Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 23 czerwca 2021 roku

Sąd Okręgowy w Suwałkach I Wydział Cywilny w składzie następującym:

po rozpoznaniu w dniu 23 czerwca 2021 roku w Suwałkach

na rozprawie

sprawy z powództwa R. O., K. O.

przeciwko D. K. (1) prowadzącej działalność gospodarczą pod firmą Zakład (...) w P.

o zapłatę

na skutek apelacji pozwanej D. K. (1) prowadzącej działalność gospodarczą pod firmą Zakład (...) w P.

od wyroku Sądu Rejonowego w Ełku

z dnia 10 lutego 2021 roku, sygn. akt I C 218/20

1)  Oddala apelację;

2)  Zasądza od pozwanej D. K. (1) prowadzącej działalność gospodarczą pod firmą Zakład (...) w P. na rzecz powodów K. O. i R. O. kwotę 2.232,65 zł (dwa tysiące dwieście trzydzieści dwa złote sześćdziesiąt pięć groszy) brutto, tytułem zwrotu kosztów procesu przed Sądem II – giej instancji

SSO Agnieszka Kluczyńska SSO Cezary Olszewski SSO Mirosław Krzysztof Derda

Sygn. akt I Ca 147/21

UZASADNIENIE

Powodowie K. O. i R. O. wystąpili z pozwem przeciwko pozwanej D. K. (1) prowadzącej działalność gospodarczą pod firmą Zakład (...) D. K. (1) w P.. W ramach zainicjowanego powództwa żądali od pozwanej zapłaty kwoty 9 966,00 zł wraz z ustawowymi odsetkami za okres od 26 maja 2019 roku do dnia zapłaty.

Motywując powództwo powodowie wskazywali, iż podstawę do wytoczenia powództwa stanowiło odstąpienie od zawartej przez strony umowy, w przedmiocie wykonania i montażu schodów w nieruchomości mieszczącej się przy ulicy (...) w E., i obowiązek zwrotu środków pobranych przez pozwaną. Na kwotę dochodzoną pozwem złożyła się suma zaliczek opiewająca na 37.722 zł, pomniejszona o wysokość kosztów wykonania drzwi 24.840 zł oraz równowartość listew przypodłogowych tj.: 2916 zł.

Nakazem zapłaty wydanym w dniu 23 grudnia 2019 roku w sprawie o sygn. akt. I Nc 1374/19 Referendarz sądowy w Sądzie Rejonowym w Ełku, uwzględnił roszczenie powodów wobec pozwanej w całości. Ponadto, rozstrzygając o kosztach postępowania zasądził od pozwanej na rzecz powodów kwotę 500 zł tytułem zwrotu kosztów postępowania - wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnianie, naliczanymi od dnia uprawomocnienia się nakazu zapłaty.

Sprzeciw od powyższego nakazu zapłaty złożyła, w przewidzianym ustawą terminie pozwana D. K. (1) prowadząca działalność gospodarczą pod firmą Zakład (...) D. K. (1) w P.. Domagając się oddalenia powództwa w całości podkreślała, że okolicznością bezsporną było prawo powodów do żądania zwrotu kwoty 8481 zł po odstąpieniu od umowy. Zdaniem pozwanej kwota ta ulega jednakże pomniejszeniu o koszt użytkowania schodów zleconych pozwanej.

Wyrokiem Asesora sądowego w Sądzie Rejonowym w Ełku z dnia 10 lutego 2021 roku sygn. akt I C 218/20, w pkt. I. zasądzono od pozwanej D. K. (2) prowadzącej Zakład (...) D. K. (1) na rzecz powodów R. O. i K. O. Kwotę 9966 zł, wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia 26 maja 2019 roku do dnia zapłaty. W pkt II zasądzono od pozwanej na rzecz powodów kwotę 1100 zł tytułem zwrotu kosztów procesu, zaś punktem III nakazano pobrać od pozwanej na rzecz Skarbu Państwa – Sądu Rejonowego w Ełku kwotę 1583,99 zł tytułem brakujących wydatków, tymczasowo skredytowanych przez Skarb Państwa.

