Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 30 grudnia 2020 r.

Sąd Apelacyjny w Białymstoku I Wydział Cywilny

w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 30 grudnia 2020 r. w Białymstoku

na rozprawie

sprawy z powództwa R. P. (1)

przeciwko (...) Spółce z o.o. w B.

o zapłatę

na skutek apelacji powoda

od wyroku Sądu Okręgowego w Białymstoku

z dnia 16 lipca 2020 r. sygn. akt I C 1833/18

I.  oddala apelację;

II.  zasądza od powoda na rzecz pozwanego kwotę 4.067 zł tytułem zwrotu kosztów instancji odwoławczej.

(...)

UZASADNIENIE

Powód R. P. (1) wniósł o zasądzenie od pozwanej (...) Sp. z o.o. z siedzibą w B. na swą rzecz kwoty 120.000 zł wraz z odsetkami ustawowymi od dnia wniesienia pozwu do dnia zapłaty tytułem zadośćuczynienia za naruszenie jego dóbr osobistych oraz kwoty 50.000 zł wraz z odsetkami ustawowymi od dnia wniesienia pozwu do dnia zapłaty tytułem zadośćuczynienia za doznaną krzywdę psychiczną i fizyczną. Domagał się nadto zobowiązania pozwanej do zaprzestania naruszania jego dóbr osobistych poprzez zaprzestanie dokonywania przez pozwaną czynności, związanych z dochodzeniem rzekomych wierzytelności, w szczególności postępowania egzekucyjnego Km 18747/15 oraz zasądzenia od pozwanej na swoją rzecz kosztów postępowania.

W odpowiedzi pozwana wniosła o oddalenie powództwa na koszt powoda.

Wyrokiem z dnia 16 lipca 2020 r. Sąd Okręgowy w Białymstoku oddalił powództwo (pkt 1) i odstąpił od obciążania powoda kosztami sądowymi i kosztami zastępstwa procesowego pozwanej (pkt 2).

Orzeczenie to oparto o następujące ustalenia faktyczne i ocenę prawną:

W dniu 20 maja 2014 r. dokonano wpisu przedsiębiorcy R. P. (1) do Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej ( (...)) z naruszeniem prawa, wskutek złożenia wniosku o wpis do (...) przez osobę nieuprawnioną, posługując się bezprawnie danymi personalnymi powoda – R. P. (1).

Następnie, w dniu 9 czerwca 2014 r., osoba podszywająca się pod osobę powoda, w trakcie osobistej wizyty w placówce (...) (M., ul. (...)), na podstawie ustnej dyspozycji, za okazaniem dowodu osobistego, po podpisaniu Umowy o prowadzenie konta, otworzyła rachunek bankowy o numerze (...). Wykorzystując skradzione dane osobowe powoda, nieznana osoba zawarła w jego imieniu ze spółką (...) Sp. z o.o. z siedzibą w B. (obecnie (...) Sp. z o.o. z siedzibą w B.), umowę pożyczki. W dniu 3 lipca 2014 r. osoba posługująca się danymi: R. P. (1), złożyła wniosek o udzielenie pożyczki za pośrednictwem strony internetowej. Osoba ta wprowadziła do formularza rejestracyjnego na stronie (...) następujące dane: R. P. (1), Seria i numer dowodu osobistego: (...), Kod pocztowy: (...), Województwo: (...), Miasto: W., Ulica: (...) (...); Adres zamieszkania jest inny niż zameldowania, Kod pocztowy (zamieszkania), (...), Województwo (zamieszkania): (...), Miasto (zamieszkania) W., Miejscowość (zamieszkania), Ulica (zamieszkania),(...) Forma zatrudnienia: Nazwa zakładu pracy: R. (...), Adres zakładu pracy: (...), S.: Właściciel, Numer Identyfikacji Podatkowej (NIP): (...) (sprawdzone(...), Kwota wynagrodzenia: 3500 zł, numer (...), e-mail: (...) PESEL: (...). Dane klienta przekazane z banku (...): R. M. (...) (...) (...) (...).

Pozwana zidentyfikowała osobę podającą dane powoda (klienta), na podstawie deklaracji wprowadzonej w formularzu rejestracyjnym. Osoba ta samodzielnie wypełniła formularz wskazanymi wyżej danymi. Następnie pozwana zweryfikowała podane dane z danymi przekazanymi przez bank, prowadzący rachunek dla wskazanej osoby, udostępnionymi w wyniku dokonania transakcji przelewu kwoty 0,01 zł tytułem opłaty rejestracyjnej. Dane okazały się zgodne z deklaracją: R. M. (...) (...) (...) E. (...) (...). Pozwana zweryfikowała również dane w postaci numeru NIP przy wykorzystaniu wyszukiwarki internetowej. Działalność istniejąca. Do wniosku o udzielenie pożyczki dołączony został skan dowodu osobistego, dla potwierdzenia tożsamości wnioskującego.

