Pełny tekst orzeczenia

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 11 czerwca 2019 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych I Oddział w Ł. na podstawie art. 83 ust. 1 oraz art. 32 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz. U. z 2019 r. poz. 300 z późno zm.) określił wysokość zadłużenia z tytułu składek P. K. na kwotę 1.121.155,96 zł, w tym:

1. na ubezpieczenie społeczne za okres od 1999-03 do 2008-05 z tytułu:

- składek - 298.275,19 zł;

- odsetek - 552.521,00 zł;

- kosztów upomnienia - 994,40 zł;

2. na ubezpieczenie zdrowotne za okres od 1999-06 do 2008-05 z tytułu:

- składek - 67.843,27 zł;

- odsetek - 126.399,00 zł;

- kosztów upomnienia - 985,60 zł;

3. na Fundusz Pracy i Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych za okres od 1999-09 do 2008-05 z tytułu:

- składek - 25.888,30 zł;

- odsetek - 47.290,00 zł;

- kosztów upomnienia - 959,20 zł.

Organ rentowy podkreślił, że wskazane powyżej odsetki naliczone zostały na dzień 11.06.2019 r. zaś na podstawie art. 23 ust. l ustawy, odsetki naliczane będą nadal do dnia zapłaty, włącznie z tym dniem odsetki za zwłokę winny być liczone na zasadach i w wysokości określonych w ustawie z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (Dz.U. z 2018 r. poz. 800 z poźn. zm.).

W uzasadnieniu organ rentowy wskazał, że płatnik składek nie dopełnił obowiązku wynikającego z art. 46 ust. 1 - obliczania, potrącania z dochodów rozliczania oraz opłacania należnych składek. Wskazał także, że zawiadomił płatnika składek o wszczęciu z urzędu postępowania w sprawie określania wysokości należności z tytułu składek, wzywając do złożenia wyjaśnień w sprawie przyczyn nieopłacenia składek pod rygorem wydania decyzji w sprawie określenia wysokości należności z tytułu składek na podstawie dotychczas zgromadzonych dowodów. Zakład Ubezpieczeń Społecznych zastrzegł także, iż brak uregulowania określonego decyzją zobowiązania wraz z należnymi odsetkami za zwłokę, w terminie miesiąca od otrzymania decyzji spowoduje przymusowe ściągnięcie należności w trybie przepisów ustawy z dnia 17 czerwca 1966 roku o postępowaniu egzekucyjnym w administracji. (decyzja k. 1 – 2 akt ZUS)

Od powyższej decyzji ubezpieczony P. K. odwołanie złożył w ustawowym terminie do Sądu Okręgowego w Łodzi wnosząc o jej zmianę i ustalenie, że nie jest on zobowiązany z tytułu składek określonych w zaskarżonej decyzji z uwzględnieniem podniesionego zarzutu przedawnienia.

Według ubezpieczonego należności składkowe za okres od 1999r. do 2011r. uległy w większości przedawnieniu. Od 2003 r. należności z tytułu składek ulegają przedawnieniu dopiero po 10 latach, bez względu na to, czy był przerywany bieg przedawnienia, czy nie. Zgodnie z orzeczeniem NSA odnośnie przedawnienia (5 czy 10 lat) stosuje się przepisy obowiązujące w momencie wymagalności składek. Wnioskodawca podkreślił, że przedawnieniu uległo również roszczenie o odsetki ustawowe. Z uwagi bowiem na akcesoryjność roszczenia o odsetki za opóźnienie w stosunku do roszczenia głównego, wyrażającą się uzależnieniem ich powstania od istnienia nie spełnionego w terminie roszczenia o świadczenie pieniężne, za obowiązującą zasadę należy uznać, że wraz z przedawnieniem się roszczenia głównego przedawniają się roszczenia o świadczenia uboczne, choćby nawet nie upłynął jeszcze termin ich przedawnienia. Jednocześnie skarżący podkreślił, że nie doszło do przerwania biegu w/w terminu przedawnienia, gdyż w niniejszej sprawie nie odnotowano żadnej aktywności ZUS w zakresie dochodzonego roszczenia, która to aktywność mogłaby skutkować przerwaniem przedawnienia. Nie można było bowiem wszcząć postępowania egzekucyjnego przerywającego przedawnienie, przed określeniem wysokości należności z tytułu składek na ubezpieczenie społeczne. Sokoro zaś ostatnie czynności egzekucyjne prowadzono do dnia 31 grudnia 2013r., a roszczenia wymagalne od dnia 1 stycznia 2012r., przedawniają się z upływem lat 5, przedawniły się one z końcem 2018r. Pięcioletni bowiem okres przedawnienia wszystkich roszczeń zaczął biec na nowo z dniem 1 stycznia 2014r. i po tej dacie nie wykonano żadnej czynności, która przerwałaby ten okres, czy też go zawiesiła. Wnioskodawca podkreślił, że w orzecznictwie sądów dominuje również pogląd, że nie można dokonać wymiaru składek na ubezpieczenie społeczne, które wygasły, w związku z tym postępowanie w sprawie określenia wysokości należności składek przedawnionych powinno zostać umorzone. Ponadto odwołujący podniósł, że działalność gospodarcza została zakończona w drugiej połowie 2010r. Z tego powodu złożono również stosowne zgłoszenie do ZUS. W związku z tym po jej zakończeniu wygasły obowiązki przekazywania do zakładu dokumentów ubezpieczeniowych lub dokumentów ubezpieczeniowych korygujących dotyczących pracowników, ponadto dokumenty takie nie były tworzone po tym czasie. Trudno bowiem prowadzić dokumentację ubezpieczeniową pracowników w sytuacji, gdy nie są oni zatrudniani, a działalność gospodarcza pracodawcy nie istnieje. Nie jest więc możliwe ustalenie po upływie tak znacznego czasu, czy należności z tytułu składek określono w niniejszej sprawie w sposób prawidłowy. (odwołanie k. 3 – 6)

W odpowiedzi na odwołanie organ rentowy wniósł o jego oddalenie wywodząc jak w uzasadnieniu decyzji. Nadto wskazał, że ponowna weryfikacja wymagalności wobec należności za okres 01.2008r., 06.2008-01.2011r. wykazała ich przedawnienie. W dniu 26.03.2019r. zawiadomiono płatnika o zakończeniu postępowania dowodowego (odebrane w dniu 10.04.2019r.). W dniu 02.03.2019r. płatnik złożył kolejne pismo informujące, że nie zgadza się z wyjaśnieniami Oddziału. A zatem w dniu 26.04.2019r. udzielono kolejnych wyjaśnień z informacją o wydaniu decyzji, od której będzie przysługiwało odwołanie do sądu. Następnie dnia 11.06.2019r. wydano aktualnie zaskarżoną decyzję określającą zadłużenie na koncie płatnika (odebrana 25.06.2019 r.). Według ZUS uwzględniając powyższe, zweryfikowano należności i zaktualizowano zadłużenie, które zostało zasadnie objęte powyższą decyzją. Wymienione zadłużenie nie uległo przedawnieniu i wciąż jest wymagalne. (odpowiedź na odwołanie k. 7 – 7 verte)

