Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 5 maja 2021 r.

Sąd Okręgowy w Gliwicach III Wydział Cywilny Odwoławczy w składzie:

Przewodniczący – Sędzia Sądu Okręgowego Roman Troll

Sędziowie Sądu Okręgowego: Marcin Rak

Beata Majewska-Czajkowska

po rozpoznaniu w dniu 5 maja 2021 r. w Gliwicach na posiedzeniu niejawnym

spraw z powództw Spółdzielczej Kasy Oszczędnościowo-Kredytowej (...) w R.

przeciwko A. L.

o zapłatę

na skutek apelacji pozwanego

od wyroku Sądu Rejonowego w R.

z dnia 8 sierpnia 2018 r., sygn. akt I C 2048/17

uchyla zaskarżony wyrok w całości, znosi postępowanie w zakresie rozpraw przeprowadzonych 18 maja 2018 r. i 25 lipca 2018 r. oraz w zakresie posiedzenia jawnego przeprowadzonego 8 sierpnia 2018 r. i przekazuje sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi Rejonowemu w R., pozostawiając temu Sądowi rozstrzygnięcie o kosztach postępowania odwoławczego.

SSO Beata Majewska-Czajkowska SSO Roman Troll SSO Marcin Rak

Sygn. akt III Ca 1928/18

UZASADNIENIE

Pozwem wniesionym do Sądu Rejonowego w R. 5 września 2016 r. powódka Spółdzielcza Kasa Oszczędnościowo-Kredytowa (...) w R. domagała się zasądzenia od pozwanego A. L. 5781,77 zł z ustawowymi odsetkami od 31 sierpnia 2016 r. oraz kosztów procesu, zaś pozwem wniesionym 7 września 2016 r. domagała się zasądzenia od pozwanego 1043,18 zł z ustawowymi odsetkami od 3 września 2016 r. oraz kosztów procesu. W uzasadnieniu pozwów wskazała, że pozwany wystawił jej weksle in blanco tytułem zabezpieczenia płatności za otrzymane pożyczki, a wobec braku zapłaty, powódka zgodnie z treścią deklaracji wekslowych wypełniła weksle i wezwała go do ich wykupu; pozwany w podanym terminie weksli nie wykupił ani w żaden inny sposób nie spełnił żądanych świadczeń i nie uczynił tego do dnia wystąpienia z powództwami.

Sprawy zostały połączone do wspólnego rozpoznania.

Zarządzeniem z 28 marca 2018 r. ustanowiono dla nieznanego z miejsca pobytu pozwanego A. L. kuratora w osobie adw. B. H., który wniósł
o oddalenie powództwa i zasądzenie kosztów, podnosząc zarzut braku wykazania wysokości żądanej kwoty oraz braku prawidłowego wezwania pozwanego do wykupu weksla i wezwania przedprocesowego.

Wyrokiem z 8 sierpnia 2018 r. Sąd Rejonowy w R. zasądził od pozwanego na rzecz powódki 5781,77 zł z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od 31 sierpnia 2016 r. (a); 1043,18 zł z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od 3 września 2016 r. (b) (pkt 1.); przyznał adwokatowi B. H. 2952 zł, w tym 552 zł podatku od towarów i usług, tytułem wynagrodzenia za sprawowanie funkcji kuratora dla nieznanego
z miejsca pobytu pozwanego (pkt 2.); polecił kasie Sądu Rejonowego w R. wypłatę przyznanego wynagrodzenia kuratorowi z zaliczek (pkt 3.) oraz zasądził od pozwanego na rzecz powódki 5849 zł tytułem zwrotu kosztów procesu (pkt 4.).

Apelację od tego wyroku złożył pozwany (kurator ustanowiony dla pozwanego) zaskarżając go w całości i zarzucając mu naruszenie art. 3 k.p.c. poprzez przyjęcie, że powódka wykazała dochodzoną pozwem kwotę; art. 233 § 1 k.p.c. poprzez uznanie, że roszczenie powódki zostało wykazane co do wysokości, jaki że dochowała wszystkich procedur związanych z dochodzeniem roszczenia z weksla; art. 316 k.p.c. poprzez nieoparcie wyroku wyłącznie na materiale dowodowym zgromadzony w sprawie; art. 321 § 1 k.p.c. poprzez wyrokowanie co do przedmiotu, który nie był objęty żądaniem pozwu; art. 6 k.c. poprzez przerzucenie ciężaru dowodu na stronę pozwaną, pomimo tego, że powódka powinna wykazać podstawę roszczenia co do zasady i wysokości.

Przy tak postawionych zarzutach wniósł o oddalenie powództwa w całości zasądzenie wynagrodzenia dla kuratora (na rzeczy kancelarii Adwokackiej (...) kosztów ustanowionego w sprawie kuratora dla nieznanego z miejsca pobytu).

W odpowiedzi na apelacje w powódka wniosła o jej oddalenie i obciążenie pozwanego kosztami procesu.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Orzeczenie zostało wydane po skierowaniu sprawy celem rozpoznania na posiedzeniu niejawnym, a to zgodnie z art. 15zzs ³ ust. 1 ustawy z 31 marca 2020 r. o zmianie ustawy o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. poz. 374 ze zm.), z uwagi na stan epidemii i nadmierne zagrożenie dla zdrowia i życia ludzkiego. Nikt nie wnosił o przeprowadzenie rozprawy ani o przeprowadzenie niepodlegającego pominięciu dowodu z zeznań świadków lub z przesłuchania stron.

