Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 12 marca 2014 r.

Sąd Okręgowy w Krakowie Wydział II Cywilny Odwoławczy

w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 12 marca 2014 r. w Krakowie

na rozprawie

sprawy z powództwa (...)

przeciwko U. P. i R. P.

o zapłatę

na skutek apelacji pozwanych

od wyroku Sądu Rejonowego dla Krakowa-Nowej Huty w Krakowie

z dnia 11 lipca 2013 r., sygnatura akt I C 2140/12/N

oddala apelację.

UZASADNIENIE

Wyroku Sądu Okręgowego w Krakowie z dnia 12 marca 2014 r.

Wyrokiem z dnia 11 lipca 2013 roku Sąd Rejonowy dla Krakowa – Nowej Huty w Krakowie zasądził solidarnie od pozwanych U. P. i R. P. na rzecz strony powodowej (...) kwotę 1.411,20 zł wraz z ustawowymi odsetkami od dnia 10 grudnia 2010 roku do dnia zapłaty (pkt I), w pozostałym zakresie powództwo oddalił (pkt II) oraz odstąpił od obciążania pozwanych kosztami procesu (pkt III).

Sąd Rejonowy oparł się na następującym stanie faktycznym. Bezspornym było, że właścicielem lokalu mieszkalnego nr (...), znajdującego się w budynku przy ul. (...) w(...) jest M. K.. Pozwani zajmowali ten lokal m.in. w okresie od dnia 1 lipca 2010 roku do dnia 30 września 2010 roku. Pozwani nie zapłacili M. K. odszkodowania za zajmowanie lokalu bez tytułu prawnego. Ponadto Sąd Rejonowy ustalił, że Wyrokiem z dnia 25 maja 2009 roku Sąd Rejonowy dla Krakowa – Śródmieścia w Krakowie, sygn. akt VI C 221/08/S, nakazał pozwanym U. P., R. P., M. P. oraz A. P., aby opuścili i opróżnili ze swoich rzeczy lokal mieszkalny nr (...), znajdujący się w budynku przy ul. (...) w (...) i wydali go właścicielowi (tam powodowi) M. K., jednocześnie ustalając, że pozwanym przysługuje uprawnienie do otrzymania lokalu socjalnego, który zobowiązana jest dostarczyć (...)i nakazując wstrzymanie wykonania opróżnienia lokalu do czasu złożenia pozwanym przez tę (...) oferty zawarcia umowy najmu lokalu socjalnego. Wyrok ten uprawomocnił się w dniu 15 grudnia 2009 roku na skutek oddalenia apelacji pozwanych. Czynsz z tytułu najmu lokal przy ul. (...) w (...), do zapłaty którego zobowiązani byli pozwani wynosił 470,40 zł miesięcznie. (...) zapewniła pozwanym lokal socjalny od dnia 28 września 2010 roku. (...) w dniu 29 lipca 2010 roku zawarła ugodę z M. K., na podstawie której zapłaciła mu odszkodowanie za okres od dnia 1 lipca 2010 roku do dnia 30 września 2010 roku w kwocie po 1.500 zł miesięcznie, z czego kwota po 470,40 zł miesięcznie stanowiła odszkodowanie, za które in solidum jest zobowiązana do zapłaty (...) i pozwani. Pismem z dnia 5 października 2010 roku (...)wezwała pozwanych do zapłaty kwoty 1.411,20 zł w terminie 14 dni od daty otrzymania wezwania. Wezwanie zostało odebrane osobiście przez U. P. w dniu 25 listopada 2010 roku. U. P. starała się o umorzenie tej należności wobec Gminy. W dniu 14 grudnia 2010 