Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 28 lutego 2020 r.

Sąd Rejonowy w Toruniu V Wydział Gospodarczy w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 28 lutego 2020 r. w Toruniu

na rozprawie

sprawy z powództwa (...) S.A. w W.

przeciwko J. K.

o zapłatę

I oddala powództwo

II zasądza od powoda (...) S.A. w W. na rzecz pozwanej J. K. kwotę 917 zł (dziewięćset siedemnaście złotych) tytułem zwrotu kosztów procesu

Sygn. akt V GC 2421/19upr

UZASADNIENIE
wyroku Sądu Rejonowego w Toruniu z dnia 28 lutego 2020 r.

Powód (...) spółka akcyjna z siedzibą w W. wniósł w dniu 5 października 2018 roku do Sądu Rejonowego Lublin-Zachód w Lublinie pozew w elektronicznym postępowaniu upominawczym przeciwko J. K. o zapłatę kwoty 4.340,73 zł wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia 2 października 2018 r. do dnia zapłaty oraz kosztów procesu.

W uzasadnieniu pozwu powód wskazał, iż J. K. zawarła z nim umowę nr (...). Pozwana nie wywiązała się z warunków umowy, co spowodowało powstanie wymagalnego zadłużenia. Wskazano, że na kwotę dochodzoną pozwem składają się: kapitał główny w wysokości 4.044,97 zł, odsetki umowne w kwocie 197,20 zł oraz odsetki karne – 98,56 zł. Pomimo wezwania jej do zapłaty, J. K. nie uregulowała swojego zadłużenia.

Referendarz sądowy w Sądzie Rejonowym Lublin-Zachód w Lublinie VI Wydziale Cywilnym w dniu 16 stycznia 2019 roku wydał nakaz zapłaty w postępowaniu upominawczym zgodny z żądaniem pozwu.

Pozwana J. K. w ustawowym terminie złożyła sprzeciw od nakazu zapłaty w postępowaniu upominawczym i zaskarżając go w całości, wniosła o oddalenie powództwa i zasądzenie kosztów procesu według norm przepisanych. W uzasadnieniu pozwana zakwestionowała roszczenie co do zasadności i wysokości. Pozwana zakwestionowała legitymację procesową czynną po stronie powoda i podniosła zarzut przedawnienia roszczenia.

Postanowieniem z dnia 25 kwietnia 2019 roku referendarz sądowy w Sądzie Rejonowym Lublin-Zachód w Lublinie VI Wydziale Cywilnym przekazał sprawę do Sądu Rejonowego w Grudziądzu.

Powód w piśmie procesowym z dnia 10 lipca 2019 roku (data nadania) wskazał, że pozwana zawarła z powodem umowę kredytową, lecz od stycznia 2018 r. zaprzestała spłacania rat kredytu, w związku z czym powód wypowiedział umowę. Powód zwrócił uwagę, że niezasadny jest podnoszony przez pozwaną zarzut przedawnienia – skutek wypowiedzenia nastąpił bowiem w dniu 20 maja 2018 r., a roszczenia związane z działalnością gospodarczą przedawniają się z upływem lat trzech.

W piśmie procesowym z dnia 5 sierpnia 2019 r. pozwana podtrzymała swoje stanowisko zawarte w sprzeciwie od nakazu zapłaty. Podniosła, że powód nie udowodnił istnienia ani wysokości wierzytelności. Jednocześnie pozwana wskazała, że przedstawione przez powoda dokumenty mają charakter prywatny i nie mogą stanowić podstawy do ustalenia istnienia dochodzonego pozwem roszczenia. Ponadto zaznaczyła, że powód nie wykazał, by na dokumencie umowy kredytu w imieniu banku podpis złożyła umocowana do tego osoba. Pozwana zwróciła też uwagę, że (...) spółka akcyjna z siedzibą w W. nie dopełnił obowiązku wcześniejszego wezwania J. K. do zapłaty, do czego był zobowiązany przepisem art. 75c ustawy Prawo bankowe, a więc wypowiedzenie umowy jest nieskuteczne. W ocenie pozwanej powód nie udowodnił roszczenia co do wysokości, bowiem nie przedstawił żadnego weryfikowalnego wyliczenia dochodzonej pozwem kwoty. J. K. kwestionowała również zasadność naliczania przez powoda odsetek oraz wskazywała, że nie udowodnił on, by spełnił świadczenie z umowy pożyczki.