W piśmie procesowym z dnia 30 listopada 2020 r. profesjonalny pełnomocnik wnioskodawcy podtrzymał dotychczasowe stanowisko w sprawie reprezentowane przez ubezpieczonego w odwołaniu od decyzji z dnia 11 czerwca 2019r., precyzując jednocześnie, że skarżona decyzja narusza art. 24 ust. 4, ust. 5b i ust. 5f ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych, a w konsekwencji wniosła o uwzględnienie odwołania i zmianę zaskarżonej decyzji poprzez stwierdzenie, że P. K. nie jest zobowiązany do zapłaty składek na ubezpieczenia społeczne za okresy od marca 1999r. do maja 2008r. wraz z odsetkami za zwłokę i kosztami upomnień, za ubezpieczenie zdrowotne za okresy od czerwca 1999r. do maja 2008r. wraz z odsetkami za zwłokę i kosztami upomnień, oraz składek na Fundusz Pracy i Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych za okres od września 1999r. do maja 2008r. wraz z odsetkami za zwłokę i kosztami upomnień. Pełnomocnik wnioskodawcy wskazał, że zaskarżona decyzja jest decyzją określającą stan zadłużenia płatnika składek, stanowiącą o jego zobowiązaniu do ich zapłaty w wysokości wynikającej ze stanu jego konta prowadzonego w ZUS. Tego rodzaju decyzja należy do kategorii czynności organu rentowego zmierzających do wyegzekwowania należności z tytułu składek, stąd związaną z tą czynnością kwestię zawieszenia biegu przedawnienia należałby rozpatrywać z punktu widzenia art. 24 ust. 5b ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych stanowiącego, że bieg terminu przedawnienia zostaje zawieszony od dnia podjęcia pierwszej czynności zmierzającej do wyegzekwowania należności z tytułu składek, o której dłużnik został zawiadomiony, do dnia zakończenia postępowania egzekucyjnego. Przy czym w ocenie strony skarżącej, niezależnie od powyższego, w orzecznictwie sądów powszechnych jak i Sądu Najwyższego zarówno w przypadku określonym w przepisie art. 24 ust. 5b jak i ust. 5f, jako datę zawieszenia biegu przedawnienia należności z tytułu składek wskazuje się datę wydania decyzji zobowiązującej do zapłaty zaległości z tego tytułu (nie zaś datę wszczęcia postępowania zmierzającego do wydania takiej decyzji. (pismo procesowe z dnia 30.11.2020 r. k.81 - 88)

Na terminie rozprawy z dnia 8 grudnia 2020 r. pełnomocnik wnioskodawcy sprecyzował stanowisko w sprawie i wskazał, że ubezpieczony nie kwestionuje wysokości zaległych składek. (e – protokół rozprawy z dnia 08.12.2020 r. oświadczenie pełnomocnika wnioskodawcy 00:00:20, płyta CD k. 94)

W piśmie procesowym z dnia 20.01.2021 r. pełnomocnik ZUS sprecyzował stanowisko w sprawie i wniósł o umorzenie postępowania w części, tj. w zakresie należności z tytułu składek na Fundusz Pracy i Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych za miesiąc czerwiec 2004 r. a w pozostałym zakresie wniósł o oddalenie odwołania oraz o zasądzenie od wnioskodawcy na rzecz organu rentowego kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych. W ocenie ZUS w okresie od 16.11.2000 r. do 03.09.2002 r. doszło do przerwania biegu przedawnienia z uwagi na prowadzone postępowanie egzekucyjne. W następstwie powyższego bieg przedawnienia rozpoczął się z dniem 01.01.2003r. Kwestionowane zaległe składki za 03.1999 r. winny być opłacone w terminie 15.04.1999 r. , ale podjęte postępowanie egzekucyjne spowodowało przerwanie biegu przedawnienia i rozpoczęło z dniem 01.01.2003 r. Kolejne czynności prowadzone w stosunku do płatnika powodowały zawieszenie terminu przedawnienia tj. postępowanie o umorzenie należności (restrukturyzacja) na wniosek płatnika z dnia 15.11.2002 r., zakończone decyzją odmowną z dnia 16.04.2004 r. Skuteczne postępowanie egzekucyjne w okresie od 08.10.2007 do 31.12.2013 r. także spowodowało zawieszenie biegu przedawnienia. (pismo procesowe ZUS k. 98 – 101)

Na terminie rozprawy z dnia 26 stycznia 2021 r. poprzedzającej bezpośrednio wydanie wyroku, strony podtrzymały swoje stanowisko w sprawie. (e – protokół rozprawy z dnia 30.11.2020 r. oświadczenie pełnomocnika wnioskodawcy, oświadczenie pełnomocnika ZUS)

Sąd Okręgowy w Łodzi ustalił następujący stan faktyczny :

Wnioskodawca od 01.01.1999 r. do 5.01.2011 r. prowadził jednoosobową pozarolniczą działalność gospodarczą pod nazwą PPHU (...) P. K.. Przeważającym przedmiotem tej działalności było krawiectwo. (wydruk z bazy REGON k. 38, zeznania wnioskodawcy 00:07:35, płyta CD k. 122)

Z tytułu prowadzonej działalności gospodarczej wnioskodawca zgłosił siebie oraz pracowników do obowiązkowych ubezpieczeń społecznych i ubezpieczenia zdrowotnego. (okoliczność bezsporna)

W spornym okresie P. K. nie zgłaszał w ZUS-ie zawieszenia wykonywania bądź likwidacji działalności gospodarczej. ( wydruk z bazy REGON k. 38)

Ubezpieczony nie przedstawił w organie rentowym długotrwałych zwolnień lekarskich oraz nie otrzymał zasiłków za długotrwałe okresy niezdolności do pracy w spornych latach. (okoliczności bezsporne)

P. K. został wykreślony z Bazy REGON jako osoba fizyczna prowadząca działalność gospodarczą z dniem 25 stycznia 2011 r . ( wydruk z bazy REGON k. 38)

Wnioskodawca nie opłacił należnych składek z tytułu prowadzonej działalności gospodarczej na ubezpieczenia: społeczne za okres od marca 1999 r. do maja 2008 r., zdrowotne za okres od czerwca 1999 r. do maja 2008 r. i na Fundusz Pracy za okres od września 1999 r. do maja 2008 r. Ubezpieczony miał problemy finansowe i z tego powodu nie opłacał należnych składek. (bezsporne, a nadto okoliczność przyznana przez wnioskodawcę 00:07:35, płyta CD k. 122)

Zadłużenie wnioskodawcy P. K. wyniosło łącznie kwotę

na kwotę 1.111.710,68 zł., w tym:

1. na ubezpieczenie społeczne za okres od 1999-03 do 2008-05 z tytułu:

- składek - 298.275,19 zł;

- odsetek - 552.521,00 zł;

- kosztów upomnienia - 994,40 zł;

2. na ubezpieczenie zdrowotne za okres od 1999-06 do 2008-05 z tytułu:

- składek - 67.843,27 zł;

