Pełny tekst orzeczenia

POSTANOWIENIE

Dnia 21 kwietnia 2021 roku

Sąd Okręgowy w Sieradzu Wydział I Cywilny

w składzie:

Przewodniczący Sędzia Elżbieta Zalewska-Statuch

Sędziowie Barbara Bojakowska

Katarzyna Powalska

Protokolant Elwira Kosieniak

po rozpoznaniu w dniu 21 kwietnia 2021 roku w Sieradzu

na rozprawie sprawy

z wniosku K. S. i M. S.

z udziałem G. U., Z. U., E. Z. i W. Z.

o zasiedzenie

na skutek apelacji uczestników postępowania

od postanowienia Sądu Rejonowego w Łasku

z dnia 26 października 2020 roku, sygnatura akt I Ns 285/18

postanawia:

I.  z apelacji G. U. i Z. U. zmienić zaskarżone postanowienie w punkcie 1 w ten sposób, że:

A.  w punkcie 1a i 1b ustalić datę nabycia na 1 stycznia 2016 roku w miejsce daty 14 grudnia 2014 roku;

B.  w punkcie 1c oddalić wniosek o zasiedzenie działki nr (...);

II.  oddalić apelację G. U. i Z. U. w pozostałej części a apelację E. Z. i W. Z. w całości;

III.  ustalić, że każdy z zainteresowanych ponosi koszty związane ze swoim udziałem w sprawie w postępowaniu apelacyjnym.

Sygn. akt I Ca 506/20

UZASADNIENIE

Zaskarżonym postanowieniem Sąd Rejonowy w Ł. w sprawie z wniosku K. S. i M. S. z udziałem G. U., Z. U., E. Z. i W. Z. o zasiedzenie, stwierdził, że K. S. i M. S. z dniem 14 grudnia 2014 roku nabyli przez zasiedzenie do majątkowej wspólności małżeńskiej własność następujących działek: nr (...)
o powierzchni 0,0168 ha KW Nr (...), (...) o powierzchni 0,0091 ha
KW Nr (...) i nr (...) o powierzchni 0,0528 ha KW Nr (...), położonych w obrębie nr (...) B., gmina S., powiat (...), województwo (...), oznaczonych na mapie do zasiedzenia, sporządzonej 8 lutego 2020 roku przez geodetę B. Z. (...), przyjętej do państwowego zasobu geodezyjnego
i kartograficznego przez Starostę Ł. 20 marca 2020 roku identyfikator ewidencyjny P. (...).(...) ustalił, że wszyscy zainteresowani ponoszą koszty niniejszego postępowania w zakresie przez siebie wydatkowanym (pkt 2) oraz nakazał pobrać solidarnie od wnioskodawców K. S. i M. S. na rzecz Skarbu Państwa – Sądu Rejonowego w Łasku 6358,50 zł tytułem zwrotu wydatków poniesionych tymczasowo z sum budżetowych Skarbu Państwa – Sądu Rejonowego w Łasku (pkt (...)).

Powyższe orzeczenie zapadło w oparciu o następujące ustalenia i wnioski, których istotne elementy przedstawiają się następująco:

W 1975 roku W. W. (1) przekazał na rzecz Skarbu Państwa swoje gospodarstwo rolne położone w B. gmina S. w zamian za rentę. W. W. (1) pozostał właścicielem domu i obory stanowiących odrębny od gruntu przedmiot własności położonych w B. gmina S.. 12 stycznia 1983 roku W. W. (1) podarował ww. budynki swojej córce J. K. (1). W. W. (1) zmarł 23 września 1984 roku. 13 grudnia 1984 roku Skarb Państwa sprzedał J. K. (1) i J. K. (2) działkę nr (...) położoną w B. gmina S.,
na której znajdowały się budynki stanowiące własność J. K. (1). 8 września 2006 roku J. K. (2) i J. K. (1) podarowali wnioskodawczyni K. K. (1) działkę nr (...) (poprzedni numer (...)) położoną w B. gmina S.. 5 marca 2009 roku wnioskodawcy K. S. i M. S. zawarli umowę majątkową małżeńską, mocą której rozszerzyli wspólność ustawową na majątek nabyty przed zawarciem małżeństwa i w czasie trwania małżeństwa.

Z działką nr (...) graniczą działki nr (...). Działka nr (...) położona w B. gmina S. (poprzednie nr (...), a wcześniej nr (...)) w okresie od 1975 roku
do 27 września 2012 roku była własnością Skarbu Państwa. Od 30 grudnia 1993 roku
z przerwami do 27 września 2012 roku działka ta była wydzierżawiona uczestnikowi G. U.. 27 września 2012 roku Skarb Państwa sprzedał działkę nr (...) uczestnikom G. U. i Z. U.. Działka nr (...) położona
w B. gmina S. została zakupiona 18 lutego 2003 roku przez uczestników W. Z. i E. Z. od Skarbu Państwa – Lasów Państwowych Nadleśnictwo K..

W. W. (1), a następie J. K. (1) i J. K. (2), a po nich wnioskodawcy korzystali nie tylko z działki nr (...), ale także z części działki nr (...) oznaczonej na mapie
do zasiedzenia sporządzonej przez biegłego geodetę B. Z. numerami działek (...), a także z części działki nr (...) oznaczonej na mapie do zasiedzenia sporządzonej przez biegłego geodetę B. Z. numerem działki (...). Na działce nr (...) jest usytuowany wjazd na nieruchomość wnioskodawców. Obecnie jest on zamykany bramą i furtką z blachy. Na pozostałym odcinku północnej granicy działki nr (...) rosły sosny, które zostały wycięte przez uczestnika G. U. jesienią 2018 roku. Na działce nr (...) był płot drewniany, następnie płot z siatki o dużych oczkach na słupkach drewnianych, a od lat 2006-2007 obecny płot z siatki na słupkach metalowych. Zarówno wewnątrz ogrodzenia jak i na zewnątrz tego ogrodzenia na działce nr (...) wnioskodawcy
i ich poprzednicy prawni wypuszczali kozy, owce i drób oraz uprawiali warzywa i słoneczniki co najmniej do roku 2016. Na działce nr (...) w 1988 roku J. K. (2) i J. K. (1) wybudowali betonowe szambo i murowaną ubikację, które istnieją i są wykorzystywane
do dzisiaj. Na działkach nr (...) wnioskodawcy i ich poprzednicy prawni wypuszczali kozy, owce, drób i sadzili drzewa i krzaki owocowe. Nikt inny nie korzystał
z przedmiotowych działek.