Powyższy wyrok zapadł w konsekwencji następujących ustaleń faktycznych oraz rozważań prawnych:

Na przestrzeni miesiąca września 2018 roku K. i R. małżonkowie O. zawarli z D. K. (1) prowadzącą działalność gospodarczą – Zakład (...) D. K. (1) z siedzibą w P., ustną umowę dotyczącą zakupu i montażu 10 sztuk drzwi wewnętrznych łącznie z futrynami, zakupu listew przypodłogowych oraz wykonania i montażu schodów dębowych na będącej własnością K. i R. O. nieruchomości położonej w E. przy ulicy (...). Zawarcie umowy poprzedzały pertraktacje prowadzone między K. i R. O. a Z. K. – mężem właścicielki zakłady (...). Negocjacje i ustalenia były prowadzone m.in. na terenie nieruchomości, w której miały być przeprowadzone prace. Dnia 10 września 2018 roku K. i R. O. wysłali na adres mailowy D. K. (1) wiadomość, zawierającą specyfikacje w przedmiocie zamówienia tralek, słupków, poręczy oraz materiału z jakiego miały zostać wykonane stopnie schodów. Na całość zamówienia składało się: 10 sztuk drzwi wewnętrznych wraz z futryną w cenie 24 000 zł + 8 % Vat, jedna sztuka DW – 11 przeszklona szkłem bezpiecznym matowym, pozostałe pełne DZ-11 (w drzwiach łazienkowych i drzwiach do komórek miały się znajdować podcięcia wentylacyjne, w drzwiach garażowych próg opadający), schody dębowe oraz listwy przypodłogowe malowane o wymiarach 20mm × szr. 80 mm - 90 mb × 30zł. We wszystkich drzwiach miały być zamontowane kute klamki w kolorze czarnym zaś od strony korytarza narożniki kątowe kute i mocowane na wysokości zawiasy w kolorze sosnowym.

W następstwie przeprowadzonych negocjacji ostateczne ceny ustalono na poziomie kwot 23 000 zł + 8 % Vat (tj.: 24 840 zł) za drzwi i futrynę przejściową, 29 000 zł + 8 % Vat (tj.: 31 320 zł) za schody oraz 2 700 zł + 8 % Vat (2916 zł) za listwy przypodłogowe. Dokonana wycena zawierała przyznany przez sprzedającego rabat.

Dnia 12 września 2018 roku Z. K. wystosował do kupujących wiadomość mailową, prosząc o potwierdzenie zamówienia oraz przelanie zaliczki stanowiącej 30 % ustalonej ceny. Łączna cena zamówienia miała wynieść 54 000 zł i zostać powiększona o stawkę 8 % podatku Vat. W skład zamówienia wchodziło: 10 sztuk drzwi wewnętrznych, futryna przejściowa, schody dwupoziomowe, tralka biała T20 skrętna, złup S6 o wymiarach 10×10cm, poręcz zaokrąglona, stopnie dębowe o grubości 40 mm oraz białe podstopnie. W ramach potwierdzenia zamówienia K. O. dokonał w dniu 12 września 2018 roku przelewu zaliczki w wysokości 17 722 zł na konto Zakładu (...) D. K. (1). Wraz z momentem uiszczenia zaliczki nastąpiła realizacja zamówienia i montaż drzwi. W trakcie przeprowadzanych prac K. O. zgłaszała zastrzeżenia co do jakości wykonywanych usług.

