Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 9 marca 2021 r.

Sąd Apelacyjny w Łodzi III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w składzie:

Przewodniczący: SSA Iwona Szybka

Sędziowie: SA Jolanta Wolska (spr.)

SA Anna Rodak

Protokolant: starszy sekretarz sądowy Agnieszka Mostowy

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 9 marca 2021 r. w Ł.

sprawy M. M.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych II Oddział w Ł.

o wysokość emerytury

na skutek apelacji M. M.

od wyroku Sądu Okręgowego w Sieradzu

z dnia 15 lipca 2020 r. sygn. akt IV U 325/20

oddala apelację.

Sygn. akt: III AUa 1579/20

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 5 marca 2020 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych II Oddział w Ł. odmówił M. M. prawa do rekompensaty z uwagi na nieudowodnienie 15 lat pracy w warunkach szczególnych. Zakład nie uwzględnił okresu od 26 czerwca 1969 r. do 3 września 1987 r., jako pracy w szczególnych warunkach, ponieważ rodzaj pracy nie został określony ściśle wg wykazu A, stanowiącego załącznik do rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. Wskazano przy tym, że okres pracy traktorzysty zatrudnionego w branży rolniczej może być uznany za okres wykonywania pracy w szczególnych warunkach, jeżeli zostanie udowodnione, że prace wykonywane przy pomocy ciągnika były wyłącznie pracami transportowymi (nie były to prace polowe).

W odwołaniu od powyższej decyzji M. M. podniósł, że pracując w Spółdzielni Kółek Rolniczych, jako traktorzysta, pracował przede wszystkim w transporcie, przewożąc głównie wapno palone z M. do B. lub innych miejscowości. W okresie zimowym wykonywał prace zlecone przez (...), związane z zimowym utrzymaniem dróg. Zdaniem odwołującego się, zakładając, że w ciągu każdego roku maksymalnie przez 2 miesiące wykonywał prace polowe, to i tak jego staż pracy w warunkach szczególnych przekracza 15 lat.

Organ rentowy wniósł o oddalenie odwołania.

Wyrokiem z dnia 15 lipca 2020 r. Sąd Okręgowy w Sieradzu oddalił odwołanie.

Sąd Okręgowy ustalił, że M. M., urodzony (...), w okresie od 26 czerwca 1969 r. do 9 września 1987 r. był pracownikiem Kółka Rolniczego (...), które od 1 stycznia 1975 r. zostało włączone do Spółdzielni Kółek Rolniczych w B.. W początkowym okresie zatrudnienia wnioskodawcy w Kółku Rolniczym, zakład pracy dysponował kilkoma, a następnie kilkunastoma ciągnikami rolniczymi oraz sprzętem do wykonywania prac polowych. Zarówno wnioskodawca, jak i pozostali pracownicy zatrudnieni w Kółku Rolniczym, a następnie w Spółdzielni Kółek Rolniczych, w okresach od wiosny do jesieni wykonywali usługowo prace polowe, orki, siewy, zabiegi agrotechniczne, zbiory płodów rolnych. Traktorzystom były również zlecane prace transportowe, polegające na przewozach wapna, płyt wiórowych, materiałów używanych przez przedsiębiorstwa melioracyjne. Zadania dla traktorzystów w Kółku Rolniczym przydzielał Prezes K., a w (...) dyspozytor.

W formularzu wypełnionym w dniu 17 sierpnia 1987 r. przez pracodawcę M. M., w związku z postępowaniem o świadczenie rentowe podano, że wnioskodawca pracuje jako kierowca pojazdów – traktorzysta w (...) w B., jego praca polega na kierowaniu pojazdami ciągnikowymi, wykonywaniu remontów ciągników, wyjazdach w teren, zapinaniu i przepinaniu maszyn. Wskazano, że jest to praca ciężka, w warunkach polowych, w zależności od temperatury powietrza; wykonywana w godzinach 7.00 – 15.00, a w okresach spiętrzonych prac polowych, bez ograniczenia godzin. Zaznaczono, że wnioskodawca od dłuższego czasu choruje, często przebywa na zwolnieniach lekarskich, wyłączony jest od prac przy opryskach środkami ochrony roślin.