W 2013 roku wnioskodawczyni K. S. rozmawiała
z uczestnikiem G. U. o tym, że chce odkupić od niego sporne pasy gruntu. Ten nie odmówił, ale poinformował ją, że może sprzedaż przedmiotową nieruchomość dopiero po spłacie kredytu.

G. U. do czasu postawienia płotu i bramy czasami przejeżdżał z pola
do swoich zabudowań przez działkę nr (...).

W 2018 roku geodeta G. K. wznawiał granice działki nr (...). Przed wznowieniem granic wnioskodawcy i uczestnicy nie wiedzieli, gdzie przebiegają granice
ich działek.

Uczestnik W. Z. bywał na swojej działce nr (...) bardzo rzadko
i nie dochodziło do żadnych sporów dotyczących korzystania z części działki nr (...),
tj. działki nr (...).

Uczestnik G. U. 1 października 2012 roku uzyskał od Wójta Gminy S. zezwolenie na usunięcie 16 drzew na działce nr (...).

Uczestnik G. U. 28 listopada 2018 roku na podstawie zgłoszenia
do Urzędu Gminy w S. wyciął 14 drzew na działce nr (...).

Uczestnik W. Z. 30 września 2005 roku uzyskał od Wójta Gminy S. zezwolenie na wycięcie 20 brzóz na działce nr (...).

Stan faktyczny ustalono na podstawach wskazanych w nawiasach.

Sąd, powołując się na art. 172 k.c. wskazał, że do 1 października 1990 roku wskazany przepis przewidywał, że posiadacz nieruchomości nie będący jej właścicielem nabywa własność, jeżeli posiada nieruchomość nieprzerwanie od lat 10 jako posiadacz samoistny, chyba że uzyskał posiadanie w złej wierze, wówczas termin ten wynosił lat 20. Zmiana treści przepisu na obowiązującą obecnie nastąpiła 1 października 1990 r. Ustawa nowelizująca – ustawa z 28 lipca 1990 r. o zmianie ustawy - Kodeks cywilny (Dz.U.1990.55.321), gdzie
w art. 9 przewidywała, że do zasiedzenia, którego bieg rozpoczął się przed dniem wejścia
w życie niniejszej ustawy, stosuje się od tej chwili przepisy niniejszej ustawy; dotyczy
to w szczególności możliwości nabycia prawa przez zasiedzenie.

Kolejno sąd odniósł się do treści art. 336 k.c. i stwierdził, że J. i J. K. (1)
od 13 grudnia 1984 roku, kiedy kupili od Skarbu Państwa działkę nr (...) (obecnie działka
nr (...)), posiadali także jako posiadacze samoistni część działki nr (...) (poprzednio nr (...),
a potem (...)), wydzielone obecnie jako działki (...) oraz część działki nr (...), wydzielonej obecnie jako działka nr (...). Traktowali te działki jak swoją własność, ponieważ uprawiali tam rośliny, wypuszczali zwierzęta, wybudowali szambo na działce (...)
i ogrodzili częściowo działki nr (...). Posiadanie samoistne kontynuowali ich następcy prawni K. K. (1) i obecnie wnioskodawcy.

Według sądu posiadanie samoistne nie zostało przerwane przez właścicieli spornych działek. Nie zostało udowodnione, że drzewa, które zostały wycięte w 2005 roku na działce
nr (...) przez właściciela tej działki, znajdowały się na spornym fragmencie działki.
Nie zostało udowodnione, że drzewa, które zostały wycięte w 2012 roku na działce nr (...) przez właściciela tej działki, znajdowały się na spornym fragmencie działki. G. U. przejeżdżał przez działkę nr (...) przed rokiem 2006 (wówczas część działki
nr (...), będącej własnością Skarbu Państwa) rzadko i nie rościł sobie w tym czasie praw
do spornej działki, ponieważ był tylko dzierżawcą działki nr (...) i nie znał dokładnie granic
tej działki na spornym obszarze.

Zdaniem sądu przyjmując, że poprzednicy prawni wnioskodawców objęli sporne działki w posiadanie samoistne w złej wierze 13 grudnia 1984 roku, okres 30 lat niezbędny
do nabycia własności nieruchomości przez zasiedzenie minął w 14 grudnia 2014 roku.

O kosztach postępowania orzeczono na podstawie art. 520 § 1 k.p.c.,
zaś na podstawie art. 520 § 1 k.p.c. i art. 83 ust. 2 ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych nakazano pobrać solidarnie od wnioskodawców 6358,50 zł tytułem zwrotu wydatków, które poniósł Skarb Państwa.

Apelacje od powyższego wnieśli uczestnicy postępowania G. U.
i Z. U. oraz E. Z. i W. Z..

Uczestnicy postępowania G. U. i Z. U. zaskarżyli orzeczenie w części stwierdzającej, że K. S. córka J. i J.
i M. S. syn W. i A. z dniem 14 grudnia 2014 roku nabyli przez zasiedzenie do majątku wspólności małżeńskiej własność następujących działek: nr (...)
o powierzchni 0,0091 ha i (...) o powierzchni 0,0528 ha obie objęte księga wieczystą
nr (...) - tj. w zakresie pkt 1 b i 1 c postanowienia oraz ustalającej, że wszyscy zainteresowani ponoszą koszty niniejszego postępowania w zakresie przez siebie wydatkowanym - tj. w zakresie pkt 2 postanowienia, zaskarżając również postanowienie sądu z 11 grudnia 2019 r. o dopuszczenie dowodu z opinii biegłego godety zlecając
mu sporządzenie mapy z podziałem działek nr (...) położonych w obrębie (...) B., gmina S., powiat (...), województwo (...), w oparciu o szkic przedstawiony przez wnioskodawczynie, które to postanowienie miało wpływ na rozstrzygniecie sprawy bowiem opierało się jedynie na twierdzeniach wnioskodawcy i ich szkicach.