- odsetek - 126.399,00 zł;

- kosztów upomnienia - 985,60 zł;

3. na Fundusz Pracy i Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych za okres od 1999-09 do 2008-05 z tytułu:

- składek - 22.298,82 zł;

- odsetek - 41.443,00 zł;

- kosztów upomnienia - 950,40 zł. ( szczegółowe zestawienie należności k. 109 – 118)

W okresie od 16.11.2000 r. do 03.09.2002 r. Naczelnik Pierwszego Urzędu Skarbowego Ł. w Ł. prowadził postępowanie egzekucyjne przeciwko P. K. na rzecz wierzyciela Zakładu Ubezpieczeń Społecznych w Ł.. W okresie 04.1999 r. – 09.2001 r. wystawiono tytułu wykonawcze obejmujące sporne należności w stosunku do wnioskodawcy, które doręczono na ówczesny adres zamieszkania ubezpieczonego: ul. (...) (...)-(...) Ł.. (postanowienie o umorzeniu postępowania egzekucyjnego, tytuły wykonawcze wraz z potwierdzeniami odbioru w załączonej dokumentacji egzekucyjnej – teczka Nr I)

Następnie w okresie od 15.11.2002 r. do 16.04.2004 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych prowadził wobec wnioskodawcy postępowanie o umorzenie należności (restrukturyzacyjne). Decyzją z dnia 16.04.2004 r. organ rentowy umorzył postępowanie restrukturyzacyjne z powodu nie spełnienia warunków restrukturyzacji. (decyzja z dnia 16.04.2004 r. w załączonej dokumentacji egzekucyjnej – teczka Nr I)

W okresie od 08.10.2007 do 31.12.2013 r. Naczelnik Pierwszego Urzędu Skarbowego Ł. w Ł. prowadził postępowanie egzekucyjne przeciwko P. K. na rzecz wierzyciela Zakładu Ubezpieczeń Społecznych w Ł.. W okresie 07.2007 r. – 08.2008 r. wystawiono tytuły wykonawcze obejmujące sporne należności w stosunku do wnioskodawcy, które doręczono na ówczesny adres zamieszkania ubezpieczonego: ul. (...) (...)-(...) Ł.. W dniu 26 marca 2010 r. dokonano zajęcia wierzytelności w firmie (...) a w dniu 16.04.2010 r. zajęto rachunek bankowy dłużnika w (...) S.A. (postanowienie o umorzeniu postępowania egzekucyjnego, tytuły wykonawcze wraz z potwierdzeniami odbioru w załączonej dokumentacji egzekucyjnej – teczka Nr II – Nr IV, postanowienie z dnia 6.05.2008 r. k. 56)

Pismem z dnia 23 listopada 2018 r., doręczonym w dniu 10.12.2018 r., wnioskodawca został zawiadomiony o wszczęciu z urzędu postępowania w sprawie określenia wysokości należności z tytułu składek na ubezpieczenia społeczne, ubezpieczenia zdrowotne oraz Fundusz Pracy i Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych. (zawiadomienie wraz ze zwrotnym potwierdzeniem odbioru k. 8 - 10 akt ZUS)

Zaskarżoną decyzją z dnia 11 czerwca 2019 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych I Oddział w Ł. na podstawie art. 83 ust. 1 oraz art. 32 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz. U. z 2019 r. poz. 300 z późno zm.) określił wysokość zadłużenia z tytułu składek P. K. na kwotę 1.121.155,96 zł, w tym:

1. na ubezpieczenie społeczne za okres od 1999-03 do 2008-05 z tytułu:

- składek - 298.275,19 zł;

- odsetek - 552.521,00 zł;

- kosztów upomnienia - 994,40 zł;

2. na ubezpieczenie zdrowotne za okres od 1999-06 do 2008-05 z tytułu:

- składek - 67.843,27 zł;

- odsetek - 126.399,00 zł;

- kosztów upomnienia - 985,60 zł;

3. na Fundusz Pracy i Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych za okres od 1999-09 do 2008-05 z tytułu:

- składek - 25.888,30 zł;

- odsetek - 47.290,00 zł;

- kosztów upomnienia - 959,20 zł. (decyzja k. 1 – 2 akt ZUS)

Decyzją z dnia 5 stycznia 2021 r. organ rentowy zmienił decyzję z dnia 11.06.2019 r. w ten sposób, że uznał, iż zadłużenie wnioskodawcy P. K. wyniosło łącznie kwotę 1.111.710,68 zł, w tym:

1. na ubezpieczenie społeczne za okres od 1999-03 do 2008-05 z tytułu:

- składek - 298.275,19 zł;

- odsetek - 552.521,00 zł;

- kosztów upomnienia - 994,40 zł;

2. na ubezpieczenie zdrowotne za okres od 1999-06 do 2008-05 z tytułu:

- składek - 67.843,27 zł;

- odsetek - 126.399,00 zł;

- kosztów upomnienia - 985,60 zł;

3. na Fundusz Pracy i Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych za okres od 1999-09 do 2008-05 z tytułu:

- składek - 22.298,82 zł;

- odsetek - 41.443,00 zł;

- kosztów upomnienia - 950,40 zł.

W uzasadnieniu organ rentowy wskazał, że należności za miesiąc 06.2004 r. na Fundusz Pracy i Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych w myśl art. 24 ust 4 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych i art. 107 ustawy z dnia 20.04.2004 r. o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy uległy przedawnieniu. ( decyzja k. 107 - 108)

Wnioskodawca P. K. prowadzi jednoosobowe gospodarstwo domowe. Utrzymuje się z emerytury w kwocie 1860 zł netto miesięcznie. Nie posiada żadnego majątku ruchomego, ani nieruchomego. Nie ma żadnych oszczędności. Nie posiada działki gruntu, ani gospodarstwa rolnego. Zamieszkuje on w lokalu mieszkalnym będącym własnością jego siostry i szwagra. Uiszcza opłaty za czynsz i energię elektryczną w łącznej kwocie 300 zł. Nikt nie pomaga mu w utrzymaniu. Ubezpieczony ponosi koszy leczenia z powodu protezy lewego kolana. Na koszty leczenia składają się przede wszystkim koszt rehabilitacji a także wydatki na farmaceutyki w postaci tabletek oraz zastrzyków. Nieraz korzysta on z rehabilitacji w domu, sam zakupuje sprzęt. Bezpośrednio po operacji kolana ubezpieczony korzystał z rehabilitacji finansowanej w ramach NFZ a obecnie korzysta z płatnej. (zeznania wnioskodawcy 00:07:35, płyta CD k. 122)

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił w oparciu o całokształt materiału dowodowego zebranego w sprawie, w szczególności o dokumenty zawarte w załączonych do akt sprawy aktach ZUS, nadto o dokumenty z akt egzekucyjnych w postaci: postanowień o umorzeniu postępowania egzekucyjnego, tytułów wykonawczych wraz z potwierdzeniami odbioru, których wiarygodność nie była kwestionowana przez strony oraz o zeznania wnioskodawcy.