W dniu 22 lutego 1995 r. Spółdzielnia Kółek Rolniczych wystawiła świadectwo wykonywania prac w szczególnych warunkach, zaświadczające, że M. M. był zatrudniony w tym zakładzie pracy od 26 czerwca 1969 r. do 3 września 1987 r. i w tym okresie stale i w pełnym wymiarze czasu pracy wykonywał prace kierowcy ciągnika – prace transportowe, usługi rolnicze i chemizacyjne na stanowisku kierowca ciągnika, wymienionym w wykazie A, dziale VIII, pkt 3 wykazu, stanowiącego załącznik do zarządzenia Ministra Leśnictwa i (...) w sprawie prac wykonywanych w szczególnych warunkach w zakładach pracy resortu leśnictwa i przemysłu drzewnego.

Ten sam zakład pracy w dniu 4 sierpnia 1997 r. wystawił świadectwo wykonywania pracy w szczególnych warunkach, zaświadczające, że M. M. w okresie od 28 czerwca 1969 r. do 3 września 1987 r., stale i w pełnym wymiarze czasu pracy wykonywał prace kierowcy ciągnika, operatora kombajnu zbożowego i ziemniaczanego na stanowisku kierowca ciągnika – kombajnista, wymienionym w wykazie A, dziale VIII, poz. 167 pkt 3 wykazu, stanowiącego załącznik do zarządzenia nr 64 Ministra Komunikacji z dnia 29 czerwca 1983 r. w sprawie prac w szczególnych warunkach w zakładach pracy resortu komunikacji, których wykonywanie uprawnia do niższego wieku emerytalnego oraz do wzrostu emerytury lub renty inwalidzkiej.

W dniu 5 lutego 2020 r. M. M. złożył w Zakładzie Ubezpieczeń Społecznych II Oddział w Ł. wniosek o rekompensatę z tytułu pracy w warunkach szczególnych, załączając wystawione w dniu 12 marca 2018 r. przez Spółdzielnię Kółek Rolniczych w B. w likwidacji świadectwo wykonywania prac w szczególnych warunkach, zaświadczające, że w okresie od 26 czerwca 1969 r. do 3 września 1987 r. M. M., stale i w pełnym wymiarze czasu pracy wykonywał prace na stanowisku traktorzysta, wymienionym w wykazie A, dział VIII, poz. 3 pkt 1, stanowiącym załącznik do uchwały nr 24 Zarządu Krajowego Związku (...), K. i Organizacji Rolniczych z dnia 14 czerwca 1983 r. w sprawie prac wykonywanych w szczególnych warunkach w jednostkach organizacyjnych kółek rolniczych. Zaskarżoną decyzją organ rentowy odmówił M. M. prawa do rekompensaty.

Powyższy stan faktyczny Sąd Okręgowy ustalił na podstawie dowodów z dokumentów zawartych w aktach organu rentowego, które nie były kwestionowane prze żadną ze stron oraz w oparciu o zeznania świadków i częściowo samego odwołującego się.

Sąd odmówił wiarygodności zeznaniom wnioskodawcy, w części, w jakiej wskazuje na wykonywanie w spornym okresie wyłącznie prac transportowych. Takiej wersji przeczą przede wszystkim dokumenty prywatne, sporządzane przez pracodawcę ubezpieczonego. W ocenie Sądu, jeżeli z informacji pracodawcy wynika, że od pewnego czasu M. M. został odsunięty od wykonywania prac, polegających na opryskach roślin, oznacza to, że takie prace musiał wcześniej wykonywać. Czynności związane z zapinaniem i przepinaniem maszyn związane są z wykonywaniem prac polowych z użyciem maszyn, współpracujących z ciągnikiem. W okresach nasilonych prac polowych M. M. pracował również poza normatywnymi godzinami pracy. Z powyższych dokumentów wynika jednoznacznie, że w zakresie swoich obowiązków pracowniczych M. M., jako traktorzysta, miał zarówno wykonywanie prac polowych, jak i prac transportowych. Stanowisko wnioskodawcy nie znalazło także potwierdzenia w zeznaniach przesłuchanych świadków. Świadkowie, którzy jako traktorzyści wykonywali zarówno prace polowe, jak i transportowe, zeznali, że sami nie widzieli wnioskodawcy przy pracach polowych, co nie oznacza jednak, że w rzeczywistości wnioskodawca takich prac nie wykonywał.