Powyższemu orzeczeniu zarzucono:

1/ naruszenie przepisów postępowania, które mogło mieć wpływ na wynik sprawy:

a/ art. 233 § 1 k.p.c. w związku z art. 13 k.p.c. poprzez przekroczenie granic swobodnej oceny dowodów i brak wszechstronnego rozważenia materiału dowodowego,
w sposób uwzględniający reguły logicznego myślenia oraz doświadczenia życiowego,

przejawiające się w szczególności w ustaleniu, że:

- po śmierci W. W. (1) w dniu 23 września 1984 roku J. K. (1) i J. K. (2) a po nich ich wnioskodawcy korzystali z części działki nr (...) oznaczonej na mapie
do zasiedzenia przez biegłego numerami działek (...) podczas gdy J. K. (1) zeznaje, iż „Ja uprawiałam jeszcze fragment za K. S. i M. S. posiadali samoistnie działki nr (...) do roku 2014 podczas gdy wyprowadzili się
z miejscowości B. i zamieszkali w R. od roku 2010 - nagranie z 28.11.2018 r. 07:08 i 30:32), zeznania D. U.-nagranie z dnia 20.08.2019r. 37:37, wcześniej jeszcze najprawdopodobniej w latach 1996 - 2001 K. K. (1) urodzona w (...) r., jeszcze jako panna, 5 lat studiowała na działce nr (...) był płot drewniany, podczas gdy sama wnioskodawczyni podczas posiedzenia sądu zeznaje, iż razem z bratem użytkowali teren,
a „wcześniej nie było żadnych zagrodzeń" (nagranie z dnia 28.11.2018r. 1:21:18) "bez płotu było" (nagranie z dnia 28.11.2018r. 52:58), świadek wnioskodawców K. F. zeznał, iż od lewej strony domu nie było żadnej granicy za czasów K. - nagranie
z dnia 14.05.2019r. 1:01:10, świadek, I. M. nagranie z dnia 20.08.2019 r. 1:26:52,

- J. i J. K. (2) korzystali z działki gruntu za płotem, podczas gdy zgodnie
z doświadczeniem życiowym trudno przyjąć, iż ktoś grodzi swoją nieruchomość w innym miejscu i uważa, iż należy mu się jeszcze grunt za ogrodzeniem. Jeśli nawet płot był stawiany w roku 2006 a państwo K. uważali, iż również cześć gruntu za płotem należy do nich wówczas płot na pewno zostałyby posadowiony dalej zgodnie z obszarem posiadania, świadek wnioskodawców K. T. zeznaje, iż ogródek był między domem a siatką obecną, ogródek nie wychodził poza siatkę. Ogródek był na podwórku" - nagranie z dnia 14.05.2019r. 12:40-13:20 i „do siatki było tylko uprawiane-15:35,

- J. K. (1) i J. K. (2) samoistnie posiadali działkę nr (...) podczas,
gdy zgodnie z decyzją z dnia 01.10.2012 roku Wójta Gminy S. to G. U. był uznawany za właściciela tych działek i wykonywał prawo własności-wycinał drzewa,

- nikt inny nie korzystał z przedmiotowych działek, podczas gdy wielu świadków wskazywał, iż skracało sobie drogę poprzez przechodzenie przez tę działkę, bowiem przez rów łączący obecnie działki (...) - od strony działki (...) posadowiony był mostek (zeznania A. B., nagranie z dnia 14.05.2019r. 1:11:40; K. T., nagranie z dnia 14.05.2019r. 36:11; S. U., nagranie z dnia 20.08.2019r. 1:10:54; D. U., nagranie z dnia 20.08.2019 r. 36:49, stwierdzenie sądu zawarte na stronie 4 są sprzeczne z stwierdzeniami znajdującymi się na str. 6 uzasadnienia postanowienia, kiedy to sąd podaje, iż G. U. do czasu postawienia płotu i bramy czasami przejeżdżał z pola do swoich zabudowań przez działkę (...),

- J. K. (2) i J. K. (1) wybudowali na działce nr (...) w roku 1988 murowane szambo, podczas gdy zgodnie z zeznaniem świadków S. U., nagranie z dnia 20.08.2019r. (01:23:20) miało to miejsce w roku 1995;

b/ art. 327 ¹ § 1 pkt 1 k.p.c. w związku z art. 13 k.p.c. poprzez niepodania przyczyn
dla który odmówił wiarygodności i mocy następującym dowodom:

- decyzji z 01.10.2012 roku Wójta Gminy S. zezwalając G. U. na usunięcie 16 sztuk drzew na działce (...), które - jak wynika z uzasadnienia decyzji były posadowione w bezpośrednim sąsiedztwu budynków stwarzając tym samy zagrożenie dla ludzi i kolizyjnie z linią energetyczną więc wniosek Sądu zawarty
w uzasadnieniu (str. 8) jest nieuprawniony, bowiem w bezpośrednim sąsiedztwie działki
o dawnym nr (...) posadowiony jest jedynie budynek wnioskodawców,

- zeznań świadka J. K. (1) w części, w której wskazuje, iż „Ja uprawiałam jeszcze fragment za płotem do 2010 r" i ustalenie, iż datą końcowa 30 - letniego terminu
do stwierdzenia zasiedzenia jest 14 grudnia 2014 roku - podczas gdy w tym czasie ani matka
- J. K. (1), ani córka - K. S., nie wykonywały żadnych czynności jak właściciel, pierwsza z uwagi na wiek, druga z powodu wyprowadzki do innej wioski
i tam zamieszkania,