roku pozwana złożyła, zaadresowany do (...), wniosek o umorzenie wymienionej wyżej należności, na podstawie którego wszczęto postępowanie w sprawie udzielenia pozwanym ulgi w jej spłacie w trybie przewidzianym w uchwale nr(...) (...) z dnia (...) w sprawie szczegółowych zasad udzielania ulg w spłacie należności pieniężnych mających charakter cywilnoprawny przypadających (...) oraz miejskim jednostkom organizacyjnym, a także wskazania organów do tego uprawnionych. W odpowiedzi na to pismo pozwana została poinformowana o zasadach udzielania ulg, w tym o konieczności dostarczenia stosownych dokumentów. W dniu 9 lutego 2011 roku, w związku z niedopełnieniem przez pozwanych niezbędnych formalności, strona powodowa wystosowała ostateczne wezwanie do zapłaty kwoty 1 466,49 złotych, na którą złożyła się kwota 1411,20 złotych oraz odsetki ustawowe w wysokości 55,29 złotych. Jednocześnie pozwani zostali poinformowani, że ich wniosek o udzielenie ulgi w spłacie należności został pozostawiony bez rozpatrzenia. (...)podczas spotkania z pozwaną, które miało miejsce w dniu 4 kwietnia 2011 roku, wyraził zgodę na umorzenie przysługujących (...) od pozwanych należności, po dopełnieniu przez nich wszystkich niezbędnych formalności, a w szczególności po uzyskaniu pozytywnej opinii Wydziału Mieszkalnictwa oraz po dostarczeniu oświadczeń majątkowych. Podczas spotkania Prezydent wyraził zgodę na umorzenie należności po spełnieniu przez nią wszystkich formalności. Pozwana miała złożyć stosowne oświadczenia majątkowe do Biura Skarbnika. W nawiązaniu do tych ustaleń strona powodowa wysłała do pozwanych dwa pisma, w których szczegółowo wskazała jakie dokumenty pozwani powinni dostarczyć, aby mogło nastąpić umorzenie należności. Pisma te nie zostały jednak podjęte przez pozwanych w terminie pomimo ich dwukrotnego awizowania. Pozwana nie dopełniła formalności wymaganych do pozytywnego rozpoznania wniosku o umorzenie należności, wobec czego nie doszło do umorzenia należności, a sprawa została pozostawiona bez rozpoznania. Z ponownym wnioskiem o umorzenie należności pozwana wystąpiła w dniach 18 lutego 2013 roku i 19 lutego 2013 roku. Pozwani w dniu 10 stycznia 2012 roku ponownie otrzymali od(...) skierowanie do zawarcia umowy najmu lokalu socjalnego. U. P. obecnie jest na emeryturze, wcześniej pobierała rentę z tytułu całkowitej niezdolności do pracy. Razem z pozwanymi zamieszkują ich dzieci M. P. i A. P.. M. P. jest zarejestrowany jako osoba bezrobotna bez prawa do zasiłku. A. P. pobiera rentę socjalną. Pozwani korzystają z pomocy (...), (...) i (...)

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił na podstawie wskazanych dokumentów prywatnych, w całości dał też wiarę zeznaniom świadków W. C. (1), T. N. (1) oraz D. G., które w pełni korespondują z treścią dokumentów zgromadzonych w sprawie.