W konsekwencji powyższych ustaleń i wniosków, Sąd Okręgowy stwierdził, że odwołanie jest niezasadne.

Sąd wskazał, że zasady nabywania prawa do rekompensaty reguluje ustawa z dnia 19 grudnia 2008 r. o emeryturach pomostowych (tekst jednolity: Dz.U. z 2018 r., poz.1924). Zgodnie z treścią art. 21 ust. 1 tej ustawy, rekompensata przysługuje ubezpieczonemu, jeżeli ma okres pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze w rozumieniu przepisów ustawy o emeryturach i rentach z FUS, wynoszący co najmniej 15 lat. Ust. 2 art. 21 stanowi, iż rekompensata nie przysługuje osobie, która nabyła prawo do emerytury na podstawie przepisów ustawy o emeryturach i rentach z FUS. Tryb ustalenia prawa do rekompensaty określa art. 23 ustawy o emeryturach pomostowych. Zgodnie z ust.1 tego artykułu, ustalenie rekompensaty następuje wyłącznie na wniosek ubezpieczonego ubiegającego się o emeryturę. Rekompensata nie jest samodzielnym świadczeniem wypłacanym z systemu ubezpieczeń społecznych, jest przyznawana w formie dodatku do kapitału początkowego, ustalanego na zasadach przewidzianych w art. 173 i art. 174 ww. ustawy o emeryturach i rentach. Nie jest wypłacana ubezpieczonemu bezpośrednio, jak świadczenia emerytalne, ale zwiększa wartość kapitału początkowego i tym samym wpływa na wysokość emerytury. Rekompensata, zgodnie z definicją zawartą w art. 2 punkt 5 ww. ustawy o emeryturach pomostowych, jest odszkodowaniem za utratę możliwości nabycia prawa do wcześniejszej emerytury z tytułu pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze dla osób, które nie nabędą prawa do emerytury pomostowej. Przesłankami uprawniającymi do rekompensaty są:

1) utrata możliwości przejścia na emeryturę w związku z wygaśnięciem po dniu 31 grudnia 2008 roku (w stosunku do ubezpieczonych urodzonych po 31 grudnia 1948 roku, a przed 1 stycznia 1969 roku) podstawy prawnej przewidującej takie uprawnienie,

2) niespełnienie warunków uzyskania prawa do emerytury pomostowej,

3) legitymowanie się przez ubezpieczonego co najmniej 15-letnim okresem pracy w szczególnych warunkach w rozumieniu ustawy o emeryturach i rentach z FUS, czyli art.32, 33, 39, 40 i 50 c,

4) nieuzyskanie prawa do emerytury według zasad przewidzianych w ustawie o emeryturach i rentach z FUS.

Prawo do uzyskania rekompensaty mają osoby urodzone po 1948 roku, które przed 1 stycznia 2009 roku wykonywały przez co najmniej 15 lat prace w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze w rozumieniu przepisów obowiązujących do 31 grudnia 2008 r.

Zgodnie z treścią art. 32 ust. 1, 1a i ust. 2 ustawy o emeryturach i rentach, ubezpieczonym urodzonym przed dniem 1 stycznia 1949 roku, będącym pracownikami, o których mowa w ust. 2 i 3, zatrudnionymi w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, przysługuje emerytura w wieku niższym niż określony w art. 27 ust. 2 i 3. Przy ustalaniu okresu zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze nie uwzględnia się okresów niewykonywania pracy, za które pracownik otrzymał po dniu 14 listopada 1991 r. wynagrodzenie lub świadczenia z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa. Dla celów ustalenia uprawnień, o których mowa w ust.1, za pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach uważa się pracowników zatrudnionych przy pracach o znacznej szkodliwości dla zdrowia oraz o znacznym stopniu uciążliwości lub wymagających wysokiej sprawności psychofizycznej ze względu na bezpieczeństwo własne lub otoczenia.

