Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 5 sierpnia 2021 r.

Sąd Rejonowy w Toruniu I Wydział Cywilny

w składzie następującym:

po rozpoznaniu w dniu 27 lipca 2021 r. w Toruniu

sprawy z powództwa M. P.

przeciwko (...) S. A. w W.

o zapłatę

I. zasądza od pozwanego (...) S. A. w W. na rzecz powoda M. P. 1 531,35 zł (tysiąc pięćset trzydzieści jeden złotych trzydzieści pięć groszy) z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od 10 grudnia 2017 r. do dnia zapłaty,

II. oddala powództwo w pozostałej części,

III. zasądza od pozwanego na rzecz powoda 506,80 zł (pięćset sześć złotych osiemdziesiąt groszy) z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia uprawomocnienia się wyroku do dnia zapłaty tytułem zwrotu kosztów procesu.

Sygn. akt I C 2099/20 upr

UZASADNIENIE

Powód M. P. wniósł o zasądzenie od pozwanego (...) S.A. w W. kwoty 2.177,10 zł tytułem zwrotu kosztów najmu pojazdu zastępczego z odsetkami ustawowymi za opóźnienie liczonymi od dnia 10 grudnia 2017 r. do dnia zapłaty oraz zasądzenie kosztów procesu.

W uzasadnieniu wskazał, że w dniu 26 września 2017 r. miała miejsce kolizja drogowa, w której uszkodzony został pojazd (...) o numerze rejestracyjnym (...), użytkowany przez K. G.. Pozwany uznał swoją odpowiedzialność za skutki zdarzenia i wypłacił kwotę 1.328,40 zł z tytułu najmu pojazdu zastępczego oraz 153,75 zł tytułem holowania pojazdu. Powód wskazał, iż na skutek cesji wierzytelności wstąpił w prawa poszkodowanego. Podał, iż domaga się kwoty 1.900,35 zł z tytułu najmu pojazdu zastępczego oraz 276,75 zł tytułem kosztów holowania. Pojazd był wynajmowany przez poszkodowanego przez okres likwidacji szkody, tj. 35 dni po stawce 92,25 zł brutto. Powód podał, że pozwany uznał za zasadny 18 dniowy okres najmu ze stawką dobową najmu ograniczoną do 73,80 zł. Ponadto bezzasadnie zweryfikował stawkę za holowanie pojazdu z kwoty 430,50 zł do kwoty 153,75 zł.

Wydano nakaz zapłaty w postępowaniu upominawczym.

W sprzeciwie od nakazu zapłaty strona pozwana wniosła o oddalenie powództwa i zasądzenie na jej rzecz zwrotu kosztów procesu. Wskazano, iż poszkodowany w miejsce uszkodzonego skutera wynajął jako pojazd zastępczy samochód osobowy, a zatem pojazd o parametrach użytkowych znacznie odbiegających od parametrów pojazdu uszkodzonego, bez wykazania konieczności i celowości takich działań. Dnia 2.10.2017 r. w toku likwidacji szkody ubezpieczyciel poinformował poszkodowanego o możliwości organizacji pojazdu zastępczego na koszt pozwanej spółki. Poszkodowany nie był zainteresowany przedstawioną mu propozycją najmu. Zdaniem pozwanego poszkodowany miał możliwość skorzystania z tańszych usług najmu z czego nie skorzystał, a tym samym wygenerował dodatkowe, zbędne koszty. Ponadto zastosowana przez powoda stawka najmu była rażąco zawyżona w stosunku do rynkowych stawek najmu pojazdów takiego samego rodzaju jak uszkodzony (skuter), którego koszty rozładunku powinny być z uwagi na jego masę niższe. Dodatkowo pozwany zakwestionował stawkę za holowanie pojazdu, jako zawyżoną rażąco w stosunku do cen rynkowych

Sąd Rejonowy ustalił, co następuje:

W dniu 26 września 2017 r. miało miejsce zdarzenie drogowe, w którym uszkodzeniu uległ pojazd użytkowany przez K. G., skuter marki (...) nr rej. (...). Sprawca kolizji posiadał ubezpieczenie OC w (...) S.A. w W..

( Dowód: Bezsporne)

W skutek kolizji, pojazd marki (...) nr rej. (...) został znacznie uszkodzony, nie był jezdny, doszło do szkody całkowitej. Poszkodowany K. G. doznał niewielkich obrażeń, nie był hospitalizowany, na miejscu zdarzenia byli obecni policjanci, którzy ustalili sprawcę zdarzenia. Poszkodowany na miejscu zdarzenia otrzymał numer polisy sprawcy zdarzenia. Na miejscu zdarzenia zadzwonił do serwisu auto-mar. Pojazd został zabrany lawetą zorganizowana przez rzeczone przedsiębiorstwo . Poszkodowany nie potrzebował natychmiastowej organizacji pojazdu zastępczego.