W uzasadnieniu rozstrzygnięcia Sąd I instancji wskazał, że pozwani zarzucali, iż (...) umorzyła im wskazane zobowiązanie oraz kwestionowali datę, od której należą się odsetki za opóźnienie. Sąd Rejonowy wskazał, że w (...)zawarła z właścicielem lokalu ugodę, w której uznała roszczenie właściciela oparte o art. 18 ust. 5 ustawy o ochronie praw lokatorów, mieszkaniowym zasobie gminy i o zmianie Kodeksu cywilnego w związku z art. 417 kc, co nie oznaczało jednak, że pozwani zostali zwolnieni od obowiązku uiszczenia odszkodowania, który to obowiązek ciążył na nich ex lege na mocy art. 18 ust. 1 w zw. z art. 18 ust. 3 uopl. Pozwani nie mieli tytułu prawnego do lokalu od dnia 15 grudnia 2009 roku, czyli od dnia uprawomocnienia się wyroku orzekającego ich eksmisję, a jako na małżonkach spoczywał na nich solidarny obowiązek zapłaty odszkodowania. Sąd I instancji podał, że odpowiedzialność gminy oraz odpowiedzialność osób zajmujących lokal bez tytułu prawnego jest odpowiedzialnością in solidum. W sytuacji zapłacenia właścicielowi lokalu należnego odszkodowania przez stronę powodową, z mocy art. 441 § 2 kc powstało po jej stronie roszczenie regresowe do pozwanych. Sąd Rejonowy wskazał, że zarzut dochodzenia odszkodowania lub regresu oparty na art. 5 kc należy uznać za nieuprawniony. Postępowanie dowodowe wykazało, iż do umorzenia wierzytelności względem pozwanych nie doszło wskutek niedopełnienia przez pozwanych formalności polegających na dostarczeniu wymaganych dokumentów, co musiało skutkować pozostawieniem bez rozpoznania ich wniosku o udzielenie ulgi. Trudna sytuacja majątkowa i rodzinna pozwanych również nie może uzasadniać oddalenia powództwa na podstawie art. 5 kc. Powódka nie nadużyła swojego uprawnienia, mało tego, wielokrotnie wzywała pozwanych do uzupełnienia braków wniosku o udzielenie ulgi oraz składała oświadczenia o możliwości umorzenia zobowiązań po spełnieniu przez pozwanych minimalnych wymagań formalnych. Z racji tego, że strona powodowa uiściła odszkodowanie za trzy miesiące (lipiec, sierpień i wrzesień 2010 roku), zasadnie domaga się zwrotu zapłaconych kwot w zakresie, w jakim in solidum zobowiązani są pozwani, tj. co do kwoty 1.411,20 zł. O odsetkach Sąd orzekł na podstawie art. 481 § 1 kc zasądzając je od dnia 10 grudnia 2010 roku, ponieważ zgodnie z wezwaniem odebranym przez pozwaną dopiero w dniu 25 listopada 2010 roku pozwani mieli okres 14 dni do zapłaty, tj. do dnia 9 grudnia 2010 roku. Rozstrzygając o kosztach Sąd odstąpił od zasady z art. 98 kpc stosując art. 102 kpc.

Apelację od tego wyroku wnieśli pozwani, zarzucając, że orzeczenie jest niesprawiedliwe, nieobiektywne i krzywdzące. Istotnym w ich ocenie jest wypowiedź (...), który na podstawie zaświadczeń z (...) miał stwierdzić, że „wszystko jest załatwione”, co miało oznaczać umorzenie dochodzonej w sprawie należności. Wskazali, że Sąd niezasadnie dał wiarę zeznaniom W. C. (2), którą obarczyli odpowiedzialnością za skierowanie sprawy na drogę sądową. Zarzucili, że D. G. w czasie zeznań korzystała z notatek przygotowanych przez pełnomocnika strony powodowej, a T. N. (2) miała potwierdzić, że pozwani dostarczyli wszelkie niezbędne zaświadczenia i oświadczenia by uzyskać umorzenie należności. Wnieśli o zmianę orzeczenia poprzez umorzenie ich zobowiązania.

Strona powodowa podzielając ustalenia i rozważania Sądu Rejonowego wniosła o oddalenie apelacji.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje.

Apelacja nie zasługiwała na uwzględnienie.

Sąd Okręgowy w całości podziela ustalenia faktyczne Sądu I instancji i przyjmuje je za własne. W ocenie Sądu Okręgowego Sąd Rejonowy w sposób prawidłowy dokonał merytorycznej oceny sprawy, a jego wywody prawne są prawidłowe.

