Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 18 stycznia 2021 r.

Sąd Apelacyjny w Katowicach V Wydział Cywilny

w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 18 stycznia 2021 r. w Katowicach

na posiedzeniu niejawnym

sprawy z powództwa A. S.

przeciwko Skarbowi Państwa - Dyrektorowi Aresztu Śledczego w (...)

o zapłatę

na skutek apelacji powoda

od wyroku Sądu Okręgowego w Gliwicach

z dnia 18 września 2018 r., sygn. akt I C 327/18

1.  oddala apelację;

2.  zasądza od powoda na rzecz Skarbu Państwa – Prokuratorii Generalnej Rzeczypospolitej Polskiej kwotę 240 (dwieście czterdzieści) złotych tytułem kosztów postępowania apelacyjnego.

Sygn. akt V ACa 446/18

UZASADNIENIE

Powód A. S. wystąpił z pozwem, w którym domagał się zasądzenia od pozwanego Skarbu Państwa – Dyrektora Aresztu Śledczego w (...) kwoty 120.000 zł tytułem zadośćuczynienia za doznany uszczerbek na zdrowiu oraz za naruszenie dóbr osobistych w związku z warunkami sanitarno – bytowymi, w jakich przebywał w tej jednostce. W szczególności powód twierdził, że przebywał w celach, które nie spełniały warunków bytowych, zdrowotnych i higienicznych, a także będąc osobą niepalącą był osadzony w celach z osobami palącymi.

Pozwany Skarb Państwa, reprezentowany przez Prokuratorię Generalną Rzeczypospolitej Polskiej, domagał się oddalenia powództwa i zasądzenia kosztów procesu, podnosząc, że warunki osadzenia powoda w Areszcie Śledczym w (...) spełniały wymagane prawem normy.

Wyrokiem z 18 września 2018 r. Sąd Okręgowy w Gliwicach oddalił powództwo i zasądził od powoda na rzecz pozwanego koszty procesu w wysokości 240 zł. Sąd ten ustalił min., że powód przebywał w Areszcie Śledczym w (...) przez pięć miesięcy, w okresie od 27 kwietnia 2015 r. do 21 września 2015 r. Poczynił też szczegółowe ustalenia dotyczące warunków sanitarno – bytowych, w jakich powód został osadzony. W szczególności przyjął, że w każdej celi mieszkalnej w której umieszczany był powód, znajdował się kącik sanitarny wyposażony w odpowiednią armaturę sanitarną (umywalkę, toaletę), zapewniający osadzonym dostęp do bieżącej, zimnej wody. Kącik sanitarny był oddzielony od części mieszkalnej celi w sposób zapewniający powodowi intymność i prywatność podczas korzystania z urządzeń sanitarnych, a same cele były w dobrym stanie technicznym. Osadzeni otrzymywali też środki czystości i higieny. Bielizna pościelowa, ręczniki, koce wydawane osadzonym w jednostce były czyste i zdatne do użytku. Ich stan podlegał bieżącej kontroli, a w razie potrzeby osadzeni mieli możliwość ich wymiany. W celach funkcjonowało odpowiednie oświetlenie. Powód mógł korzystać z kąpieli dwa razy w tygodniu, odbywał spacer codziennie przez 60 min., miał też zapewnioną odpowiednią opiekę medyczną. Ani powód, ani też inni współosadzeni nie zgłaszali nigdy personelowi aresztu, aby doszło do porażenia powoda prądem w celi mieszkalnej. Jak ustalono, w czasie przyjęcia do Aresztu powód został pouczony o prawach i obowiązkach osadzonego, miał też zapewnione prawdo do składania skarg, z którego skorzystał 23 razy. Wszystkie skargi zostały rozpoznane zgodnie z obowiązującą procedurą, a powód był informowany o wyniku postępowań. Sąd Okręgowy ustalił nadto, że podczas pobytu w Areszcie Śledczym w (...) powód deklarował się jako osoba niepaląca i był rozmieszczany w celach z osobami, które również złożyły takie deklaracje. Dotyczyło to także M. L.. Po złożeniu oświadczenia, z którego wynikało, że zaczął on palić wyroby tytoniowe, został przeniesiony do celi mieszkalnej dla osób używających wyrobów tytoniowych. Sąd Okręgowy ustalił również, że powód dwukrotnie poddany był karze dyscyplinarnej w pozwanej placówce, a przyczyną wymierzenia kar było dopuszczenie się nieregulaminowego zachowania. Decyzja dyrektora o zastosowaniu kary dyscyplinarnej została utrzymana w mocy przez Sąd Okręgowy w Gliwicach. Powód przebywając w pozwanej jednostce mógł korzystać z szeregu zajęć kulturalno-oświatowych, miał zapewniony dostęp do biblioteki oraz możliwość współredagowania gazetki więziennej, na terenie jednostki organizowane były wystawy oraz programy resocjalizacyjne. Powód brał udział w programie readaptacji społecznej dotyczącym profilaktyki i edukacji zdrowia „Pierwsza pomoc”.

