Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt III C 231/18

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 2 kwietnia 2019 roku

Sąd Rejonowy dla (...), Wydział III Cywilny

w składzie:

Przewodniczący: S.S.R. D. W.

Protokolant: aplikant K. G.

po rozpoznaniu w dniu 12 marca 2019 roku w Łodzi

na rozprawie

sprawy z powództwa M. P.

przeciwko (...) Bank Spółce Akcyjnej we W.

o zapłatę

1. zasądza od (...) Bank Spółki Akcyjnej we W. na rzecz M. P. kwotę 61.000,00 zł (sześćdziesiąt jeden tysięcy złotych) z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia 25 marca 2016 r. do dnia zapłaty;

2. oddala powództwo z pozostałej części;

3. ustala, że koszty procesu obciążają w całości stronę pozwaną, zgodnie z art. 100 zd. 2 k.p.c., gdyż powódka uległa tylko co do nieznacznej części żądania, zaś szczegółowe wyliczenia kosztów procesu pozostawia referendarzowi sądowemu na podstawie art. 108 § 1 k.p.c.;

4. nakazuje pobrać od (...) Bank Spółki Akcyjne we W. na rzecz Skarbu Państwa – Sądu Rejonowego dla (...) kwotę 2.550,00 zł (dwa tysiące pięćset pięćdziesiąt złotych) tytułem nieuiszczonej części opłaty od pozwu.

Sygn. akt III C 231/18

UZASADNIENIE

Pozwem z dnia 12 marca 2018 roku powódka M. P. wniosła o zasądzenie od pozwanej B. G. kwoty 61.000 złotych wraz z ustawowymi odsetkami od dnia wypłaty przez pozwaną środków pieniężnych z rachunku bankowego prowadzonego w (...) Bank S.A. o numerze (...) do dnia zapłaty. Nadto powódka wniosła o zasądzenie od pozwanej na rzecz powódki kosztów sądowych według norm przepisanych.

W uzasadnieniu pozwu powódka wskazała, że pozwana B. G., działająca jako pełnomocnik do rachunku bankowego, bezprawnie wypłaciła z rachunku bankowego o numerze (...) prowadzonego przez (...) Bank S.A. kwotę 61.000 złotych, która była objęta zapisem na wypadek śmierci ustanowionym przez właściciela rachunku bankowego w osobie ojca powódki i jednocześnie męża pozwanej – J. P.. Po śmierci J. P., która miała miejsce w dniu 6 maja 2013 roku, pozwana wypłaciła w dniu 13 maja 2013 roku bez zgody i wiedzy powódki środki pieniężne zgromadzone na przedmiotowym rachunku bankowym, jednocześnie nie informując banku o zgonie swojego męża. Jak podniosła M. P., pozwana nie przekazała na jej rzecz wypłaconych z rachunku pieniędzy, jak również nie uczynił tego bank, jako że w dacie zwrócenia się przez powódkę o wypłatę środków objętych zapisem, na przedmiotowym rachunku bankowym nie było już żadnych zasobów finansowych. Nadto powódka wskazała, że w wyniku działu spadku po J. P. została zobowiązana do zapłaty na rzecz pozwanej kwoty 87.605 złotych, zaś Sąd dokonujący działu spadku przyjął, że kwota 61.000 złotych, będąca przedmiotem zapisu na wypadek śmierci, podlega zaliczeniu na poczet schedy spadkowej.

( pozew, k. 4-7)

Pismem procesowym z dnia 5 czerwca 2018 roku powódka wniosła o zawiadomienie o toczącym się postępowaniu (...) Bank S.A. z siedzibą we W., jako podmiotu, który winien brać udział w sprawie w charakterze powoda, zaś w przypadku nieprzystąpienia banku do procesu w charakterze powoda – o wezwanie go do udziału w sprawie w charakterze pozwanego na podstawie art. 194 § 1 k.p.c.

( pismo procesowe z dn. 5.06.2018 r., k. 45-50)

W dniu 15 czerwca 2018 roku Sąd postanowił zawiadomić (...) Bank S.A. z siedzibą we W. o toczącym się procesie na podstawie art. 196 § 1 k.p.c.

( postanowienie z dn. 15.06.2018 r., k. 114)

Następnie – wobec wniosku pełnomocnika powódki o wezwanie do udziału w sprawie innego pozwanego – postanowieniem z dnia 28 sierpnia 2018 roku Sąd wezwał do udziału w sprawie w charakterze pozwanego (...) Bank S.A. z siedzibą we W..

( postanowienie z dn. 28.08.2018 r., k. 131)

Na rozprawie w dniu 28 sierpnia 2018 roku powódka cofnęła pozew w stosunku do pozwanej B. G. przy jednoczesnym zrzeczeniu się roszczenia.

( protokół rozprawy z dn. 28.08.2018 r., k. 132)

W odpowiedzi na pozew z dnia 14 września 2018 roku pozwany (...) Bank S.A. z siedzibą we W. wniósł o oddalenie powództwa w całości oraz o zasądzenie od powódki na rzecz pozwanego kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego, według norm przepisanych. W ocenie pozwanego, wszelkie roszczenia o zapłatę podjętej z rachunku bankowego kwoty 61.000 złotych powódka winna kierować wobec B. G., która pomimo śmierci J. P. i związanego z tym wygaśnięcia pełnomocnictwa do rachunku bankowego, podjęła środki pieniężne z przedmiotowego rachunku. Jak wskazał pozwany, w dacie wypłacenia pieniędzy z rachunku bankowego na rzecz B. G., Bank nie miał wiedzy o zgonie właściciela rachunku bankowego, tj. J. P.. O fakcie tym dowiedział się bowiem dopiero z korespondencji sądowej, odebranej w dniu 17 lutego 2014 roku. Nadto pozwany wniósł o stwierdzenie niewłaściwości miejscowej i przekazanie sprawy do Sądu Rejonowego dla Wrocławia-Śródmieścia oraz o zawieszenie postępowania do czasu prawomocnego zakończenia postępowania przygotowawczego prowadzonego przez IV Komisariat Policji Komendy Miejskiej Policji w Ł., którego przedmiotem jest przywłaszczenie środków pieniężnych, jakiego miała dopuścić się B. G.. Jak wskazał pozwany, zawieszenie postępowanie uzasadnione jest posiadaniem przez powódkę statusu pokrzywdzonego we wskazanym powyżej postępowaniu karnym.

( odpowiedź na pozew, k. 133-137)

Postanowieniem z dnia 2 października 2018 roku Sąd oddalił wniosek pozwanego
o stwierdzenie niewłaściwości Sądu Rejonowego (...) oraz
o zawieszenie postępowania. Nadto postanowieniem z dnia 2 października 2018 r. Sąd umorzył postępowanie w części dotyczącej pozwanej B. G..