Dnia 19 listopada 2018 roku rozpoczęto prace w postaci montażu zakupionych schodów. Przy montażu stopni K. O. zobligowała przyjmującego zamówienie do naprawy niedoskonałości powstałych przy zamontowaniu stopni. W następstwie podjętych prac naprawczych dnia 22 listopada 2018 roku stopnie oraz podstopnie zdemontowano. Z uwagi na dostrzeżenie przez K. O. nowych uchybień, po ponownym montażu stopni, zamawiający i przyjmujący zamówienie podjęli decyzję o spotkaniu w miejscu wykonywanych prac. Po spotkaniu, któremu towarzyszyła wymiana uwag co do wykonywanych prac, Z. K. wskazał, iż w dniu 26 listopada 2018 roku niedoskonałości w postaci szczelin powstałych przy montażu stopni schodów zostaną uszczelnione akrylem. Dnia 26 listopada wykonawca montażu schodów przeprowadził zabieg nałożenia akrylu i montażu pozostałych stopni schodów. Jednocześnie, ze względu na nieusunięcie dotychczasowych wad, dnia 27 listopada K. O. przeprowadziła rozmowę telefoniczną ze Z. K., domagając się zdemontowania schodów, zwrotu uiszczonych zaliczek oraz przywrócenia miejsca wykonywanych prac do stanu pierwotnego. W odpowiedzi na zobowiązanie kierujący Zakładem (...) w P. wyrazili zgodę na zwrot uiszczonych zaliczek oraz demontaż schodów. Ze względu na brak dokładnych ustaleń dnia 28 listopada 2018 roku K. O. wstrzymała rozpoczęte prace w zakresie demontażu schodów.

W toku konsultacji telefonicznych Z. K. zgodził się na zwrot zaliczki w kwocie 8860 zł, przy pozostawieniu zamawiającym słupków tralek oraz poręczy. Dnia 29 listopada K. i R. O. otrzymali fakturę wystawioną przez Z. K.. Wskazana w ramach faktury kwota opiewała na 31 401,590 zł i obejmowała ceny zamówionych drzwi, listew przypodłogowych i elementów schodów (tralek, słupków i poręczy). W ramach skierowanej do zamawiających korespondencji mailowej wskazano, iż dotychczas w ramach zamówienia uiszczono kwotę 37 722 zł. Dokonujący wyliczeń Z. K. wskazał, że do rozliczenia pomiędzy stronami pozostała kwota 6320,50 zł. Zamawiający nie wyrazili zgody na rozwiązanie zaproponowane przez Z. K., wskutek czego wystąpili do (...)- (...) Wojewódzkiego Inspektora Inspekcji Handlowej w O. – celem pozasądowego rozwiązania sporu. Podjęte działania nie doprowadziły jednakże do konsensusu stron.

W ramach prowadzonych rokowań, dnia 26 marca 2019 roku, Z. K. wystosował do zamawiających propozycję zwrotu zaliczki w kwocie 7481zł. Przy czym wysokość kwoty argumentował dotychczas ustalonymi kosztami (37 722 zł minus koszt drzwi wraz z montażem: 25 920 zł, koszt listew przypodłogowych: 3321 zł oaz rabat w wysokości 1000 zł). Dnia 06 maja 2019 roku (oraz 8 kwietnia 2019 roku) powodowie odstąpili od umowy w części, żądając zwrotu kwoty 9966 zł. Wskazywali również na możliwość zdemontowania i odebrania schodów, w tym podstopni i listew bocznych.

Celem ustalenia czy i jaki zakres prac został wykonany w sposób nieprawidłowy, dopuszczono dowód z opinii biegłego z zakresu meblarstwa. Sporządzający opinię biegły wskazał, że większość prac została zrealizowana w sposób nieprawidłowy. W ramach wskazanych uchybień biegły wymienił m.in.: brak odpowiedniego przygotowania podłoża i połączenia elementów w stabilny sposób oraz nierównomierne przyklejenie stopni do podłoża.

W następstwie poczynionych ustaleń Sąd Rejonowy przyjął za miarodajne i prawidłowe wskazane przez powodów wartości w zakresie kosztów poszczególnych elementów umowy i wartości ostatecznych wycen. W ocenie Sądu I instancji znajdowały one odzwierciedlenie w zebranym w sprawie materiale dowodowym. Jednocześnie dowodem ostatecznie przemawiającym na korzyść pozwanej nie mogła być faktura VAT, gdyż została sporządzona dopiero po tym jak strony ustaliły, że zamówienie nie będzie kontynuowane.