Kwota pożyczki została wypłacona na rachunek bankowy, udostępniony podczas rejestracji. Przy czym osoba, posługująca się danymi powoda, nie zwróciła pożyczki w terminie, wobec czego pozwana przystąpiła do aktywnej windykacji. Początkowo zobowiązanie było windykowane wewnętrznie. W ramach prowadzonych czynności, pozwana wezwała do zapłaty powoda pismami: wezwanie do zapłaty z dnia 12 sierpnia 2014 r., nadane listem poleconym w dniu 13 sierpnia 2014 r., wezwanie do zapłaty z dnia 27 sierpnia 2014 r., nadane listem poleconym w dniu 28 sierpnia 2014 r. oraz wezwanie do zapłaty z dnia 21 września 2014 r., nadane listem poleconym w dniu 23 września 2014 r.

W związku z brakiem spłaty, czynności związane z dochodzeniem zwrotu pożyczki pozwana zleciła spółce (...) Sp. z o.o. Jednocześnie sprawa została przekazana do kancelarii radcy prawnego celem skierowania do sądu, a w razie uzyskania prawomocnego, podlegającego wykonaniu orzeczenia, skierowania do postępowania egzekucyjnego.

W dniu 14 lipca 2014 r. powód otrzymał korespondencję, z której wynikało, że w dniu 11 czerwca 2014 r. nieustalona osoba, wykorzystując jego dane osobowe, zaciągnęła pożyczkę, zaś do spłaty pozostało 269.235,20 zł. W lipcu 2014 r. powód otrzymał również pismo z R.&L. wzywające do uregulowania rat pożyczki, której nigdy nie zawierał. Pismo było zaadresowane na jego dane jako osoby prowadzącej działalność gospodarczą.

W dniu 15 lipca 2014 r. powód złożył w Komendzie Rejonowej Policji W. VII zawiadomienie o popełnieniu na jego szkodę przestępstwa oszustwa.

W wyniku prowadzonych czynności windykacyjnych, spółka (...) wysłała w dniu 6 października 2014 r. na adres udostępniony przez pozwaną, wezwanie do zapłaty, którym wezwała powoda do zapłaty kwoty 1.156,63 zł, powołując się na pełnomocnictwo udzielone przez (...) Sp. z o.o. z siedzibą w B..

Powód, w dniu 17 października 2014 r., w odpowiedzi na powyższe wezwanie do zapłaty, poinformował firmę (...), iż nie zaciągał nigdy pożyczki w spółce (...), a w sprawie wykorzystania jego danych osobowych toczy się postępowanie w Prokuraturze Rejonowej W. P. (6 (...)).

Pozwana, z uwagi na brak spłaty pożyczki, w dniu 10 października 2014 r., złożyła do Sądu Rejonowego w Białymstoku XI Wydziału Cywilnego pozew o zapłatę. W pozwie wskazany był adres powoda, podawany w niniejszej sprawie, tj. ul. (...), (...)-(...) W..

Sąd Rejonowy w Białymstoku XI Wydział Cywilny nakazem zapłaty z dnia 5 listopada 2014 r., wydanym w postępowaniu upominawczym pod sygn. akt XI Nc 7236/14 nakazał, aby R. P. (1) zapłacił na rzecz (...) Spółki z o.o. z siedzibą B. kwotę 1.065 zł z odsetkami umownymi w wysokości czterokrotności obowiązującej stopy kredytu lombardowego NBP liczonymi w stosunku rocznym od kwoty 600 zł od dnia 4 sierpnia 2014 r. do dnia zapłaty oraz kwotę 24,50 zł tytułem zwrotu kosztów procesu w terminie dwóch tygodni od doręczenia nakazu albo wniósł w tymże terminie sprzeciw.

W dniu 23 czerwca 2015 r. powód złożył w Sądzie Rejonowym w Białymstoku XI Wydział Cywilny sprzeciw od nakazu, który to sprzeciw został odrzucony z powodu niezłożenia go na formularzu urzędowym.

Pozwana skierowała sprawę do postępowania egzekucyjnego, składając wniosek o egzekucję z dnia 14 maja 2015 r. (wpłynął do Kancelarii komorniczej w dniu 25 maja 2015 r.). Komornik zajęła wierzytelności powoda w Urzędzie Skarbowym i konto powoda w E..

Na podstawie tytułu wykonawczego – nakazu zapłaty w postępowaniu upominawczym Sądu Rejonowego w Białymstoku z dnia 5 listopada 2014 r., sygn. akt XI Nc 7236/14, zaopatrzonego w klauzulę wykonalności z dnia 31 marca 2015 r., zostało wszczęte postępowanie egzekucyjne prowadzone przez Komornika Sądowego przy Sądzie Rejonowym w Wołominie A. K. pod sygn. akt Km 18747/15. W trakcie toczącego się postępowanie egzekucyjnego doszło do zajęcia należącego do powoda rachunku bankowego.