( postanowienie z dn. 2.10.2018 r., k. 174, k. 173)

Na rozprawie w dniu 12 marca 2019 roku powódka poparła powództwo, zaś pozwany nie uznał powództwa i wniósł o jego oddalenie. Nadto pozwany wniósł o zawieszenie postępowania do prawomocnego rozstrzygnięcia postępowania karnego w sprawie, w której oskarżoną jest B. G., podnosząc że brak zawieszenia postępowania może mieć wpływ na rozstrzygnięcie sprawy cywilnej.

( protokół rozprawy z dn. 12.03.2019 r., k. 200-207)

Postanowieniem z dnia 12 marca 2019 roku, wydanym na rozprawie, Sąd oddalił wniosek pozwanego o zawieszenie postępowania.

( postanowienie z dn. 12.03.2019 r., k. 203)

Sąd Rejonowy ustalił następujący stan faktyczny:

W dniu 6 października 2003 roku J. P. zawarł z (...) Bank S.A. z siedzibą we W. umowę o prowadzenie rachunku bankowego o numerze (...). W ramach przedmiotowego konta J. P. posiadał lokatę terminową Nd (...).

( okoliczność bezsporna; nadto umowa o prowadzenie konta z dn. 6.10.2003 r., k. 147-147v)

W dniu 6 stycznia 2004 roku J. P. złożył dyspozycję w sprawie przeznaczenia wkładu oszczędnościowego zgromadzonego na rachunku bankowym numer (...), na wypadek swojej śmierci, na mocy której przeznaczył powyższe środki na wypadek śmierci M. P..

( okoliczność bezsporna; nadto dyspozycja z dn. 6.01.2004 r., k. 148v-149)

W dniu 22 września 2009 roku J. P. udzielił pełnomocnictwa ogólnego do dysponowania środkami zgromadzonymi na rachunku bankowym o numerze (...) swojej żonie B. G..

( okoliczność bezsporna; nadto pełnomocnictwo z dn. 22.09.2009 r., k. 149v)

J. P. zmarł w dniu 6 maja 2013 roku.

( okoliczność bezsporna)

W dniu 13 maja 2013 roku B. G. udała się do placówki (...) Bank S.A. w A. i zleciła likwidację lokaty terminowej prowadzonej na rzecz J. P. i przelanie zgromadzonych na niej środków pieniężnych w kwocie 61.055,50 złotych na swój rachunek bankowy o numerze (...), która to dyspozycja została wykonana.

( okoliczność bezsporna; nadto potwierdzenie likwidacji lokaty z dn. 13.05.2013 r., k. 150, potwierdzenie złożenia dyspozycji przelewu z dn. 13.05.2013 r., k. 151; zeznania świadka B. G., k. 201-202)

Prawomocnym postanowieniem wstępnym z dnia 19 listopada 2013 roku wydanym w sprawie o sygn. akt I Ns 594/13 o stwierdzenie nabycia spadki i dział spadku Sąd Rejonowy (...)stwierdził, że spadek po zmarłym dnia 6 maja 2013 r. J. P. nabyły po ½ części jego żona B. G. oraz córka M. P. (bezsporne).

W dniu 25 czerwca 2014 r. B. G. przekazała na rzecz M. P. kwotę 10.000 złotych tytułem spłaty na poczet wzajemnych rozliczeń w ramach działu spadku po zmarłym J. P..

(potwierdzenie przelewu okazane na rozprawie w dniu 12 marca 2019 r. k. 203; zeznania świadka B. G. – k. 201-203)

W toku postępowania w sprawie I Ns 594/13, w dniu 17 lutego 2015 roku B. G. i M. P. nie wiedząc o istnieniu zapisu na wypadek śmierci poczynionego przez spadkodawcę J. P. zawarły ugodę sądową, mocą której ustaliły m.in., że w skład spadku po zmarłym wchodzą środki pieniężne zgromadzone na rachunkach bankowych w łącznej wysokości 165.591,21 złotych (pkt 1 ugody). Nadto dokonały działu spadku po zmarłym przyznając środki pieniężne zgromadzone na rachunkach bankowych po połowie każdej z nich z jednoczesnym zobowiązaniem B. G. do zapłaty 69.358,69 złotych na rzecz M. P. w terminie 7 dni wraz z ustawowymi odsetkami na wypadek opóźnienia płatności (pkt 4 ugody). Jednocześnie spadkobierczynie ustaliły, że ugoda wyczerpuje wszelkie roszczenia wzajemne stron w związku z częściowym działem spadku po zmarłym J. P. (pkt 8 ugody).

Wobec zawartej ugody sądowej, w dniu 25 lutego 2015 r. B. G. przelała na konto M. P. kwotę 55.500,00 zł wskazują w tytule przelewu „rata spadku 25.000 zł – ½ z 50.000 zł G. Bank, 30.500 zł – ½ z 61.000 zł z (...)Bank.

(potwierdzenie przelewu okazane na rozprawie w dniu 12 marca 2019 r. k. 203; zeznania świadka B. G. – k. 201-203)

Postanowieniem z dnia 17 lutego 2015 roku Sąd Rejonowy dla (...) umorzył postępowanie w sprawie I Ns 594/13.

( uzasadnienie postanowienia z dn. 1.06.2017 r. wydanego w sprawie I Ns 777/15, k. 56-57)

Ugodzie w zakresie punktu 4 nadano klauzulę wykonalności, a tytuł wykonawczy w tym zakresie wydano M. P., która skierowała tytuł do egzekucji. W toku postępowania egzekucyjnego prowadzonego z wniosku M. P. przeciwko B. G., na rzecz M. P. wyegzekwowana została pozostała część należności wynikającej z punktu 4 ugody z dnia 17 lutego 2015 roku w wysokości 13.858,69 złotych.

( zeznania świadka B. G. – k. 201-202; uzasadnienie postanowienia z dn. 1.06.2017 r. wydanego w sprawie I Ns 777/15, k. 57)

Łączna wysokość środków pieniężnych przekazanych przez B. G. na rzecz M. P. wyniosła 79.358,69 złotych.

( okoliczność bezsporna; nadto zeznania powódki M. P., k. 206; zeznania świadka B. G., k. 201)

Wnioskiem z dnia 24 czerwca 2015 roku skierowanym do Sądu Rejonowego dla (...) B. G. wystąpiła o dokonanie częściowego działu spadku po J. P., podnosząc uchylenie się przez nią od skutków prawnych ugody sądowej z dnia 17 lutego 2015 roku z uwagi na błąd co do stanu faktycznego uznawanego przez strony za niewątpliwy podczas zawierania ugody, a związanego z rzeczywistym składem majątku spadkowego, który niezasadnie dotyczył również środków pieniężnych objętych zapisem na wypadek śmierci na rzecz M. P..