- pisma Skarbnika Gminy w S. z dnia 20.07.2020 r wskazującego
na powierzchnię od jakiej był opłacana podatek przez J. K. (1) - 0,1200 ha i K. S. - 0,1242 ha czyli za powierzchnię nie obejmująca działek nr (...),

- protokołu z okazania na gruncie wydzielonych działek z 05.06.1984 r. załączonego do pisma Starosty Ł. z 11 sierpnia 2020 roku,

c) art. 520 § 1 k.p.c. poprzez jego zastosowanie,

2/ Naruszenie przepisów prawa materialnego.:

a/ art. 336 § 1 k.c. poprzez jego niewłaściwe zastosowanie, a w konsekwencji przyjęcie, iż K. S. i M. S. posiadali samoistnie działki gruntu nr (...) podczas gdy nawet nie mieszkali na ww. działkach,

b/ art. 172 § 1 k.c. poprzez jego niewłaściwe zastosowanie w sytuacji kiedy wnioskodawcy nie byli posiadaczami samoistnymi, nie byli za takich traktowani przez otoczenie, w tym organy, takim też się nie czuli skoro proponowali uczestnikom nabycie spornych gruntów, nie zachowywali się tak jak właściciele, pozwalając innym osobom
z gruntów tych korzystać,

c/ art. 172 § 2 k.c. poprzez jego niewłaściwe zastosowanie w sytuacji, kiedy wnioskodawcy jak również ich poprzednicy prawni nie posiadali przez lat trzydzieści spornych gruntów, jak posiadacze samoistni.

W oparciu o tak sformułowane zarzuty skarżący wnieśli o oddalenie wniosku
w całości, zasądzenie od wnioskodawców na rzecz uczestników G. i Z. U. kosztów procesu według norm przepisanych za I i II instancję, ewentualnie
o uchylenie zaskarżonego postanowienia i przekazanie sprawy sądowi I instancji
do ponownego rozpatrzenia, przy uwzględnieniu kosztów postępowania odwoławczego.

Uczestnicy postępowania E. Z. i W. Z. zaskarżyli
postanowienie w części stwierdzającej, iż K. S. i M. S. z dniem 14 grudnia 2014 roku nabyli przez zasiedzenie do majątkowej wspólności małżeńskiej własność działki nr (...) o powierzchni 0,0168 ha KW Nr (...).

Zaskarżonemu orzeczeniu zarzucono:

1/ naruszenie przepisów postępowania, które miało wpływ na treść orzeczenia,
tj. art. 233 § 1 k.p.c. poprzez sprzeczne ze zgromadzonym materiałem dowodowym, zasadami doświadczenia życiowego oraz regułami logicznego rozumowania istotne ustalenia sądu polegające na uznaniu, iż:

- J. i J. K. (1) od dnia 13 grudnia 1984 roku posiadali jako posiadacze samoistni część działki nr (...) (...)) podczas gdy prawidłowa ocena materiału dowodowego tego nie potwierdza,

- na działce nr (...) (...)) (...) wnioskodawcy i ich poprzednicy prawni wypuszczali kozy, owce drób i sadzili drzewa i krzaki owocowe oraz nikt inny nie korzystał
z przedmiotowych działek; częściowo ogrodzili działkę (...) (...)); posiadali jako posiadacze samoistni część działki nr (...) (...)) - podczas gdy prawidłowa ocena materiału dowodowego tego nie potwierdza,

- posiadanie samoistne nie zostało przerwane przez właściciela działki (...) - podczas gdy W. Z. w 2005 roku dokonał wycięcia na działce (...) drzew zagrażających bezpieczeństwu zabudowań znajdujących się na działce wnioskodawców,

a w konsekwencji:

2/ naruszenie prawa materialnego, a to art. 172 k.c. poprzez stwierdzenie nabycia przez zasiedzenie przez wnioskodawców działki (...) w sytuacji, gdy nie zostały spełnione przesłanki przewidziane ww. przepisem.

W oparciu o tak sformułowane zarzuty skarżący wnieśli o zmianę skarżonego orzeczenia poprzez oddalenie wniosku w zakresie żądania stwierdzenia zasiedzenia przez wnioskodawców działki nr (...) o powierzchni 0,0168 ha KW Nr (...), zasądzenie od wnioskodawców na rzecz uczestników W. i E. Z. kosztów postępowania odwoławczego, w tym kosztów zastępstwa adwokackiego według norm przepisanych.

W odpowiedzi na apelacje uczestników wnioskodawcy wnieśli o oddalenie
obu apelacji i obciążenie solidarnie uczestników kosztami postępowania apelacyjnego
na rzecz wnioskodawców.

Rozpoznając apelacje Sąd Okręgowy dodatkowo ustalił i zważył, co następuje:

Apelacja wywiedziona przez G. U. i Z. U. w części dotyczącej działki (...) jest usprawiedliwioną, natomiast dalej idąca apelacja co do działki (...) i apelacja uczestników postępowania E. Z. i W. Z.
w całości podlegały oddaleniu.

Sąd II instancji jako sąd apelacyjny - uprawniony na podstawie art. 382 kpc również do badania merytorycznego sprawy i samodzielnej oceny wyników postępowania dowodowego - wskazuje, że zgromadzony materiał dowodowy nie dawał podstaw do przyjęcia, iż wnioskodawcy wypełnili przesłanki, pozwalające na nabycie z dniem 14 grudnia 2014 roku w drodze zasiedzenia własności działki (...).

Przede wszystkim przypomnieć należy, iż Sąd Najwyższy już niejednokrotnie objaśniał pojęcie samoistnego posiadania. Polega ono, najogólniej biorąc, na faktycznym wykonywaniu tych uprawnień, które składają się na treść prawa własności. Dla istnienia samoistnego posiadania konieczne jest faktyczne władanie rzeczą, czyli dostrzegalny fakt wykonywania fizycznego władztwa (corpus), oraz czynnik psychiczny w postaci zamiaru władania rzeczą dla siebie (cum animo rem sibi habendi).