Przechodząc do rozważań prawnych Sąd wskazał, iż w okolicznościach rozpoznawanej sprawy miały zastosowani przepisy odnoszące się do umowy o dzieło, tj.: art. 627 i następne k.c. Sąd Rejonowy przypomniał, że zawierając umowę o dzieło przyjmujący zamówienie zobowiązuje się do wykonania oznaczonego dzieła, a zamawiający do zapłaty wynagrodzenia. Przy czym o kwalifikacji rodzaju stosunku prawnego rozstrzyga jego treść wyrażona przez strony. Podkreślono równie, że jeżeli przyjmujący zamówienie wykonywa dzieło w sposób wadliwy albo sprzeczny z umową, zamawiający może wezwać go do zmiany sposobu wykonania i wyznaczyć mu w tym celu odpowiedni termin. Po bezskutecznym upływie wyznaczonego terminu zamawiający może od umowy odstąpić albo powierzyć poprawienie lub dalsze wykonanie dzieła innej osobie, na koszt i niebezpieczeństwo przyjmującego zamówienie (art. 636 § 1 k.c.). W ramach zawartej umowy strona powodowa zamówiła u pozwanej listwy przypodłogowe, 10 sztuk drzwi wewnętrznych wyposażonych w ościeżnice oraz schody dębowe wraz z opcją montażu. W następstwie zgłoszonych uwag co do wykonanych prac, jak również nieusunięcia wytkniętych uchybień, powodowie odstąpili od umowy pismami datowanymi na 08 kwietnia 2019 roku oraz 06 maja 2019 roku. Uwzględniając stanowiska stron Sąd skonstatował, iż to stronę pozwaną jako profesjonalistę prowadzącego działalność gospodarczą, obciążał obowiązek należytej realizacji dzieła. Opierając się na wnioskach zaprezentowanych w opinii biegłego uznano, że prace zostały wykonane w sposób wadliwy, co w świetle art. 635 i 636 § 1 k.c. uprawniało powodów do odstąpienia od umowy.

Ustalając wartość wzajemnych rozliczeń stron Sąd przyjął, że wartość całego zamówienia opiewała na 59 076 zł, z czego: 23 000 zł (powiększone o 8 % podatku Vat) stanowiły koszty drzwi i futryny przejściowej, 29 000 zł (powiększone o 8% podatku Vat) stanowił koszt schodów zaś 2700 zł (powiększone o 8% podatku Vat) stanowił koszt listew przypodłogowych.

Uwzględniając dochodzoną pozwem kwotę w całości wskazano, że została określona jako równica uiszczonej przez powodów na rzecz pozwanej kwoty 37 722zł, pomniejszonej o ustaloną cenę drzwi (24 840 zł) oraz cenę listew tj.: 2 916 zł. Zdaniem Sądu przedłożone przez pozwaną dowody nie mogły skutkować przyjęciem odmiennych kwot w ramach rozliczeń stron.

Przytaczając treść regulacji z art. 496 k.c. zaznaczono, że pozwana w ramach końcowych negocjacji nie zaoferowała zwrotu świadczenia, gdyż proponowana przez nią kwota rozliczenia nie odpowiadała poczynionym przez strony ustaleniom. Równocześnie w toku realizacji zobowiązań pozwana dowolnie kształtowała cenę i sposób ustalenia zaliczenia świadczeń, co Sąd uznał za działalnie nieuprawnione.

Rozstrzygnięcie w kwestii odsetek od należności głównej zostało oparte na zasadzie wynikającej z art. 481 k.c. Orzeczenie w zakresie kosztów oparto zaś na regulacji przewidzianej w art. 98 k.p.c.

Powyższy wyrok zaskarżyła w całości apelacją pozwana D. K. (1), (...) Zakład (...) w P..