(postanowienie z dnia 1/06/2017 z uzasadnieniem w sprawie I Ns 777/15 – k. 51-78; zeznania powódki M. P., k. 204-205; zeznania świadka B. G., k. 201-203)

W trakcie trwania postępowania o dział spadku, w dniu 25 marca 2016 roku M. P. udała się do placówki (...) Bank S.A., mieszczącej się w Ł. przy al. (...) II 30 i złożyła wniosek o realizację zapisu na wypadek śmierci złożonego przez J. P. do rachunku bankowego o numerze (...). Powódka została poinformowana, że konto zostało zamknięte, a znajdujące się na nim środki pieniężne wypłacone.

( wniosek o realizację zapisu na wypadek śmierci, k. 97; zeznania powódki M. P., k. 204-206)

Pismem z dnia 30 maja 2017 roku M. P. wezwała (...) Bank S.A. z siedzibą we W. do realizacji dyspozycji na wypadek śmierci poczynionej przez J. P. w dniu 6 stycznia 2004 roku na lokacie o numerze (...) w terminie do dnia 20 czerwca 2017 roku, wskazując, że fakt wypłaty zgromadzonych na lokacie środków pieniężnych na rzecz B. G. nie zwalnia banku z obowiązku wypłaty tych pieniędzy na rzecz uprawnionej z tytułu zapisu.

( pismo z dn. 30.05.2017 r., k. 100)

Pismem z dnia 27 czerwca 2017 roku (...) Bank S.A. z siedzibą we W. zawiadomił M. P., że jej ojciec J. P. na dzień zgonu posiadał konto bankowe oraz lokatę, na której zgromadzone były środki pieniężne w kwocie 61.000 złotych, które zostały wypłacone pełnomocnikowi ustanowionemu do rachunku w dniu 13 maja 2013 roku. W piśmie wskazano, że okoliczność śmierci J. P. została zgłoszona do Banku na podstawie pisma Sądu Rejonowego w (...), które wpłynęło do placówki Banku w dniu 17 lutego 2014 roku, a zatem w chwili wypłaty środków zgromadzonych na lokacie Bank nie miał wiedzy o zgonie posiadacza rachunku.

( pismo z dn. 27.06.2017 r., k. 102)

Postanowieniem z dnia 1 czerwca 2017 roku, wydanym w sprawie o sygnaturze akt I Ns 777/15, Sąd Rejonowy dla (...) ustalił, że w skład spadku po J. P. wchodzą środki pieniężne w kwocie 385,48 zł zgromadzone na rachunku bankowym prowadzonym przez (...) Bank Spółkę Akcyjną z siedzibą w W. oraz środki pieniężne w kwocie 21,11 złotych zgromadzone na rachunku oszczędnościowym książeczki obiegowej numer (...)- (...) prowadzonej przez (...) Bank (...) Spółkę Akcyjną z siedzibą w W. (pkt 2a i 2b); dokonał częściowego działu spadku po J. P. w ten sposób, że środki pieniężne opisane w pkt 2a i 2b przyznał na wyłączną własność B. G. (pkt 3) oraz zasądził od M. P. na rzecz B. G. kwotę 87.605,23 złotych.

( postanowienie z dn. 1.06.2017 r. wydane w sprawie I Ns 777/15, k. 51-52)

Powyższe rozstrzygnięcie Sąd oparł na ustaleniu, że ugoda sądowa z dnia 17 lutego 2015 roku zawarta pomiędzy M. P. a B. G. pozostawała w sprzeczności z treścią przepisów art. 56 ust. 5 oraz art. 5 ust. 2 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 roku Prawo Bankowe (Dz. U. z 2016 r., poz. 1988), a w konsekwencji tego dotknięta była wadą nieważności uwzględnianą przez Sąd z urzędu w każdym stadium sprawy. Jednocześnie Sąd instancji przyjął, że zaliczeniu na poczet schedy spadkowej podlegają dyspozycje na wypadek śmierci, uczynione w realiach niniejszej sprawy przez J. P. na rzecz córki M. P..

W zakresie środków pieniężnych w kwocie 61.000 złotych, zgromadzonych na rachunku bankowym prowadzonym przez (...) Bank S.A. z siedzibą we W. Sąd wskazał, że środki te winny zostać wypłacone na rzecz M. P. jako osoby uprawnionej z tytułu zapisu na wypadek śmierci, wobec czego M. P. nadal dysponuje pełnym prawem otrzymania tych środków, przy czym roszczenie w tym zakresie winno być skierowane względem banku. Dokonując wzajemnych rozliczeń pomiędzy spadkobierczyniami J. P., które ostatecznie doprowadziły do zasądzenia do M. P. na rzecz B. G. kwoty 87.605,23 zł Sąd uwzględnił wpłaty dokonywane przez B. G. na rzecz M. P. po śmieci J. P., w tym wpłatę w kwocie 10.000 zł i 69.358,69 zł tytułem zawartej pierwotnie między spadkobierczyniami ugody sądowej.

( uzasadnienie postanowienia z dn. 1.06.2013 r., k. 50-78)

Postanowieniem z dnia 11 grudnia 2017 roku, wydanym w sprawie o sygnaturze akt III Ca 1413/17 Sąd Okręgowy w (...) oddalił apelację M. P. od postanowienia Sądu Rejonowego dla (...) z dnia 1 czerwca 2017 roku.

( postanowienie z dn. 11.12.2017 r., k. 79)

W uzasadnieniu orzeczenia Sąd II instancji wskazał na niezasadność zarzutu powagi rzeczy ugodzonej z uwagi na wadę nieważności, jaką dotknięta była ugoda sądowa zawarta pomiędzy M. P. a B. G. w dniu 17 lutego 2015 roku. Sąd podkreślił również, iż dopuszczalna jest możliwość zaliczenia dyspozycji dokonanych w oparciu o przepisy ustawy Prawo Bankowe na wypadek śmierci na poczet schedy spadkowej..

( uzasadnienie postanowienia z dn. 11.12.2017 r., k. 80-96)

Na dzień zamknięcia rozprawy, przeciwko B. G. toczyło się postępowanie karne, w którym była ona oskarżona o przestępstwo przywłaszczenia w dniu 13 maja 2013 roku powierzonych pieniędzy w kwocie 61.000 złotych wypłaconych z rachunku bankowego zmarłego męża. Dochodzenie w przedmiotowej sprawie wszczęte zostało w dniu 30 kwietnia 2018 roku i zostało zakończone wniesieniem przeciwko B. G. aktu oskarżenia do Sądu Rejonowego w (...) w sprawie o sygnaturze akt II K 1494/18.

( zawiadomienie o wszczęciu dochodzenia, k. 107; pismo powódki z dn. 15.01.2019 r., k. 193)

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił w oparciu o materiał dowodowy zgromadzony w toku przedmiotowego postępowania, w tym w szczególności zgromadzone dokumenty urzędowe i prywatne, których prawdziwość nie była kwestionowana w toku procesu przez żadną ze stron i nie budziła wątpliwości Sądu, a zatem mogły one stanowić podstawę do dokonywania ustaleń faktycznych w sprawie. Sąd oparł się również na zeznaniach powódki M. P. i świadka B. G., które pozostawały spójne względem siebie.