Ocena charakteru posiadania wiąże się z okolicznościami faktycznymi danej sprawy,
z nich bowiem wynika czy posiadacz wykonywał czynności faktyczne wskazujące na samodzielny, rzeczywisty, niezależny od woli innej osoby stan władztwa i czy jego dyspozycje swą treścią odpowiadały dyspozycjom właściciela (zob. uchwałę składu siedmiu sędziów Sądu Najwyższego z dnia 6 grudnia 1991 r., III CZP 108/91, OSNC 1992, nr 4, poz. 48, postanowienia Sądu Najwyższego z dnia 29 października 1996 r., III CKU 8/96, OSNC 1997, nr 4, poz. 38 i z dnia 14 października 1999 r., I CKN 154/98, wyrok Sądu Najwyższego z dnia 28 września 2000 r., IV CKN 103/00, postanowienia Sądu Najwyższego z dnia
16 stycznia 2001 r., II CKN 901/00, z dnia 8 lutego 2002 r., II CKN 1186/99, z dnia
18 września 2003 r., I CK 74/02, z dnia 13 stycznia 2004 r., V CK 131/03, z dnia 29 września 2004 r., II CK 550/03, z dnia 5 września 2008 r., I CSK 54/08, z dnia 8 października 2008 r., V CSK 146/08, oraz uchwałę Pełnego Składu Izby Cywilnej z dnia 26 października 2007 r.,
III CZP 30/07, OSNC 2008, nr 5, poz. 43).

Posiadanie prowadzące do zasiedzenia musi mieć więc charakter władania rzeczą
z zamiarem posiadania jej dla siebie, a to oznacza, że osoba wnioskująca o potwierdzenie przez sąd skutku, który powstaje z mocy prawa z chwilą upływu wymaganego czasu, winna wskazać na czym polegały podejmowane przez nią czynności właścicielskie, czy też akty władania, które były widoczne dla osób trzecich. Powinna wyjaśnić na czym polegało faktyczne korzystnie z nieruchomości i to w taki sposób jakby była ona własnością tej osoby. Koniecznym przy tym jest by ujawniła wolę posiadania nieruchomości dla siebie w sposób jawny i dostrzegalny dla otoczenia, gdyż posiadanie, które nie jest uzewnętrznione, ograniczające się do samej świadomości posiadacza jest prawnie bezskuteczne.

Tymczasem Sąd Rejonowy na podstawie przeprowadzonych dowodów nie poczynił stanowczych ustaleń, które stanowić mogły następczy przedmiot analizy w zakresie dotyczącym możliwość przyjęcia samoistności posiadania działki (...) przez wnioskodawców.

W przedmiotowej sprawie rzeczą istotną było to w czyim imieniu, w jakim charakterze i przez jaki czas obszarem znajdującym się pomiędzy działkami (...) a (...) (...) (obecnie odpowiadającym oznaczeniu jako działka (...)) władała J. i J. K. (2) jeżeli uwzględni się, iż zabudowania znajdujące się na działce (...) stanowiły od 8 maja 1989 roku do 8 września 2006 roku własność jej syna R. K., który jednocześnie od 1993 roku był dzierżawcą działki (...), umowę dzierżawy zawarł, gdyż umożliwiała prawo pierwokupu działki (...), co zresztą nastąpiło w dniu 6 grudnia 2007 roku (akta kw SR! (...), akta kw (...)

Należy mieć na uwadze treść wniosku o zasiedzenie w którym wnioskodawczyni wskazywała, że działka (...) bezpośrednio graniczyła z działką (...), którą dzierżawił jej brat R. K., powołując się na mapę, której okazania odmówiła jednak w toku postępowania oraz treść potwierdzających to zeznań J. K. (1).

Niespornym jest, że faktyczne wykonywanie umowy dzierżawy w odniesieniu do działki (...) realizowane było również w imieniu R. K. przez jego rodziców J.
i J. K. (2) (okoliczność przywoływana przez wnioskodawczynię na rozprawie w dniu 28 listopada 2018 roku k. 61).

Nie zostały natomiast w sprawie zaproponowane dowody, które pozwalałyby na stanowcze ustalenie czy posiadanie obszaru odpowiadającego działce (...) przez J.
i J. K. (2) wykonywane było z zamiarem posiadania dla siebie jak właściciel, czy w ramach posiadania zależnego działki (...) jeśli zarówno wnioskodawczyni jak i jej rodzice i brat R. uważali, że pomiędzy działka (...) a (...) (...) nie ma innych działek, że one ze sobą graniczą (stanowisko wnioskodawczyni z rozprawy przed Sądem Okręgowym w Sieradzu w dniu 10 lutego 2021 roku).

Jeśli uwzględni się, iż małżonkowie K. znali granice własnej nieruchomości to zgodnie z twierdzeniem wniosku grunt znajdujący się poza nimi traktowali jako przynależny do ziemi dzierżawionej od 30 grudnia 1993 roku (umowa dzierżawy k. 78) do 5 grudnia 2007 roku przez ich syna R., a następnie nabytej przez niego po tej dacie na własność.

W wyniku przeprowadzonego postępowania dowodowego nie zidentyfikowano elementu pozwalającego na rozróżnienie zachowani realizowanych w wykonaniu posiadania zależnego od takich które można uznawać za wykonywanie posiadania samoistnego, którego ustalenie pozwalałoby na niewątpliwy wniosek, że w odniesieniu do tej działki upłynął 30 letni okres posiadania samoistnego. Obszar ten niewątpliwie był posiadany przez rodzinę K. z tym, że trudnym do uchwycenia pozostaje czy rzeczywiście mieli świadomość że do jego części nie obowiązuje umowa dzierżawy zwłaszcza jeśli rozważy się, iż w 2006 roku nastąpił podział tego obszaru na część przynależną wnioskodawcom i część przynależną R. K. poprzez wybudowanie płotu. Sposób podziału wynikał ze swobodnego ustalenia między wnioskodawczynią a jej bratem R.. Na rozprawie przed Sądem Okręgowym w Sieradzu w dniu 10 lutego 2021 roku wnioskodawczyni oświadczyła, że płot mogła postawić w dowolnym miejscu skoro teren stanowił ich własność.