Stosownie do treści art. 32 ust. 4 ustawy o emeryturach i rentach, wiek emerytalny, o którym mowa w ust. 1, rodzaje prac lub stanowisk oraz warunki, na podstawie których osobom wymienionym w ust. 2 i 3 przysługuje prawo do emerytury, ustala się na podstawie przepisów dotychczasowych. Za dotychczasowe przepisy (w rozumieniu art. 32 ust. 4 ww. ustawy) należy uważać przepisy rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz.U. nr 8, poz.43), ale wyłącznie w zakresie regulowanym przez ustawę o emeryturach i rentach, a więc co do wieku emerytalnego, rodzaju prac lub stanowisk oraz warunków, na jakich osobom wykonującym prace określone w ust. 2 i ust. 3 art. 32 tej ustawy, przysługuje prawo do emerytury (por. uchwała składu siedmiu sędziów Sądu Najwyższego z dnia 13 lutego 2002 r., III ZP 30/01, OSNAP 2002/10/243 oraz wyrok Sądu Najwyższego z dnia 24 września 2009 r., II UK 31/09, Lex nr 559949). Okresami pracy uzasadniającymi prawo do świadczeń na zasadach określonych w rozporządzeniu są okresy, w których praca w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze jest wykonywana stale i w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym na danym stanowisku pracy (§ 2 ust. 1 ww. rozporządzenia).

Zgodnie z § 4 ust. 1 ww. rozporządzenia pracownik, który wykonywał prace w szczególnych warunkach wymienione w wykazie A, nabywa prawo do emerytury, jeżeli spełnia łącznie następujące warunki:

1) osiągnął wiek emerytalny wynoszący 55 lat dla kobiet i 60 lat dla mężczyzn,

2) ma wymagany okres zatrudnienia, w tym co najmniej 15 lat pracy w szczególnych warunkach.

Powołany wykaz wskazuje wszystkie te prace w szczególnych warunkach, których wykonywanie uprawnia do niższego wieku emerytalnego.

W ocenie Sądu, z zebranego w sprawie materiału dowodowego wynika, że w okresie zatrudnienia w (...) w B. M. M. zajmował stanowisko traktorzysty. Odwołujący się wykonywał, jako traktorzysta, także prace polowe, a nie wyłącznie prace transportowe ujęte w dziale VIII, poz. 3 wykazu A do rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku, co ma o tyle istotne znaczenie w sprawie, iż prace polowe nie są wymienione w wykazie A. Wymienienie w wykazie A, dziale VIII, pod pozycją 3 prac kierowców ciągników i kombajnów, nie oznacza, że należy uznać za pracę w szczególnych warunkach kierowanie tymi pojazdami przy jakichkolwiek zadaniach, a nie tylko transportowych. Prace uznane za wykonywane w warunkach szczególnych, bez względu na miejsce i rodzaj, zostały wymienione w działce XIV, zatytułowanym „prace różne”. Tak zostały ujęte, np. prace przy spawaniu, czy naprawie pomp wtryskowych. Inne działy wykazu obejmują wymienione w nich prace w powiązaniu z rodzajami zakładów pracy lub ich częściami. Nie można uznać, że praca kierującego ciągnikiem jest zawsze pracą „w transporcie”, nawet jeżeli kierujący niczego nie transportuje, lecz wykonuje przy pomocy ciągnika prace polowe. Umieszczenie stanowisk traktorzysty i kombajnisty w dziale VIII (w transporcie i łączności) wykazu A, mimo ujęcia ich odrębnie od pracy kierowców samochodów ciężarowych, autobusów i pojazdów specjalistycznych, wiąże bowiem szkodliwość tej pracy nie z faktem prowadzenia tychże pojazdów, lecz z faktem prowadzenia pojazdów przy uwzględnieniu specyfiki technologii pracy w transporcie i łączności oraz obciążeń psychofizycznych związanych z uczestniczeniem takich pojazdów w ruchu publicznym. Powyższy pogląd wyraził Sąd Najwyższy w uzasadnieniu wyroku z dnia 3 grudnia 2013 r., w sprawie I UK 172/13, LEX Nr 1467147 i pogląd ten Sąd Okręgowy w składzie rozpoznającym przedmiotową w sprawę w całości akceptuje (por. także wyrok Sądu Apelacyjnego w Łodzi z dnia 3 marca 2015 r., w sprawie III AUa 713/14). Biorąc pod uwagę powyższe, Sąd I instancji uznał, że nie można było zaliczyć ubezpieczonemu do pracy wykonywanej w warunkach szczególnych okresu zatrudnienia na stanowisku kierowcy ciągnika przy pracach polowych. Z materiału dowodowego wynika, że ubezpieczony, jako kierowca ciągnika, wykonywał pracę w transporcie przede wszystkim poza sezonem wykonywania prac polowych. Nie była to zatem praca wykonywała stale i w pełnym wymiarze czasu pracy. Dlatego też uznając, że ubezpieczony nie legitymuje się 15-letnim okresem pracy w szczególnych warunkach, uzyskanym do 31 grudnia 2008 r., Sąd Okręgowy na podstawie art. 477 ¹⁴ § 1 k.p.c. oddalił odwołanie.

