Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 26 września 2016 r.

Sąd Rejonowy dla Warszawy Pragi-Północ w Warszawie I Wydział Cywilny

w składzie:

Przewodniczący SSR Renata Tabin

Protokolant Małgorzata Lissowska

po rozpoznaniu w dniu 19 września 2016 r. w Warszawie na rozprawie sprawy

z powództwa J. K., R. K.

przeciwko Bankowi (...) S.A. z siedzibą w G.

o ukształtowanie

I.  oddala powództwo;

II.  nie obciąża powodów obowiązkiem zwrotu pozwanemu kosztów procesu;

III.  nieuiszczonymi kosztami sądowymi obciąża Skarb Państwa.

Sygn. akt I C 802/16

UZASADNIENIE

W dniu 07 lipca 2015 r. powodowie J. K. i R. K. wnieśli do tut. Sądu pozew o zmianę Umowy Kredytu zwartej w dniu 21 lutego 2008 z pozwanym bankiem (...) S.A. z siedzibą w G. w zakresie wysokości rat kredytu podlegających wpłacie w okresie od lipca 2015 roku do lipca 2017 roku, poprzez ustalenie wysokości miesięcznych rat w wysokości po 1000 zł płatnych w terminach zgodnie z umową. Powodowie ponadto domagali się zwrotu kosztów procesu i zwolnienia od kosztów sądowych.

Uzasadniając pozew powodowie wskazywali, że w dniu 21 lutego 2008 r. strony zawarły umowę kredytu na zakup nieruchomości. Wysokość udzielonego kredytu wyniosła 303790,26 zł, indeksowanego kursem (...). Powyższą umową powodowie zobowiązali się do spłaty zadłużenia w miesięcznych ratach określonych we frankach szwajcarskich odpowiadającej równowartości 2500 zł. Podnieśli, iż do lutego 2015 roku spłata kredytu przebiegała bez większych problemów, jednakże z uwagi na nadzwyczajną zmianę stosunków tj. nagły i nieprzewidziany wzrost kursu franka szwajcarskiego w stosunku do polskiego złotego, wartość zobowiązania kredytowego powodów znacznie wzrosła, przez co nie mogli się wywiązać z warunków zwartej umowy. Ponadto powodowie powołali się na nieprzewidzianą okoliczność, jaką była utrata podstawowego źródła dochodów przez nich obojga. Obecna Wartość zobowiązania kredytowego powodów przewyższa wartość posiadanej nieruchomości, zaś wysokość rat kredytu przewyższa wartość środków finansowych powodów. Wskazali, że w obecnej sytuacji nie są w stanie uiszczać rat kredytu zaś sprzedaż nieruchomość nie obejmie w całości zaciągniętego zobowiązania. (pozew k 8-9)

Postanowieniem z dnia 21 października 2015 roku Referendarz Sądowy w tutejszym Sądzie zwolnił powodów od kosztów sądowych w zakresie opłaty sądowej od pozwu w całości. (postanowienie k 66)

Pozwany w odpowiedzi na pozew wniósł o oddalenie powództwa i zasądzenie solidarnie od powodów kosztów procesu. Ponadto podniósł zarzut niewłaściwości rzeczowej Sądu Rejonowego (...) W. i wniósł o przekazanie niniejszej sprawy Sądowi Okręgowemu (...) jako Sądowi właściwemu rzeczowo do jej rozpoznania domagając się przy tym kontroli wartości przedmiotu sprawy.

Pozwany w uzasadnieniu swojego stanowiska wskazał, iż sam fakt utraty pracy oraz wzrost kursu (...) względem złotego nie stanowią przesłanek zmiany wysokości rat kredytu, albowiem nie stanowią one nadzwyczajnej zmiany stosunków o której mowa w art. 357 ¹ k.c. Pozwany podniósł, że powództwo oparte na art. 357 ¹ k.c. (klauzula rebus sic stantibus) ma charakter powództwa o ukształtowanie prawa, gdyż zmierza do uzyskania zmiany lub wygaśnięcia stosunku prawnego, dlatego też powyższej normy nie można stosować w sytuacji, gdy stosunek prawny wygasł. Tym samym wypowiedzenie Umowy Kredytu, jakie miało miejsce w niniejszej sprawie, powoduje, że żądanie powodów zmierzające do ustalenia innej wysokości miesięcznych rat – w obecnym stanie prawnym, nie może opierać się na art 357 ¹ k.c. Ponadto podniósł, że przez nadzwyczajną zmianę stosunków, należy rozumieć okoliczności nie objęte typowym ryzykiem umownym, kontraktowym, mające charakter obiektywny, których strony nie przewidywały i nie miały podstaw przewidywać przy zawarciu umowy. Tymczasem ryzyko kursowe zostało przez strony wkalkulowane w ryzyko umowy kredytowej, o czym byli poinformowani w dniu podpisania Umowy. Dodatkowo wskazał, iż utrata pracy przez powodów nie stanowi nadzwyczajnej zmiany stosunków chociażby ze względu na objęcie powodów ochroną ubezpieczeniową od ryzyka utraty pracy z której notabene powodowie nie skorzystali. (odpowiedź na pozew k 79-90)