W tym miejscu warto zaznaczyć, że stan faktyczny przedmiotowego postępowania był w zasadzie bezsporny pomiędzy stronami. Okolicznością bezsporną pozostawał fakt, że J. P. był posiadaczem rachunku bankowego o numerze (...), w ramach którego posiadał lokatę terminową. Bezsporne jest również to, że J. P. ustanowił skuteczną dyspozycję na wypadek śmierci, zaś po jego śmierci środki pieniężne zgromadzone na przedmiotowej lokacie w kwocie 61.000 złotych zostały w całości wypłacone przez B. G.. Z uwagi na treść żądania pozwu, zmodyfikowanego następnie pismem procesowym z dnia 5 czerwca 2018 roku, kwestią sporną stało się natomiast ustalenie czy i na jakiej podstawie pozwany (...) Bank S.A. z siedzibą we W. ponosi odpowiedzialność wobec powódki M. P. i czy jest zobowiązany do wypłacenia powódce kwoty 61.000 złotych, objętej dyspozycją na wypadek śmierci, w sytuacji ich wcześniejszego wypłacenia osobie trzeciej będącej pełnomocnikiem do przedmiotowego rachunku bankowego, przy jednoczesnym braku wiedzy banku co do zgonu posiadacza rachunku.

Na rozprawie w dniu 12 marca 2019 roku Sąd oddalił wniosek pełnomocnika pozwanego o zawieszenie postępowania do czasu prawomocnego rozstrzygnięcia postępowania karnego w sprawie, w której oskarżoną jest B. G.. W tym miejscu wskazać należy, że zgodnie z art. 177 § 1 pkt 4 k.p.c. Sąd może zawiesić postępowanie z urzędu jeżeli ujawni się czyn, którego ustalenie w drodze karnej lub dyscyplinarnej mogłoby wywrzeć wpływ na rozstrzygnięcie sprawy cywilnej. Podkreślenia wymaga przy tym fakt, że zawieszenie postępowania na podstawie art. 177 § 1 pkt 4 k.p.c. jest fakultatywne i to sąd orzekający decyduje, czy w danym przypadku postępowania cywilne powinno być zawieszone. Oczekiwanie na wydanie wyroku karnego powinno wchodzić w grę jedynie wyjątkowo, tylko gdy ustalenia wyroku karnego miałyby prejudycjalne znaczenie dla odpowiedzialności cywilnej pozwanego z uwagi na związanie sądu w postępowaniu cywilnym ustaleniami prawomocnego wyroku karnego skazującego co do popełnienia przestępstwa – art. 11 k.p.c. (wyrok Sądu Apelacyjnego w Warszawie z dnia 14 listopada 2018 roku, I ACa 1047/17, LEX nr 2601104). W ocenie Sądu taka okoliczność nie zachodziła w niniejszej sprawie, wobec czego Sąd był uprawniony do samodzielnego dokonania ustaleń faktycznych niezbędnych dla rozstrzygnięcia sprawy. Ustalenie bowiem w postępowaniu karnym, czy B. G. jest winna zarzucanego jej przestępstwa przywłaszczenia środków pieniężnych zgromadzonych na lokacie prowadzonej na rzecz jej męża J. P. i objętych dyspozycją na wypadek śmierci pozostaje bez znaczenia dla odpowiedzialności pozwanego Banku – jako depozytariusza środków zgromadzonych na rachunku bankowym – wobec powódki będącej osobą uprawnioną do podjęcia środków pieniężnych objętych dyspozycją posiadacza rachunku na wypadek jego śmierci.

Sąd Rejonowy zważył, co następuje:

Powództwo podlegało uwzględnieniu w przeważającej części.

Podstawą prawną roszczeń powódki stanowi przepis art. 725 k.c. w zw. z art. 56 ust. 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 roku Prawo Bankowe (Dz. U. 2018.2187). Stosownie do treści przepisu art. 725 k.c. przez umowę rachunku bankowego bank zobowiązuje się względem posiadacza rachunku, na czas oznaczony lub nieoznaczony, do przechowywania jego środków pieniężnych oraz, jeżeli umowa tak stanowi, do przeprowadzania na jego zlecenie rozliczeń pieniężnych. Zgodnie natomiast z przepisem art. 56 ust. 1 ustawy Prawo Bankowe posiadacz rachunku oszczędnościowego, rachunku oszczędnościowo-rozliczeniowego lub rachunku terminowej lokaty oszczędnościowej może polecić pisemnie bankowi dokonanie - po swojej śmierci - wypłaty z rachunku wskazanym przez siebie osobom: małżonkowi, wstępnym, zstępnym lub rodzeństwu określonej kwoty pieniężnej (dyspozycja wkładem na wypadek śmierci).

W tym miejscu wskazać należy, że przepis art. 56 ust. 1 ustawy Prawo Bankowe stanowi wyjątek od zasady, że po śmierci posiadacza rachunku środki znajdujące się na nim wchodzą w skład spadku po posiadaczu rachunku. Jest to tzw. dyspozycja na wypadek śmierci. Powyższa instytucja polega na tym, że posiadacz rachunku o charakterze oszczędnościowym może polecić pisemnie bankowi dokonanie - po swojej śmierci - wypłaty określonej kwoty pieniężnej z rachunku wskazanym przez siebie osobom. Dyspozycja wkładem na wypadek śmierci jest więc jednostronną czynnością prawną mortis causa. Zakres podmiotowy osób, na rzecz których posiadacz rachunku bankowego może ustanowić dyspozycję na wypadek śmierci jest ściśle wskazana w powołanym powyżej przepisie i obejmuje małżonka, wstępnych, zstępnych lub rodzeństwo.

W realiach przedmiotowej sprawy okolicznością bezsporną pozostaje fakt, iż J. P. zawarł z pozwanym (...) Bank S.A. z siedzibą we W. umowę rachunku bankowego, zaś w ramach prowadzonego konta posiadał lokatę terminową, na której zgromadzone zostały środki pieniężne w wysokości 61.000 złotych. Bezsporna jest również okoliczność, że J. P. złożył skuteczną dyspozycję wkładem na wypadek śmierci, na podstawie której zlecił (...) Bank S.A. z siedzibą we W. wypłatę wszystkich zgromadzonych na lokacie środków pieniężnych swojej córce – M. P..

W tym miejscu podzielić należy ugruntowany w orzecznictwie pogląd, zgodnie z którym osoby, które zostały wskazane w dyspozycji wkładem na wypadek śmierci (art. 56 ustawy z 1997 r. - Prawo bankowe) są osobami wyłącznie uprawnionymi do dokonania na ich rzecz wypłat z rachunku bankowego zmarłego posiadacza rachunku po dacie jego śmierci. W konsekwencji, wszelkie inne operacje polegające na wypłatach przez bank środków z rachunku bankowego po śmierci posiadacza tego rachunku, zgodnie z dyspozycjami niespełniającymi wymagań z art. 56 ustawy z 1997 r. - Prawo bankowe, które z chwilą śmierci przestają obowiązywać, uznać należy za nieuprawnione (wyrok Sądu Apelacyjnego w Katowicach z dnia 16 czerwca 2015 roku, III AUa 1211/14, LEX nr 1765944).