Zebrane dokumenty nie nasuwają wątpliwości i pozwalają tym samym na wydanie rozstrzygnięcia.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Odwołanie nie jest zasadne i jako takie podlega oddaleniu.

Zgodnie z treścią art. 6 ust. 1 pkt 5 i art. 12 ust 1 ustawy z dnia 13 października 1998 roku o systemie ubezpieczeń społecznych (tekst jednolity Dz.U z 2020 r., poz. 266 z późn. zm.), obowiązkowym ubezpieczeniom emerytalnym i rentowym, wypadkowym - podlegają osoby fizyczne, które na obszarze Rzeczypospolitej Polskiej są osobami prowadzącymi pozarolniczą działalność oraz osobami z nimi współpracującymi.

Na mocy art. 13 pkt 4 powyższej ustawy osoby prowadzące działalność pozarolniczą podlegają obowiązkowym ubezpieczeniom emerytalnemu, rentowym i wypadkowemu od dnia rozpoczęcia wykonywania działalności do dnia zaprzestania wykonywania tej działalności, z wyłączeniem okresu, na który wykonywanie działalności zostało zawieszone na podstawie przepisów o swobodzie działalności gospodarczej.

Zgodnie z treścią art. 8 pkt 1 c ustawy z dnia 6 lutego 1997 roku „o powszechnym ubezpieczeniu zdrowotnym” (Dz.U. nr 28, poz.153 z późn. zm) obowiązującej do dnia 31 marca 2003 roku, osoby prowadzące pozarolniczą działalność gospodarczą podlegają obowiązkowemu ubezpieczeniu zdrowotnemu.

W myśl art. 21 ust. 1 ustawy z dnia 6 lutego 1997 roku „o powszechnym ubezpieczeniu zdrowotnym” (Dz.U.28, poz.153 z późn. zm) obowiązującej od dnia 1 stycznia 1999 roku do dnia 31 marca 2003 roku do ustalenia podstawy wymiaru składek na ubezpieczenie zdrowotne osób prowadzących pozarolniczą działalność gospodarczą stosuje się przepisy określające podstawę wymiaru składek na ubezpieczenie emerytalne i rentowe tych osób, z zastrzeżeniem art. 2b, 2c i 3a. To jest - zadeklarowana kwota, nie niższa jednak niż 60 % prognozowanego przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego w poprzednim kwartale z zastrzeżeniem ust. 9 i 10 ustawy systemowej.

Na podstawie zaś art. 66 ust. 1 pkt. 1c ustawy o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych z dnia 27 sierpnia 2004 r. (tekst jednolity Dz. U. z 2020 r. poz. 1398 ze zm.) obowiązującej od 1 października 2004 roku osoby spełniające warunki do objęcia ubezpieczeniami społecznymi, które są osobami prowadzącymi działalność pozarolniczą, podlegają obowiązkowi ubezpieczenia zdrowotnego.

Zgodnie z art. 23 ust. 2 obowiązującej od 1 kwietnia 2003 r. do 30 września 2004 r. ustawy z dnia 23 stycznia 2003 roku o powszechnym ubezpieczeniu w Narodowym Funduszu Zdrowia (Dz. U Nr 45, poz. 391 ze zm.) oraz art. 81 ust. 2 obowiązującej od 1 października 2004 roku ustawy z dnia 27 sierpnia 2004 roku o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych podstawę wymiaru składki na ubezpieczenie zdrowotne osób prowadzących pozarolniczą działalność gospodarczą, stanowiła zadeklarowana kwota, nie niższa jednak niż 75% przeciętnego wynagrodzenia. Składka w nowej wysokości obowiązywała od trzeciego miesiąca następnego kwartału.

Składka na ubezpieczenie zdrowotne jest miesięczna i niepodzielna. (art. 21 ust. 2 ustawy o powszechnym ubezpieczeniu w Narodowym Funduszu Zdrowia oraz art. 79 ust. 2 ustawy o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych)

Osoby prowadzące pozarolniczą działalności gospodarczą są obowiązane, bez uprzedniego wezwania, opłacić składki na ubezpieczenie zdrowotne za każdy miesiąc kalendarzowy w trybie i na zasadach oraz w terminie przewidzianym dla składek na ubezpieczenie społeczne. (art. 29 ust. 1 ustawy o powszechnym ubezpieczeniu w Narodowym Funduszu Zdrowia oraz art. 87 ust. 1 ustawy o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych)

Stosownie natomiast do treści art. 53 ust. 1 ustawy z dnia 14 grudnia 1994 roku o zatrudnieniu i przeciwdziałaniu bezrobociu (tekst jednolity z 2003 roku Dz.U. Nr 58, poz. 514 z późn. zm.) obowiązującej do 31 maja 2004 roku składki na Fundusz Pracy, ustalone od kwot stanowiących podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe bez stosowania ograniczenia, o którym mowa w art. 19 ust. 1 ustawy systemowej, wynoszących w przeliczeniu na okres miesiąca, co najmniej minimalne wynagrodzenie za pracę opłaca się za okres trwania obowiązkowych ubezpieczeń emerytalnego i rentowych w trybie i na zasadach przewidzianych dla składek na ubezpieczenia społeczne. (art. 56 przytoczonej ustawy)

Zgodnie z treścią art. 104 ustawy o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy z dnia 20 kwietnia 2004 r. (tekst jedn.. Dz.U. z 2020 r., poz. 1409) obowiązującej od 1 czerwca 2004 r. obowiązkowe składki na Fundusz Pracy opłacają pracodawcy.

W myśl art. 107 ust. 1 przytoczonej ustawy składki na Fundusz Pracy opłaca się za okres trwania obowiązkowych ubezpieczeń emerytalnego i rentowych w trybie i na zasadach przewidzianych dla składek na ubezpieczenia społeczne.

Według art. 32 powołanej ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych do składek na Fundusz Pracy, Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych i Fundusz Emerytur Pomostowych oraz na ubezpieczenie zdrowotne w zakresie: ich poboru, egzekucji, wymierzania odsetek za zwłokę i dodatkowej opłaty, przepisów karnych, dokonywania zabezpieczeń na wszystkich nieruchomościach, ruchomościach i prawach zbywalnych dłużnika, odpowiedzialności osób trzecich i spadkobierców oraz stosowania ulg i umorzeń stosuje się odpowiednio przepisy dotyczące składek na ubezpieczenia społeczne.

Płatnik składek na podstawie art. 46 ust. 1 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych jest obowiązany według zasad wynikających z przepisów ustawy obliczać, potrącać z dochodów ubezpieczonych, rozliczać oraz opłacać należne składki za każdy miesiąc kalendarzowy.

Zgodnie z art. 47 ust. 1 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych płatnik składek przesyła w tym samym terminie deklarację rozliczeniową, imienne raporty miesięczne oraz opłaca składki za dany miesiąc, z zastrzeżeniem ust. 1a, 2a i 2b, nie później niż:

1) do 10 dnia następnego miesiąca – dla osób fizycznych opłacających składkę wyłącznie za siebie;

2) do 5 dnia następnego miesiąca – dla jednostek budżetowych i samorządowych zakładów budżetowych;

3) do 15 dnia następnego miesiąca – dla pozostałych płatników.