Postanowieniem z dnia 27 sierpnia 2019 roku Sąd Rejonowy w Grudziądzu stwierdził swą niewłaściwość i przekazał sprawę Sądowi Gospodarczemu - Sądowi Rejonowemu w Toruniu.

Powód w piśmie procesowym z dnia 22 listopada 2019 roku (data nadania) podał, że pozwana dokonała spłaty 9 rat kapitałowo-odsetkowych.

W piśmie procesowym z dnia 29 listopada 2019 r. pozwana wskazała, że przedłożone przez powoda wydruki zostały przez niego sporządzone bez jej udziału. Pozwana zaprzeczyła prawdziwości dokumentów przedstawionych przez powoda. Jej zdaniem powód nie udowodnił przekazania pozwanej jakiejkolwiek kwoty pożyczki. Wskazała również, iż brak jest jej podpisu na umowie pożyczki. Zwróciła też uwagę, że w wypowiedzeniu umowy powołano inny numer umowy niż wskazany w samym kontrakcie.

Powód w piśmie procesowym z dnia 14 stycznia 2020 roku (data nadania) wskazał, że rachunek bankowy nr (...) jest rachunkiem technicznym utworzonym do obsługi udzielonego pozwanej kredytu. Zaznaczył, iż umowa z pozwaną została zawarta za pośrednictwem systemu bankowości elektronicznej – J. K. korzystała z tej usługi w ramach posiadanego u powoda rachunku bankowego.

W piśmie procesowym z dnia 31 stycznia 2020 r. pozwana wskazała, że powód nie przedłożył skutecznego dowodu wnioskowania przez pozwaną o udzielenie kredytu, zawarcia umowy przez pozwaną za pomocą bankowości internetowej oraz wypłacenia jej jakichkolwiek środków pieniężnych.

Sąd ustalił, co następuje :

Dnia 14 lutego 2017 roku pozwana J. K. w ramach prowadzonej działalności gospodarczej zawarła z powodem (...) spółką akcyjną z siedzibą w W. umowę pożyczki dla firm nr (...) na kwotę 4.400 zł. Spłata miała nastąpić w 84 ratach miesięcznych – ostatnia rata płatna w terminie do dnia 5 marca 2024 r. Kwotę pożyczki wypłacono pozwanej w dniu zawarcia umowy.

Powyższa umowa została zawarta przez pozwaną drogą elektroniczną – w ramach jej rachunku bankowego prowadzonego przez (...) spółkę akcyjną z siedzibą w W..

(dowód: wyciąg z ksiąg bankowych – k. 38-39; harmonogram spłat kredytu – k. 39-40; umowa pożyczki dla firm – k. 57-59; potwierdzenie zawarcia pożyczki dla firm – k. 60-62v; umowa o prowadzenie bankowych rachunków bieżących z załącznikami – k. 86-88; elektroniczne zestawienie operacji – k. 89)

J. K. spłacała raty pożyczki do grudnia 2017 r., po czym zaprzestała regulowania zobowiązania. Spłaty dokonywane były z rachunku bankowego pozwanej prowadzonego przez powoda.

Pismem z dnia 7 kwietnia 2018 r., powód złożył oświadczenie o wypowiedzeniu umowy pożyczki z zachowaniem 30-dniowego terminu wypowiedzenia. W piśmie tym wskazano, że wypowiedzenie umowy oznacza obowiązek spłaty całego zobowiązania, które na dzień sporządzenia pisma wynosiło 4.161,56 zł wraz z odsetkami. Pozwana odebrała pismo w dniu 20 kwietnia 2018 r.