Wobec powyższego, a także biorąc pod uwagę treść przepisu art. 725 k.c., uznać należy, że bank – jako depozytariusz środków – jest odpowiedzialny wobec osoby uprawnionej z rachunku bankowego aż do chwili rzeczywistego spełnienia świadczenia. Wobec przyjęcia obowiązków depozytariusza, na banku ciąży powinność zwrotu zgromadzonych na rachunku środków pieniężnych na każde żądanie posiadacza rachunku lub osoby uprawnionej. W tym przedmiocie odpowiedzialność banku trwa aż do chwili, gdy nastąpi rzeczywiste spełnienie świadczenia, bowiem w zakresie zwrotu przechowywanych środków zobowiązanie banku ma charakter zobowiązania rezultatu, a nie starannego działania. W przypadku dokonania wypłaty pieniędzy na rzecz osoby nieuprawnionej, bank nie może uwolnić się od obowiązku wykonania zobowiązania względem posiadacza rachunku, na tej podstawie, że spełnił wymagania co do zachowania należytej staranności (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 16 stycznia 2001 roku, II CKN 344/00, LEX nr 52688).

Przenosząc powyższe rozważania na grunt niniejszej sprawy uznać należy, że osobą wyłącznie uprawnioną do wypłaty środków finansowych zgromadzonych na lokacie terminowej nr Nd (...), prowadzonej na rzecz J. P., stała się po jego śmierci powódka M. P.. Zgodnie z dyspozycją posiadacza przedmiotowego konta bankowego, po jego śmierci (...) Bank S.A. z siedzibą we W. zobowiązany był więc do wypłacenia zgromadzonych na nim środków na żądanie zgłoszone przez powódkę. W realiach przedmiotowej sprawy pozwany nie wywiązał się ze swojego zobowiązania, jako że wypłacił pieniądze zgromadzone na przedmiotowej lokacie na rzecz osoby nieuprawnionej, tj. B. G.. Bez znaczenia pozostaje przy tym okoliczność, że B. G. ustanowiona była pełnomocnikiem do dysponowania środkami zgromadzonymi na rachunku bankowym. Sąd zważył bowiem, że z chwilą śmierci posiadacza rachunku bankowego wygasają dokonane przez niego dyspozycje środkami zgromadzonymi na tym rachunku oraz pełnomocnictwa (art. 101 § 2 k.c.). Dla oceny odpowiedzialności banku wobec osoby uprawnionej z tytułu dyspozycji wkładem na wypadek śmierci irrelewantna pozostaje okoliczność, czy bank miał obiektywną możliwość zweryfikowania, iż pełnomocnictwo osoby na rzecz której wypłacił z rachunku środki pieniężne w chwili dokonania dyspozycji już wygasło. Bank w tym wypadku ponosi bowiem odpowiedzialność na zasadzie ryzyka (tak Sąd Najwyższy w uchwale z dnia 6 maja 2009 r. II UZP 2/09, OSNP 2009/19-20/265). Tym samym, w ocenie Sądu, odpowiedzialności pozwanego wobec strony powodowej nie może wyłączać fakt, iż w dacie zrealizowania dyspozycji o likwidację rachunku bankowego nr (...) i wypłatę zgromadzonych na nim środków pieniężnych, bank nie miał wiedzy co do śmierci posiadacza rachunku.

Biorąc pod uwagę powyższe, Sąd uznał, iż mimo faktu, że pozwany bank uprzednio wypłacił objętą powództwem kwotę do rąk osoby nieuprawnionej, tj. B. G., to nie zwolniło to banku ze zobowiązania wypłaty tej kwoty na rzecz osoby uprawnionej z tytułu dyspozycji na wypadek śmierci - a więc powódki M. P.. W konsekwencji, Sąd zasądził na rzecz strony powodowej kwotę 61.000 złotych, o czym orzeczono w pkt 1 sentencji wyroku.

W zakresie odsetek ustawowych za opóźnienie od kwoty 61.000 złotych Sąd orzekł w oparciu o przepis art. 481 k.c. w związku z art. 455 k.c. Roszczenie o odsetki powstaje od chwili opóźnienia dłużnika i dotyczy okresu do momentu spełnienia świadczenia (głównego). Odsetki przysługują więc zgodnie z art. 481 § 1 k.c. za czas opóźnienia, dlatego stają się wymagalne począwszy od bezskutecznego upływu terminu spełnienia świadczenia głównego, czyli z upływem pierwszego dnia od wymagalności roszczenia głównego, aż do dnia jego zapłaty. Termin spełnienia świadczenia głównego określa się zgodnie z art. 455 k.c. W myśl tego przepisu dłużnik opóźnia się z wykonaniem zobowiązania, gdy nie spełnia świadczenia w terminie oznaczonym lub wynikającym z właściwości zobowiązania, a gdy termin ten nie zostanie oznaczony - jeśli nie spełnia świadczenia niezwłocznie po wezwaniu go do wykonania zobowiązania.

Na gruncie niniejszej sprawy powódka M. P. wniosła o zasądzenie odsetek od dochodzonej kwoty od dnia wypłaty przez B. G. kwoty 61.000 złotych z rachunku bankowego, a zatem od dnia 13 maja 2013 roku do dnia zapłaty. Z materiału dowodowego zgromadzonego w toku niniejszego postępowania wynika jednak, że powódka złożyła wniosek o realizację uczynionego na jej rzecz zapisu na wypadek śmierci dopiero w dniu 25 marca 2016 roku. Tym samym uznać należy, że w tej właśnie dacie powódka wezwała (...) Bank S.A. z siedzibą we W. do wykonania zobowiązania.

Mając na względzie powyższe, Sąd zasądził od pozwanego (...) Bank S.A. z siedzibą we W. na rzecz strony powodowej kwotę 61.000 złotych wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia 25 marca 2016 roku do dnia zapłaty (pkt 1sentencji wyroku), oddalając powództwo w pozostałej części (pkt 2 sentencji wyroku).

W zakresie orzeczenia o kosztach postępowania, Sąd na podstawie art. 108 § 1 k.p.c. postanowił pozostawić szczegółowe wyliczenie kosztów procesu referendarzowi sądowemu, ustalając, że referendarz przy wyliczeniu kosztów winien się kierować zasadą określoną w art. 100 zd. 2 k.p.c., jako że powódka uległa tylko co do nieznacznej części żądania (pkt 3 sentencji wyroku).