Postanowieniem z dnia 2 grudnia 2015 r. Komornik Sądowy przy Sądzie Rejonowym w Wołominie A. K. umorzyła egzekucję z uwagi na jej bezskuteczność.

W dniu 15 stycznia 2015 r. Prokuratura Rejonowa W. P. wszczęła śledztwo pod sygn. 6 Ds/1182/14 w sprawie doprowadzenia w dniu 11 czerwca 2014 r. w W. w celu osiągnięcia korzyści majątkowej do niekorzystnego rozporządzenia mieniem w kwocie 247.800 zł, poprzez wprowadzenie w błąd osób działających w imieniu (...) Sp. z o.o. co do tożsamości pożyczkobiorcy i podrobienia jego podpisu, podczas zawierania umowy pożyczki nr (...). Podczas trwającego śledztwa powód dowiedział się o założeniu działalności gospodarczej na jego dane osobowe przez nieznanego sprawcę. W toku śledztwa ustalono również, że na dane osobowe powoda, nieznana osoba otworzyła rachunek bankowy oraz zawarła umowy z (...) Sp. z o.o., (...) Sp. z o.o., (...), (...), (...)oraz (...).

Pozwana pismem z dnia 18 stycznia 2016 r. otrzymała zapytanie z Komendy Rejonowej Policji W. VII Wydziału do (...) z Przestępczością Gospodarczą i Korupcją dotyczące powoda. Pismem z dnia 27 stycznia 2016 r. pozwana poinformowała, że R. P. (2) zarejestrował się na serwisie (...) dnia 23 czerwca 2014 r., a w dniu 3 lipca 2014 r. złożył wniosek o pożyczkę w wysokości 600 zł na okres 30 dni, przy czym po weryfikacji wniosku pożyczka została udzielona. Pożyczka została zawarta w formie elektronicznej. W dniu 14 maja 2015 r. sprawa została skierowana do Komornika Sądowego A. K..

W trakcie czynności wykonywanych przez Prokuraturę Rejonową W. P., w dniu 4 stycznia 2017 r. zostało zlecone wykonanie ekspertyzy grafologicznej między innymi w zakresie dokumentu „wniosku o wpis do Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej” złożonego w Urzędzie Miasta Stołecznego W. w dniu 20 maja 2014 r. W lutym 2017 r. biegły grafolog przedstawił opinię, w której stwierdził, że podpis widniejący na wniosku (...)1 o wpis do Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej nie został nakreślony przez R. P. (1). Ustalono również, iż podpis złożony na umowie pożyczki, jak i akcie notarialnym, nie jest autentycznym podpisem powoda.

Postanowieniem z dnia 29 listopada 2017 r. Prokuratura Rejonowa W. P. w W. umorzyła śledztwo w sprawie o sygn. akt 6 Ds/1182/14 wobec niewykrycia sprawcy. W uzasadnieniu postanowienia wskazano, że pomimo wykonania wszystkich możliwych czynności procesowych nie ustalono osoby, która w dniu 11 czerwca 2014 r. podała się za R. P. (1) i wykorzystując jego dane osobowe doprowadziła do „wyłudzenia” pożyczki w kwocie ponad 200.000 zł od (...) Sp. z o.o. Nie ustalono także osoby, czy też osób, które następnie, wykorzystując dane R. P. (1), zaciągały na jego szkodę zobowiązania finansowe, jak również na jego dane założyły konto bankowe. Nie wykryto także sprawcy podrobienia dokumentów w postaci wniosków do właściwych urzędów o wydanie dokumentów na dane R. P. (1). Nie ustalono też kto na dane pokrzywdzonego R. P. (1) założył działalność gospodarczą w dniu 20 maja 2014 r.

Decyzją z dnia 9 stycznia 2018 r. Minister (...) i Finansów wykreślił przedsiębiorcę R. P. (1) z Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej z powodu dokonania wpisu z naruszeniem prawa przez osobę nieuprawnioną.

Sąd Rejonowy dla Wrocławia-Śródmieścia we Wrocławiu, wyrokiem z dnia 10 października 2018 r., ustalił, że nie istnieje pomiędzy powodem R. P. (1) a stroną pozwaną (...) S.A. z siedzibą we W. stosunek zobowiązaniowy na podstawie umowy z dnia 9 czerwca 2014 r. (nr (...)) o prowadzenie rachunku bankowego o nr (...), z którego wynikałby obowiązek zapłaty przez powoda na rzecz strony pozwanej kwoty 800,57 zł.