Postanowieniem z dnia 17 grudnia 2015 roku tutejszy sąd ustalił wartość przedmiotu sporu na kwotę 399.012 zł i przekazał niniejszą sprawę Sądowi Okręgowemu (...), jako właściwemu rzeczowo. Następnie Sąd Okręgowy (...)I Wydział Cywilny postanowieniem z dnia 21 marca 2016 roku ustalił wartość przedmiotu sporu na kwotę 46.000 zł i przekazał sprawę do rozpoznania tutejszemu Sądowi. (postanowienie1262, k 174)

Na rozprawie w dniu 19 września 20016 roku powodowie podtrzymali stanowisko wyrażone w pozwie. Pozwani zaś podtrzymali wniosek o oddalenie powództwa w całości, a ponadto wniósł o zasądzenie kosztów procesu tym samym podtrzymując stanowisko zawarte w odpowiedzi na pozew.

Do zamknięcia rozprawy stanowisko stron pozostało bez zmian.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

Powodowie w dniu 04 lutego 2008 r. zawarli z poprzednikiem prawnym pozwanego (...) Bank S.A. z siedzibą w G. umowę kredytu hipotecznego NR (...) na łączną kwotę 303790,26 zł indeksowanym kursem (...). Okres spłaty kapitału miał nastąpić wraz z odsetkami w 228 równych miesięcznych ratach kapitałowo - odsetkowych - do 2027 roku. Przy zawieraniu Umowy kredytu powodowie podpisali deklarację zgody na przystąpienie do ubezpieczenia od ryzyka utraty stałego źródła dochodu wskutek utraty pracy. Zabezpieczeniem spłaty kredytu była hipoteka kaucyjna z zastrzeżeniem pierwszeństwa na rzecz Banku, ustanowiona na nieruchomości będącej przedmiotem kredytu.

(dowód: umowa kredytu Nr (...) K 11-17V)

W Umowie Kredytu przyjęto, iż raty będą równe, a walutą indeksacji będzie frank szwajcarski. W §8 Umowy wskazano, że kredyt jest oprocentowany według zmiennej stopy procentowej, a kredytobiorcy ponoszą ryzyko związane ze zmianą wysokości stopy bazowej ogłaszanej w tabeli obowiązującej w Banku, mającej bezpośredni wpływ na wysokość miesięcznych rat spały. Kredytobiorcy ponoszą dodatkowo ryzyko kursowe, tj. ryzyko wynikające z wahań ceny danej waluty w okresie spłaty kredytu. Zgodnie z § 10 pkt 6 umowy, kwoty rat spłaty kredytu określone są w walucie obcej, a spłacane w PLN, przeliczone po kursie sprzedaży waluty do której jest indeksowany Kredyt zgodnie z tabelą kursów kupna/sprzedaży dla kredytów hipotecznych udzielanych przez (...) Bank S.A obowiązującego w dniu wpływu środków do banku. Kredytobiorcy oświadczyli w § 6 pkt 3 umowy o świadomości ponoszeniu ryzyka zmiany kursów walutowych (ryzyko walutowe) oraz ryzyka zmiany stopy procentowej, zostali też poinformowani, że zmiana kursu walutowego oraz zmiana stopy procentowej będzie miała wpływ na wysokość zadłużenia z tytułu kredytu oraz wysokość rat spłaty.