Stosownie do treści art. 24 ust. 2 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych należnościami z tytułu składek na ubezpieczenie społeczne są: składki, odsetki za zwłokę, koszty egzekucyjne, koszty upomnienia oraz dodatkowa opłata.

W świetle znajdującego odpowiednie zastosowanie na mocy art. 31 i 32 u.s.u.s. przepisu art. 26 u.o.p. podatnik odpowiada całym swoim majątkiem za wynikające ze zobowiązań podatkowych podatki.

Zgodnie z art. 83 ust. 1 pkt 1-5 wyżej wymienionej ustawy systemowej, Zakład wydaje decyzje w zakresie indywidualnych spraw dotyczących w szczególności: zgłaszania do ubezpieczeń społecznych, przebiegu ubezpieczeń, ustalania wymiaru składek i ich poboru, a także umarzania należności z tytułu składek, ustalania wymiaru składek na Fundusz Emerytur Pomostowych i ich poboru, a także umarzania należności z tytułu tych składek, ustalania uprawnień do świadczeń z ubezpieczeń społecznych, wymiaru świadczeń z ubezpieczeń społecznych. Od decyzji Zakładu przysługuje odwołanie do właściwego sądu w terminie i według zasad określonych w przepisach Kodeksu postępowania cywilnego.

Przekładając powyższe na grunt przedmiotowej sprawy wskazać należy, że organ rentowy decyzją z dnia 11 czerwca 2019 r. - na podstawie art. 83 ust. 1 oraz art. 32 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych określił zadłużenie wnioskodawcy P. K. (jako płatnika składek) z tytułu nieopłaconych składek na ubezpieczenia społeczne, ubezpieczenie zdrowotne oraz na Fundusz Pracy i Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych kwotę. Strona odwołująca się ostatecznie nie zgłosiła zastrzeżeń wobec wysokości i okresów zaległości, podnosząc zarzut przedawnienia składek.

Podkreślenia w tym miejscu wymaga, że z chwilą wniesienia odwołania P. K. stał się stroną postępowania cywilnego, a organ rentowy jego przeciwnikiem procesowym. W postępowaniu tym wnioskodawca był reprezentowany przez profesjonalnego pełnomocnika. Podporządkowanie się obowiązującym w procesie cywilnym zasadom, w tym zasadzie kontradyktoryjności, wymaga, aby strony powoływały dowody na poparcie swych twierdzeń, albowiem sądy ustalają fakty na podstawie dowodów. Sąd nie jest zobowiązany do poszukiwania dowodów z urzędu, gdyż w myśl zasady kontradyktoryjności ciężar dowodu spoczywa na stronach. To strony są dysponentem toczącego się postępowania dowodowego i to one ponoszą odpowiedzialność za jego wynik. Powyższe jasno wynika z art. 3 k.p.c., który wskazuje, że na stronach spoczywa obowiązek dawania wyjaśnień co do okoliczności sprawy zgodnie z prawdą i przedstawiania dowodów na ich poparcie. Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 17 czerwca 2009 roku w sprawie sygn. akt IV CSK 71/09 (LEX nr 737288) przedstawił pogłębione wywody w przedmiocie ciężaru dowodu, z którymi zgodzić się należy, wskazując, że kwestia ta może być rozpatrywana w aspekcie procesowym i materialnoprawnym. Aspekt procesowy (formalny) dotyczy obowiązków (powinności) stron procesu cywilnego w zakresie przedstawiania dowodów potrzebnych do rozstrzygnięcia sprawy. Wynika on z treści art. 3 k.p.c. oraz 232 k.p.c. Aspekt materialnoprawny dotyczy natomiast negatywnych skutków, jakie wiążą się z nieudowodnieniem przez stronę faktów, z których wywodzi ona skutki prawne (art. 6 k.c.). Przyjmuje się, że przedstawienie przez stronę dowodu w celu wykazania określonych twierdzeń o faktach, z których wywodzi dla siebie korzystne skutki, jest nie tyle jej prawem czy obowiązkiem procesowym, co ciężarem procesowym, wynikającym i zagwarantowanym przepisami prawa, przede wszystkim w jej własnym interesie. To interes strony nakazuje jej podjąć wszelkie czynności procesowe w celu udowodnienia faktów, z których wywodzi korzystne skutki prawne. Należy przy tym pamiętać, że sąd rozstrzyga sprawę według właściwego prawa materialnego na podstawie koniecznych ustaleń faktycznych uzyskanych dzięki zebranym środkom dowodowym. Na te właśnie ustalenia składają się dowody, które przedstawiają w pierwszej kolejności same strony, zgodnie z brzmieniem art. 232 k.p.c. W postępowaniu w sprawach z zakresu ubezpieczeń społecznych kontroli podlega decyzja organu rentowego i ciężar dowodu będzie zależał od rodzaju decyzji. Jeżeli jest to decyzja, w której organ zmienia sytuację prawną ubezpieczonego, to powinien wykazać uzasadniające ją przesłanki faktyczne. W niniejszej sprawie organ rentowy, przeprowadził postępowanie kontrolne, zawiadamiając wnioskodawcę o wszczęciu postępowania w sprawie określenia wysokości należności z tytułu składek na ubezpieczenia społeczne, ubezpieczenie zdrowotne, Fundusz Pracy i Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych, określając okresy zaległości, kwoty i tytuły. Wnioskodawca w toku postępowania przed organem rentowym nie wykazał faktu zapłaty powyższych należności, a zatem organ rentowy wydał zaskarżoną decyzję. Zatem jeżeli organ rentowy określił zaległość poprzez dokładne wskazanie okresów i kwot należności, to w postępowaniu sądowym skarżąca zobowiązana była do odniesienia się do tych okoliczności (art. 221 k.p.c.) oraz wykazania faktów przeciwnych, niż wskazane przez organ rentowy w zaskarżonej decyzji. Zgodnie z art. 210 § 2 k.p.c. każda ze stron obowiązana jest do złożenia oświadczenia co do twierdzeń strony przeciwnej, dotyczących okoliczności faktycznych. Poza tym, po wniesieniu odwołania od decyzji, Sąd zobligowany jest uwzględnić dalsze reguły dowodowe przewidziane w k.p.c. (art. 228 § 1 k.p.c., art. 230 k.p.c. i art. 231 k.p.c.). Postępowanie sądowe w sprawach z zakresu ubezpieczeń społecznych nie toczy się od nowa, lecz stanowi kontynuację uprzedniego postępowania przed organem rentowym. Z tej przyczyny obowiązkiem strony wnoszącej odwołanie jest ustosunkowanie się do twierdzeń organu rentowego ze wszystkimi konsekwencjami wynikającymi z art. 232 k.p.c. (zob. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 21 listopada 2011r., II UK 69/11, LEX nr 1108830).