W oparciu o powyższe ustalenia Sąd Okręgowy doszedł do przekonania, że powództwo było niezasadne ponieważ powód nie wykazał, że w czasie pobytu u pozwanego doznał naruszenia dóbr osobistych. Postępowanie dowodowe przeprowadzone w oparciu o zaoferowane przez pozwanego dowody wykazało natomiast ponad wszelką wątpliwość, że w trakcie pobytu w pozwanej placówce penitencjarnej powód traktowany był w sposób prawidłowy, humanitarny i zapewniający poszanowanie jego godności. Zarzuty powoda dotyczące niewłaściwych warunków osadzenia nie znalazły potwierdzenia w materiale dowodowym, a działań pozwanego w żadnej mierze nie można było uznać za bezprawne, albowiem mieściły się one w ramach wyznaczonych przez obowiązujący porządek prawny, nie były nacechowane złą wolą i w żadnej mierze nie stanowiły przejawu dyskryminacji. Sąd Okręgowy stwierdził, że powód nie udowodnił, aby w czasie pobytu w pozwanej jednostce warunki odbywania kary pozbawienia wolności wywoływały w nim realne poczucie krzywdy oraz aby naruszały jego godność w jakimkolwiek stopniu, pozwany wykazał natomiast, że wyposażenie cel i warunki pobytu w jednostce miały charakter normatywny. Jednocześnie podkreślił, że pobyt w każdej placówce penitencjarnej wiąże się z uciążliwościami i dolegliwościami, na które nie są narażone osoby funkcjonujące w warunkach wolnościowych. Wynika to jednak z samej istoty odbywania kary izolacyjnej i samo w sobie nie może uzasadniać twierdzenia o naruszeniu dóbr osobistych. Rozstrzygnięcie o kosztach procesu zapadło na mocy art.98 k.p.c.

W apelacji od tego wyroku powód zarzucił błędy w ustaleniach faktycznych, które miały wpływ na treść wydanego wyroku, polegające w szczególności na uznaniu, że warunki bytowe w pozwanej jednostce podczas pobytu w niej powoda były odpowiednie, zgodne z prawem i nie naruszały jego godności. Skarżący zarzucił również niewłaściwe zastosowanie art.23 k.c. poprzez uznanie, że naruszenia dokonane przez pozwanego nie mieszczą się w katalogu dóbr osobistych określonych w wyżej wskazanym przepisie. W oparciu o te zarzuty skarżący domagał się zmiany wyroku poprzez uwzględnienie powództwa orz zasądzenie od pozwanego kosztów postępowania.

Pozwany wniósł o oddalenie apelacji i zasądzenie od powoda kosztów postępowania apelacyjnego.

Sąd Apelacyjny ustalił i zważył, co następuje.

Apelacja nie może odnieść skutku.

Sąd Apelacyjny w całości aprobuje i czyni własnymi ustalenia faktyczne poczynione przez Sąd Okręgowy ponieważ znajdowały one oparcie w zgromadzonych w sprawie dowodach, których wiarygodności powód nie negował.