(dowód: umowa kredytu Nr (...) K 11-17V, zeznania powódki i powoda- protokół z rozprawy z dnia 19 września 2016 roku)

Spłata zaciągniętego kredytu została objęta ubezpieczeniem od ryzyka utraty stałego źródła dochodu wskutek utraty pracy w Towarzystwie (...) S.A. z siedzibą w W.. W punkcie d § 13 powodowie oświadczyli, iż otrzymali i akceptują Ogólne Warunki Ubezpieczenia Kredytobiorców od ryzyka utraty stałego źródła dochodu wskutek utraty pracy, stanowiące załącznik do umowy (integralna część umowy §19 pkt 6 umowy). Warunkiem wypłacenia odszkodowania było przedłożenie ubezpieczycielowi niezbędnych dokumentów w tym zaświadczenia z Urzędu Pracy o zarejestrowaniu jako osoby bezrobotnej.

(dowód: umowa kredytu Nr (...) (...) umowy kredytu k. 14 oraz ogólne warunki ubezpieczenia kredytobiorców od ryzyka utraty stałego źródła dochodu, zeznania powodów- protokół z rozprawy z dnia 19 września 2016 roku )

Powodowie w dniu 4 lutego 2008 r. podpisali oświadczenie dotyczące ponoszenia ryzyka kursowego. W powyższym oświadczeniu stwierdzili, że przedstawiono im ofertę kredytu hipotecznego w złotych oraz indeksowanego do waluty obcej (...). Po zapoznaniu się z tą ofertą zdecydowali, że dokonują wyboru oferty kredytu indeksowanego do waluty obcej, będąc uprzednio poinformowanymi o ryzyku związanym z zaciągniętym kredytem hipotecznym w walucie obcej, jak również oświadczyli, iż zostali poinformowani przez kredytodawcę o ryzyku zmiany stopy procentowej w przypadku kredytów o zmiennej stopie procentowej.

(dowód: oświadczenie z dnia 4.02.2008 r. k 123 i 124, zeznania powodów - protokół z rozprawy z dnia 19 września 2016 roku )

Kredyt został powodom wypłacony zgodnie z postanowieniami Umowy Kredytu. Spłata kredytu do przełomu 2014/2015 roku przebiegała prawidłowo. W toku spłaty kredytu powodowie kilkukrotnie korzystali z przysługującemu im na podstawie § 10 ust 10 Umowy Kredytu prawa do jednomiesięcznej przerwy w zapłacie raty po każdym roku spłaty kredytu.

(dowód: umowa kredytu Nr (...) K 11-17V)

Z dniem 19 stycznia 2015 r. ustał stosunek pracy powódki J. K. w wyniku rozwiązania umowy o pracę na mocy porozumienia stron na podstawie art. 30 § 1 pkt 1 k.p. Następnie, 28 lutego 2015 r. powodowi R. K. wypowiedziano umowę o pracę na podstawie art. 30 § 1 pkt 2 k.p.

(dowód: świadectwo pracy k 21, k 22)

Pismami z dnia 13 kwietnia 2015 roku oraz 24 maja 2015 roku powodowie zwrócili się do pozwanego o restrukturyzację zobowiązania kredytowego poprzez zawieszenie obowiązku uiszczania rat w części kapitałowej na okres jednego roku, z uwagi na utratę pracy przez nich obojga. Powodowie wyjaśniali, że ich jedynym wówczas źródłem dochodu jest kwota 697,50 zł. Jednocześnie kredytobiorcy zobowiązali się do spłacania comiesięcznych odsetek od kapitału we wskazanym okresie. Powodowie ponawiali wniosek o zmianę postanowień umownych pismami z dnia 07 lipca 2015 roku oraz z dnia 12 czerwca 2015 roku,

(dowód: pismo powodów z dnia 13 kwietnia 2015 k 141, zaświadczenie o zarobkach k 142, pismo z dnia 24 maja 2015 roku k 33, k 29, k 31)

Bank kredytujący, po dokonaniu analizy zadłużenia powodów, ostatecznie odmówił restrukturyzacji przedmiotowego zadłużenia, z uwagi na przekroczenie przez powodów dopuszczalnego przez Bank poziomu zaciągniętych zobowiązań. Jednocześnie Bank przesłał formularze wniosku o wypłatę świadczenia z tytułu udzielonego im ubezpieczenia od ryzyka utraty stałego źródła dochodu wskutek utraty pracy. Z tytułu powyższego ubezpieczenia powódka J. K. otrzymała odszkodowanie w kwocie 4000 zł, zaś powodowi nie przyznano odszkodowania z uwagi na niespełnienie wymogów formalnych. Powód bowiem, posiadając dodatkowe zatrudnienie u dotychczasowego pracodawcy, nie miał możliwości przedłożenia ubezpieczycielowi zaświadczenia o przyznanie mu statusu osoby bezrobotnej.