( Dowód: Bezsporne, a nadto: zeznania świadka K. G. k. 84-85, czas nagrania: 00:04:22-00:26:23)

W dniu zdarzenia poszkodowany wynajął od M. P. prowadzącego działalność gospodarczą pod firmą (...).H.U. auto-mar M. P. pojazd marki F. (...) nr rej. (...) za kwotę 75 zł netto za dobę. Nie był obowiązany do zapłaty dodatkowej kaucji. Umowa została zawarta na doby, od dnia udostępnienia do dnia zwrotu pojazdu. Dnia 4 października 2017 r. poszkodowany zawarł (...) .H.U. auto-mar M. P. kolejna umowę najmu pojazdu marki S. (...) nr rej. (...) za kwotę 75 zł netto za dobę. W dniu 9 listopada 2017 r. M. P. wystawił K. G. fakturę za najem pojazdu zastępczego przez 35 dni na kwotę 3.659,25 zł. Na w/w kwotę składało się 3.228,75 zł tytułem wynajmu pojazdów i 430,50 zł tytułem holowania.

( Dowód: Bezsporne, a nadto: umowa wynajmu pojazdu zastępczego k. 12-14 i k.15-17; faktura VAT nr (...) k. 18)

Poszkodowany z pomocą wynajmującego pojazd zastępczy zgłosił powstanie

szkody ubezpieczycielowi. W korespondencji zwrotnej z dnia 2 października 2017 r. ubezpieczyciel przedstawił mu propozycję organizacji najmu pojazdu zastępczego, w klasie A ze stawką od 55-75 zł brutto. W piśmie poinformowano, że jeśli sam wynajął samochód zastępczy, zrefundowane zostaną określone koszty.

( Dowód: zeznania świadka K. G. k. 84-85, czas nagrania: 00:04:22-00:26:23 , zasady wynajmu aut przez ubezpieczyciela – k. 49-54)

Dnia 10 listopada 2017 r. K. G. zawarł z M. P. umowę przelewu wierzytelności - prawa do zwrotu kosztów najmu pojazdów zastępczych w okresie od 26.09.2017 r. do31.10.2017 r. oraz holowania skuteru w związku ze zdarzeniem z dnia 26 września 2017 r.

( Dowód: Bezsporne, a nadto umowa przelewu wierzytelności
k. 10-11)

W dniu 24 października 2017 r. ubezpieczyciel ustalił istnienie szkody całkowitej i przyznał poszkodowanemu odszkodowanie za uszkodzenie pojazdu w kwocie 2 262 zł. Na skutek wezwania w dniu 22 listopada 2017 r. przyznał koszty najmu pojazdu zastępczego w kwocie 1 328,40 zł za okres 18 dni (8 dni oczekiwania na oględziny, 3 dni na rozliczenie szkody całkowitej, 7 dni na zagospodarowanie pojazdu), ustalając dobową stawkę najmu na kwotę 60 zł netto . Ponadto przyznał koszty holowania pojazdu w kwocie 153,75 zł uwzględniając, iż na dystansie do 25 km stawka wynosi 153,75 zł brutto.

( Dowód: korespondencja w toku postępowania likwidacyjnego k. 21-30)

Poszkodowany otrzymał odszkodowanie za uszkodzenie pojazdu w dniu 24.10.2017 r. Pojazd zastępczy zdał w dniu 31 października 2017 r.

(Bezsporne)

Sąd Rejonowy zważył, co następuje:

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił na podstawie dokumentów zgromadzonych aktach sprawy, w tym akt szkodowych znajdujących się na płycie CD, pism procesowych oraz zeznań świadka K. G..

Dowody te są wzajemnie niesprzeczne i kreują spójną wersję wydarzeń, wobec czego brak było podstaw ku temu, by odmówić im wiarygodności. Strony nie kwestionowały zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego.