O obowiązku poniesienia przez strony nie uiszczonych kosztów sądowych w łącznej kwocie 2.550,00 zł Sąd orzekł na podstawie art. 113 ust. 1 ustawy z dnia 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (t. jedn. – Dz.U. z 2014 r., poz. 1025 z późn. zm.) W konsekwencji Sąd nakazał pobrać na rzecz Skarbu Państwa - Sądu Rejonowego dla (...) od pozwanego (...) Bank S.A. z siedzibą we W. kwotę 2.550 zł tytułem nieuiszczonej części opłaty od pozwu (pkt 4 sentencji wyroku).

Sygn. akt III Ca 158/20

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 27 sierpnia 2020 roku

Sąd Okręgowy w (...), III Wydział Cywilny Odwoławczy

w składzie następującym:

Przewodniczący – Sędzia Sławomir Zieliński

Sędzia Zofia Szcześniewicz

Sędzia (del.) Wojciech Wysoczyński

po rozpoznaniu w dniu 27 sierpnia 2020 roku w (...)

na posiedzeniu niejawnym

sprawy z powództwa M. P.

przeciwko Bankowi (...) Spółce Akcyjnej w W.

o zapłatę

na skutek apelacji strony pozwanej

od wyroku Sądu Rejonowego dla (...)

z dnia 2 kwietnia 2019 roku

sygn. akt III C 231/18

1. oddala apelację,

2. zasądza od Banku (...) Spółce Akcyjnej w W. na rzecz M. P. kwotę 2700 (dwa tysiące siedemset) złotych tytułem zwrotu kosztów postępowania apelacyjnego.

Sygn. akt III Ca 158/20

UZASADNIENIE

Zaskarżonym wyrokiem z dnia 2 kwietnia 2019 roku Sąd Rejonowy dla (...)

5. zasądził od (...) Bank Spółki Akcyjnej we W. na rzecz M. P. kwotę 61.000 złotych z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia 25 marca 2016 r. do dnia zapłaty;

6. oddalił powództwo w pozostałej części;

7. ustalił, że koszty procesu obciążają w całości stronę pozwaną, zgodnie z art. 100 zd. 2 k.p.c., gdyż powódka uległa tylko co do nieznacznej części żądania, zaś szczegółowe wyliczenia kosztów procesu pozostawia referendarzowi sądowemu na podstawie art. 108 § 1 k.p.c.;

8. nakazał pobrać od (...) Bank Spółki Akcyjne we W. na rzecz Skarbu Państwa – Sądu Rejonowego dla (...) kwotę 2.550,00 zł tytułem nieuiszczonej części opłaty od pozwu.

Sąd Rejonowy ustalił następujący stan faktyczny:

W dniu 22 września 2009 roku J. P. udzielił pełnomocnictwa ogólnego do dysponowania środkami zgromadzonymi na rachunku bankowym o numerze (...) swojej żonie B. G..

J. P. zmarł w dniu 6 maja 2013 roku.

Prawomocnym postanowieniem wstępnym z dnia 19 listopada 2013 roku wydanym w sprawie o sygn. akt I Ns 594/13 o stwierdzenie nabycia spadku i dział spadku Sąd Rejonowy dla (...) stwierdził, że spadek po zmarłym dnia 6 maja 2013 r. J. P. nabyły po ½ części jego żona B. G. oraz córka M. P. .

W dniu 25 czerwca 2014 r. B. G. przekazała na rzecz M. P. kwotę 10.000 złotych tytułem spłaty na poczet wzajemnych rozliczeń w ramach działu spadku po zmarłym J. P..

Postanowieniem z dnia 17 lutego 2015 roku Sąd Rejonowy dla (...) umorzył postępowanie w sprawie I Ns 594/13.

Łączna wysokość środków pieniężnych przekazanych przez B. G. na rzecz M. P. wyniosła 79.358,69 złotych.

Powyższe rozstrzygnięcie Sąd oparł na ustaleniu, że ugoda sądowa z dnia 17 lutego 2015 roku zawarta pomiędzy M. P. a B. G. pozostawała w sprzeczności z treścią przepisów art. 56 ust. 5 oraz art. 5 ust. 2 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 roku Prawo Bankowe (Dz. U. z 2016 r., poz. 1988), a w konsekwencji tego dotknięta była wadą nieważności uwzględnianą przez Sąd z urzędu w każdym stadium sprawy. Jednocześnie Sąd I instancji przyjął, że zaliczeniu na poczet schedy spadkowej podlegają dyspozycje na wypadek śmierci, uczynione w realiach niniejszej sprawy przez J. P. na rzecz córki M. P..

Przy tak ustalonym stanie faktycznym Sąd Rejonowy wskazał, że powództwo podlegało uwzględnieniu w przeważającej części.

Podstawę prawną roszczeń powódki stanowi przepis art. 725 k.c. w zw. z art. 56 ust. 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 roku Prawo Bankowe (Dz. U. 2018.2187). Stosownie do treści przepisu art. 725 k.c. przez umowę rachunku bankowego bank zobowiązuje się względem posiadacza rachunku, na czas oznaczony lub nieoznaczony, do przechowywania jego środków pieniężnych oraz, jeżeli umowa tak stanowi, do przeprowadzania na jego zlecenie rozliczeń pieniężnych. Zgodnie natomiast z przepisem art. 56 ust. 1 ustawy Prawo Bankowe posiadacz rachunku oszczędnościowego, rachunku oszczędnościowo-rozliczeniowego lub rachunku terminowej lokaty oszczędnościowej może polecić pisemnie bankowi dokonanie - po swojej śmierci - wypłaty z rachunku wskazanym przez siebie osobom: małżonkowi, wstępnym, zstępnym lub rodzeństwu określonej kwoty pieniężnej (dyspozycja wkładem na wypadek śmierci).

Dalej Sąd Rejonowy wskazał, że podzielić należy ugruntowany w orzecznictwie pogląd, zgodnie z którym osoby, które zostały wskazane w dyspozycji wkładem na wypadek śmierci (art. 56 ustawy z 1997 r. - Prawo bankowe) są osobami wyłącznie uprawnionymi do dokonania na ich rzecz wypłat z rachunku bankowego zmarłego posiadacza rachunku po dacie jego śmierci. W konsekwencji, wszelkie inne operacje polegające na wypłatach przez bank środków z rachunku bankowego po śmierci posiadacza tego rachunku, zgodnie z dyspozycjami niespełniającymi wymagań z art. 56 ustawy z 1997 r. - Prawo bankowe, które z chwilą śmierci przestają obowiązywać, uznać należy za nieuprawnione.