Formułując zarzuty wskazywała na naruszenie:

1.  przepisów postępowania, tj.: art. 233 § 1 k.p.c. poprzez brak wszechstronnego rozważenia materiału dowodowego zgromadzonego w sprawie i pominięcie przez Sąd meriti faktu, że pozwany skorzystał z prawa wstrzymania się ze spełnieniem świadczenia na rzecz strony powodowej, podczas gdy strona powodowa pozostawała w zwłoce ze spełnieniem świadczenia na rzecz pozwanego, które to świadczenie winna spełnić wobec odstąpienia od zawartej z pozwanym urnowy;

2.  art. 233 § 1 k.p.c. poprzez pominięcie przez Sąd meriti faktu, że pozwany działał na rzecz powodów (jako pośrednik – zastępca pośredni) celem nabycia przez powodów materiałów budowlanych i dalszego przeniesienia własności tych materiałów na powodów;

3.  art. 233 § 1 k.p.c. poprzez wywiedzenie przez Sąd nieuprawnionego wniosku, że pomiędzy stronami postępowania została zawarta jedynie umowa o dzieło, podczas gdy z całokształtu materiału dowodowego wynika, iż strony zawarły de facto także umowę sprzedaży, w zakresie, w którym strona powodowa nabyła od pozwanego materiały budowlane (stolarskie) w postaci słupów, tralek oraz poręczy;

4.  art. 233 § 1 k.p.c. poprzez błędne przyjęcie, że stronie powodowej przysługiwało uprawnienie do odstąpienia od zawartej z pozwanym umowy sprzedaży (zakupu tralek, słupów i poręczy) podczas gdy powodowie nie zgłaszali pozwanemu uwag do stanu przedmiotowych rzeczy (powodowie nie wskazywali na wady rzeczy sprzedanych) jak też powodowie nie dochowali ustawowego terminu odstąpienia od umowy sprzedaży;

5.  art. 233 § 1 k.p.c. błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia i wywiedzenie przez Sąd chybionych wniosków, że stronie powodowej przysługiwała legitymacja czynna do wytoczenia powództwa, podczas gdy na skutek skorzystania przez pozwanego z zarzutu dylatoryjnego roszczenie powodów nie stało się wymagalne i po stronie powodów istniało uprawnienie do odstąpienia od umowy sprzedaży zawartej z pozwanym;

6.  art. 494 § 1 w zw. z art. 494 § 2 w zw. z art. 496 k.c. poprzez nieprawidłową wykładnię i uznanie, że powodom przysługiwało skuteczne prawo żądania zapłaty od pozwanego, podczas gdy roszczenie powodów nie było wymagalne;

7.  art. 627 w zw. z art. 535 k.c. poprzez jego nieprawidłowe zastosowanie w stanie faktycznym sprawy i bezpodstawne uznanie, że strony postępowania zawarły wyłącznie umowę o dzieło;

8.  art. 41 ust. 2 w zw. z art. 41 ust. 12 w zw. z art. 146 a pkt. 2 Ustawy o podatku od towarów i usług, poprzez nieprawidłowe zastosowanie w stanie faktycznym sprawy i bezpodstawne uznanie, że powodowie byli zobowiązani uiścić wynagrodzenia należne pozwanemu, z tytułu umowy sprzedaży, w kwocie powiększonej 8 % stawkę podatku VAT.

Zważywszy na podniesione zarzuty pozwana wnosiła o zmianę zaskarżonego wyroku i oddalenie powództwa w całości. Nadto wnosiła o zasądzenie od powodów zwrotu kosztów procesu za postępowanie przed Sądem I i II instancji.

Odpowiadając na apelację powodowie żądali jej oddalenia oraz zasądzenia od pozwanej zwrotu kosztów postępowania apelacyjnego, wraz z kosztami zastępstwa procesowego.

Sąd zważył, co następuje:

Apelacja jest niezasadna.

Sąd Okręgowy w pełni podziela i przyjmuje za własny ustalony przez Sąd Rejonowy stan faktyczny oraz poczynioną ocenę prawną.