W dniu 30 maja 2018 r. powód skierował do pozwanej spółki żądanie, aby w terminie siedmiu dni wycofała wszelkie żądania wobec jego osoby, a w szczególności nakaz zapłaty wydany przez Sąd Rejonowy w Białymstoku, XI Wydział Cywilny, wniosek egzekucyjny złożony u Komornika Sądowego przy Sądzie Rejonowym w Wołominie oraz zaprzestała przetwarzania jego danych osobowych, załączając kopię Postanowienia o umorzeniu śledztwa z Prokuratury Rejonowej W. P. z listopada 2017 r.

Powód w odpowiedzi otrzymał pismo z Kancelarii radcy prawnego A. P., którym poinformowano go, iż z uwagi na duże prawdopodobieństwo przestępstwa oszustwa i szkody na rzecz powoda i (...) Sp. z o.o. sprawa długu związanego z nakazem zapłaty, wydanego przez Sąd Rejonowy w Białymstoku sygn. akt XI Nc 7236/14 została umorzona decyzją zarządu i spółka nie będzie dochodzić wobec powoda roszczeń związanych z niniejszą sprawą.

W związku z tym, iż konto powoda nadal pozostawało zajęte, w dniu 13 sierpnia 2018 r., wystosował on kolejne pismo do spółki (...) sp. z o.o. z prośbą o wyjaśnienie, dlaczego jego konto bankowe nadal obciąża egzekucja komornicza Km 18747/15. Pismo pozostało bez odpowiedzi.

Ostatecznie Sąd Rejonowy w Białymstoku, wyrokiem z dnia 13 czerwca 2019 r., w sprawie o sygn. akt XI C 800/19, oddalił powództwo (...) Spółki z o.o. z siedzibą w B. (poprzednio (...) Spółka z o.o. z siedzibą w B.) przeciwko R. P. (1) o zapłatę.

Z przeprowadzonej w niniejszej sprawie opinii biegłego sądowego z zakresu dermatologii, alergologii i chorób zawodowych skóry wynikało, że nie można jednoznacznie stwierdzić, by zmiany łuszczycowe u powoda powstały na skutek doznanego stresu po wszczęciu postępowania egzekucyjnego przez pozwanego. Analogiczne stanowisko biegły zajął w opinii uzupełniającej. Opinię tę Sąd Okręgowy ocenił jako miarodajną i zasługującą na obdarzenie walorem wiarygodności.

W tak ustalonym stanie faktycznym, oceniając powództwo na gruncie art. 23 k.c., art. 24 k.c. i art. 448 k.c., Sąd Okręgowy uznał, że żadne z roszczeń powoda nie zasługiwało na uwzględnienie. Stwierdził bowiem, że działania pozwanej, polegające na wystąpieniu na drogę sądową z roszczeniem o zapłatę należności służącej jej wobec pożyczkobiorcy oraz próbie odzyskania długu w drodze postępowania egzekucyjnego przez komornika, nie były bezprawne. Podkreślił, że postępowanie egzekucyjne zakończyło się w dniu 2 grudnia 2015 r. postanowieniem o umorzeniu tego postępowania, wobec czego za późniejsze trwanie stanu zajęcia konta powoda nie odpowiada pozwana spółka, lecz komornik. Jednocześnie Sąd Okręgowy akcentował, że powód nie przedstawił żadnego dowodu, by po tej dacie pozwana podejmowała jakiekolwiek czynności wobec niego, zmierzające do wyegzekwowania długu i wskazał, że pozwana powinna była zweryfikować swoje przekonanie o legalności podjętych działań i co najmniej wstrzymać czynności egzekucyjne albo cofnąć wniosek egzekucyjny, dopiero po prawomocnym zakończeniu postępowania przygotowawczego w listopadzie 2017 r., stwierdzającego popełnienie oszustwa na szkodę powoda i firm pożyczkowych. Zważywszy jednak, że postępowanie egzekucyjne zostało umorzone już dwa lata wcześniej, a pozwana, odpowiadając na pismo skierowane do niej przez powoda w dniu 30 maja 2018 r., poinformowała go, że wobec powoda nie będą prowadzone żadne czynności windykacyjne, Sąd Okręgowy wywiódł, że działania pozwanej nie stanowiły naruszenia dóbr osobistych powoda, uzasadniających zadośćuczynienie. Z uwagi zaś na niepodejmowanie wobec powoda jakichkolwiek działań po 2015 r., za niezasadne Sąd Okręgowy uznał również żądanie zobowiązania pozwanej do zaprzestania naruszania dóbr powoda.

Końcowo, posiłkując się wnioskami opinii biegłego oraz złożoną do akt sprawy dokumentacją medyczną, z której wynikało, że u powoda stwierdzono zmiany łuszczycowe jeszcze przed ww. czynnościami pozwanej, Sąd wskazał, że powód nie wykazał także wpływu działań pozwanej na stan jego zdrowia.