Przenosząc powyższe rozważania na grunt niniejszej sprawy uznać należy, że osobą wyłącznie uprawnioną do wypłaty środków finansowych zgromadzonych na lokacie terminowej nr Nd (...), prowadzonej na rzecz J. P., stała się po jego śmierci powódka M. P.. Zgodnie z dyspozycją posiadacza przedmiotowego konta bankowego, po jego śmierci (...) Bank S.A. z siedzibą we W. zobowiązany był więc do wypłacenia zgromadzonych na nim środków na żądanie zgłoszone przez powódkę. W realiach przedmiotowej sprawy pozwany nie wywiązał się ze swojego zobowiązania, jako że wypłacił pieniądze zgromadzone na przedmiotowej lokacie na rzecz osoby nieuprawnionej, tj. B. G.. Bez znaczenia pozostaje przy tym okoliczność, że B. G. ustanowiona była pełnomocnikiem do dysponowania środkami zgromadzonymi na rachunku bankowym. Sąd Rejonowy zważył bowiem, że z chwilą śmierci posiadacza rachunku bankowego wygasają dokonane przez niego dyspozycje środkami zgromadzonymi na tym rachunku oraz pełnomocnictwa. Dla oceny odpowiedzialności banku wobec osoby uprawnionej z tytułu dyspozycji wkładem na wypadek śmierci irrelewantna pozostaje okoliczność, czy bank miał obiektywną możliwość zweryfikowania, iż pełnomocnictwo osoby na rzecz której wypłacił z rachunku środki pieniężne w chwili dokonania dyspozycji już wygasło. Bank w tym wypadku ponosi bowiem odpowiedzialność na zasadzie ryzyka. Tym samym, w ocenie Sądu Rejonowego, odpowiedzialności pozwanego wobec strony powodowej nie może wyłączać fakt, iż w dacie zrealizowania dyspozycji o likwidację rachunku bankowego nr (...) i wypłatę zgromadzonych na nim środków pieniężnych, bank nie miał wiedzy co do śmierci posiadacza rachunku.

Biorąc pod uwagę powyższe, Sąd Rejonowy uznał, iż mimo faktu, że pozwany bank uprzednio wypłacił objętą powództwem kwotę do rąk osoby nieuprawnionej, tj. B. G., to nie zwolniło to banku ze zobowiązania wypłaty tej kwoty na rzecz osoby uprawnionej z tytułu dyspozycji na wypadek śmierci - a więc powódki M. P.. W konsekwencji, Sąd Rejonowy zasądził na rzecz strony powodowej kwotę 61.000 złotych.

W zakresie odsetek ustawowych za opóźnienie od kwoty 61.000 złotych Sąd Rejonowy orzekł w oparciu o przepis art. 481 k.c. w związku z art. 455 k.c. Roszczenie o odsetki powstaje od chwili opóźnienia dłużnika i dotyczy okresu do momentu spełnienia świadczenia (głównego). Odsetki przysługują więc zgodnie z art. 481 § 1 k.c. za czas opóźnienia, dlatego stają się wymagalne począwszy od bezskutecznego upływu terminu spełnienia świadczenia głównego, czyli z upływem pierwszego dnia od wymagalności roszczenia głównego, aż do dnia jego zapłaty. Termin spełnienia świadczenia głównego określa się zgodnie z art. 455 k.c. W myśl tego przepisu dłużnik opóźnia się z wykonaniem zobowiązania, gdy nie spełnia świadczenia w terminie oznaczonym lub wynikającym z właściwości zobowiązania, a gdy termin ten nie zostanie oznaczony - jeśli nie spełnia świadczenia niezwłocznie po wezwaniu go do wykonania zobowiązania.

O obowiązku poniesienia przez strony nie uiszczonych kosztów sądowych Sąd Rejonowy orzekł na podstawie art. 113 ust. 1 ustawy z dnia 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (t. j. – Dz. U. z 2014 r., poz. 1025 z późn. zm.).

Powyższy wyrok zaskarżyła w całości apelacją strona pozwana.

Skarżący zarzucił wyrokowi:

1) naruszenie prawa materialnego, a mianowicie § 12 pkt e Regulaminu Konta dla osób fizycznych w (...) S.A. i art. 105 k.c. poprzez ich niezastosowanie i uznanie, że pełnomocnictwo udzielone B. G. przez J. P. wygasło w dniu 6 maja 2013 roku;

2) naruszenie prawa materialnego, a mianowicie art. 725 k.c. i art. 56 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 roku Prawo bankowe poprzez ich błędną wykładnię i przyjęcie, że pozwany odpowiada za wypłatę środków z rachunku bankowego J. P. na zasadzie ryzyka;

3) naruszenie prawa materialnego, a mianowicie art. 415 k.c. poprzez jego niezastosowanie i uznanie, że pozwany ponosi odpowiedzialność odszkodowawczą wobec powódki pomimo braku po jego stronie winy przy wypłacie do rąk B. G. środków zgromadzonych na rachunku bankowym należącym do J. P..

Przy tak sformułowanych zarzutach skarżący wniósł o:

1) zmianę zaskarżonego wyroku i oddalenie powództwa w całości oraz o zasądzenie od powódki na rzecz pozwanego kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych;

2) ewentualnie o uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy Sądowi I instancji do ponownego rozpatrzenia - przy uwzględnieniu kosztów postępowania odwoławczego.

Sąd Okręgowy dodatkowo ustalił:

Aktem notarialnym z dnia 27 sierpnia 2019 roku, sporządzonym przez notariusza Z. W. z kancelarii notarialnej w W. za numerem Rep. A nr (...) doszło do połączenia Banku (...) Spółki Akcyjnej w W. z (...) Bank Spółką Akcyjną zgodnie z art. 492 § 1 pkt 1 KSH, poprzez przeniesienie całego majątku (...) Bank Spółki Akcyjnej na Bank (...) Spółkę Akcyjną w W. w zamian za akcje własne, które Bank (...) Spółka Akcyjna w W. wyda akcjonariuszom (...) Bank Spółki Akcyjnej zgodnie z postanowieniami planu połączenia i art. 515 KSH (okoliczności bezsporne).

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

W pierwszej kolejności należy wyjaśnić, że z uwagi na datę wniesienia apelacji w sprawie znajdują zastosowanie przepisy Kodeksu postępowania cywilnego w brzmieniu sprzed wejścia w życie zmian wprowadzonych ustawą z dnia 4 lipca 2019 roku o zmianie ustawy kodeks postępowania cywilnego oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. z 2019 roku, poz. 1469).

Apelacja jest niezasadna i jako taka podlega oddaleniu.

Wobec faktu, że sąd drugiej instancji nie przeprowadził postępowania dowodowego ani nie zmienił ustaleń faktycznych sądu pierwszej instancji, a w apelacji nie zgłoszono zarzutów dotyczących tych ustaleń, uzasadnienie wyroku zawierać będzie jedynie wyjaśnienie podstawy prawnej wyroku z przytoczeniem przepisów prawa (art. 387 § 2¹ k.p.c.).

Zarzuty apelacji muszą być uznane za chybione.

Sąd Rejonowy nie naruszył postanowień § 12 pkt e Regulaminu Konta dla osób fizycznych w (...) S.A.. Powyższa regulacja narusza bowiem przepisy prawa powszechnie obowiązujące a tym samym nie wiązała stron umowy rachunku bankowego. Zgodnie bowiem z treścią art. 101 § 2 k.c. umocowanie wygasa wraz ze śmiercią mocodawcy lub pełnomocnika. Tym samym pełnomocnictwo udzielone przez J. P. B. G. wygasło z dniem jego śmierci to jest 6 maja 2013 roku. W dniu 13 maja 2013 roku B. G. nie mogła więc już być traktowana jako pełnomocnik J. P. i nie była uprawniona do pobrania środków z jego rachunku bankowego.