W pierwszej kolejności należy odnieść się do zarzutów apelacji, w której pozwana zarzuciła Sądowi I instancji błędną ocenę dowodów w postaci zeznań świadków, która w ocenie apelującej skutkowała niezasadnym przyjęciem, że nie doszło do skutecznego umorzenia jej należności względem (...)

Zgodnie z brzmieniem art. 233 § 1 kpc, Sąd ocenia wiarogodność i moc dowodów według własnego przekonania, na podstawie wszechstronnego rozważenia zebranego materiału. Swobodna ocena dowodów nie może być dowolna. Z tych względów przyjmuje się, że jej granice wyznaczane są przez kryteria: logiczne, ustawowe i ideologiczne (wyrok Sądu Najwyższego z 12.2.2004 r., II UK 236/03, niepubl.). Dla skuteczności zarzutu naruszenia art. 233 § 1 kpc nie wystarcza stwierdzenie o wadliwości dokonanych ustaleń faktycznych, odwołujące się do stanu faktycznego, który w przekonaniu skarżącego odpowiada rzeczywistości. Swobodną ocenę dowodów wyznaczają ramy logiki i doświadczenia życiowego, a tych Sąd Rejonowy dokonując oceny dowodów, nie naruszył. W ocenie Sądu Rejonowego zeznania wskazanych świadków były spójne i konsekwentne, wzajemnie się uzupełniały oraz znajdowały odzwierciedlenie w pozostałym materiale dowodowym i z oceną tą nie sposób jest się nie zgodzić. Zeznania świadków były na tyle oczywiste i jednoznaczne, że inna ich ocena i odmienne ustalenie na ich podstawie stanu faktycznego sprawy były po prostu niemożliwe. Świadek W. C. (1) zeznała, że nie pamięta spotkania z pozwaną, jednak przedstawiła procedurę ubiegania się o ulgę w spłacie wierzytelności cywilnoprawnych w sposób odpowiadający regulacjom uchwały (...)nr (...) z dnia (...)r. Jak wynika bezpośrednio z § 4 przedmiotowej uchwały, możliwość umorzenia należności pieniężnych przypadających (...) od pozwanych była jedynie fakultatywna i mogła nastąpić po przeprowadzeniu postępowania wyjaśniającego, a to przeprowadzane było w oparciu o analizę wskazanych dokumentów. Świadek T. N. (1) zeznała, że(...)zadecydował o rozpoznaniu sprawy po spełnieniu przez pozwaną wskazanych wymogów formalnych. Dodała też, że (...) nie stwierdził, że coś załatwi, ponieważ nie ma takich uprawnień. Zeznania te również korespondują z zapisami przytoczonej uchwały oraz będącego czymś w rodzaju notatki ze spotkania z (...). pisma z dnia(...), wskazującego na wymóg uzyskania także pozytywnej opinii Wydziału Mieszkalnictwa. Jak wynika natomiast z zeznań D. G., sporządzającej notatki po każdym spotkaniu, a więc mającej najbardziej wiarygodne informacje co do przebiegu rzeczonego spotkania, Prezydent wyraził zgodę na umorzenie należności, ale pod warunkiem przedłożenia przez pozwaną stosowych dokumentów i spełnienia wszystkich wymogów. Zeznania te znajdują potwierdzenie w piśmie z (...)z dnia(...).. Z brzmienia dokumentu, odzwierciedlającego zeznania wszystkich wskazanych powyżej świadków wynika jednoznacznie, że zgoda Prezydenta na umorzenie należności pozwanych była jedynie warunkowa, a faktyczne udzielenie przedmiotowej ulgi uzależnione było od spełnienia przez pozwaną wszystkich warunków formalnych. Jak wynika ze zgromadzonego materiału dowodowego, pozwana wymogów tych nie spełniła. Pozwana nie wykazała przy tym, by wnioski wyciągnięte przez Sąd I instancji były nielogiczne czy w inny sposób nieprawidłowe.