O kosztach Sąd Okręgowy rozstrzygnął na podstawie art. 102 k.p.c., zważywszy na brak dochodów u powoda.

Apelację od tego wyroku wywiódł powód, który zaskarżył go w całości i zarzucił Sądowi Okręgowemu naruszenie:

1) art. 353 § 1 k.c. oraz art. 5 k.c. i art. 6 k.c., poprzez ich niezastosowanie i wadliwe przyjęcie, że powód był stroną umowy pożyczki z dnia 3 lipca 2014 r., a zatem pozwana posiadała prawa podmiotowe oraz interes prawny, mogący podlegać ochronie na drodze sądowej – legitymację materialną, gdy tymczasem, jak przyznała sama pozwana, powód i pozwana nie byli związani umową pożyczki;

2) art. 24 § 1 k.c. w zw. z art. 448 k.c. poprzez przyjęcie, że powodowi nie przysługuje zadośćuczynienia za doznaną krzywdę na podstawie art. 448 k.c.;

3) art. 229 k.p.c. poprzez pominięcie przyznania przez pozwaną, że nie zawierała ona z powodem umowy pożyczki z dnia 3 lipca 2014 r.;

4) art. 328 § 2 k.p.c. poprzez niewskazanie w uzasadnieniu wyroku przyczyn, dla których Sąd odmówił mocy dowodowej dokumentom urzędowym, wskazanym przez powoda w postaci prawomocnych postanowień Prokuratury Rejonowej i Sądów Rejonowych we Wrocławiu i B.;

5) art. 233 § 1 k.p.c. w zw. z art. 231 k.p.c. wyrażające się:

- rażącą sprzecznością ustaleń, stanowiących podstawę skarżonego rozstrzygnięcia z treścią zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego, polegającą na przyjęciu, że pozwana, której nie łączył z powodem żaden stosunek prawny, posiadała prawo podmiotowe do żądania od powoda zwrotu nieudzielonej mu pożyczki wbrew treści:

a) wydruku ze strony (...), dołączonego do pozwu, który wskazuje dane powoda, które nie są tożsame z tymi zawartymi w umowie pożyczki, co nie było kwestionowane przez pozwaną;

b) prawomocnego postanowienia Prokuratury Rejonowej W. P. (sygn. akt Pr 6Ds.1936.2017), który wskazuje, że powód nie zawarł z pozwaną umowy pożyczki, co nie było kwestionowane przez pozwaną;

c) prawomocnego postanowienia Sądu Rejonowego we Wrocławiu (sygn. akt IC 878/18), który wskazuje, że konto bankowe, za pośrednictwem którego zawarto umowę pożyczki nie należało do powoda, co nie było kwestionowane przez pozwaną;

d) prawomocnego postanowienia Sądu Rejonowego w Białymstoku (sygn. akt XI Nc 7236/14), który wskazuje, że adres powoda różni się od adresu, którym posługiwała się pozwana, co nie było kwestionowane przez pozwaną;

e) prawomocnego postanowienia Sądu Rejonowego w Białymstoku (sygn. akt XI C 800/19), który wskazuje, że powód nie zawarł z pozwaną umowy pożyczki, co nie było kwestionowane przez pozwaną;

6) art. 233 § 1 k.p.c. przez błędne ustalenie stanu faktycznego sprawy, niewszechstronne rozważenie materiału dowodowego oraz błędne, sprzeczne z materiałem dowodowym i zasadami doświadczenia życiowego oraz logicznego myślenia wnioskami, skutkującymi przyjęciem, że: powód dokonał tzw. przelewu weryfikacyjnego na konto pozwanej, czym zaakceptował warunki udzielenia pożyczki; powoda wiązała z pozwaną umowa pożyczki; pozwana przekazała kwotę pieniędzy na konto należące do powoda;

7) art. 233 § 1 k.p.c. poprzez oparcie rozstrzygnięcia na wnioskach opinii biegłego A. W. w sytuacji, gdy opinia ta jest niepełna;

8) art. 233 § 1 k.p.c. w zw. z art. 278 k.p.c. poprzez niepowołanie dowodu z opinii biegłego z zakresu psychiatrii;

9) art. 233 § 1 k.p.c. poprzez nieprzeprowadzenie wszechstronnej oceny dowodów w zakresie stopnia naganności zachowania i przyczynienia się pozwanej do naruszenia dóbr osobistych powoda.

Wskazując na tak sformułowane zarzuty powód wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku poprzez zasądzenie od pozwanej na jego rzecz: kwoty 120.000 zł wraz z odsetkami ustawowymi od dnia wniesienia pozwu do dnia zapłaty za naruszenie dóbr osobistych oraz kwoty 50.000 zł wraz z odsetkami ustawowymi od dnia wniesienia pozwu do dnia zapłaty, tytułem zadośćuczynienia za krzywdę psychiczną i fizyczną. Domagał się nadto zasądzenia od pozwanej na swą rzecz kosztów postępowania.