Mając powyższe na uwadze nie można było zgodzić się z twierdzeniem pozwanej, jakoby rozpoznający sprawę sąd uchybił regulacji przewidzianej w art. 233 § 1 k.p.c. Uchybienie regule swobodnej oceny dowodów wiąże się z obowiązkiem wykazania przez stronę podnoszącą tenże zarzut, iż rozpoznający sprawę sąd uchybił zasadom logicznego rozumowania lub doświadczenia życiowego. Kreująca rzeczony zarzut strona pozostaje zatem w obowiązku wskazać dowód (dowody) które Sąd ocenił w sposób niewłaściwy, jak również wykazać dlaczego ocena sądu uchybiała regulacjom zawartym w art. 233 k.p.c. Dla skutecznego podniesienia zarzutu naruszenia zasady swobodnej oceny dowodów nie jest natomiast wystarczające przedstawienie przez stronę skarżąca stanu faktycznego, ustalonego na podstawie własnej oceny dowodów, choćby ocena ta również była logiczna i odpowiadała doświadczeniu życiowemu. Przyjmuje się bowiem, że jeśli z materiału dowodowego sprawy sąd wyprowadził wnioski logicznie poprawne i zgodne z doświadczeniem życiowym, to taka ocena sądu nie narusza prawa do swobodnej oceny dowodów, choćby w równym stopniu, na podstawie tożsamej materii dowodowej, dawało się wyprowadzić wnioski odmienne.

Mając na uwadze zaprezentowany schemat wnioskowania podkreślić należy, iż pozwana nie przedstawiła żadnych dowodów pozwalających stwierdzić, że strony oprócz umowy o dzieło łączyła równolegle umowa sprzedaży, uregulowana w ramach art. 535 k.c. i n.

Umowę sprzedaży definiuje się jako czynność prawną, przez którą sprzedawca zobowiązuje się względem kupującego do przeniesienia własności rzeczy i wydania mu jej, zaś kupujący zobowiązuje się względem sprzedawcy do odebrania rzeczy i zapłaty ceny. Umowa o dzieło obliguje zaś przyjmującego zamówienie do wykonania oznaczonego dzieła, a zamawiającego do zapłaty wynagrodzenia. Co ważne podstawową okolicznością pozwalająca na odróżnienie umowy sprzedaży od umowy o dzieło jest to, że umowa sprzedaży, co do zasady, obejmuje rzecz istniejąca już w chwili zawierania umowy, podczas gdy przedmiotem umowy o dzieło pozostaje rzecz (dzieło) które ma zostać dopiero wytworzone (również poprzez zmontowanie z elementów składowych). Umowa o działo jest umową rezultatu. Wykonywane w ramach tejże umowy dzieło winno zaś odpowiadać osobistym upodobaniom zamawiającego gdyż zostało wykonane na zamówienie. W przypadku umowy sprzedaży przedmiotem obrotu jest natomiast zazwyczaj dobro o cechach zaspokajających przeciętnego nabywcę, pozbawione przymiotu personalizacji.

Przyjmując więc za wykazane, iż powódka K. O. kilkukrotnie wskazywała nadzorującemu wykonanie zlecania Z. K., iż wykonane prace przynoszą efekt inny od oczekiwanego, łączącego strony stosunku prawnego nie sposób było określić mianem umowy sprzedaży, czy też powiązać z takim stosunkiem prawnym.

W nawiązaniu do charakteru zawartej przez powodów i pozwaną umowy dostrzec również należało, że od umowy sprzedaży różni umowę o dzieło to, iż w umowie o dzieło chodzi o wytworzenie nowej rzeczy i przeniesienie praw do tej rzeczy (z reguły prawa własności, ale w niektórych przypadkach innych praw, np. praw autorskich) na zamawiającego.

Niezależnie od powyższego, podnoszony przez pozwaną zarzut co do połączenia stron faktycznie dwoma umowami tj. umową o dzieło i umową sprzedaży, został wywiedziony dopiero na etapie postępowania apelacyjnego, należało go zatem uznać za ewidentnie spóźniony, mając na względzie, że potrzeba jego powołania była oczywista już na etapie postępowania pierwszoinstancyjnego. Pogląd ten jest tym bardziej zasadny jeśli wziąć pod uwagę, że pozwana występuje w obrocie gospodarczym jako profesjonalista zajmujący się fachowym świadczeniem usług.