W apelacji od powyższego wyroku M. M. zarzucił błąd w ustaleniach faktycznych, spowodowany niewłaściwą oceną zebranego w sprawie materiału dowodowego, wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku i uwzględnienie odwołania, a nadto o dopuszczenie dowodu z dokumentu, który załączył do apelacji.

W uzasadnieniu apelacji skarżący podniósł, że pracując w Spółdzielni Kółek Rolniczych, jako traktorzysta, pracował przede wszystkim w transporcie. Jego praca polegała na transporcie wapna palonego z miejscowości M. do miejscowości B. lub innych miejscowości wskazanych przez pracodawcę. W okresie zimowym ciągnik, którym pracował, wynajmowany był do tzw. (...), gdzie zajmował się odśnieżaniem lub usuwaniem śliskości na drogach. Przy pracach rolnych w ciągu roku pracował, jeżeli w ogóle, to dwa miesiące w roku, tj. łącznie 36 miesięcy. Odliczając ten okres od udokumentowanej pracy w szczególnych warunkach, uzyskuje się 15 lat, 2 miesiące i 9 dni pracy w szczególnych warunkach, jako traktorzysta w transporcie. Tym samym, spełnia on warunki do uzyskania rekompensaty.

W ocenie skarżącego, zeznaniami świadków udowodnił on, że będąc zatrudnionym w Spółdzielni Kółek Rolniczych w B., pracował w transporcie i na wynajmach w (...), Zakładach (...) i w Lasach Państwowych. W aktach sprawy znajduje się również zaświadczenie Kółka Rolniczego w G. z dnia 10 stycznia 1971 r. (załączone także do apelacji), potwierdzające, że od 1968 r. skarżący pracował w tymże K. w transporcie ciągnikowym z dwoma przyczepami. Ze świadectw pracy, jakie znajdują się w aktach emerytalnych, jednoznacznie wynika, że zatrudniony był w Kółku Rolniczym i Spółdzielni Kółek Rolniczych, stale i w pełnym wymiarze godzin.

Skarżący podniósł również, że wobec niekonstytucyjności przepisów ustawy o emeryturach pomostowych w zakresie art. 21 ust. 1, zamierza on dochodzić swoich praw, po wykorzystaniu postępowań instancyjnych, przed Trybunałem Konstytucyjnym.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:

Apelacja nie jest zasadna. Sąd Okręgowy wydał trafne, odpowiadające prawu rozstrzygnięcie. Sąd Apelacyjny podziela przedstawioną przez Sąd meriti argumentację zajętego stanowiska, nie znajdując przyczyn, by argumenty te raz jeszcze przywoływać w uzasadnieniu orzeczenia Sądu II instancji (por. postanowienia Sądu Najwyższego z 22 kwietnia 1997 r., II UKN 61/97 - OSNAPiUS 1998/3/104, wyrok Sądu Najwyższego z dnia 5 listopada 1998 r., I PKN 339/98 - OSNAPiUS 1998/24/776). Zgromadzony w sprawie materiał dowodowy jednoznacznie wskazuje, że M. M. nie przysługuje prawo do rekompensaty z tytułu utraty możliwości nabycia prawa do wcześniejszej emerytury z tytułu pracy w szczególnych warunkach, albowiem ubezpieczony nie legitymuje się stażem 15 lat pracy w szczególnych warunkach.