W odpowiedzi pozwana wniosła o oddalenie apelacji powoda na jego koszt.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:

Apelacja nie mogła odnieść oczekiwanego skutku.

Żaden z podniesionych w niej zarzutów nie okazał się bowiem trafny. Przede wszystkim nie sposób podzielić zarzutu sprzeczności ustaleń Sądu Okręgowego z treścią zebranego w sprawie materiału dowodowego, zwłaszcza jeśli zważyć, że okoliczności zawarte w części faktograficznej pisemnych motywów uzasadnienia skarżonego orzeczenia sprowadzały się w zasadzie do przedstawienia chronologii zdarzeń, związanych z zawarciem w dniu 3 lipca 2014 r. umowy pożyczki przez stronę pozwaną z nieustaloną dotychczas osobą, podającą się za powoda, oraz dalszymi tego konsekwencjami, związanymi również z podejmowanymi przez pozwaną spółkę działaniami, zmierzającymi do wyegzekwowania niespłaconego z tego tytułu zadłużenia. W tej sytuacji, ustalenia faktyczne poczynione przez Sąd I instancji uznać należy za niewadliwie i zasługujące na podzielnie przez Sąd Apelacyjny. Na aprobatę zasługują również wnioski i ocena prawna powództwa R. P. (1) jako bezzasadnego.

Słusznie wywiódł bowiem Sąd I instancji, że w sprawie nie ziściły się przesłanki do przyznania powodowi żądanego zadośćuczynienia w oparciu o art. 23 k.c. i 24 k.c. w zw. z art. 448 k.c. Pierwszy z tych przepisów zawiera przykładowy katalog dóbr osobistych, do których zalicza się w szczególności zdrowie, wolność, cześć, swoboda sumienia, nazwisko lub pseudonim, wizerunek, tajemnica korespondencji, nietykalność mieszkania, twórczość naukowa, artystyczna, wynalazcza i racjonalizatorska. Drugi z nich reguluje natomiast środki ochrony prawnej, na wypadek naruszenia dóbr osobistych i stanowi, że ten, czyje dobro osobiste zostaje zagrożone cudzym działaniem, może żądać zaniechania tego działania, chyba że nie jest ono bezprawne. W razie dokonanego naruszenia może on także żądać, ażeby osoba, która dopuściła się naruszenia, dopełniła czynności potrzebnych do usunięcia jego skutków, w szczególności, ażeby złożyła oświadczenie odpowiedniej treści i w odpowiedniej formie. Na zasadach przewidzianych w kodeksie może on również żądać zadośćuczynienia pieniężnego lub zapłaty odpowiedniej sumy pieniężnej na wskazany cel społeczny. Podstawową przesłankę cywilnoprawnej ochrony dóbr osobistych stanowi zatem ustalenie, że dobro osobiste zostało naruszone działaniem bezprawnym. O bezprawności może być zaś mowa wtedy, kiedy to cudze działanie narusza ustanowione konkretne nakazy i zakazy. W pojęciu tym nie mieszczą się natomiast uchybienia, omyłki, niedokładności, przeinaczenia i inne wadliwości, pozbawione cech ocennych wobec określonej osoby (por. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 4 lutego 2005 r., II CK 578/04, L.).

Znamiennym jest jednak, że sama bezprawność nie wystarcza do zasądzenia odpowiedniego zadośćuczynienia na podstawie art. 448 k.c. Przesłanką przyznania zadośćuczynienia w oparciu o przywołany przepis jest bowiem wina sprawcy – tak umyślna, jak i nieumyślna (por. m.in. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 12 grudnia 2002 r., V CKN 1581/00 oraz postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 23 lipca 2020 r., II CSK 101/20, oba L.). Wina umyśla polega zaś na tym, iż sprawca ma zamiar naruszenia obowiązujących nakazów lub zakazów, chce je przekroczyć (zamiar bezpośredni) albo przewiduje taką możliwość i godzi się na ten skutek (zamiar ewentualny). Winę nieumyślną sprawcy przyjmuje się natomiast, gdy sprawca nie chce postępować bezprawnie i choć taką możliwość przewiduje, to jednak godzi się na ten skutek, bezpodstawnie sądząc, że go uniknie (lekkomyślność, rażące niedbalstwo) oraz wówczas, gdy nie jest on świadomy, że jego zachowanie może być bezprawne, chociaż miał możliwość i powinność dokonania właściwej oceny sytuacji, gdyby działał z dostateczną starannością (niedbalstwo).