Powyższy stan faktyczny był w znacznej mierze bezsporny między stronami. Spór między stronami oscylował wokół oceny czy zastosowana przez powoda stawka za najem pojazdów zastępczy podlegała refundacji z ubezpieczenia OC sprawcy szkody. Ponadto, sporny był okres najmu pojazdu zastępczego. Pozwany ubezpieczyciel twierdził, że z uwagi na okoliczność, że wystosował do poszkodowanego propozycję organizacji najmu pojazdu zastępczego, mógł ograniczyć zakres swej odpowiedzialności (zorganizowanego przez poszkodowanego na własną rękę) do kwoty 73,80 zł brutto (60 zł netto) za dobę. Zasadnicze znaczenie miało zatem ustalenie czy powód wykazał, iż wydatki na najem pojazdu zastępczego poniesione przez poszkodowanego, scedowane na powoda, przekraczające koszty akceptowalnych przez ubezpieczyciela stawek najmu pojazdu zastępczego, były celowe i ekonomicznie uzasadnione, a w konsekwencji czy były objęte odpowiedzialnością z tytułu umowy obowiązkowego ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej posiadaczy pojazdów mechanicznych. Dodatkowo ocenić należało, czy poniesione przez powoda koszty z tytułu holowania skutera były celowe i ekonomicznie uzasadnione i podlegały pełnej refundacji przez ubezpieczyciela.

Sąd pominął zawnioskowany przez powoda dowód z opinii biegłego, gdyż okoliczność na jaką miał być przyprowadzony dowód nie była istotna i niezbędna do rozstrzygnięcia sprawy.

Przez umowę ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej ubezpieczyciel zobowiązuje się do zapłacenia określonego w umowie odszkodowania za szkody wyrządzone osobom trzecim, względem których odpowiedzialność za szkodę ponosi ubezpieczający albo ubezpieczony (art. 822 § 1 k.c.). Odpowiedzialność odszkodowawczą z tytułu obowiązkowego ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej posiadaczy pojazdów mechanicznych regulują przepisy ustawy z 22 maja 2003r. o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczycieli Komunikacyjnych (Dz. U. z 2016 r., poz. 2060 z późn. zm., dalej jako ustawa). Zgodnie z art. 34 ust. 1 i 36 ust. 1 ustawy z tytułu ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej posiadaczy pojazdów mechanicznych przysługuje odszkodowanie, jeżeli posiadacz lub kierujący pojazdem mechanicznym są zobowiązani do odszkodowania za wyrządzoną w związku z ruchem tego pojazdu szkodę, której następstwem jest śmierć, uszkodzenie ciała, rozstrój zdrowia bądź też utrata, zniszczenie lub uszkodzenie mienia, a odszkodowanie ustala się i wypłaca w granicach odpowiedzialności cywilnej posiadacza lub kierującego pojazdem mechanicznym, najwyżej jednak do ustalonej w umowie ubezpieczenia sumy gwarancyjnej. Ustalenie odszkodowania z ubezpieczenia OC następuje według ogólnych zasad, określonych w art. 361-363 k.c., z tym jedynie zastrzeżeniem, że zakład ubezpieczeń zobowiązany jest tylko do świadczenia pieniężnego, ograniczonego do wysokości, ustalonej w umowie, sumy gwarancyjnej (art. 822 § 1 k.c. i art. 36 ust. 1 ustawy).

W uchwale składu siedmiu sędziów z dnia 17 listopada 2011r. (III CZP 5/11 OSNC 2012, Nr 3, poz. 28) Sąd Najwyższy wyraził pogląd, iż odpowiedzialność ubezpieczyciela z tytułu umowy obowiązkowego ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej posiadaczy pojazdów mechanicznych za uszkodzenie albo zniszczenie pojazdu mechanicznego, niesłużącego do prowadzenia działalności gospodarczej, obejmuje celowe i ekonomicznie uzasadnione wydatki na najem pojazdu zastępczego; nie jest ona uzależniona od niemożności korzystania przez poszkodowanego z komunikacji zbiorowej. W uzasadnieniu uchwały wskazano, że nie wszystkie wydatki, pozostające w związku przyczynowym z wypadkiem komunikacyjnym, mogą być refundowane, istnieje bowiem obowiązek wierzyciela zapobiegania szkodzie i zmniejszania jej rozmiarów (art. 354 § 2, art. 362 i 826 § 1 k.c.). Na dłużniku ciąży w związku z tym obowiązek zwrotu wydatków celowych i ekonomicznie uzasadnionych, pozwalających na wyeliminowanie negatywnych dla poszkodowanego następstw, niedających się wyeliminować w inny sposób, z zachowaniem rozsądnej proporcji między korzyścią wierzyciela a obciążeniem dłużnika. Sąd Najwyższy zauważył, iż nie jest celowe nadmierne rozszerzanie odpowiedzialności odszkodowawczej i w konsekwencji - gwarancyjnej ubezpieczyciela, co mogłoby prowadzić do wzrostu składek ubezpieczeniowych. Za celowe i ekonomicznie uzasadnione mogą być – co do zasady – uznane wydatki poniesione na najęcie pojazdu zastępczego tego samego typu co uszkodzony i na czas niezbędny do naprawy albo zakupu nowego pojazdu. Pogląd ten Sąd Rejonowy w całości podziela.

