.

Nie może odnieść skutku zarzut, iż Sąd Rejonowy dla K., a następnie Sąd Okręgowy w Krakowie winien zwrócić pisma powoda z dnia 10 lutego 2017 roku oraz z dnia 26 kwietnia 2017 roku i pominąć zgłoszone przez powoda w piśmie z dnia 10 lutego 2017 roku wnioski dowodowe jako spóźnione.

Przede wszystkim pismo z dnia 10 lutego 2017 roku było wnioskiem dowodowym składanym w trybie art. 217 kpc w zw. z art. 207 §3 zd. 2 in fine, pismo zawierające wyłącznie wniosek o przeprowadzenie wskazanych w nim dowodów, a których konieczność przeprowadzenia była już sygnalizowana na rozprawie w dniu 10 listopada 2016 roku, nie wymaga dla swej skuteczności zezwolenia na jego złożenie. Wbrew zarzutowi apelującego powód uzasadnił, dlaczego nie zgłosił tych wniosków dowodowych już w pozwie oraz w odpowiedzi na sprzeciw postawą samej pozwanej. Zasada równości stron nakazuje umożliwić drugiej stronie podniesienie twierdzeń i zgłoszenie dowodów niezawartych w pierwszym piśmie. Nie można wymagać od powoda, aby zgłaszał w pozwie dowody na wszelkie możliwe sposoby obrony pozwanego. Trafnie zatem Sąd I Instancji, który dopuścił wskazane dowody zgodnie z art. 207 oraz 217 kpc. Również pismo powoda z dnia 26 kwietnia 2017 roku, było repliką na stanowisko pozwanej wyrażone w piśmie z dnia 7 marca 2017 roku. Powód wyjaśnił w treści pisma dlaczego powstała potrzeba jego złożenia.

Nie może odnieść skutku zarzut dopuszczenia dowodu z opinii biegłego już po zamknięciu rozprawy i udzieleniu głosu stronom, co w ocenie pozwanej było działaniem nieprawidłowym. Jak wynika z protokołu rozprawy z dnia 10 listopada 2016 roku, Sąd Rejonowy bezpośrednio po zakończeniu słuchania stron, nie zamknął rozprawy, z uwagi na wnioski dowodowe. Gdyby nawet doszło do zamknięcia rozprawy, która następnie byłaby kontynuowana bez jej formalnego podjęcia w drodze postanowienia, to uchybienie co do formy otworzenia na nowo zamkniętej rozprawy nie powoduje nieważności postepowania ( por. wyrok SN, II PZP 7/08).

Sąd I instancji prawidłowo ustalił, że pomiędzy stronami doszło do zawarcia odrębnej umowy na wykonanie prac dodatkowych. Prace objęte umową dodatkową były przez pozwaną zlecane, następnie wyceniane przez powoda, a ostatecznie akceptowane do realizacji przez pozwaną. Powyższe ustalenia zostały poczynione przez Sąd w oparciu o cały materiał dowodowy, którego wiarygodność, nie była przez pozwaną kwestionowana, przy jednoczesnej odmowie wiarygodności wyłącznie zeznaniom prezesa pozwanej - której to jednak w swojej apelacji pozwana nie kwestionuje. Ponadto zgromadzony w sprawie materiał dowodowy był ze sobą spójny i wzajemnie się uzupełniający.

Nie mogą zarzuty naruszenia art. 233 § 1 kpc w zw. z art. 278 kpc. Sąd Okręgowy dokonał trafnej oceny dowodów, co do zawarcia odrębnej umowy o prace dodatkowe w formie dorozumianej. Apelacja nie podważa w sposób skuteczny dowodów z zeznań świadków, a-maili oraz dokumentów na których się oparł. Biegły sądowy wyraźnie wskazał, że wskazane przez powoda prace dodatkowe nie były objęte zakresem umowy. Passus biegłego, iż prace te „należy traktować jako istotne zmiany umowy” nie ma znaczenia, gdyż ocena prawna zawartej umowy nie należy do biegłego.

Łącząca strony umowa w art. 8 ust. 1 przewidywała formę pisemną dla zmiany umowy pod rygorem nieważności, jednak w żadne sposób nie regulowała zasad wykonywania prac dodatkowych i ich wynagradzania. Zgodnie z art. 60 k.c. wola osoby dokonującej czynności prawnej może być wyrażona przez każde zachowanie się tej osoby, które ujawnia jej wole w sposób dostateczny. Z tego względu należy zgodzić się z Sądem I Instancji, że spotkania i narady stron, treść a-maili zeznania wskazanych świadków oraz treść protokołu odbioru prac dowodzą zawarcia przez strony umowy o prace dodatkowe w formie konkludentnej. Z tych względów nie można uznać, aby Sąd Okręgowy naruszył przepisy prawa materialnego, a to art. 353 ¹, 65 § 1 i 2 , 627 w zw. z art. 76 kc i treścią umowy stron.

Mając powyższe rozważania na względzie i uznając podniesione w apelacji zarzuty za bezzasadne, na podstawie art. 385 kpc, Sąd Apelacyjny orzekł jak w sentencji.

O kosztach postępowania apelacyjnego orzeczono na podstawie art. 98 kpc zgodnie z zasadą wyniku sporu.

SSA Teresa Rak SSA Józef Wąsik SSA Robert Jurga