(dowód: pismo z dni 26 maja 2015 roku k 32, 144, zeznania powodów- protokół z rozprawy z dnia 19 września 2016 roku k.205-206)

W dniu 30 lipca 2015 roku Bank wypowiedział powodom Umowę Kredytu i postawił w stan wymagalności całą kwotę należności wynikającą z wypowiedzialnej umowy, wzywając jednoczenie powodów do spłaty zadłużenia.

(dowód: wypowiedzenie umowy kredytu k 153 i k 155)

Pismem z dnia 27 sierpnia 2015 roku powodowie poinformowali Bank kredytujący, iż celem spłaty zadłużenia z tytułu Umowy Kredytu planują sprzedać posiadaną nieruchomość, w związku z czym wystąpili o wyrażenie przez Bank zgody na wykreślenie hipoteki obciążającej tę nieruchomość. Pozwany bank przychylił się do wniosku powodów obwarowując warunki transakcji sfinalizowaniem transakcji do dnia 31 października 2015 roku powodowie tego terminu jednak nie dotrzymali ze względu na ogólną sytuację na rynku nieruchomości.

Pomimo wypowiedzenia warunków umowy zobowiązani dokonywali comiesięcznej spłaty kredytu w wysokości po 1000 zł miesięcznie.

(dowód: pismo z dnia 27 sierpnia 2015 roku k 157, pismo z dnia 7 lipca 2015 r. k. 29)

W dniu 15 października 2015 roku bank wystawił bankowy tytuł egzekucyjny o nr (...) opiewający na kwotę (...).84 zł. Na zadłużenie składały się: należność główna 391263,68 zł oraz kwota odsetek 3301,89 zł obejmujące odsetki karne 427,16 zł za okres od dnia 27 kwietnia 2015 roku do dnia 20 września 2015 roku, oraz odsetki umowne za opóźnienie w kwocie 2873 zł za okres od dnia 25 maja 2015 roku do dnia 14 października 2015 roku oraz kwota opłat i prowizji 1115,27 zł. Powyższy tytuł został zaopatrzony w klauzulę wykonalności postanowieniem z dnia 19 listopada 2015 roku.

(dowód: (...) k 184, postanowienie k 186)

W chwili zawierania umowy kredytu zarobki powoda R. K. wynosiły około 6000 zł brutto, natomiast pozwanej J. K. około 2000 zł brutto. Powodowie mieli na utrzymaniu dorosłego, lecz niepracującego wówczas syna. Obecnie powód od około roku czasu znalazł nową pracę, z której uzyskuje dochód w kwocie 2300 zł brutto. J. K. pracuje w dwóch firmach, w jednej z nich osiąga dochód 180 zł, w drugiej 300 zł.

(dowód: zeznania powodów- protokół z rozprawy z dnia 19 września 2016 roku k. 205-206)

Sąd zważył, co następuje:

Powództwo nie zasługiwało na uwzględnienie.

Powodowie w niniejszym postępowaniu dochodzili ustalenia wysokości miesięcznej raty, jaką byli obowiązani uiszczać na rzecz powodowego Banku z tytułu zawartej Umowy Kredytu, z uwagi na nadzwyczajną zmianę stosunków prawnych.

W pierwszej kolejności podnieść należy, że Sąd ustalił stan faktyczny na podstawie dokumentów dołączonych do pozwu oraz odpowiedzi na pozew oraz dalszych pism procesowych składanych przez strony, co do których autentyczności nie wniesiono żadnych zastrzeżeń. Sąd ponadto oparł się na dowodzie z przesłuchania powodów. Zeznania te Sąd w całości ocenił jako wiarygodne, albowiem były spójne, logiczne oraz korespondowały z pozostałym materiałem dowodowym, zgromadzonym w aktach sprawy.

Stan faktyczny sprawy w zasadzie był bezsporny. Istota niniejszego sporu sprowadzała się jedynie do oceny zaistniałych zdarzeń, związanych z utratą zatrudnienia oraz wzrostem kursu franka szwajcarskiego, z których to zdarzeń powodowie wywodzili wniosek o ukształtowanie postanowień umownych w sposób umożliwiający im spłatę zaciągniętego zobowiązania. W toku niniejszego procesu pozwany Bank podnosił, iż powyższe okoliczności nie stanowią przesłanek uzasadniających zmianę wysokości rat kredytu, a w szczególności nie stanowią podstawy nadzwyczajnej zmiany stosunków w rozumieniu art. 357 ¹. Wskazywał nadto, iż żądnie powodów, z uwagi na okoliczności jakie miały miejsce po dacie wniesienia pozwu (wypowiedzenie umowy kredytu, co ostatecznie doprowadziło do uzyskania przeciwko powodom prawomocnego tytułu wykonawczego), nie pozwalają na zastosowanie powyższej normy prawnej.