W przedmiotowej sprawie, wnioskodawca był reprezentowany przez profesjonalnego pełnomocnika, który poza kwestionowaniem kwoty należności z tytułu nieopłaconych składek za miesiąc czerwiec 2004 r. ostatecznie odjętej przez organ rentowy od kwoty łącznego zadłużenia na mocy decyzji z dnia 5.01.2021 r. zmieniającej w tej części decyzję z dnia 11.06.2019 r., nie zgłosił zastrzeżeń wobec określonych w zaskarżonej decyzji wysokości i okresów zaległości.

Odnosząc się natomiast do podniesionego przez odwołującego zarzutu przedawnienia roszczeń Zakładu Ubezpieczeń Społecznych, (a w tym przedawnienia odsetek) należy wskazać, że zgodnie z treścią art. 24 ustawy systemowej należności z tytułu składek, czyli składki, odsetki za zwłokę, koszty egzekucyjne, dodatkowe opłaty i opłaty prolongacyjne, których płatnik składek nie uregulował w terminie podlegają ściągnięciu w trybie przepisów o postępowaniu egzekucyjnym w administracji lub egzekucji sądowej. Zakład Ubezpieczeń Społecznych może na drodze egzekucji administracyjnej lub sądowej dochodzić należności z tytułu składek tylko wówczas, gdy nie uległy one przedawnieniu. W odróżnieniu od przedawnienia cywilnoprawnych roszczeń majątkowych, w przypadku których upływ terminu przedawnienia nie powoduje wygaśnięcia zobowiązania, przedawnienie należności z tytułu składek powoduje wygaśnięcie zobowiązania składkowego.

Od dnia 1 stycznia 2003 r. do dnia 31 grudnia 2011 r. termin przedawnienia należności z tytułu składek wynosił 10 lat, licząc od dnia, w którym stały się one wymagalne. Do dnia 31 grudnia 2002 r. termin przedawnienia tych należności wynosił 5 lat. Ponieważ przepisy wprost nie stanowiły, czy do należności z tytułu składek, które stały się wymagalne przed dniem 1 stycznia 2003 r. i nie uległy przedawnieniu do dnia 31 grudnia 2002 r. stosuje się 10-letni termin przedawnienia, istniały w tym zakresie wątpliwości. Wątpliwości te ostatecznie rozwiał Sąd Najwyższy, który w uchwałach z dnia 2 lipca 2008 r., II UZP 5/08 oraz z dnia 8 lipca 2008 r., I UZP 4/08 stanął na stanowisku, że do takich należności z tytułu składek stosuje się 10-letni termin przedawnienia.

Z dniem 1 stycznia 2012 r., na podstawie art. 11 pkt 1 ustawy o redukcji niektórych obowiązków obywateli i przedsiębiorców - zmieniającego treść art. 24 ust. 4 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych, skrócony został okres przedawnienia składek na ubezpieczenia społeczne z 10 do 5 lat. Ponieważ bieg przedawnienia większości spornych należności składkowych rozpoczął się przed dniem 1 stycznia 2012 r., dla rozstrzygnięcia przedmiotowej sprawy kluczowe znaczenie ma art. 27 powyższej ustawy regulujący zagadnienia intertemporalne. Zgodnie z jego ust. 1, do przedawnienia należności z tytułu składek, o którym mowa w art. 24 ust. 4 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych, którego bieg rozpoczął się przed dniem 1 stycznia 2012 r., stosuje się przepisy w brzmieniu nadanym niniejszą ustawą, z tym że bieg przedawnienia rozpoczyna się od dnia 1 stycznia 2012 r. Wedle zatem zasady wynikającej z tego przepisu do należności składkowych nieprzedawnionych do 1 stycznia 2012 r. (według starych zasad z zastosowaniem 10-letniego okresu przedawnienia) ma zastosowanie 5-letni termin przedawnienia, z tym jednakże bardzo istotnym zastrzeżeniem, że liczy się go nie od daty ich wymagalności, tak jak o tym stanowi art. 24 ust. 4 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych, ale od dnia 1 stycznia 2012 r. Wyjątek od tej zasady ustanawia ust. 2 przywołanego przepisu, stosownie do którego jeżeli przedawnienie rozpoczęte przed dniem 1 stycznia 2012 r. nastąpiłoby zgodnie z przepisami dotychczasowymi wcześniej, przedawnienie następuje z upływem tego wcześniejszego terminu. Powołana regulacja oznacza, że wybór odpowiedniego terminu przedawnienia 5-letniego (liczonego od dnia 1 stycznia 2012 r.) lub 10-letniego (liczonego od daty wymagalności składki) - zależy od tego, który z nich upłynie wcześniej.

Należy zaznaczyć, że do składek na ubezpieczenie zdrowotne, Fundusz Pracy i Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych, mają zastosowanie terminy przedawnienia odnoszące się do składek na ubezpieczenia społeczne. Co do tych ostatnich wynika to z art. 19 ust.2 ustawy z 29 grudnia 1993r. o ochronie roszczeń pracowniczych w razie niewypłacalności pracodawcy ( Dz.U. z 2002r. Nr 9, poz. 85 ze zm.) i art. 30 ust.2 ustawy z 13 lipca 2006r. o ochronie roszczeń pracowniczych w razie niewypłacalności pracodawcy ( Dz.U. Nr 158, poz. 1121 ze zm.). Natomiast co do składek na ubezpieczenie zdrowotne, to kwestię ich przedawnienia w okresie od 1 stycznia 1999r. do 31 marca 2003r. regulował przepis art. 28 ust. 2 ustawy z dnia 6 lutego 1997r. o powszechnym ubezpieczeniu zdrowotnym (Dz. U 1997r. Nr 28 poz. 153 ze zm.), zgodnie z którym należności z tytułu składek na ubezpieczenie zdrowotne ulegały przedawnieniu z upływem 5 lat licząc od dnia, w którym składka stała się wymagalna. Przy czym ust. 3 tego przepisu stanowił, że w przypadku przerwania biegu terminu przedawnienia należności z tytułu składek przedawniają się najpóźniej po 10 latach od terminu ich wymagalności. Za zdarzenie prawne powodujące przerwanie biegu terminu przedawnienia przepis określał: odroczenie terminu płatności, rozłożenie spłaty należności na raty, każda inna czynność zmierzająca do ściągnięcia należności, jeżeli o czynności tej został zawiadomiony dłużnik.

Od dnia 1 kwietnia 2003r. do przedawnienia należności z tytułu składek na ubezpieczenie zdrowotne zastosowanie miał art. 33 ust. 2 ustawy z dnia 23 stycznia 2003r. o powszechnym ubezpieczeniu w NFZ (Dz. U. 2003r., Nr 45 poz. 391 ze zm.). Przepis ten brzmiał identycznie, jak art. 28 ust. 2 i 3 ustawy o powszechnym ubezpieczeniu zdrowotnym, a więc regulacja w tym zakresie nie uległa zmianie. Ustawą z dnia 20 kwietnia 2004r. o zmianie ustawy o emeryturach i rentach z FUS oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. z 2004, Nr 121 poz. 1264), z mocą obowiązującą od 1 lipca 2004r., przepis art. 33 ust. 2 w/ w ustawy został zmieniony stanowiąc, że należności z tytułu składek na ubezpieczenie zdrowotne ulegają przedawnieniu na zasadach określonych w przepisach o systemie ubezpieczeń społecznych, tj. po upływie 10 lat licząc od dnia, w którym stały się wymagalne w zw. z art. 24 ust. 4 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych.