Mając na uwadze powyższe Sąd Okręgowy w oparciu o materiał zgromadzony przed Sądem Rejonowym dodatkowo ustalił:

J. i J. K. (2) kupując od Skarbu Państwa nieruchomość oznaczona numerem (...) (późniejszy (...)) na której znajdował się budynek stanowiący odrębną od gruntu własność, wcześniej podarowany J. K. (3) przez jej ojca W. W. (1) posiadali wiedzę o granicach nabywanej nieruchomości - gdyż powyższe wynika z mapy załączonej do transakcji, znajdującej się pod numerem (...) księgi wieczystej kw (...).
Zgodnie z tą mapą nabywana działka graniczyła z nieruchomością, której właścicielem był Państwowy Fundusz Ziemi, w tych miejscach gdzie obecnie znajdują się działki (...).

Z protokołu okazania granic geodety A. D. z 6 czerwca 1984 roku wynika, że zainteresowani w tym J. K. (1) uznają okazane granice za bezsporne
i obowiązujące (protokół k. 322). W stosunku do pozostałych sąsiadów podpisanych na tym protokole (G. U. i J. F.) J. K. (1) potwierdzała wiedzę, iż zna granice swej nieruchomości.

Należy zatem podzielić wniosek skarżących małżonków U., że w kontekście powyższego ustalenie sądu, iż na działce (...) już w 1984 roku był wybudowany płot w przebiegu odpowiadającej płotowi wzniesionemu w 2006 roku jest dowolne.

Gdyby tak było to z wysokim prawdopodobieństwem można przyjąć, że informacja ta znalazłaby się w przywołanym protokole okazania.

Ponadto wnioskodawczyni na początku postępowania twierdziła, że pomiędzy jej działką (...) a działką brata (...) (...) wcześniej nie było żadnych ogrodzeń.

Należy zgodzić się z argumentem apelacji, iż stan nieruchomości należącej poprzednio do W. W. (1) obrazują stare zdjęcia (k. 104, k.132). Jedyne ogrodzenie, które istniało było od strony drogi (zeznania świadków K. F. – nagranie z 14 maja 2019 roku 1:01:10, I. M. – nagranie z 20 sierpnia 2019 roku, 1:26:52, K. T. – nagranie z 14 maja 20119 roku, 12:40 do 13.20, 15.35).

Ponadto pomiędzy działką wnioskodawczyni a działką jej brata R. powstał pas gruntu, który w stosunkach wiejskich wykorzystywany jest jako skrót do drogi (zeznanie świadka I. M. – nagranie z 20 sierpnia 2019 roku, 1:32:56: T. K. – nagranie z 20 sierpnia 2019 roku, 57:35), jako przejazd na pole (zeznanie świadka D. S. – nagranie z 14 maja 2019 roku 1:32:33 do 1:34:16; A. B. – nagranie z 14 maja 2019 roku 1:11:40, I. M. – nagranie z 20 sierpnia 2019 roku 1:35:27). Istnienie takiego przejazdu obrazują zdjęcia z k. 209, k. 213.

J. K. (1) otrzymane w darowiźnie od ojca w styczniu 1983 roku budynki stanowiące odrębną od gruntu własność 8 maja 1989 roku podarowała synowi R.. Jej własnością nadal pozostawała natomiast działka (...) nabyta w dacie 13 grudnia 1984 roku. Dopiero 8 września 2006 roku brat R. podarował wnioskodawczyni znajdujące się na tej działce budynki a rodzice w tym samym dniu przekazali własność nieruchomości pod tymi budynkami. (umowy darowizny w aktach księgi wieczystej kw (...) i Kw (...)).

Do 2013 roku wnioskodawczyni nie miała świadomości, że od strony wschodniej działki (...) grunt odpowiadający obecnej działce (...) nie stanowił części działki (...) (wniosek o zasiedzenie, zeznania świadka J. K. (1) nagranie z 28 listopada 2018 roku 01:01:44 – 01:23:23). Jej działka traktowana była jako podwórko, a działka brata jak działka uprawna. Z części stanowiącej obecnie działkę (...) nigdy nie płacono podatków (okoliczności przyznane - pismo wnioskodawczyni k. 75),

Wnioskodawcy nie przedstawili istnienia przed 2006 rokiem zachowań, które osoby trzecie mogłyby postrzegać jako czytelną manifestację zarówno władania rzeczą, jak i manifestację zamiaru władania nią dla siebie przez czas wymagany do wystąpienia skutku prawnego w postaci zasiedzenia.

Rzeczą znamienną było również to, że płot postawiony został w miejscu ustalonym z bratem i sporny obszar dzielił na połowę. Pomimo tego wnioskodawczyni konsekwentnie popierała wniosek o zasiedzenie całej działki dla siebie twierdząc, że nie jest istotnym kto ostatecznie stanie się jej właścicielem, gdyż w tym zakresie nie ma z bratem sporu.

W tej sytuacji Sąd II instancji zdecydował o podzieleniu zarzutu apelacji małżonków U. w zakresie naruszenia przepisu art. 233 § 1 kpc oraz jego skutku w postaci naruszenia art. 172 § 1 i 2 kc i dowolnego ustalenia, iż wnioskodawcy samoistnie posiadali działkę (...) przez 30 lat, licząc od 13 grudnia 1984 roku.

Przede wszystkim wskazać należy na wadliwości ustalenia, iż posiadanie działki (...) przez J. i J. K. (2) w części dotyczącej fragmentu za płotem wzniesionym w 2006 roku, które trwać miało do 2010 roku mogło prowadzić do zasiedzenia całej działki w granicach wyznaczonych przez biegłego geodetę, zwłaszcza w sytuacji w której wnioskodawcy wyprowadzili się z działki (...) w 2010 roku.