W ocenie Sądu Apelacyjnego, ujawnione w sprawie dane nie pozwalają na przypisanie pozwanej nie tylko bezprawności zachowania (co w istocie czyniło zbytecznym roztrząsanie kwestii jej zawinienia), ale i winy – nawet w formie niedbalstwa. Przede wszystkim celnie akcentował Sąd Okręgowy, że pozwana aż do czasu wydania postanowienia w przedmiocie umorzenia śledztwa w sprawie o sygn. akt 6 Ds/1182/14 (tj. do dnia 29 listopada 2017 r., k. 27-30) mogła pozostawać w obiektywnie uzasadnionym przekonaniu, że powód był stroną umową pożyczki, zawartej w dniu 3 lipca 2014 r. Same bowiem pisma skarżącego, poprzedzające wydanie tegoż postanowienia, zawierające w istocie jego własne twierdzenia, jak też informacje o toczącym się postępowaniu karnym nie mogły być uznane za wystarczające dla przyjęcia okoliczności przeciwnej, zwłaszcza jeśli zważyć, że udzielenie osobie, podającej się za powoda, rzeczonej pożyczki poprzedzone zostało weryfikacją podanych przez nią danych z tymi, przekazanymi pozwanej przez bank, prowadzący rachunek bankowy, założony na nazwisko powoda, a przy tym były zgodne ze złożoną deklaracją. Z pola widzenia nie można również tracić, że pozwana zweryfikowała także dane wnioskującego w postaci numeru NIP oraz te ujawnione w przedłożonym jej skanie dowodu osobistego, który potwierdził jego tożsamość. W tej sytuacji nie sposób zgodzić się ze stanowiskiem apelacji, że pozwana nie dołożyła należytej staranności przy zawieraniu objętej sporem umowy pożyczki.

Pozwanej nie sposób także obciążać, zgodnie z oczekiwaniami skarżącego, późniejszym zajęciem jego rachunku bankowego. Dość wskazać, że pozwana po dacie 29 listopada 2017 r., ani przez okres niemal dwóch lat wstecz – bowiem od daty umorzenia postępowania egzekucyjnego przez Komornik Sądową przy Sądzie Rejonowym w Wołominie A. K., co nastąpiło w dniu 2 grudnia 2015 r. (k. 100), nie podejmowała wobec strony powodowej jakichkolwiek czynności egzekucyjnych ani windykacyjnych.

W postępowaniu pozwanej, podejmowanym do ww. daty, nie można także, w ocenie Sądu Apelacyjnego, dopatrzeć się tzw. nadmiernie uciążliwej windykacji, zgodnie z sugestią apelującego, skoro – jak już zaakcentowano – na tamten czas pozwana nie dysponowała jakimikolwiek miarodajnymi danymi, pozwalającymi na stwierdzenie, że to nie powoda w rzeczywistości winny obciążać zaległości z tytułu zawartej w dniu 3 lipca 2014 r. umowy pożyczki. Pozwanej nie sposób więc czynić zarzutu bezzasadnego i nieuprawnionego podejmowania działań, zmierzających do odzyskania długu, w tym i na drodze postępowania sądowego. I jakkolwiek w zainicjowanym przez stronę pozwaną przed Sądem Rejonowym w Białymstoku postępowaniu, prowadzonym pod sygn. akt XI Nc 7236/14, w pozwie wskazała ona nieprawidłowy adres powoda (k. 144-145), okoliczność ta sama przez się nie może, zdaniem Sądu Apelacyjnego, przesądzać o jej zawinionym działaniu. Z pola widzenia nie można bowiem tracić, że adres ten (tj. ul. (...), (...)-(...) W.) pokrywał się z adresem, wskazanym przez pożyczkobiorcę przy zawieraniu umowy. Przy czym sam fakt rozbieżności na tym polu (ujawniony również w Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej) nie uzasadniał oceny, że to nie powód zaciągnął rzeczoną pożyczkę. Tym bardziej, że Sąd Rejonowy w Białymstoku w dniu 5 listopada 2014 r. wydał nakaz zapłaty, zaopatrzony następnie w klauzulę wykonalności, którym uwzględnił żądanie pozwu (...) M. Pożyczka” Spółki z o.o. z (...) (obecnie (...) Sp. z o.o. z siedzibą w B., k. 35).

Zważając na powyższe, zgodzić się więc należało z Sądem Okręgowym, że w sprawie brak było podstaw do uwzględnienia żądania powoda odnośnie zasądzenia na jego rzecz kwoty 120.000 zł tytułem zadośćuczynienia za naruszenie jego dóbr osobistych.

Analogicznie ocenić należało zgłoszone przez powoda żądanie zasądzenia na jego rzecz kwoty 50.000 zł tytułem zadośćuczynienia za doznany przez niego uszczerbek na zdrowiu, a które to żądanie – poza podstawą z art. 448 k.c. – może być dochodzone również w oparciu o art. 445 § 1 k.c., który pozwala na przyznanie zadośćuczynienia zarówno wtedy, gdy sprawca odpowiada na zasadzie winy, jak i wtedy, gdy odpowiada on na zasadzie ryzyka lub słuszności.