W niniejszej sprawie brak było również podstaw do podzielenia stanowiska pozwanej, co do prawa wstrzymania ze spełnieniem świadczenia na rzecz strony powodowej, z uwagi na zwłokę powodów w realizacji zwrotu pozwanemu elementów składowych montowanych schodów.

Przepisy zawarte w art. 636 § 1 k.c. oraz art. 644 k.c. dopuszczają możliwość odstąpienia od umowy o dzieło przez zamawiającego. Wykładnia literalna art. 644 k.c. zezwala zamawiającemu zlecającemu wykonanie dzieła na odliczenie tego, co przyjmujący zamówienie zaoszczędził w wyniku niewykonania dzieła. Wynagrodzenie przewidziane na gruncie art. 644 k.c. mieści zatem w swoich ramach wysokość wynagrodzenia umówionego przy zawarciu umowy, uszczuploną o profity jakie przyjmujący uzyskał nie wykonując dzieła.

Skutkiem odstąpienia od umowy o dzieło jest powstanie obowiązku zwrotu wzajemnych, spełnionych świadczeń. Na gruncie przedmiotowej sprawy powodowie nie zwrócili pozwanej schodów, z uwagi na brak porozumienia stron w kwestii określenia kwoty, która winna zostać zwrócona powodom jako zamawiającym. Jak wskazano bowiem w uzasadnieniu skarżonego wyroku, strona pozwana kilkukrotnie zmieniała stanowisko, co do kwoty jaką godzi się zwrócić w ramach wzajemnego rozliczenia częściowo wykonanego dzieła.

Art. 644 k.c. uprawnia zamawiającego, jako stronę zainteresowaną tym, aby dzieło powstało, do przerwania wykonywania dzieła w dowolnym czasie przed jego ukończeniem. Regulacja ta jest zatem podyktowana indywidualnym interesem zamawiającego. W zakresie tejże regulacji muszą być jednak również respektowane interesy strony przyjmującej zamówienie. Winien on zatem uzyskać od odstępującego od umowy zamawiającego wynagrodzenie, pomniejszone o równowartość oszczędności jakie uzyskał nie kończąc zamówionego dzieła.

Przytoczyć jednakże w tym miejscu, zdaniem Sądu Okręgowego należy stanowisko przedstawione w jednym z wyroków Sądu Najwyższego, tj.: w wyroku z dnia 26 stycznia 2001 roku gdzie wskazano, że: „należy przyjąć, iż art. 644 k.c. nie uzależnia skuteczności oświadczenia zamawiającego o odstąpieniu od jednoczesnego zapłacenia przyjmującemu wynagrodzenia. Jeżeli zamawiający wraz ze złożeniem oświadczenia o odstąpieniu nie zapłaci wynagrodzenia, oświadczenie to wywrze skutek, a przyjmujący zamówienie będzie mógł wystąpić wobec zamawiającego na drogę sądową w celu dochodzenia roszczenia o zapłacenie mu należnego wynagrodzenia” (vide: wyrok SN z dnia 26 stycznia 2001 roku, sygn. akt II CKN 365/00, legalis). Powyższe stanowisko zyskało pełną aprobatę tut. Sadu.

W świetle dokonanych w sprawie ustaleń faktycznych, nie można było jednak przyjąć, że pozwana mogła dyktować powodom warunki odstąpienia od umowy. Jak już wskazano to zamawiający, jako inicjujący umowę o dzieło byli stroną niejako uprzywilejowaną zaś pozwana – jako przyjmująca dzieło do wykonania winna była zaaprobować zarówno warunki wykonania dzieła jak też odstąpienia od jego wykonania, szczególnie, że powodowie dążyli do uzyskania porozumienia zakresie wzajemnych rozliczeń.

Bezzasadne były również zarzuty pozwanej, wskazujące na brak legitymacji czynnej po stronie powodów, z uwagi na podniesienie zarzutu niespełnienia świadczenia wzajemnego, przy czym kwestia świadczeń wzajemnych została już omówiona powyżej.