(dowód: wypowiedzenie umowy pożyczki wraz z potwierdzeniem odbioru – k. 35-37; elektroniczne zestawienie operacji – k. 41-49; elektroniczne zestawienie operacji – k. 89-116 )

Sąd zważył, co następuje:

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił w oparciu o przedłożone przez powoda dokumenty i wydruki komputerowe. Pozwana nie podważyła skutecznie wiarygodności przedłożonych do sprawy dokumentów, a również Sąd nie znalazł podstaw do kwestionowania ich autentyczności. W odniesieniu do zarzutów pozwanej warto zwrócić uwagę, że wydruki komputerowe mogą stanowić dowód w postępowaniu cywilnym, stanowią bowiem "inny środek dowodowy", o którym mowa w art. 308 k.p.c. i art. 309 k.p.c. Jakkolwiek nie można przyjąć, że oświadczenie zawarte w wydruku komputerowym jest zgodne z rzeczywistym stanem rzeczy, to należy przyjąć, że przedmiotowy środek dowodowy świadczy o istnieniu zapisu komputerowego określonej treści w chwili dokonywania wydruku. Okoliczność, że tego typu dowody mogą być z łatwością modyfikowane, nie pozbawia ich mocy dowodowej (zob. wyrok Sądu Apelacyjnego w Warszawie z dnia 13 stycznia 2017 r., sygn. akt I ACa 2111/15, LEX nr 2249964, OSA 2017/4/77-92). Warto także wskazać na treść art. 233 § 1 k.p.c., zgodnie z którym sąd ocenia wiarogodność i moc dowodów według własnego przekonania, na podstawie wszechstronnego rozważenia zebranego materiału. Sąd orzekający, dysponując całokształtem materiału dowodowego, mógł w niniejszej sprawie stwierdzić, że poszczególne jego elementy, w tym wydruki komputerowe, wzajemnie się uzupełniały, kreując spójną wersję wydarzeń. Nie było zatem podstaw, by przedłożonym przez powoda wydrukom odmówić mocy dowodowej.

Stan faktyczny w niniejszej sprawie pozostawał w całości sporny, wskazać bowiem należy, że pozwana kwestionowała sam fakt zawarcia z powodem umowy pożyczki z dnia 14 lutego 2017 roku. Pozwana negowała także wypłacenie jej przez powoda jakiejkolwiek kwoty z tytułu umowy. J. K. podnosiła również, że pozwany przed wypowiedzeniem umowy, nie wezwał jej do zapłaty. Ponadto pozwana zarzucała powodowi brak legitymacji do wytoczenia powództwa, a także podnosiła zarzut przedawnienia roszczenia.

Należy wskazać, że istnienie sporu między stronami, co do zasady, obliguje jedną z nich do udowodnienia faktów mających znaczenie dla rozstrzygnięcia sprawy. W myśl art. 6 k.c. i 232 k.p.c. strony są obowiązane wskazywać dowody dla stwierdzenia faktów, z których wywodzą skutki prawne, gdyż ciężar udowodnienia faktu spoczywa na osobie, która z tego faktu wywodzi skutki prawne. Zgodnie z zasadą kontradyktoryjności ciężar dowodu spoczywa na stronach postępowania cywilnego. To one, a nie sąd, są wyłącznym dysponentem toczącego się postępowania i one wreszcie ponoszą odpowiedzialność za jego wynik ( por. uzasadnienie wyroku SN z dnia 17 grudnia 1996 r., I CKU 45/96, OSNC 1997, nr 6-7, poz. 76, z glosą A. Zielińskiego, Palestra 1998, nr 1-2, s. 204; wyrok SN z dnia 7 marca 1997 r., II CKN 70/96, OSNC 1997, nr 8, poz. 113; uzasadnienie wyroku SN z dnia 11 października 2000 r., II UKN 33/00, OSNP 2002, nr 10, poz. 251). Strona, która nie przytoczyła wystarczających dowodów na poparcie swoich twierdzeń, ponosi ryzyko niekorzystnego dla siebie rozstrzygnięcia, o ile ciężar dowodzenia co do tych okoliczności na niej spoczywał, zaś sąd powinien wyciągnąć ujemne konsekwencje z braku udowodnienia faktów przytoczonych na uzasadnienie żądań lub zarzutów ( zob. wyrok SA w Białymstoku z dnia 28 lutego 2013 r., I ACa 613/12, LEX nr 1294695).