Wbrew zarzutom apelacji, Sąd I instancji dokonał prawidłowej analizy i oceny zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego i trafnie wywiódł, że praca M. M. w Spółdzielni Kółek Rolniczych w B. od 26 czerwca 1969 r. do 9 września 1987 r., nie była pracą wykonywaną w szczególnych warunkach. W ocenie Sądu Apelacyjnego, ustalenie Sądu Okręgowego, że ubezpieczony w spornym okresie zatrudnienia nie wykonywał stale i w pełnym wymiarze czasu pracy w warunkach szczególnych, określonej w Wykazie A, dziale VIII, poz. 3, stanowiącym załącznik do rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, ma pełne potwierdzenie w zgormadzonym materiale dowodowym. Skarżący argumentami przytoczonymi w apelacji w żaden sposób nie podważył zasadności stanowiska Sądu pierwszej instancji. Apelacja zawiera bowiem jedynie własną ocenę faktów odmienną od przyjętej przez Sąd Okręgowy. Załączona zaś do apelacji dokumentacja pracownicza w postaci zaświadczeń z 10 stycznia 1971 r. i 20 maja 1971 r., była przedmiotem oceny Sądu I instancji. Jak wynika natomiast z całokształtu zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego, M. M. w okresie od 26 czerwca 1969 r. do 3 września 1987 r., świadczył pracę w Kółku Rolniczym w G. i następnie w Spółdzielni Kółek Rolniczych w B., gdzie zajmował stanowisko traktorzysty. Skarżący w porze wiosennej, letniej i jesiennej wykonywał prace polowe: orka, siew, opryski, zbieranie plonów: żniwa, wykopki. Natomiast w okresie zimowym przewoził wapno palone oraz był wynajmowany do zadań związanych z zimowym utrzymaniem dróg. Prace o charakterze transportowym ciągnikiem wnioskodawca wykonywał więc maksymalnie 3 - 4 miesiące w roku.

Wykonywane przez ubezpieczonego prace transportowe w okresie maksymalnie 4 miesięcy w latach 1969 -1997 - łącznie przez okres 5 lat i 8 miesięcy, nie dają co najmniej 15 lat pracy w szczególnych warunkach. Nie ma bowiem przeszkód, aby zaliczyć dodatkowe prace transportowe na tym stanowisku do prac wymienionych w dziale VIII, poz. 3 wykazu A, mimo że pracował on w spółdzielni rolniczej, a nie w przedsiębiorstwie transportowym. Natomiast istotny problem dotyczy możliwości zaliczenia prac polowych wykonywanych przez wnioskodawcę w Spółdzielni i Kółku, jako prac w transporcie wymienionych w dziale VIII, wykazu A. Niewątpliwie kierowca ciągnika rolniczego wykonujący prace polowe jest narażony na uciążliwości typowe dla kierowcy ciągnika w każdych warunkach w postaci, np. drgań, hałasu. Nie każda jednak praca ciężka oraz związana z narażeniem na czynniki szkodliwe dla zdrowia, uprawnia do emerytury z tytułu pracy w szczególnych warunkach. Transport jest działem gospodarki, związanym z przemieszczaniem ludzi i ładunków w przestrzeni, przy wykorzystaniu odpowiednich środków transportu. Transport, w szczególności transport towarowy, jest przy tym ściśle powiązany z pozostałymi działami gospodarki, przy czym niejednokrotnie jest on wykonywany nie tylko przez podmioty gospodarcze (przedsiębiorstwa, firmy), których przedmiotem działalności są wyłącznie usługi transportowe, i które z tego powodu nie są przyporządkowane do tego właśnie działu gospodarki. Prace kierowców ciągników w transporcie wymienione są w dziale VIII, poz. 3. Przyporządkowanie w przywołanym wykazie danego rodzaju pracy do określonej branży, ma istotne znaczenie dla jej kwalifikacji, jako pracy w warunkach szczególnych (stanowiskowo – branżowy charakter wykazu). Chodzi tu o narażenie procesami technologicznymi stanowiska pracy na czynniki szkodliwe, wynikające ze specyfiki danego działu przemysłu. W sytuacji, gdy stopień uciążliwości nie wykazuje żadnych różnic w zależności od branży, to brak jest podstaw do negowania kwalifikacji pracy, jako pracy w warunkach szczególnych tylko dlatego, że w załączniku do rozporządzenia praca ta przyporządkowana została do innego działu przemysłu. Oznacza to, że zasadą jest przyporządkowanie określonego pracodawcy do danej branży przemysłu, gdyż uciążliwość i szkodliwość dla zdrowia wynika właśnie z owej branżowej specyfiki. Odmówić trzeba wówczas waloru pracy w szczególnych warunkach pracy na podobnym stanowisku wykonywanej w innym dziale przemysłu lub gospodarki (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 26 marca 2014 r., II UK 368/13, LEX nr 1458633). Nie jest to jednak reguła bezwzględna, ponieważ dopuszcza się możliwość uznania pracy za wykonywaną w szczególnych warunkach także w sytuacji, gdy zakład zatrudniający ubezpieczonego nie należy do określonej branży – według nomenklatury przyjętej w rozporządzeniu, ale wykonuje zadania całkowicie odpowiadające branżowej specyfice (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 6 lutego 2014 r., I UK 314/13, OSNP 2015/5/66; wyrok Sądu Najwyższego z dnia 26 marca 2014 r., II UK 368/13, OSNP 2015/7/99).