Powyższa uchwała Sądu Najwyższego otworzyła w szerokim zakresie możliwość domagania się zwrotu kosztów najmu pojazdu zastępczego, co spowodowało w ostatnich latach znaczny wzrost spraw w sądach, w których dochodzone są powyższe należności. Pojawiły się rozbieżności w orzecznictwie sądów powszechnych i praktyce likwidacyjnej zakładów ubezpieczeń dotyczące tego, czy ciążący na poszkodowanym obowiązek minimalizacji szkody oraz obowiązek współdziałania z dłużnikiem przy wykonaniu zobowiązania uzasadnia odmowę pokrycia przez ubezpieczyciela OC faktycznie poniesionych kosztów najmu pojazdu zastępczego w zakresie, w jakim wykraczają one poza koszty najmu proponowanego przez ubezpieczyciela.

Celem rozstrzygnięcia tychże rozbieżności wydana została uchwała Sądu Najwyższego z dnia 24 sierpnia 2017 r. (III CZP 20/17, LEX nr 2340475) zgodnie z którą: wydatki na najem pojazdu zastępczego poniesione przez poszkodowanego, przekraczające koszty zaproponowanego przez ubezpieczyciela skorzystania z takiego pojazdu są objęte odpowiedzialnością z tytułu umowy obowiązkowego ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej posiadaczy pojazdów mechanicznych, jeżeli ich poniesienie było celowe i ekonomicznie uzasadnione.

W uzasadnieniu powyższej uchwały Sąd Najwyższy zmierzył się z problemem usystematyzowania dotychczasowej wykładni i praktyki orzekania w przedmiotowych sprawach. Sąd Najwyższy w przytoczonej uchwale stwierdził, że nie mogą być uznane za celowe i ekonomicznie uzasadnione wydatki, które nie są konieczne do wyeliminowania negatywnego następstwa majątkowego w postaci utraty możliwości korzystania z uszkodzonego (zniszczonego) pojazdu, gdyż następstwo to może być wyeliminowane - bez uszczerbku dla godnych ochrony interesów poszkodowanego - w inny, mniej uciążliwy dla dłużnika sposób. Jeżeli zatem ubezpieczyciel proponuje poszkodowanemu - we współpracy z przedsiębiorcą trudniącym się wynajmem pojazdów - skorzystanie z pojazdu zastępczego równorzędnego pod istotnymi względami pojazdowi uszkodzonemu albo zniszczonemu (zwłaszcza co do klasy i stanu pojazdu), zapewniając pełne pokrycie kosztów jego udostępnienia, a mimo to poszkodowany decyduje się na poniesienie wyższych kosztów najmu innego pojazdu, koszty te - w zakresie nadwyżki - będą podlegały indemnizacji tylko wtedy, gdy wykaże szczególne racje, przemawiające za uznaniem ich za "celowe i ekonomicznie uzasadnione". Sąd Najwyższy wskazał nadto, iż w ramach ciążącego na poszkodowanym obowiązku minimalizacji szkody i współdziałania z dłużnikiem (ubezpieczycielem) mieści się obowiązek niezwłocznego zasięgnięcia informacji co do tego, czy ubezpieczyciel może zaproponować poszkodowanemu pojazd zastępczy równorzędny uszkodzonemu (zniszczonemu). Tym samym obowiązek ten ciąży na poszkodowanym nawet, gdyby ubezpieczyciel sam nie przejawiał inicjatywy w tym zakresie.