Przechodząc do dalszych rozważań prawnych, wskazać należy, że zgodnie z art. 720 § 1 k.c. przez umowę pożyczki dający pożyczkę zobowiązuje się przenieść na własność biorącego określoną ilość pieniędzy albo rzeczy oznaczonych tylko co do gatunku, a biorący zobowiązuje się zwrócić tę samą ilość pieniędzy albo tę samą ilość rzeczy tego samego gatunku i tej samej jakości. Według art. 118 k.c., jeżeli przepis szczególny nie stanowi inaczej, termin przedawnienia dla roszczeń o świadczenia okresowe oraz roszczeń związanych z prowadzeniem działalności gospodarczej wynosi trzy lata.

W niniejszej sprawie nie było wątpliwości, iż strony dnia 14 lutego 2017 roku zawarły umowę pożyczki, na czego dowód powód przedłożył wydruk komputerowy tego kontraktu. Powód wyjaśnił, że umowa została zawarta przez pozwaną za pośrednictwem usługi bankowości elektronicznej, z której korzystała J. K. w ramach prowadzonego dla niej przez powoda rachunku bankowego. W aktach sprawy znajduje się oryginał umowy rachunku bankowego podpisany prze obie strony. Powód przedłożył również wyciąg z tegoż rachunku na dowód wypłacenia J. K. kwoty pożyczki oraz faktu dokonywania spłat przez pozwaną w pierwszych miesiącach obowiązywania umowy. Powód wyjaśnił również, że wskazany w wypowiedzeniu umowy pożyczki i w pozwie numer 33114020040000359613555646 stanowi numer technicznego rachunku bankowego, założonego do obsługi umowy stron. Mając powyższe na względzie, należało uznać, że zarówno powód jak i pozwana dysponowali legitymacją procesową do występowania w tym postępowaniu, a zarzut braku legitymacji czynnej podniesiony przez J. K. należało uznać za chybiony.

Oceniając podniesiony przez pozwaną zarzut przedawnienia, należało mieć na względzie, że pożyczki udzielił przedsiębiorca w związku z prowadzeniem działalności gospodarczej, więc do określenia terminu przedawnienia roszczenia miał zastosowanie powołany wyżej art. 118 k.c. mówiący o okresie trzyletnim. Przepis art. 120 § 1 k.c. wskazuje, że bieg przedawnienia rozpoczyna się od dnia, w którym roszczenie stało się wymagalne. Jeżeli wymagalność roszczenia zależy od podjęcia określonej czynności przez uprawnionego, bieg terminu rozpoczyna się od dnia, w którym roszczenie stałoby się wymagalne, gdyby uprawniony podjął czynność w najwcześniej możliwym terminie. Abstrahując od kwestii początku biegu terminu przedawnienia, wystarczy w niniejszej sprawie wskazać, że umowa została przez strony zawarta w dniu 14 lutego 2017 r., natomiast pozew wniesiony w dniu 5 października 2018 r. Tylko z porównania tych dwóch dat wynika bezsprzecznie, iż zarzut przedawnienia podniesiony przez pozwaną należało uznać za bezzasadny.