Podobnie Sąd Okręgowy nie znalazł podstaw pozwalających na podzielenie stanowiska apelującej co do braku wymagalności zgłoszonego przez powodów roszczenia. Wymagalność roszczenia o zapłatę (zwrot) wynagrodzenia jest w kontekście art. 644 k.c. uzależniona wyłącznie od dojścia do wykonawcy oświadczenia o odstąpieniu od umowy, gdyż już z tą chwilą ten może domagać się zapłaty wynagrodzenia w zakresie wykonanych prac. Jednocześnie mając na uwadze, iż w rozpoznawanej sprawie powodowie zapłacili za wykonanie dzieła i odstąpili od jego wykonania przed ukończeniem, to roszczenie o zwrot nadwyżki wynagrodzenia wypłaconego nad należnym dla przyjmującego wykonanie dzieła stało się wymagalne, jak wskazał to Sąd I instancji, w terminie 14 dni od daty nieusunięcia wad dzieła (08 kwietnia 2019 roku) czyli 22 kwietnia 2019 roku (art. 636 § 1 k.c.).

Zmianą zaskarżonego wyroku nie mógł również wreszcie skutkować sformułowany przez stronę pozwaną zarzut przyjęcia nieprawidłowej 8 % stawki podatku VAT. Przytoczyć w tym miejscu należy treść art. 41 ust. 12 pkt. 1 i 2 ustawy o podatku od towarów i usług z dnia 11 marca 2004 roku (tj. z dnia 19 marca 2021 r. Dz.U. z 2021 r. poz. 685, dalej jako VATU). Zgodnie z powołanym artykułem stawkę podatku, o której mowa w ust. 2, stosuje się do: dostawy, budowy, remontu, modernizacji, termomodernizacji, przebudowy lub robót konserwacyjnych dotyczących obiektów budowlanych lub ich części zaliczonych do budownictwa objętego społecznym programem mieszkaniowym; robót konserwacyjnych dotyczących: a) obiektów budownictwa mieszkaniowego lub ich części, z wyłączeniem lokali użytkowych, b) lokali mieszkalnych w budynkach niemieszkalnych sklasyfikowanych w Polskiej Klasyfikacji Obiektów Budowlanych w dziale 12- w zakresie, w jakim wymienione roboty nie są objęte tą stawką na podstawie pkt 1.

Przyjmując zatem, że zgodnie z art. 146a pkt. 2 VATU w okresie od dnia 1 stycznia 2011r. do dnia 31 grudnia 2018 r (tj.: okresie w którym obowiązywała umowa stron i powodowie zapłacili pozwanej wynagrodzenie za wykonanie usługi), z zastrzeżeniem art. 146f: stawka podatku, o której mowa w art. 41 ust. 2, art. 120 ust. 2 i 3 oraz w tytule załącznika nr 3 do ustawy wynosiła 8%. Zastosowana w ramach faktury z dnia 29 listopada 2018 roku (k.35 akt) jak również przyjęta na potrzeby rozliczeń dokonanych przez Sąd I instancji stawka podatku od towarów i usług była prawidłowa. Jedynie na marginesie wypada tu zaznaczyć, że sam mąż pozwanej D. Z. K., zeznający na rozprawie w dniu 20 lipca 2020 roku (k.79-80) wskazał, iż cena dostarczenia i montażu schodów oraz drzwi została powiększona o stawkę 8 % podatku VAT.

Z powyższych względów apelacja pozwanej, jako całkowicie bezzasadna, podlegała oddaleniu na zasadzie art. 385 k.p.c., o czym orzeczono w pkt. 1 sentencji.

Rozstrzygnięcie o kosztach oparto na regulacji z art. 98 § 1 k.p.c. uwzględniając spis kosztów przedłożony przez pełnomocnika powodów.

SSO Agnieszka Kluczyńska SSO Cezary Olszewski SSO Mirosław Krzysztof Derda