Skarżący nie może w sposób skuteczny powoływać się dla obrony swojego stanowiska na przepis art. 105 § 1 k.c. zgodnie z którym jeżeli pełnomocnik po wygaśnięciu umocowania dokona w imieniu mocodawcy czynności prawnej w granicach pierwotnego umocowania, czynność prawna jest ważna, chyba że druga strona o wygaśnięciu umocowania wiedziała lub z łatwością mogła się dowiedzieć.

Zważyć bowiem należy, że ocena, czy druga strona czynności prawnej mogła z łatwością dowiedzieć się o wygaśnięciu pełnomocnictwa, dokonywana powinna być z uwzględnieniem kryterium poziomu wymaganej w stosunkach danego rodzaju staranności (art. 355 k.c.). Nie może budzić wątpliwości, że przy stosunkach bankowych poziom wymaganej staranności, jaki winien zachować bank, musi być na najwyższym poziomie. Tymczasem w realiach niniejszej sprawy strona pozwana nie zachowała nawet minimum należytej staranności. Wypłacenie środków pieniężnych na rzecz byłego pełnomocnika nastąpiło bowiem bez jakiejkolwiek weryfikacji tego czy stosunek pełnomocnictwa trwa. B. G. nie zapytano o to czy pełnomocnictwo nie zostało odwołane ani czy nie wygasło. Przy zachowaniu minimalnej staranności strona pozwana mogła się z łatwością dowiedzieć o wygaśnięciu pełnomocnictwa.

Co zaś się tyczy zarzutów dotyczących ustalenia podstawy materialno-prawnej odpowiedzialności pozwanego to przypomnieć należy, że stosownie do art. 725 k.c. przez umowę rachunku bankowego bank zobowiązuje się względem posiadacza rachunku, na czas oznaczony lub nieoznaczony, do przechowywania jego środków pieniężnych oraz, jeżeli umowa tak stanowi, do przeprowadzania na jego zlecenie rozliczeń pieniężnych. Umowa rachunku bankowego została wyodrębniona w kodeksie cywilnym jako umowa nazwana. Ma ona cechy umowy o depozyt nieprawidłowy (art. 845 k.c.) i umowy zlecenia (art. 734 i nast.k.c.). Zgodnie z art. 726 k.c. bank może obracać czasowo wolne środki pieniężne zgromadzone na rachunku bankowym z obowiązkiem ich zwrotu w całości lub w części na każde żądanie, chyba że umowa uzależnia obowiązek zwrotu od wypowiedzenia. Posiadacz rachunku bankowego traci własność środków pieniężnych zgromadzonych na rachunku bankowym, ale nabywa roszczenie do banku o zwrot takiej samej ich ilości. Dochodzenie tego roszczenia może obejmować całą sumę środków pieniężnych zgromadzonych na rachunku lub ich część. Skuteczność tego roszczenia mogą ograniczać jedynie przepisy szczególne. Zwrot środków pieniężnych przez bank powinien nastąpić "na każde żądanie" posiadacza rachunku bankowego, co oznacza, że żądanie może zostać złożone w każdym czasie i powinno być spełnione niezwłocznie po jego złożeniu.

W tym przedmiocie odpowiedzialność banku trwa aż do chwili, gdy nastąpi rzeczywiste spełnienie świadczenia, bowiem w zakresie zwrotu przechowywanych środków zobowiązanie banku ma charakter zobowiązania rezultatu, a nie starannego działania. W przypadku dokonania wypłaty pieniędzy na rzecz osoby nieuprawnionej, bank nie może uwolnić się od obowiązku wykonania zobowiązania względem posiadacza rachunku, na tej podstawie, że spełnił wymagania co do zachowania należytej staranności (art. 355 k.c.). W takiej sytuacji uprawniony z umowy rachunku bankowego posiadacz rachunku zachowuje prawo żądania zwrotu przechowywanych środków, a na banku ciąży obowiązek wypłaty tych środków. Bank dokonujący wypłaty do rąk osoby nieuprawnionej nie narusza obowiązków względem posiadacza rachunku. W razie dokonania wypłaty osobie nieuprawnionej zubożonym tą czynnością jest bank, a nie osoba, która zdeponowała środki na rachunku. Zachowuje ona bowiem nadal względem banku roszczenie o ich zwrot (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 16 stycznia 2001 r. II CKN 344/00, LEX nr 52688; wyrok Sądu Apelacyjnego w Białymstoku z dnia 3 lipca 2003 r., I ACa 350/2003, LexPolonica nr 368069). Bez znaczenia pozostaje przy tym jak wskazał Sąd okoliczność, że bank nie miał obiektywnej możliwości zweryfikowania, iż pełnomocnictwo osoby na rzecz której wypłacił z rachunku środki pieniężne w chwili dokonania dyspozycji już wygasło. Bank w tym wypadku ponosi bowiem odpowiedzialność na zasadzie ryzyka (tak Sąd Najwyższy w uchwale z dnia 6 maja 2009 r. II UZP 2/09, OSNP 2009/19-20/265).

Z tych wszystkich względów Sąd Rejonowy prawidłowo uznał powództwo za zasadne.

Wobec powyższego, na podstawie art. 385 k.p.c. Sąd Okręgowy oddalił apelację.

O kosztach postępowania apelacyjnego Sąd Okręgowy orzekł na podstawie art. 98 § 1 i 3 k.p.c., zgodnie z zasadą odpowiedzialności za wynik sprawy, obciążając nimi stronę pozwaną jako przegrywającą postępowanie apelacyjne.

Zasądzona z tego tytułu suma 2.700 złotych ustalona została w oparciu o przepisy § 2 pkt 6 w związku z § 10 ust. 1 pkt 1 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości w sprawie opłat za czynności adwokackie z dnia 22 października 2015 r. (Dz.U.2015.1800 ze zm.).

Biorąc pod uwagę stopień zawiłości sprawy oraz nakład pracy pełnomocnika powódki i jej wkład pracy w przyczynienie się do wyjaśnienia i rozstrzygnięcia sprawy, w szczególności fakt, iż w toku postępowania apelacyjnego nie było prowadzone postępowanie dowodowe, brak było podstaw do ustalenia wysokości wynagrodzenia pełnomocnika powódki w wysokości innej niż minimalne, przewidziane przepisami wyżej wskazanego rozporządzenia.

III C 231/18

Podstawa prawna:

Powołane przepisy:

Korekty wprowadzone przez SAOS:

Informacje o źródle orzeczenia:

Dodatkowe informacje:

Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

UZASADNIENIE

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

UZASADNIENIE