W ocenie Sądu, powyższa argumentacja strony pozwanej była słuszna. Powództwo oparte na art. 357 ¹ k.c. zaliczane jest do kategorii powództw o ukształtowanie prawa lub stosunku prawnego, gdyż jego treścią jest dążenie do zmiany lub rozwiązania stosunku prawnego. Dokonana na podstawie tego przepisu modyfikacja stosunku zobowiązaniowego ma charakter konstytutywny - tworzy nowy stan prawny w relacjach obligacyjnych stron. Z istoty powództwa o ukształtowanie wynika, że kształtować można coś, co istnieje. Przepis art. 357 ¹ k.c. zezwala sądowi na ingerencję w treść istniejącego stosunku zobowiązaniowego (zmianę sposobu jego wykonania lub wysokości świadczenia, a także rozwiązanie umowy) dopóki stosunek zobowiązaniowy łączący strony trwa. Z samej natury i istoty klauzuli rebus sic stantibus wynika, iż nie można kształtować stosunku obligacyjnego, który wygasł. Możliwość oznaczenia sposobu wykonania zobowiązania, wysokości świadczenia istnieje tylko wtedy, gdy trwa stosunek zobowiązaniowy (vide wyrok Sądu Najwyższego z dnia 21 lipca 2006 roku, IIICSK 119/2005, Sąd Apelacyjny w Katowicach w wyroku z dnia 25 listopada 2010 r., sygn. akt V ACa 409/10 publ. OSP z 2012 r. nr 5, poz. 46; również SN w wyroku z dnia 21 lipca 2006 roku sygn. akt III CSK 119/05, lex nr 445269) Chociażby z tego zatem powodu, roszczenie powodów nie mogło zostać uwzględnione.

Jak już wspomniano powyżej, objęte pozwem żądanie znajdowało źródło w normie art. 357 ¹k.c. Przepis ten stanowi, że jeżeli z powodu nadzwyczajnej zmiany stosunków spełnienie świadczenia byłoby połączone z nadmiernymi trudnościami albo groziłoby jednej ze stron rażącą stratą, czego strony nie przewidywały przy zawarciu umowy, sąd może po rozważeniu interesów stron, zgodnie z zasadami współżycia społecznego, oznaczyć sposób wykonania zobowiązania, wysokość świadczenia lub nawet orzec o rozwiązaniu umowy. Z przytoczonego przepisu wynika zatem jednoznacznie iż, dla zastosowania powyższej regulacji, muszą zostać spełnione kumulatywnie poszczególne przesłanki: 1) źródłem powstania zobowiązania musi być umowa, 2) musi nastąpić zmiana stosunków o charakterze nadzwyczajnym, 3) zmiana ta musi nieść za sobą nadmierną trudność w spełnieniu świadczenia lub musi grozić jednej ze stron rażącą stratą, 4) między dwoma ostatnimi przesłankami zachodzić musi związek przyczynowy, 5) wreszcie zachodzić musi nieprzewidywalność przesłanki nadmiernej trudności w spełnieniu świadczenia lub groźby rażącej straty.

Opierając się na przesłankach wynikających z art. 357 ¹ k.c., Sąd, nie znalazł podstaw do zmiany (obecnie już nieistniejącego) stosunku zobowiązaniowego w postaci zawartej w 2008 r. przez strony Umowy Kredytu. Brak jest bowiem spełnienia kumulatywnie przywołanych warunków.