Niezależnie od powyższego należy jednak wskazać, że trafny okazał się zarzut pozwanej dotyczący braku wezwania jej do zapłaty przez pozwanego przed wypowiedzeniem umowy pożyczki. J. K. prawidłowo określiła również skutek tego uchybienia, wskazując, że wypowiedzenie umowy było nieskuteczne. W pierwszej kolejności podkreślić bowiem trzeba, że jeśli instytucją udzielającą pożyczki pieniężnej jest bank, a tak było na gruncie niniejszej sprawy, poza regulacjami Kodeksu cywilnego, zastosowanie będą miały wyraźnie wskazane przepisy ustawy z dnia z dnia 29 sierpnia 1997 r. Prawo bankowe (tj. z dnia 22 listopada 2019 r. – Dz.U. z 2019 r. poz. 2357, z późniejszymi zmianami). W szczególności należy zwrócić uwagę na art. 75c ust. 1, 2 i 3 Prawa bankowego, zgodnie z którym jeżeli kredytobiorca opóźnia się ze spłatą zobowiązania z tytułu udzielonego kredytu, bank wzywa go do dokonania spłaty, wyznaczając termin nie krótszy niż 14 dni roboczych. W wezwaniu, o którym mowa w ust. 1, bank informuje kredytobiorcę o możliwości złożenia, w terminie 14 dni roboczych od dnia otrzymania wezwania, wniosku o restrukturyzację zadłużenia. Przepisy ust. 1-5 stosuje się odpowiednio do umów pożyczek pieniężnych.

Uwzględniając treść powyższych przepisów uznać należy, że bank nie może swobodnie wypowiedzieć umowy pożyczki pieniężnej, gdy pożyczkobiorca popadł w opóźnienie ze spłatą pożyczki. Zgodnie z określoną ustawą procedurą w pierwszej kolejności powód winien doręczyć pożyczkobiorcy wezwanie określone w art. 75c Prawo bankowe oraz odczekać do upływu dodatkowego terminu na spłatę zadłużenia wyznaczonego w wezwaniu (nie krótszego niż 14 dni roboczych). Dopiero po upływie tego terminu bank może złożyć wobec pożyczkobiorcy oświadczenie woli w sprawie wypowiedzenia umowy pożyczki pieniężnej. W przypadku gdy powyższe przesłanki nie zostały spełnione, czynność prawna banku polegająca na wypowiedzeniu umowy jest nieważna (art. 58 § 1 k.c.). W szczególności nie prowadzi ona do wymagalności wierzytelności banku o spłatę tej części pożyczki, co do której pożyczkobiorca nie pozostawał w opóźnieniu. Biorąc pod uwagę cel art. 75c ustawy z 1997 r. - Prawo bankowe, wypada uznać, że stanowi on w całości przepis semidyspozytywny. Może zostać zmieniony w umowie pożyczki albo osobnym porozumieniu jedynie na korzyść pożyczkobiorcy (np. przez wydłużenie terminu na złożenie wniosku w sprawie restrukturyzacji kredytu) (por. wyrok Sądu Apelacyjnego w Gdańsku z dnia 14 stycznia 2019 r., sygn. akt V ACa 93/18, Legalis nr 2000498). Warto podkreślić, że powyższe stanowisko podzielił również Sąd Apelacyjny w Warszawie w sprawie, w której kredytobiorcą był przedsiębiorca (zob. wyrok z dnia 28 sierpnia 2019 r., sygn. akt I ACa 466/18, LEX nr 2736586).

Przenosząc powyższe rozważania na grunt niniejszej sprawy, należy wskazać, że, zgodnie z rozkładem ciężaru dowodu, strona powodowa, aby wykazać zasadność dochodzonego roszczenia, zobowiązana była udowodnić, iż przed wypowiedzeniem umowy pożyczki przeprowadziła postępowanie upominawcze przy wyczerpaniu procedury określonej w art. 75c ustawy Prawo bankowe. Rzeczonemu obowiązkowi strona powodowa nie sprostała albowiem zaoferowany przez nią materiał dowodowy nie pozwolił na ustalenie istnienia tych okoliczności. Z przedłożonych dokumentów wynika, że w kwietniu 2018 r., kiedy zaległości pozwanej w spłacie rat pożyczki sięgnęły 4 miesięcy, powód wypowiedział umowę pożyczki bez wcześniejszego wezwania jej do zapłaty. W podanych wyżej okolicznościach należało uznać, iż nie doszło do skutecznego wypowiedzenia przez powoda łączącej strony umowy kredytu, a czynność prawna, której usiłował dokonać bank pismem z dnia 7 kwietnia 2018 r. była nieważna (por. wyrok Sądu Okręgowego w Toruniu z dnia 24 lipca 2019 r., sygn. akt I C 520/19, Legalis nr 2239110). Bez znaczenia pozostaje fakt, że sama umowa pożyczki nie zawierała zapisu zobowiązującego bank do skierowania do pozwanej wezwania do zapłaty przed wypowiedzeniem umowy. Jak już bowiem wskazano, przepis art. 75c Prawa bankowego ma charakter semidyspozytywny, a więc może zostać zmieniony jedynie na korzyść pożyczkobiorcy