W przypadku składek na Fundusz Pracy stosownie do treści art. 56 obowiązującej do 30 kwietnia 2004 r. ustawy z dnia 14 grudnia 1994 r o zatrudnieniu i przeciwdziałaniu bezrobociu (tekst jedn. Dz. U. z 2003 r Nr 58, poz. 514 ze zm.) oraz art. 107 ustawy z dnia 20 kwietnia 2004 r o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy (Dz. U. Nr 99, poz. 1001 ze zm.), obowiązującej od 1 maja 2004 r., składki na Fundusz Pracy opłaca się za okres trwania obowiązkowych ubezpieczeń emerytalnego i rentowych w trybie i na zasadach przewidzianych dla składek na ubezpieczenie społeczne.

Skoro do składek na ubezpieczenie zdrowotne, Fundusz Pracy i Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych, mają zastosowanie terminy przedawnienia odnoszące się do składek na ubezpieczenia społeczne, to należy odwołać się do art. 24 ust.4 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych.

Nie ulega także wątpliwości, iż wobec podejmowania czynności zmierzających do wyegzekwowania należności z tytułu składek ( art. 24 ust.5b ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych), doszło do zawieszeniem biegu terminu przedawnienia.

Termin przedawnienia należności w przypadkach określonych w art. 24 ust. 5a-6 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych ulega przerwaniu lub zawieszeniu. Przerwanie biegu przedawnienia ma ten skutek, że po ustaniu okoliczności powodującej przerwanie biegu przedawnienia, termin przedawnienia biegnie od nowa. Zawieszenie biegu terminu przedawnienia sprawia zaś, że w terminie przedawnienia nie uwzględnia się co prawda okresu, w którym bieg przedawnienia był zawieszony, ale uwzględnia się okres przedawnienia, który poprzedzał okres zawieszenia. Zmiana stanu prawnego wprowadzona od 1 stycznia 2003 r. przez dodanie art. 24 ust. 5b ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych dotyczyła zawieszenia terminu przedawnienia. Przepis ten przewidywał zawieszenie biegu terminu przedawnienia, od dnia wszczęcia do dnia zakończenia postępowania egzekucyjnego oraz sądowego, z wyłączeniem wcześniejszych faz postępowania. Na skutek kolejnej nowelizacji przepisów od 1 lipca 2004 r. ustawodawca rozszerzył zakres zawieszenia biegu terminu przedawnienia na okres od podjęcia pierwszej czynności zmierzającej do wyegzekwowania należności składek, o której dłużnik został zawiadomiony, do dnia zakończenia postępowania egzekucyjnego.

Istotne znaczenie ma treść art. 25 ust. 5f ww. ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych, w myśl którego w przypadku wydania przez Zakład decyzji ustalającej obowiązek podlegania ubezpieczeniom społecznym, podstawę wymiaru składek lub obowiązek opłacania składek na te ubezpieczenia, bieg terminu przedawnienia ulega zawieszeniu od dnia wszczęcia postępowania do dnia, w którym decyzja stała się prawomocna.

Wedle aktualnego poglądu wyrażonego w judykaturze, który Sąd Okręgowy w niniejszym postępowaniu w pełni podziela przepis art. 24 ust. 5f jest sformułowany dość jasno - w przypadku wydania przez Zakład decyzji ustalającej obowiązek podlegania ubezpieczeniom społecznym, podstawę wymiaru składek lub obowiązek opłacania składek na te ubezpieczenia, bieg terminu przedawnienia ulega zawieszeniu od dnia wszczęcia postępowania (...). Tak więc stan zawieszenia biegu przedawnienia wywołuje wszczęcie postępowania administracyjnego przed organem rentowym.

Wobec tego, że w postępowaniu przed organem rentowym stosuje się przepisy procedury administracyjnej, organ ten, wykonujący zadania z zakresu ubezpieczeń społecznych określone ustawą i wyposażony w kompetencje do wydawania decyzji w sprawach indywidualnych dotyczących, między innymi, ustalania wymiaru składek i ich poboru, zobowiązany jest do realizacji zasady czynnego udziału stron w postępowaniu (art. 10 kpa). W tym celu na organie rentowym spoczywa w myśl art. 61 § 4 kpa obowiązek zawiadomienia stron o wszczęciu postępowania z urzędu. Art. 61 § 3 kpa, jak i dodany z dniem 21 listopada 2005 r. art. 61 § 3 a kpa, nie określają daty wszczęcia postępowania z urzędu. Art. 61 § 3 kpa stanowi bowiem, że datą wszczęcia postępowania na żądanie strony jest dzień doręczenia żądania organowi administracji publicznej. Wszczęcie postępowania administracyjnego nie jest zasadniczo związane z wydaniem odrębnego aktu administracyjnego (dotyczy to zarówno wszczęcia postępowania na wniosek strony, jak i z urzędu). Zawiadomienie strony o wszczęciu postępowania z urzędu, przewidziane przez art. 61 § 4 kpa, ma formę pisemną, nie jest postanowieniem ,czy też decyzją, o których mowa w kpa.

W orzecznictwie przyjęto, że za datę wszczęcia postępowania z urzędu należy przyjąć pierwszą czynność urzędową wobec strony lub czynność podjętą w sprawie przez organ administracji publicznej z urzędu ( vide wyrok NSA w W. z 13 października 1999 r. (...), Lex Nr 47892, por. też wyrok SA Warszawie z dnia 4.03.2020 r., III AUa 975/18, wyrok SA w Szczecinie z dnia 23.10.2018 r., III AUa 186/18 , wyrok SA w Lublinie z dnia 18.09.2019 r, III AUa 510/19). Chodzi przy tym o czynność podjętą w tej sprawie. ( vide wyrok z dnia 20 stycznia 2010 r., (...) 321/09, L., wyrok SA we Wrocławiu z 4 kwietnia 2012 r., III AUa 1714/11, LEX nr 1714/11). W orzecznictwie zwraca się uwagę, że z faktem podjęcia takiej czynności powiązane musi być powiadomienie o niej strony ( vide postanowienie z 4 marca 1981 r., SA 654/81, aNSA 1981. Nr 1, poz. 15; wyrok z 26 października 1999 r., (...) SA (...), L.)