Na gruncie niniejszej sprawy – jak już wyjaśniono – brak jest podstaw do określenia odpowiedzialności pozwanej na zasadzie winy. Do rozważenia pozostało zatem, czy zachodzą podstawy do ponoszenia przez pozwaną spółkę odpowiedzialności na zasadzie ryzyka bądź też słuszności.

I tak, odpowiedzialność deliktową na zasadzie ryzyka przewidują przepisy art. 430 k.c., art. 433-436 k.c. oraz art. 474 k.c., przy czym żaden z nich, w ustalonym stanie faktycznym, nie uzasadniał przypisania pozwanej odpowiedzialności. Skarżący nie wykazał przecież (ani nawet nie twierdził), aby szkoda, której miał on doznać, wyrządzona została przez podwładnego pozwanej przy wykonywaniu powierzonej mu czynności (art. 430 k.c.). Nie wykazał także by szkoda ta wiązać się miała z wylaniem, wyrzuceniem lub spadnięciem określonego przedmiotu z zajmowanego przez pozwaną pomieszczenia (art. 433 k.c.) bądź też z zawalaniem się budowli lub oderwaniem jej części (art. 434 k.c.). W sprawie nie zostało również wykazane, aby przedmiot przedsiębiorstwa pozwanej był zakładem, wprawianym w ruch za pomocą sił przyrody (art. 435 § 1 k.c.), ani by pozwaną kwalifikować należało jako samoistnego posiadacza mechanicznego środka komunikacji, poruszanego za pomocą sił przyrody w rozumieniu art. 436 k.c. Powód nie wykazał wreszcie, aby w realiach niniejszej sprawy odpowiedzialność pozwanej opierać się winna na art. 474 k.c., po myśli którego dłużnik odpowiedzialny jest jak za własne działanie lub zaniechanie za działania i zaniechania osób, z których pomocą zobowiązanie wykonywa, jak również osób, którym wykonanie zobowiązania powierza.

Sąd Apelacyjny nie dopatrzył się również możliwości przyjęcia odpowiedzialności pozwanej na zasadzie słuszności, zastrzeżonej dla oczywiście odmiennych stanów faktycznych (art. 417 ² k.c., art. 428 k.c. i art. 431 § 2 k.c.).

Jeśli zatem w sprawie niniejszej pozwanej nie sposób przypisać odpowiedzialności na zasadzie winy, ryzyka ani też słuszności, zbędne było ustalanie postaci oraz rozmiaru uszczerbku na zdrowiu powoda, którego ten doznać miał w związku z podejmowanymi przez pozwaną spółkę działaniami, zmierzającymi do wyegzekwowania należnego jej świadczenia z tytułu udzielonej pożyczki. Powyższe nie ma bowiem znaczenia dla rozstrzygnięcia sprawy. A skoro tak, nie było potrzeby sięgania po wiadomości specjalne biegłego z zakresu psychiatrii, jak też roztrząsania zarzutów, stawianych przez pozwanego w stosunku do opinii powołanego w sprawie biegłego sądowego z zakresu dermatologii.

Kończąc odnotować trzeba, że na uwzględnienie nie zasługiwało także żądanie powoda w zakresie zobowiązania pozwanej do zaprzestania naruszania jego dóbr osobistych. Dość wskazać, że w okolicznościach analizowanej sprawy brak jest jakichkolwiek przesłanek, wskazujących na istnienie prawdopodobieństwa naruszenia w przyszłości przez pozwaną dóbr osobistych powoda, co też trafnie zidentyfikował Sąd Okręgowy – i czego w istocie nie kwestionuje sam apelujący (por. pisemne uzasadnienie apelacji wespół z wnioskami odwoławczymi).

Nie znajdując więc podstaw do uwzględnienia apelacji powoda, Sąd Apelacyjny orzekł o jej oddaleniu na zasadzie art. 385 k.p.c.

O kosztach postępowania odwoławczego, na które złożyła się kwota 4.050 zł z tytułu wynagrodzenia pełnomocnika pozwanej, ustalonego na podstawie § 2 pkt 6 w zw. z § 10 ust. 1 pkt 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych (t.j. Dz.U. z 2018 r. poz. 265) oraz opłata skarbowa od pełnomocnictwa w kwocie 17 zł, Sąd Apelacyjny rozstrzygnął na podstawie art. 98 § 1 i 3 k.p.c. w zw. z art. 108 § 1 k.p.c., nie znajdując podstaw do stosowania także na tym etapie spraw art. 102 k.p.c.

(...)