Zgodnie z brzmieniem art. 6 kc, to na pozwanej jako domagającej się stwierdzenia, że doszło do umorzenia jej długu względem (...), ciążył obowiązek wykazania zaistnienia tej okoliczności. Pozwana w pismach z dnia (...) i (...)wnosiła o przeprowadzenie dowodu z zeznań świadków W. C. (1), T. N. (1) i D. G., potwierdziły one jednak zaistnienie okoliczności przeciwnych do podnoszonych przez pozwaną. Pozwana na poparcie swoich twierdzeń dołączyła m.in. odpis przedłożonego (...) wniosku o pisemne potwierdzenie umorzenia należności, co nie może być uznane za równoznaczne z urzędowym stwierdzeniem umorzenia. W kierowanych do Sądu pismach powoływała się jedynie na słowa Prezydenta, który miał stwierdzić, że „wszystko załatwione”, nie poparła jednak tego twierdzenia innymi wiarygodnymi dowodami. Nie kwestionowała także dowodu z dokumentu – pisma (...)z dnia (...)Wobec powyższego nie może być uznany za udowodniony fakt umorzenia długu pozwanej, a apelacja musiała zostać uznana za bezzasadną.

Jakkolwiek apelująca nie podniosła innych merytorycznych zarzutów, a jej twierdzenia sprowadzały się do polemiki z rozstrzygnięciem Sądu I instancji wskazać należy, że Sąd Rejonowy w sposób prawidłowy dokonał merytorycznej oceny dopuszczalności i zasadności powództwa. Zgodnie bowiem z art. 18 ustawy o ochronie praw lokatorów, mieszkaniowym zasobie gminy i zmianie Kodeksu cywilnego (...)ponosi względem właściciela lokalu odpowiedzialność za szkodę wynikłą z zajmowania lokalu bez tytułu prawnego przez osobę uprawnioną z mocy wyroku do lokalu socjalnego w wysokości czynszu albo innych opłat za używanie lokalu, jakie byłyby obowiązane opłacać, gdyby stosunek prawny nie wygasł. Jak ponadto wskazuje się w orzecznictwie, art. 18 ust. 1 i 3 ustawy o ochronie praw lokatorów wyłącza w stanach faktycznych objętych jego hipotezą odpowiedzialność odszkodowawczą kontraktową byłych lokatorów i ustanawia w jej miejsce szczególnego rodzaju stosunek zobowiązaniowy, którego treścią jest zapewnienie właścicielowi określonego, płatnego periodycznie wynagrodzenia za dalsze korzystanie z lokalu przez byłego lokatora. Odpowiedzialność gminy za szkodę wynikłą z zajmowania lokalu bez tytułu prawnego przez osobę uprawnioną z mocy wyroku do lokalu socjalnego oraz tej osoby jest odpowiedzialnością in solidum (Uchwała Sądu Najwyższego z dnia 7 grudnia 2007 r. III CZP 121/07 OSNC 2008/12/137). Wątpliwości nie budzi również kwestia przysługiwania (...)roszczeń regresowych względem pozwanych. Odpowiedzialność odszkodowawcza gminy za niedostarczenie lokalu socjalnego służy ochronie właściciela, a nie byłego lokatora uprawnionego do lokalu socjalnego, gminie, która zapłaciła właścicielowi odszkodowanie, przysługuje więc regres w stosunku do tego lokatora w granicach jego obowiązku określonego w art. 18 ust. 1 i 3 uopl (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 23 kwietnia 2004 r., sygn. akt I CK 581/03, Biul. SN 2004/11/9).

Wobec powyższego, na podstawie art. 385 kpc Sąd Okręgowy orzekł jak w sentencji.

O kosztach postępowania odwoławczego nie wyrzeczono, gdyż co do zasady zobowiązanymi do ich poniesienia byli pozwali, lecz strona powodowa reprezentowana przez profesjonalnego pełnomocnika nie wniosła o zasądzenie na jej rzecz kosztów za tę instancję (art. 109 § 1 kpc).