Przekładając powyższe na grunt niniejszej sprawy wskazać trzeba, że w okresie od 16.11.2000 r. do 03.09.2002 r. Naczelnik Pierwszego Urzędu Skarbowego Ł. w Ł. prowadził postępowanie egzekucyjne przeciwko P. K. na rzecz wierzyciela Zakładu Ubezpieczeń Społecznych w Ł.. W okresie 04.1999 r. – 09.2001 r. wystawiono tytuły wykonawcze obejmujące sporne należności w stosunku do wnioskodawcy, które doręczono na ówczesny adres zamieszkania ubezpieczonego. Następnie w okresie od 15.11.2002 r. do 16.04.2004 r. organ rentowy prowadził wobec wnioskodawcy postępowanie restrukturyzacyjne. W okresie od 08.10.2007 do 31.12.2013 r. Naczelnik Pierwszego Urzędu Skarbowego Ł. w Ł. prowadził postępowanie egzekucyjne przeciwko P. K. na rzecz wierzyciela Zakładu Ubezpieczeń Społecznych w Ł.. W okresie 07.2007 r. – 08.2008 r. wystawiono tytuły wykonawcze obejmujące sporne należności w stosunku do wnioskodawcy, które doręczono na ówczesny adres zamieszkania ubezpieczonego. Pismem z dnia 23 listopada 2018 r., doręczonym w dniu 10.12.2018 r. wnioskodawca został zawiadomiony o wszczęciu z urzędu postępowania w sprawie określenia wysokości należności z tytułu składek na ubezpieczenia społeczne, ubezpieczenia zdrowotne oraz Fundusz Pracy i Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych.

Należności z tytułu składek na koncie wnioskodawcy P. K. za sporny okres roszczenia organu rentowego nie uległy zatem przedawnieniu, bowiem podejmowano czynności zmierzające do wyegzekwowania spornych składek.

Bieg terminu przedawnienia należności z tytułu składek za okres 01.1999 r. do 05.2000 uległ przerwaniu na 656 dni od 16.11.2000 r. do 03.09.2002 r. z uwagi na prowadzone postępowanie egzekucyjne. W związku z powyższym okres przedawnienia zaczął biec od nowa z chwilą ustania przyczyny powodującej przerwanie biegu. tj. od dnia 04.09.2002r. Następnie bieg terminu przedawnienia należności z tytułu składek za okres od 03.1999 r. do 11. 2001 r. uległ zawieszeniu od l5.l1.2002r. do 16.04.2004r. tj. na okres 518 dni z uwagi na prowadzone postępowanie restrukturyzacyjne. W okresie od 08.1 0.2007 r. do 31.12.2013 r. bieg terminu przedawnienia należności z tytułu składek za okres 03.1999 r. do 04.2007 r. uległ ponownemu zawieszeniu na okres 2276 dni. Natomiast w zakresie należności z tytułu za okres od 05.2007 r. do 05.2008 r. bieg terminu przedawnienia uległ zawieszeniu od 12.02.2009 r. do 31.12.2013 r. z uwagi na prowadzone postępowanie egzekucyjne na 1783 dni. Natomiast przed upływem biegu terminu przedawnienia tj. w dniu 10.12.2018 r. organ rentowy doręczył wnioskodawcy zawiadomienie o wszczęciu postępowania administracyjnego w sprawie określenia wysokości należności z tytułu składek. W tym stanie rzeczy od tego dnia uległ zawieszeniu bieg terminu przedawnienia, który trwa nadal, bowiem decyzja ZUS w tym przedmiocie nie uprawomocniła się.

Podkreślić natomiast w tym miejscu należy, że decyzją z dnia 5.01.2021 r. zmieniającą zaskarżoną decyzję Zakład Ubezpieczeń Społecznych uznał, że należności za miesiąc 06.2004 r. na Fundusz Pracy i Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych uległy przedawnieniu.

Zgodnie zaś z treścią art. 477 ¹³ k.p.c. zmiana przez organ rentowy zaskarżonej decyzji przed rozstrzygnięciem sprawy przez Sąd – przez wydanie decyzji uwzględniającej w całości lub w części żądanie strony – powoduje umorzenie postępowania w całości lub w części.

W związku z powyższym, wobec wydania przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych decyzji z dnia 5 stycznia 2021 r., należało orzec jak w punkcie 1 sentencji wyroku.

W pozostałym zaś zakresie na podstawie art. 477 ¹⁴ § 1 k.p.c. należało oddalić wniesione odwołanie jako niezasadne, gdyż zarzut przedawnienia okazał się chybiony.

Zgodnie z treścią art. 102 k.p.c. w wypadkach szczególnie uzasadnionych sąd może zasądzić od strony przegrywającej tylko część kosztów albo nie obciążać jej w ogóle kosztami.

Artykuł 102 k.p.c. jest przepisem wyjątkowym, wymagającym wystąpienia okoliczności szczególnych, jak np. dotyczących stanu majątkowego czy też sytuacji życiowej strony. Stanowi on swoistą „furtkę”, pozostawiając sądowi pewną swobodę w przyznawaniu zwrotu kosztów procesu, gdyby stosowanie zasady odpowiedzialności za wynik sprawy (art. 98 k.p.c.) nie dało się pogodzić z zasadami słuszności.

Zastosowanie go nie wymaga odrębnego wniosku od strony przegrywającej i powinno być oceniane w całokształcie okoliczności konkretnego przypadku, które by uzasadniały odstępstwo od podstawowych zasad decydujących o rozstrzygnięciu w przedmiocie kosztów procesu. Do kręgu tych okoliczności należy zaliczyć zarówno fakty związane z samym przebiegiem procesu, jak i fakty leżące na zewnątrz procesu, zwłaszcza dotyczące stanu majątkowego i sytuacji życiowej zobowiązanego. Okoliczności te powinny być oceniane przede wszystkim z uwzględnieniem zasad współżycia społecznego (por. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 14 stycznia 1974r. II CZ 223/73 ).

Poczynione na gruncie przedmiotowej sprawy ustalenia odnośnie sytuacji materialnej wnioskodawcy wskazują, że jest ona niewątpliwie bardzo trudna, zaś biorąc pod uwagę wartość przedmiotu sporu i związane z tym koszty zastępstwa procesowego pełnomocnika ZUS pociągałoby to za sobą dalsze zadłużenie wnioskodawcy i w ocenie Sądu stanowiło naruszenie zasad współżycia społecznego.

Na podstawie art. 102 kpc Sąd Okręgowy nie obciążył wnioskodawcy kosztami procesu, mając na względzie jego sytuację majątkową (punkt 3 sentencji). Jak wynika z ustaleń wnioskodawca P. K. prowadzi jednoosobowe gospodarstwo domowe. Utrzymuje się z emerytury w kwocie 1860 zł netto miesięcznie. Nie posiada żadnego majątku ruchomego, ani nieruchomego. Nie ma żadnych oszczędności. Nie posiada działki gruntu, ani gospodarstwa rolnego. Uiszcza opłaty za czynsz i energię elektryczną w łącznej kwocie 300 zł. Nikt nie pomaga mu w utrzymaniu. Ubezpieczony ponosi koszy leczenia z powodu protezy lewego kolana.

Na podstawie § 8 pkt. 7 w zw. z § 4 ust. 3 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 3 października 2016 r. w sprawie ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego z urzędu (Dz. U. z 2019 r., poz. 68) przyznał i nakazał wypłacić z kasy Sądu Okręgowego w Łodzi na rzecz radcy prawnego E. C. kwotę 8.856 zł tytułem kosztów nieopłaconej pomocy udzielonej wnioskodawcy przez pełnomocnika z urzędu.

W tym stanie rzeczy orzeczono jak w sentencji.

K.B