Na gruncie przedmiotowej sprawy, Sąd Apelacyjny podziela stanowisko Sądu Najwyższego wyrażone w uzasadnieniu wyroku z 3 grudnia 2013 r., I UK 172/13 (LEX nr 1467147), że wymienienie w wykazie A, dziale VIII, pod pozycją 3 prac kierowców ciągników i kombajnów nie oznacza, że należy uznać za pracę w szczególnych warunkach kierowanie tymi pojazdami przy jakichkolwiek zadaniach, a nie tylko transportowych. Prace uznane za wykonywane w warunkach szczególnych, bez względu na miejsce i rodzaj zostały, bowiem wymienione w dziale XIV wykazu A, zatytułowanym „prace różne”. Tak zostały ujęte, np. prace przy spawaniu, czy naprawie pomp wtryskowych. Inne działy wykazu obejmują wymienione w nich prace w powiązaniu z rodzajami zakładów pracy lub ich częściami. Nie można uznać, że praca kierującego ciągnikiem jest zawsze pracą „w transporcie”, nawet jeżeli kierujący niczego nie transportuje, lecz wykonuje przy pomocy ciągnika typowe prace polowe. Sąd Najwyższy wielokrotnie podkreślał w swym orzecznictwie, że podział wykazu A na „branże” ma istotne znaczenie. W świetle art. 32 ust. 4 ustawy o emeryturach i rentach z FUS, pracami w szczególnych warunkach nie są bowiem wszelkie prace wykonywane w narażeniu na kontakt z niekorzystnymi dla zdrowia pracownika czynnikami, lecz jedynie takie, które zostały rodzajowo wymienione w tymże rozporządzeniu. Wynikające z wykazu A, stanowiącego załącznik do rozporządzenia, przyporządkowanie danego rodzaju pracy do określonej branży, ma zatem istotne znaczenie dla jej kwalifikacji, jako pracy w szczególnych warunkach. W wyroku z 1 czerwca 2010 r., II UK 21/10 (LEX nr 619638), Sąd Najwyższy uznał, że wyodrębnienie poszczególnych prac ma charakter stanowiskowo-branżowy. Pod pozycjami zamieszczonymi w kolejnych działach wykazu wymieniono bowiem konkretne stanowiska przypisane danym branżom, uznając je za prace w szczególnych warunkach uprawniające do niższego wieku emerytalnego. Taki sposób kwalifikacji prawnej tychże prac nie jest dziełem przypadku. Specyfika poszczególnych gałęzi przemysłu determinuje charakter świadczonych w nich prac i warunki, w jakich są one wykonywane, ich uciążliwość i szkodliwość dla zdrowia. Nie można zatem swobodnie, czy wręcz dowolnie, z naruszeniem postanowień rozporządzenia, wiązać konkretnych stanowisk pracy z branżami, do których nie zostały one przypisane w tym akcie prawnym. Również w wyroku z 3 czerwca 2008 r., I UK 381/07 (LEX nr 494112) Sąd Najwyższy wyraził pogląd, że przyporządkowanie określonej pracy do określonej w wykazie branży przemysłowej ma istotne znaczenie dla jej kwalifikacji, jako pracy w warunkach szczególnych, gdy uciążliwość i szkodliwość pracy dla zdrowia wynika właśnie z jej branżowej specyfiki (również postanowienie Sądu Najwyższego z 8 maja 2012 r., II UK 25/12 LEX nr 1620510, wyrok Sądu Najwyższego z 19 marca 2012 r., II UK 166/11, LEX nr 1171002, wyrok Sądu Najwyższego z dnia 26 marca 2014 roku, II UK 368/13, LEX nr 1458633). Zatem za ugruntowane należy uznać stanowisko Sądu Najwyższego, że przyporządkowanie danego rodzaju pracy do określonej branży ma istotne