Niespornie na datę wyrokowania część rat pożyczki, zgodnie z harmonogramem spłat, była wymagalna, ale Sąd jest związany podstawą żądania i nie mógł wyrokować z uwzględnieniem innego stanu faktycznego niż ten, który był wywodzony przez powoda. Należy bowiem podkreślić, że art. 321 § 1 k.p.c. stanowi, iż sąd nie może wyrokować co do przedmiotu, który nie był objęty żądaniem, ani zasądzać ponad żądanie. Pojęcie żądania określa art. 187 § 1 k.p.c., zgodnie z którym pozew powinien m.in. zawierać dokładnie określone żądanie oraz przytoczenie okoliczności faktycznych uzasadniających żądanie. Żądanie powództwa określa więc nie tylko jego przedmiot, lecz również jego podstawa faktyczna. Zasądzenie sumy pieniężnej, która wprawdzie mieści się w granicach kwotowych powództwa, lecz z innej podstawy faktycznej, stanowi orzeczenie ponad żądanie. Wyrok uwzględniający powództwo na podstawie faktycznej, na której powód ani w pozwie, ani w toku postępowania nie opierał powództwa, stanowi zasądzenie ponad żądanie (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 18 marca 2005 r.II CK 556/04, OSNC 2006/2/38, Biul.SN 2005/5/10). Innymi słowy zasądzenie zaległej kwoty, wynikającej z faktu zalegania z zapłatą, a nie z faktu wypowiedzenia umowy, stanowiłoby orzeczenie na podstawie faktycznej niepowołanej przez powoda (zob. wyrok Sądu Apelacyjnego w Katowicach z dnia 6 czerwca 2019 r., sygn. akt I ACa 1132/18, LEX nr 2706336).

Mając powyższe na względzie, Sąd stwierdził, że skoro powód nie dochował trybu przewidzianego w art. 75c ustawy Prawo bankowe, nie doszło do skutecznego wypowiedzenia umowy pożyczki łączącej strony. Tym samym powództwo oparte na okoliczności, że dochodzona kwota jest wymagalna, bo powód wypowiedział umowę pożyczki, jest bezzasadne. Stąd Sąd, na mocy art. 75c ust. 1, 2 i 5 Prawa bankowego w zw. z art. 6 k.c., oddalił powództwo – jak w pkt I sentencji wyroku.

Odnośnie kosztów postępowania orzeczono zgodnie z art. 98 § 1 k.p.c., który stanowi, iż strona przegrywająca sprawę obowiązana jest zwrócić przeciwnikowi na jego żądanie koszty niezbędne do celowego dochodzenia praw i celowej obrony. W niniejszej sprawie stroną przegrywającą sprawę jest powód i to on winien pokryć koszty procesu poniesione przez pozwaną. Do kosztów procesu strony pozwanej należy zaliczyć opłatę skarbową od pełnomocnictwa w kwocie 17 zł oraz koszty zastępstwa procesowego w kwocie 900 zł (§ 2 pkt 3 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych – tj. z dnia 3 stycznia 2018 r. w Dz.U. z 2018 r. poz. 265).

ZARZĄDZENIE

1.  odnotować w rep. (...),

2.  odpis wyroku wraz z uzasadnieniem doręczyć pełnomocnikowi powoda - radcy pr. J. B.,

3.  przedłożyć z wpływem lub za 21 dni od doręczenia.

T., dnia marca 2020 r.

Sędzia Stanisław Dziurlikowski