Zgodnie z art. 9 ust. 4 ustawy z 4 lipca 2019 r. o zmianie ustawy – Kodeks postępowania cywilnego oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. poz. 1469), Sąd Okręgowy rozpoznając apelację stosuje regulacje proceduralne w brzmieniu sprzed nowelizacji, która weszła
w życie 7 listopada 2019 r.

Regulacja art. 374 k.p.c. umożliwia rozpoznanie sprawy na posiedzeniu niejawnym także wtedy, gdy zachodzi nieważność postępowania.

Nieważność postępowania zachodzi m.in. wówczas, gdy strona pozbawiona została możności obrony swych praw (art. 379 pkt 5 k.p.c.). Przytoczona podstawa nieważności postępowania jest spełniona, jeżeli z powodu wadliwości procesowych sądu lub strony przeciwnej, będących skutkiem naruszenia konkretnych przepisów kodeksu postępowania cywilnego, których nie można było usunąć przed wydaniem orzeczenia w danej instancji, strona nie mogła - wbrew swej woli - brać i nie brała udziału w postępowaniu lub jego istotnej części, a skutki tych wadliwości nie zostały usunięte przed wydaniem orzeczenia (por. wyrok Sądu Najwyższego z 1 czerwca 2012 r., II PK 259/11, Lex 1243021). W orzecznictwie wskazuje się, że nieważność postępowania z tej przyczyny zachodzi m. in. wtedy, gdy wady zawiadomienia o terminie rozprawy, jedynej albo bezpośrednio poprzedzającej wydanie orzeczenia, uzasadniały odroczenie rozprawy, a sąd rozpoznał sprawę i wydał orzeczenie (por. postanowienie Sądu Najwyższego z 19 czerwca 2015 r., sygn. akt IV CSK 101/15, Lex 1770891 i przywołane tamże orzecznictwo oraz wyrok Sądu Najwyższego z 21 lutego 2019 r., sygn. akt II PK 2879/17, Lex 2623764, postanowienie Sądu Najwyższego z 15 lutego 2017 r., sygn. akt II CZ 152/16, Lex 2269188). Nie ma przy tym znaczenia w takim wypadku, czy działanie strony mogłoby mieć wpływ na rozstrzygniecie (por. wyrok Sądu Najwyższego z 27 czerwca 2018 r., sygn. akt I PK 70/17, Lex 2660108 i przywołane tam orzecznictwo). Brak zawiadomienia stron o terminie rozprawy obliguje sąd do jej odroczenia (por. art. 214 § 1 k.p.c. oraz wyrok Sądu Najwyższego z 17 maja 2016 r., sygn. akt I UK 363/15, Lex 2061183).

Adres pozwanego w R. przy ul. (...) nie został w żaden sposób zweryfikowany przed ustanowieniem kuratora oraz przed wydaniem wyroku, a z informacji Komisariatu Policji V w R. z 8 grudnia 2019 r. (por. pismo tej jednostki z 8 grudnia 2019 r. /k. 117/) wynika, że pozwany zamieszkiwał tam do wakacji 2019 r. Ten adres był zaś znany Sądowi Rejonowemu przed wydaniem wyroku, gdyż 13 kwietnia 2017 r. ZUS O/S. udostępnił te dane (por. pismo tej jednostki z 7 kwietnia 2017 r.
/k. 28 akt połączonych o sygn. I C 463/17/).

W rozpoznawanej sprawie o terminie każdej z rozpraw, w tym także poprzedzającej bezpośrednio wydanie orzeczenia pozwany nie został właściwie zawiadomiony, nie doręczono mu też prawidłowo odpisu pozwu. Korespondencję kierowo tylko na adres ustanowionego kuratora pozwanego, pomijając znany adres jego zamieszkania w R. przy ul (...). W ten sposób doszło też do ustanowienia dla niego kuratora, jako osoby nieznanej z miejsca pobytu.

Powyższe okoliczności obligowały Sąd Rejonowy do odroczenia wyznaczonych terminów rozpraw i zawiadomienia o kolejnym terminie pozwanego na znany adres jego zamieszkania. Sąd Rejonowy jednak przeprowadził postępowanie i wydał wyrok. Doszło więc do naruszenia art. 214 § 1 k.p.c., co pozbawiło pozwanego możliwości obrony. W takich warunkach, jak w rozpoznawanej sprawie, ustanowienie kuratora było przedwczesne, gdyż nie zweryfikowano znanego adresu zamieszkania pozwanego. Obecnie zaś tenże adres nie jest już aktualny, znany był jednak i aktualny w chwili przeprowadzania rozpraw
/k. 117/.

Z tych przyczyn pozwany, przed Sądem Rejonowym, został pozbawiony możności obrony swych praw.

Mając powyższe na uwadze, na podstawie art. 386 § 2 k.p.c. w związku z art. 108
§ 2 k.p.c., orzeczono jak w sentencji.

Przy ponownym rozpoznaniu sprawy Sąd Rejonowy ustali czy znany jest obecny adres zamieszkania pozwanego (data ważności wydanego mu kolejnego dowodu osobistego została oznaczona na 14 września 2030 r. /k. 146/), weryfikując w ten sposób podstawy ustanowienia dla niego kuratora; dopiero wówczas przeprowadzi postępowanie dowodowe,
a następnie wyda orzeczenie co do istoty sprawy.

SSO Beata Majewska-Czajkowska SSO Roman Troll SSO Marcin Rak