Wskazać należy, iż na obecnej działce (...) płot został wzniesiony dopiero w 2006 roku, kiedy wnioskodawczyni stała się właścicielką działki (...) i w uzgodnieniu z bratem oznaczyła w sposób widoczny dla otoczenia do jakich granic w terenie w jej ocenie rozciąga się teren , który uznaje za swoją własność. Wygląd płotu obrazują zdjęcia k. 249.

Przed 2006 rokiem na działce (...) nie było płotu, gdyż tak twierdziła wnioskodawczyni podczas posiedzenia sądu zeznając, iż razem z bratem użytkowała teren, a wcześniej nie było żadnych zagrodzeń (nagranie z 28 listopada 2018 roku 13:18), bez płotu było (nagranie z 28 listopada 2018 roku 52:58).

Podobnie twierdził również świadek zgłoszony przez wnioskodawców K. F., który zeznał, iż od lewej strony domu nie było żadnej granicy za czasów K. (nagranie z 14 maja 2019 roku 1:01:10) czy świadek I. M. (nagranie z 20 sierpnia 2019 roku 1:26:52). 13:18).

Należy zgodzić się z apelującymi, że nie zostało wytłumaczone w jakim celu wnioskodawczyni zbudowała płot z siatki przebiegający przez środek działki (...) jeśli uważała się za posiadaczkę gruntu także poza tym ogrodzeniem, dokładnie w obszarze jaki Sąd przyjął zlecając biegłemu wytyczenie granic działki (...) według przedstawionego przez nią szkicu z k. 223, zwłaszcza w sytuacji w której świadek wnioskodawców K. T. zeznaje, iż ogródek był między domem a siatką obecną, ogródek nie wychodził poza siatkę, ogródek był na podwórku (nagranie z 14 maja 2019 roku, 12:40-13:20) i do siatki było tylko uprawiane (nagranie z 14 maja 2019 roku, 15:35).

W takiej sytuacji wniosek, że posiadanie rozpoczęte 13 grudnia 1984 roku miało charakter samoistny i mogło zakończyć się 14 grudnia 2014 roku jawi się jako dowolne.

Sąd Rejonowy nie przydał również żadnego znaczenia faktowi wynikającemu z pisma Skarbnika Gminy w S. z 20 lipca 2020 roku wskazującego na powierzchnię od której J. K. (1), a następnie wnioskodawczyni opłacały podatki. Było to 0,12 ha ,czyli powierzchnia nie obejmująca działek (...), ponieważ jak wynika z aktu notarialnego z 13 grudnia 1984 roku J. i J. K. (2) nabyli działkę (...) o powierzchni 0,12 ha i od takiej powierzchni opłacali podatek. Okoliczność ta nie była zresztą negowana przez wnioskodawczynię.

Sąd Rejonowy nie wyjaśnia również powodów dla który uznał za udowodnione,
że nikt inny nie korzystał z obecnej działki (...) w sytuacji w której jednocześnie przyjmuje, że do 2006 roku G. U. przejeżdżał przez działkę (...) jadąc ze swego pola do zabudowań.

W odniesieniu natomiast do zarzutu błędnego ustalenia, iż szambo na działce (...)
o powierzchni 0,0091 ha zostało wybudowane w 1988, a nie w 1995 to należy uznać, że przyjęta przez Sąd Rejonowy data koreluje z ustaleniem, iż w 1985 roku zakończyła się budowa sieci wodociągowej (pismo Urzędu Gminy w S. k. 456).

Ponadto na ustalenie granicy posiadania w sposób pozwalający na wydzielenie działki (...) z obszaru działki (...) pozwalały ślady istniejącego na gruncie użytkowania na odcinku linii granicznej (...) oraz na odcinku linii granicznej 52- (...) środkiem rowu melioracyjnego (opinia biegłego k. 257)

Sąd Okręgowy nie uznał za mającą dla oceny prawidłowości rozstrzygnięcia wagi zarzutu niewyjaśnienia przyczyn dla których Sąd Rejonowy przyjął za nieudowodnione, że wycięte drzewa znajdowały się na spornym fragmencie działki (...) w sytuacji w której z uzasadnienia decyzji 1 października 2012 roku Wójta Gminy S. (k. 150), zezwalającej G. U. na usunięcie 16 sztuk drzew na działce (...), wynika ze drzewa posadowione były w bezpośrednim sąsiedztwie budynków stwarzając zagrożenie dla ludzi i kolizyjne z linia energetyczną i przy uwzględnieniu, że w bezpośrednim sąsiedztwie działki (...) posadowiony jest jedynie budynek wnioskodawców.

Zgodnie z twierdzeniem apelującego wycięte drzewa miały być posadowione w obszarze, który obecnie odpowiada działce (...). Analizując szkic, który stanowił załącznik do wniosku o zgodę na wycięcie (k. 150) na podstawie którego wydana została ta decyzja wskazać należy, iż nie jest on na tyle dokładny by poddawać w wątpliwość twierdzenie wnioskodawczyni, że granicę wycinki stanowił obszar dochodzący do dębu, a dąb nie był usytuowany w posiadanej przez nią części działki (...), tym bardziej, że na szkicu oznaczone zostały drzewa także na obszarze odpowiadającym obecnej działce (...) a na wycinanie drzew w tym obszarze w 2005 roku powoływał się również apelujący uczestnik W. Z..

Sąd Okręgowy nie podzielił również zarzutów apelacji wywiedzionej przez E. Z. i W. Z. w odniesieniu do prawidłowości rozstrzygnięcia o zasiedzeniu działki (...) o powierzchni 0,0168 ha.