W ocenie sądu w realiach sprawy ubezpieczyciel po przeprowadzeniu postępowania likwidacyjnego powinien zwrócić poszkodowanemu koszty wynajmu pojazdów zastępczych za okres 35 dni, lecz po stawce 73,80 zł brutto (60 zł netto) za dobę tj. łącznie 2583 zł. Powód nie wykazał, aby poniesienie wyższych kosztów najmu pojazdu zastępczego , zorganizowanego przez poszkodowanego na własną rękę , było celowe i ekonomicznie uzasadnione. Tymczasem, ubezpieczyciel zaproponował poszkodowanemu precyzyjnie określoną i łatwo dostępną organizację najmu pojazdu zastępczego. Ubezpieczyciel złożył tabelaryczne określenie kosztów dobowych najmu pojazdu zastępczego w zależności od klasy pojazdu. Nie oferowano wynajmu skutera, a taki właśnie pojazd posiadał poszkodowany. Dlatego należało przyjąć segment pojazdu najbliższy pojazdowi poszkodowanemu tj. Segment A. Wobec przedstawionej przez pozwanego oferty, należy uznać, że ubezpieczyciel sam zaakceptował najem pojazdu o najniższej klasie, zamiast skutera. Dlatego aktualnie nieuprawnione jest zarzucanie, że najem samochodu zamiast skutera jest nieuprawniony. Wbrew twierdzeniom ubezpieczyciela, zasadny okres najmu pojazdu winien wynosić 35 dni, a nie jak wcześniej przyjęto 18. Poszkodowany, w przypadku całkowitego uszkodzenia pojazdu, ma bowiem prawo korzystać z pojazdu zastępczego aż do czasu uzyskania realnej możliwości organizacji innego pojazdu. Okres ten wynosi co najmniej kilka dni od dnia faktycznej wypłaty odszkodowania. Pozwany nie wykazał, aby przyjęty przez poszkodowanego okres najmu pojazdu zastępczego nie był celowy. Ciężar wykazania okoliczności tego rodzaju spoczywał na pozwanym.

Podobnie, ciężar wykazania, że w realiach konkretnej sprawy , poniesione przez poszkodowanego koszty holowania pojazdu, odbiegały od stawek rynkowych, nie były celowe i ekonomicznie uzasadnione, spoczywał na pozwanym. Pozwany wyżej wymienionej okoliczności nie wykazał. Dlatego , sąd uznał, że żądanie zapłaty kwoty 276,75 zł kosztów holowania skutera było zasadne. Poniesienie rzeczonych kosztów stanowiło zwykłe i bezpośrednie następstwo uszkodzenia pojazdu przez osobę posiadająca ubezpieczenie OC u pozwanego. Poszkodowany nie miał obowiązku poszukiwania najtańszej oferty holowania i przechowywania pojazdu. Poszkodowany miał prawo do pełnej rekompensaty poniesionej szkody. Przypisanie poszkodowanemu naruszenia obowiązku współpracy z wierzycielem jest bowiem możliwe jedynie wtedy, gdy świadomie lub przez niedbalstwo skorzystał on z usług droższych (np. w sytuacji, kiedy zostanie wykazane, że poszkodowany, znając podmiot świadczący daną usługę po cenach niższych, skorzystał z niej tam, gdzie wykonywano ją drożej). Pozwany takich okoliczności nie wykazał, ograniczając się do samych tylko twierdzeń o rażąco wygórowanej cenie holowania. Niezaprzeczalnie, skoro pojazd został uszkodzony, a szkoda miała charakter całkowity, to wrak skutera nie mógł pozostać na drodze, a poszkodowany musiał go odholować.

Mając na względzie powyższe zapatrywania Sąd uwzględnił powództwo co do kwoty 1.531,35 zł. Na wyżej wymienioną kwotę składało się: 1.254,60 zł tytułem kosztów najmu pojazdu zastępczego (35 dni x 73,80 brutto pomniejszone o wypłacone 1328,40 zł) oraz 276,75 zł tytułem zwrotu kosztów holowania (różnica pomiędzy kosztami wynikającymi z faktury a pokrytymi przez ubezpieczyciela 153,75 zł), o czym orzeczono na podstawie art. 822 § 1 kc.

W pozostałym zakresie sąd oddalił powództwo jako bezzasadne.

O odsetkach orzeczono w myśl art. 481§1 kc.

O kosztach procesu orzeczono na podstawie art. 100 kpc. Powód wygrał sprawę w 70%. Na koszty procesu poniesione przez powoda (1 117 zł) składały się: 200 zł opłata od pozwu, 900 zł koszty zastępstwa procesowego, 17 zł opłata za pełnomocnictwo. Refundacji przez pozwanego podlegało 70% tej kwoty tj. 781,90 zł. Pozwany wygrał sprawę w 30%. Koszty procesu poniesione przez pozwanego wynosiły 917 zł (900 zł koszty zastępstwa procesowego, 17 zł opłata za pełnomocnictwo). Należał mu się zwrot 30% tej kwoty tj. 275,10 zł. Dokonując potrącenia powyższych kwot, Sąd zasądził od pozwanego na rzecz powoda 506,80 zł tytułem zwrotu kosztów procesu wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia uprawomocnienia orzeczenia.