Zarzut błędnych ustaleń faktycznych nie znajduje żadnego oparcia w sprawie. W swej apelacji skarżący nie odnosi się w żaden sposób do dowodów, na jakich oparł się Sąd Okręgowy, a ogranicza się do przedstawienia własnej wersji wydarzeń. Czyniąc tak nie neguje jednocześnie prawdziwości i autentyczności dowodów w postaci dokumentów oraz nie podważa wiarygodności zeznań świadków. Skarżący powołuje się jedynie na pisemne oświadczenia innych współosadzonych, które miały potwierdzać jego zarzuty wobec pozwanego, a dotyczące osadzenia z osobą palącą orz fakt porażenia prądem. Oświadczenia te nie mogą jednak zostać przeciwstawione zgromadzonym dowodom ponieważ nie wiadomo w jakich okolicznościach i przez kogo zostały sporządzone, powód zaś nie zaoferował żadnych dowodów na potwierdzenie prawdziwości swoich twierdzeń. Podkreślić należy, że zarządzeniem z 15 maja 2018 r. (k.46) profesjonalny pełnomocnik powoda został zobowiązany do złożenia w terminie 7 dni wniosków dowodowych, a w szczególności do wyjaśnienia czy domaga się przesłuchania świadków, jeśli tak to jakich i wskazania ich adresów zamieszkania – w terminie 7 dni pod rygorem pominięcia wniosków zgłoszonych w późniejszym czasie. Zobowiązanie to doręczono pełnomocnikowi powoda w dniu 4 czerwca 2018 r. (k.153), jednak nie udzielił on żadnej odpowiedzi, ani nie zgłosił żadnych wniosków dowodowych. Co więcej, powód wezwany na rozprawę w dniu 18 września 2018 r. celem przesłuchania w charakterze strony nie stawił się i nie usprawiedliwił swej nieobecności, wobec czego zasadnie Sąd Okręgowy dowód ten pominął.

Przeprowadzone w sprawie dowody nie pozwoliły zatem na uznanie za wykazane twierdzeń powoda o złych warunkach sanitarno - bytowych, jakie miały panować w celach Aresztu Śledczego w (...). Odnosi się to również do kącika sanitarnego. Powód w swej apelacji kwestionował stanowisko Sądu Okręgowego o tym, że kącik sanitarny był oddzielony od części mieszkalnej w sposób zapewniający osobie korzystającej intymność i prywatność. Skarżący wywodził, że celu tego nie spełniała zasłona wykonana z płachty materiału. Wprawdzie można zgodzić się ze skarżącym, że załatwianie potrzeb fizjologicznych w takich warunkach narusza poczucie godności, to jednak w niniejszej sprawie nie wykazał on, że takiego rodzaju wyposażenie funkcjonowało u pozwanego w czasie osadzenia powoda. Jak wynika z zeznań świadka M. S. (k.171), w placówce pozwanego był wykonany remont, w trakcie którego parawany w kącikach sanitarnych zostały zastąpione murowanymi przegrodami. Co więcej, świadek T. Z. zeznał, że we wszystkich celach wieloosobowych są murowane i zabudowane kąciki sanitarne, a wymiana kącików miała miejsce przed 2015 r. (k.171). Jak wyżej wskazano, powód nie kwestionował wiarygodności tych świadków, wobec czego należy uznać, że w czasie jego pobytu w Areszcie Śledczym w (...) (od 27 kwietnia 2015 r. do 21 września 2015 r.) wszystkie kąciki sanitarne po przeprowadzonym remoncie zapewniały osadzonym poszanowanie prywatności i intymności w czasie załatwiania potrzeb fizjologicznych.

Słuszna jest zatem ostateczna konkluzja Sądu Okręgowego, że w niniejszej sprawie powód nie wykazał, by w czasie pobytu u pozwanego doszło do naruszenia jego dóbr osobistych, o jakich mowa w art.23 k.c., w szczególności by na skutek bezprawnych działań lub zaniechać pozwanego ucierpiała godność powoda lub by jego zdrowie doznało uszczerbku. Tym samym żądanie zasądzenia zadośćuczynienia nie znajduje oparcia w art.24 § 1 k.c. w związku z art.448 k.c., co czyniło powództwo bezzasadnym.

Mając to na uwadze na mocy art.385 k.p.c. Sąd Apelacyjny oddalił apelację jako nie znajdującą usprawiedliwionych podstaw prawnych. O kosztach postępowania apelacyjnego orzeczono na mocy art.98 k.p.c. w związku z art.99 k.p.c. i § 8 ust.1 pkt 26 w związku z § 10 ust.1 pkt 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie (Dz.U. z 2015 r., poz.1800).

SSA Aleksandra Janas SSA Olga Gornowicz – Owczarek SSA Grzegorz Stojek