Zawarta w treści art. 357 ¹ k.c. klauzula rebus sic stantibus, tak jak i inne instytucje umożliwiające modyfikację lub rozwiązanie zobowiązania, mają nie tylko wyjątkowy ale także nadzwyczajny charakter. O nadzwyczajnym charakterze klauzuli rebus sic stantibus świadczą sformułowania użyte do jej opisania: "nadzwyczajna zmiana stosunków", "nadmierna trudność" lub "rażąca strata przy spełnieniu świadczenia" oraz nieprzewidywalność tych okoliczności. Przez „nadzwyczajną zmianę stosunków” rozumieć należy taki stan rzeczy, który zdarza się rzadko, a jednocześnie jest niezwykły, niebywały, wyjątkowy, normalnie niespotykany. Nadzwyczajna zmiana stosunków może mieć tło przyrodnicze (klęska żywiołowa), jak i społeczne (stan wojny, zmiana ustroju politycznego). Jako przykłady zdarzeń powodujących nadzwyczajną zmianę stosunków wskazuje się epidemie, operacje wojenne, strajki generalne, różnego rodzaju klęski żywiołowe, nadzwyczajną, szczególnie głęboką zmianę sytuacji gospodarczej, objawiającą się hiperinflacją, gwałtownym spadkiem dochodu narodowego, masowymi upadłościami przedsiębiorstw. Jednakże, jak podkreśla się w piśmiennictwie, nadzwyczajność winna cechować samą zmianę stosunków. Nadzwyczajny charakter należy przypisać między innymi takim zmianom stosunków o charakterze globalnym jak: hiperinflacja, kryzys gospodarczy, gwałtowna zmiana poziomu cen na określonym rynku, długotrwały paraliż środków transportu lub łączności czy zmiana ustroju politycznego i społeczno-gospodarczego państwa. Z powyższego wynika, iż zmiana uzasadniająca przyczynę modyfikacji zobowiązania w oparciu o ww. przepis wymaga winna mieć charakter powszechny, niezależny od woli stron i nie może odnosić się do jednostki (vide: wyrok Sądu Apelacyjnego we Wrocławiu, I ACa 237/13).

Odnosząc powyższe na grunt przedmiotowej sprawy należało w pierwszej kolejności uznać, iż utrata pracy przez kredytobiorców - jako okoliczność mająca indywidualny charakter nie mieści się w nadzwyczajności o której mowa w przepisie 357 ¹ k.c. Ponadto przesłanka nieprzewidywalności wynikająca z powyższego przepisu dyskwalifikuje powyższą okoliczność, jako uzasadniającą zmianę stosunku zobowiązaniowego. Należy podnieść, iż strony w celu zabezpieczenia swoich interesów zawarły umowę ubezpieczenia na wypadek utraty zatrudnienia – powyższe świadczy o tym, że okoliczność ta nie ma znamion sytuacji nadzwyczajnej, niedającej się przewidzieć. Tym samym należy stwierdzić, że powodowie liczyli się z sytuacją, że w przyszłości może pojawić się taka trudność jak utrata przez nich zatrudnienia. Przewidywalność takiego zdarzenia winna wynikać z doświadczenia życiowego, samej sytuacji na rynku pracy, ale w szczególności z faktu, iż powodowie zaciągnęli długotrwałe zobowiązanie finansowe, co sugeruje możliwość nastąpienia różnych, losowych sytuacji i zdarzeń po stronie kredytobiorców, związanych z przejściowymi trudnościami finansowymi czy zdrowotnymi, mogącymi wpływać na możliwość zarobkowania. Z tych też względów właśnie w zawartej przez strony Umowie Kredytu wprowadzono szereg zabezpieczeń, mających zapewnić realizację zobowiązania, niezależnie od zaistniałych po stronie dłużników sytuacji losowych. Okoliczność, że w realiach rozpoznawanej sprawy, realizacja ubezpieczenia na wypadek utraty pracy ostatecznie nie pomogła powodom zniwelować skutków nagłego pogorszenia ich sytuacji zawodowej, wedle Sądu nie może mieć wpływu na ocenę sformułowanego w pozwie roszczenia. W szczególności stwierdzić należy, iż postanowienia umowy ubezpieczenia zostały sformułowane w sposób czytelny i obowiązkiem powodów była analiza tejże umowy, pod kątem warunków wypłaty świadczenia, przed jej podpisaniem. Powodowie, zawierając taką umowę, jakkolwiek powiązaną z kredytem, stali się stroną stosunku zobowiązaniowego i na nich spoczywał ciężar wykazania przesłanek do realizacji wypłaty świadczenia od ubezpieczyciela. Powód, chcąc uzyskać takie świadczenie, winien legitymować się zaświadczeniem z Urzędu Pracy o przyznanie statusu osoby bezrobotnej, tymczasem wobec faktu kontynuowania przez niego zatrudnienia, odmówiono mu wypłaty odszkodowania. Czynione przez powodów zarzuty odnośnie nieskuteczności tego zabezpieczenia Umowy, czy też ich niezadowolenie co do warunków umowy ubezpieczenia, w żadnej mierze nie mogą obciążać Banku kredytującego, a tym samym przerzucać na niego ciężar negatywnych skutków finansowych jakie powstały z powyższego tytułu.