znaczenie dla jej kwalifikacji, jako pracy w szczególnych warunkach w rozumieniu art. 32 ust. 1 ustawy emerytalnej. Sąd Najwyższy w cyt. wyroku z 3 grudnia 2013 r. wskazał dodatkowo, podzielając w tym zakresie argumentację Sądu Apelacyjnego, że umieszczenie wskazanych stanowisk w dziale VIII, w transporcie i łączności, mimo ujęcia pracy traktorzysty, odrębnie od pracy kierowcy samochodów ciężarowych, autobusów i pojazdów specjalistycznych, łączy szkodliwość tejże pracy nie z faktem prowadzenia tych pojazdów, lecz z faktem ich prowadzenia przy uwzględnieniu specyfiki „technologii” pracy w transporcie i obciążeń psychofizycznych związanych z uczestniczeniem takich pojazdów w ruchu publicznym. Obciążeń, których nie ma, jak uznał ustawodawca, przy wykonywaniu prac na wskazanych stanowiskach w rolnictwie, gdzie dominują prace polowe. A zatem w ocenie ustawodawcy, uciążliwość pracy traktorzysty nie wynika, jak pośrednio w apelacji wywodzi wnioskodawca, z samej specyfiki pracy kierowcy ciągnika, niezależnie od tego, na czym ta praca polega, tylko z zagrożeń związanych z pracą na tym stanowisku w transporcie. Niewątpliwie kierowca ciągnika rolniczego wykonujący prace polowe jest narażony na uciążliwości typowe dla kierowcy ciągnika w każdych warunkach w postaci, np. drgań, hałasu. Nie każda jednak praca ciężka oraz związana z narażeniem na czynniki szkodliwe dla zdrowia uprawnia do emerytury z tytułu pracy w szczególnych warunkach. Transport jest działem gospodarki, związanym z przemieszczaniem ludzi i ładunków w przestrzeni, przy wykorzystaniu odpowiednich środków transportu. Transport, w szczególności transport towarowy, jest przy tym ściśle powiązany z pozostałymi działami gospodarki, przy czym niejednokrotnie jest on wykonywany nie tylko przez podmioty gospodarcze (przedsiębiorstwa, firmy), których przedmiotem działalności są wyłącznie usługi transportowe, i które z tego powodu nie są przyporządkowane do tego właśnie działu gospodarki. Prace kierowców ciągników w transporcie wymienione są w dziale VIII, poz. 3. Przyporządkowanie w przywołanym wykazie danego rodzaju pracy do określonej branży ma istotne znaczenie dla jej kwalifikacji, jako pracy w warunkach szczególnych (stanowiskowo – branżowy charakter wykazu). Chodzi tu o narażenie procesami technologicznymi stanowiska pracy na czynniki szkodliwe, wynikające ze specyfiki danego działu przemysłu. Niewątpliwe zaś prace polowe należą do typowych prac rolniczych i nie mają żadnego związku z ruchem drogowym i transportem. Tak przyjęta interpretacja nie pozostawia żadnych wątpliwości co możliwości kwalifikowania pracy wnioskodawcy wykonywanej podczas prac polowych.

Reasumując, ubezpieczony nie wykazał, że w całym spornym okresie swego zatrudnienia, wykonywał pracę w warunkach szczególnych stale i w pełnym wymiarze czasu pracy, tym samym nie udowodnił 15 – letniego okresu takiej pracy i nie spełnił warunku do nabycia prawa do rekompensaty.

W tym stanie rzeczy, nie znajdując podstaw do uwzględnienia apelacji, Sąd Apelacyjny na podstawie art. 385 k.p.c. orzekł, jak w sentencji swojego wyroku.