Przede wszystkim wskazać należy, iż Sąd Okręgowy uznał dopuszczalność zasiedzenia z uwagi na to, że istnienie naniesień w postaci drzew i krzewów widoczne jest na fotografiach (k. 211 – widoczny palik oznacza miejsce do którego biegły oznaczył granicę zasiedzenia). Ponadto obszar ten został również wskazany na potrzeby budowy linii wodociągowej, która została poprowadzona do budynku wnioskodawców w 1985 roku. Trudno uznać, że poprzednicy prawni wnioskodawczyni godzili się na doprowadzenie wody przez obszar którego by nie mieli w swoim samoistnym posiadaniu.

Nie ma większego znaczenia to, że z zeznań świadków przywołanych w apelacji nie wynika szerokość i czas w którym uprawy na tej działce były prowadzone, jeśli można z nich wywieść że fakt ich prowadzenia co do zasady miał miejsce.

Odnośnie upływu czasu wskazać należy, iż od 1946 roku grunt ten był w posiadaniu W. W. (1), który przymiot właściciela utracił w 1975 roku z zastrzeżeniem prawa do jego dożywotniego użytkowania (akta przekazania ziemi k. 313).

Zatem od jego śmierci, która nastąpiła w 1984 roku należało przyjąć, że jego córka J. K. (1) kontynuując posiadanie w tożsamym zakresie czyniła to z wolą posiadania jak właściciel, a więc samoistnie, a następnie w 2006 roku przekazała to samoistne posiadanie wnioskodawczyni.

Ważne jest również to, że ustalenie i wyznaczenie granicy działki (...) nastąpiło dopiero w 2020 roku w wyniku czynności podjętych w tej sprawie przez biegłego sądowego przy zastosowaniu art. 36 ustawy prawo geodezyjne i kartograficzne (Dz. U. z 2019 roku, poz. 725), Z przeprowadzonych prac został przez biegłego spisany protokół rozgraniczenia nieruchomości części działki (...) z działkami sąsiednimi min. (...) i (...) (...), który został podpisany przez wszystkich właścicieli (opinia k. 255, k. 263-263 v).

Do daty tej czynności apelujący małżonkowie Z. nie znali takiego przebiegu w terenie granicy działki (...), ponieważ do daty tej czynności w wyrysach z mapy ewidencyjnej działka (...) nie graniczyła z działką (...) (wyrys z mapy k. 334)

Należy zgodzić się z apelującymi, że od strony zachodniej nieruchomość wnioskodawczyni nie była zagrodzona, ale w 2006 roku pojawiła się jego namiastka w postaci przeniesienia starej bramy i posadowienia jej w przebiegu, który wnioskodawcy uznawali za granicę posiadania (zdjęcia bramy k. 206).

Szerokość wyznaczonego w ten sposób obszaru pokrywa się z obszarem zajętym pod budowę linię wodociągową. Konsekwencją podłączenia wody do budynku siedliskowego na działce (...) stało się wybudowanie w późniejszym czasie szamba i nowej ubikacji.

Ponadto przedłużenie tej granicy w kierunku działki (...) należącej do małżonków U. dochodziło do naturalnie oznaczonego punktu jakim był dąb, który został usunięty przez G. U. w 2018 roku (postanowienie k. 103). Dąb był punktem wyznaczającym uznawaną przez wnioskodawców granicę posiadania.

Natomiast nie jest tamującym zarzut nieuwzględnienia przez Sąd Rejonowy dokonanego w 2005 roku wycięcia drzew na działce (...) z której została wydzielona obecna działka (...) bowiem na podstawie treści decyzji zezwalającej na wycinkę (k. 337, k. 338,
k. 339) nie wynika oczywistość wniosku, że wycinane drzewa znajdowały się właśnie na tym obszarze. Wniosek o zgodę na usunięcie 20 sztuk suchej brzozy motywowany był tym,
że stwarzają one zagrożenie dla życia osób korzystających z drogi oraz zagrażają budynkom zlokalizowanym na sąsiedniej działce. Czynność taka została podjęta na skutek poinformowania właściciela przez Urząd Gminy S. o zagrożeniu.

Wskazać należy, iż Trybunał Konstytucyjny w wyroku z 28 października 2003 roku
(P (...)/03, OTK –A 2003, Nr 8, poz.82) rozważając kwestie ochrony własności wyraził pogląd, że przepisy o zasiedzeniu własności nieruchomości powinny być interpretowane
z uwzględnieniem tego, że zasiedzenie stanowi daleko idące odstępstwo od zasady nienaruszalności prawa własności, przewidzianej w art. 64 ust. 2 Konstytucji, a zatem wszelkie wątpliwości powinny być interpretowane na korzyść ochrony własności.

Skoro zatem wnioskodawcy od 2010 roku nie uprawiali ziemi za płotem to postanowienie o zasiedzeniu obszaru całej działki (...) w części dotyczącej także obszaru poza tymże płotem nie miało umocowania w faktach.

Rekapitulując: Sąd Okręgowy wskazuje, iż zebrany w sprawie materiał dowodowy nie uprawniał do przyjęcia, że posiadanie wnioskodawców w odniesieniu do działki (...) miało przymioty niezbędne do uwzględnienia wniosku zważywszy na niewykazanie samoistności posiadania i upływu czasu pozwalającego na przyjęcie skutku z art. 172 kc.

W ocenie Sądu Okręgowego o rozpoczęciu biegu terminu samoistnego posiadania przez wnioskodawców części działki (...) w granicy wyznaczonej przez istniejący płot na podstawie czynności zamanifestowanych z ich własnej inicjatywy można mówić dopiero od daty jego wzniesienia w 2006 roku. Do dnia orzeczenia termin ten nie ekspirował co uniemożliwiało częściowe uwzględnienie wniosku w takim właśnie zakresie.

Z tych względów z apelacji uczestników małżonków U. należało z mocy art. 386 § 1 kpc w związku art. 13 § 2 kpc zmienić zaskarżone orzeczenie w sposób opisany
w jego sentencji, oddalając w pozostałej części ich apelacje i w całości apelacje małżonków Z. na podstawie art. 385 kpc w związku z art. 13 § 2 kpc.

O kosztach postępowania apelacyjnego Sąd orzekł na podstawie art. 520 § 1 kpc.