W dalszej kolejności należy podkreślić, iż następstwem nadzwyczajnej zmiany stosunków ma być pojawienie się nadmiernej trudności świadczenia lub zagrożenia dla jednej ze stron (lub obu) rażącą stratą. O nadmiernej trudności można mówić, jeżeli spełnienie świadczenia jest w ogóle możliwe, gdyż w przeciwnym razie wejdą w grę przepisy dotyczące niemożliwości świadczenia. Trudność w spełnieniu świadczenia winna istnieć faktycznie i wynikać z zaistnienia nadzwyczajnych, nieprzewidzianych okoliczności.

Problem nieprzewidywalności ustawodawca wiąże nie z przewidywaniem przez strony zdarzeń, które powodują dla jednej z nich rażącą stratę, lecz z przewidywaniem następstw tych zdarzeń, czyli chodzi w istocie o przewidywalność odniesioną do przyszłej sytuacji stron. Łączy się z tym nierozerwalnie kwestia ustalenia, czy strona podejmuje decyzje w granicach normalnego ryzyka kontraktowego, czyli ryzyka, z którym należy liczyć się przy zawieraniu każdej umowy, czy też wchodzi w grę przypadek ryzyka nadzwyczajnego. Nie ulega wątpliwości, że strony zawierające umowę muszą ponieść "zwykłe ryzyko kontraktowe", jakie wiąże się ze powszechnymi zmianami w stosunkach społeczno-gospodarczych. Stosunek ten powinien zastosowanie wówczas, gdy pewne zjawiska wywołują taką zmianę stosunków, która nie mieści się już w granicach owego zwykłego ryzyka.

Przenosząc powyższe rozważania na grunt niniejszej sprawy wskazać należy, że zmiana kursu franka szwajcarskiego, który w dacie zawierania umowy był korzystny dla kredytobiorców przez co cieszył się popularnością wśród kredytobiorców i wynosił ok 2,00 zł, a w dacie zwrócenia się przez powodów do pozwanego o zmianę treści umowy wynosił już ok 4 zł. Zmiana kuru waluty jest naturalną rzeczą w sektorze bankowym przez co nie stanowi „nadzwyczajnej zmiany stosunków” w rozumieniu art. 357 ¹ k.c. W tym zakresie Sąd w pełni podziela stanowisko pozwanego ujęte szeroko w odpowiedzi na pozew, iż zmiana kursu walut nie jest nadzwyczajną zmianą niespotykaną na rynku ekonomicznym. Zmiana kursu waluty, co do zasady mieści się w ryzku kontraktowym, bowiem jest faktem powszechnie znanym, że kurs waluty nie jest wartością stałą, lecz zmienną, zależną od bardzo wielu czynników w gospodarce i polityce. Jak wypowiedział się Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 24 maja 2012 r. (II CSK 429/11) biorący kredyt, zwłaszcza długoterminowy z przeliczeniem zobowiązań okresowych (rat spłacanego kredytu) według umówionej waluty (klauzula walutowa) ponosi ryzyko polegające albo na płaceniu mniejszych rat w walucie kredytu, albo większych, niż to wynika z obliczenia w tej walucie, gdyż na wysokość każdej raty miesięcznej wpływa wartość kursowa waluty kredytu w stosunku do waluty waloryzacji tego kredytu. Podobne ryzyko ponosi kredytodawca, który wprawdzie ma osiągnąć tylko zwrot kwoty udzielonego kredytu z odsetkami, ale w razie zawarcia klauzuli walutowej może poszczególne raty mieć większe po przeliczeniu, albo mniejsze, zależne od różnic kursowych.

Niniejsza umowa kredytowa zawarta została na okres dziewiętnastu lat, co stanowi długi przedział czasowy. Osoba zawierająca kredyt w walucie obcej, przy dołożeniu należytej staranności, winna mieć świadomość, iż kurs waluty w tak długim okresie czasu, może ulec zmianom zarówno korzystnym jak i niekorzystnym. Zastosowanie art. 357 ¹ § 1 k.c. zależy nie tylko od tego, by strony nie przewidziały znaczenia zmiany stosunków dla ich zobowiązania, ale też by nie można było tego przewidzieć przy dołożeniu należytej staranności. Już sam długi okres trwania umowy skutkował koniecznością przewidywania wielu zmian życiowych, w tym takich, które mogą zagrozić prawidłowej realizacji umowy. Nadto strony podpisując oświadczenie o przyjęciu na siebie ryzyka zamiany kursu walut, zaakceptowały wpisaną w taką umowę ryzyko zmiennego kursu. Nie mamy więc w niniejszej sprawie w żadnym razie do czynienia z nadzwyczajną zmianą stosunków ani z sytuacją, której nie można było przewidzieć w momencie zawierania umowy.

Odnosząc się do omówionego wyżej ryzyka kontraktowego nie można przemilczeć, że wybrana przez powodów umowa kredytu indeksowanego była w wielu aspektach korzystniejsza niż umowa kredytu udzielanego w złotówkach. Kredyty indeksowane na przestrzeni lat 2008-2012 były znacznie korzystniej oprocentowane w porównaniu do kredytów w złotych polskich. Podstawą oprocentowania była bowiem stopa bazowa oparta na rekordowo niskich wskaźnikach LIBOR. W chwili zawierania umowy powodowie winni byli rozważyć, czy korzyści wynikające z korzystniejszego oprocentowania kredytu indeksowanego równoważą ryzyko, jakie niesie ze sobą każdorazowe przewalutowanie raty kredytu, co będzie następowało przez okres trwania umowy, w warunkach zmieniającej się sytuacji ekonomicznej.

W ocenie Sądu znaczący wzrost kursu franka szwajcarskiego w stosunku do polskiego złotego, jaki miał miejsce w ostatnich latach, nie jest wynikiem okoliczności o charakterze nadzwyczajnym i nieprzewidywalnym w rozumieniu art. 357 ¹ k.c. przez nadzwyczajną zmianę stosunków rozumieć należy taki stan rzeczy, na które składają się okoliczności nieobjęte ryzykiem umownym, mające obiektywny charakter, a zatem niezależne od stron, czego nie mogły przewidzieć przy zawieraniu umowy. Sama zamiana kursu waluty mieści się w ryzyku kontraktowym, bowiem co do zasady kursy walut są wartością zmienną i zależą od czynników trudnych do przewidzenia.

Podnieść też należy, że powodowie nie wykazali kolejnej z przesłanek wynikającej z cytowanego przepisu, mianowicie tego, że spełnienie świadczenia byłoby połączone z nadmiernymi trudnościami albo groziłoby jednej ze stron rażącą stratą. Niemożność wykonania zobowiązania kredytobiorców nie jest wyłącznie powiązana ze wzrostem kursu franka szwajcarskiego. Powyższa okoliczność wynika głównie z sytuacji osobistej powodów w jakiej się znaleźli w związku z utratą zatrudnienia, stałego źródła dochodu. Co prawa powodowie podjęli obecnie zatrudnienie, jednakże ich dochód jest niższy aniżeli w dacie zawierania umowy kredytu. Niemniej jednak, ta okoliczność nie mieści się w dyspozycji art. 357 ¹ k.c.

Konkludując, brak przesłanek wynikających z art. 357 1 k.c. skutkował oddaleniem powództwa.

Abstrahując od powyższego, zdaniem Sądu powodowie niewątpliwie znaleźli się w bardzo trudnej sytuacji życiowej i finansowej, albowiem nagła utrata przez nich oboje zatrudnienia w powiązaniu ze wzrostem kursu franka szwajcarskiego, stanowiły zdarzenia utrudniające im realizację zaciągniętego względem pozwanego zobowiązania. Fakt wypowiedzenia umowy kredytu, jak i przedstawiona powyżej ocena prawna zaistniałych zdarzeń, uniemożliwiały jednak uczynienie zadość żądaniu powodom w zakresie ukształtowania przedmiotowego stosunku zobowiązaniowego.

Orzeczenie w przedmiocie kosztów procesu, zawarte w punkcie II. sentencji wyroku zapadło w oparciu o normę art. 102 k.p.c. Sąd, oceniając sytuację materialną powodów, a także mając na uwadze charakter zgłoszonego roszczenia uznał, iż w sprawie zachodzą przesłanki do odstąpienia od obciążenia powodów obowiązkiem zwrotu na rzecz pozwanego kosztów procesu. Jednocześnie, wobec faktu, iż powodowie zostali zwolnieni od kosztów sądowych w części tj. od opłaty od pozwu, nieuiszczonymi kosztami sądowymi obciążono Skarb Państwa (pkt III. wyroku).

ZARZĄDZENIE

1.  odnotować;

2.  odpis wyroku wraz z uzasadnieniem doręczyć(...)