Pełny tekst orzeczenia

UZASADNIENIE

W pozwie złożonym 1 grudnia 2016 r. ( data nadania w placówce pocztowej ) powód T. A/S z siedzibą w P. (Dania) wniósł przeciwko pozwanym M. K. (1), M. K. (2), A. K., B. K., K. K. o uznanie za bezskuteczną w stosunku do powoda T. A/S z siedzibą w P. ( Dania ) umowy darowizny nieruchomości zabudowanej położonej przy ul. (...) w P., dla której Sąd Rejonowy w Pleszewie, Wydział IV Ksiąg Wieczystych prowadzi księgę wieczystą (...), zawartej między B. K. i K. K. a M. K. (1), M. K. (2) i A. K. w dniu 2 grudnia 2011 r. w Kancelarii Notarialnej w P. przed notariuszem E. S. za numerem rep. A. (...), uznanie za bezskuteczną w stosunku do powoda T. A/S z siedzibą w P. ( Dania ) umowy nieodpłatnej i dożywotniej służebności mieszkania na rzecz darujących tj. B. K. i K. K. oraz uznanie za bezskuteczną wobec powoda umowy oddania w nieodpłatne użytkowanie na rzecz darujących tj. B. K. i K. K., nieruchomości zabudowanej położonej przy ul. (...) w P., zawartej między B. K. i K. K. a M. K. (1), M. K. (2) i A. K. w dniu 2 grudnia 2011 r. w Kancelarii Notarialnej w P. przed notariuszem E. S. za numerem rep. A. (...) oraz zasądzenie solidarnie od pozwanych na rzecz powoda zwrotu kosztów procesu.

W uzasadnieniu pozwu podano, że powód współpracował z B. K. i jej bratem M. R. prowadzącym działalność gospodarczą pod firmą (...) s.c. oraz, że w związku z tą współpracą po stronie B. K. powstała zaległość na rzecz powoda w wysokości 120.000 zł wraz z odsetkami od dnia 23 maja 2012 r., zasądzona wyrokiem z dnia 18 czerwca 2013 r. Sądu Okręgowego w Łodzi oraz utrzymującym wyrokiem Sądu Apelacyjnego w Łodzi z dnia 9 kwietnia 2014 r. W dniu 2 grudnia 2011 r. przed notariuszem E. S., na podstawie umowy darowizny, B. K. wraz z mężem K. K. przekazali opisaną wyżej nieruchomość na rzecz dzieci, natomiast obdarowani ustanowili na rzecz rodziców nieodpłatną służebność mieszkania oraz nieodpłatne użytkowanie nieruchomości. Powód podniósł, iż zawarcie tej umowy spowodowało pokrzywdzenie wierzyciela, dłużnik dokonał spornej czynności w grudniu 2011 r. czyli już po zaprzestaniu spłaty należności powoda, co nastąpiło w 2008 r. Wskazano, że wyzbycie się nieruchomości pogłębiło stan niewypłacalności dłużników, pomimo wszczęcia postępowania egzekucyjnego powód nie może uzyskać zaspokojenia swojej wierzytelności. Ponadto powód podniósł, iż dłużniczka B. K. posiadała wiedzę o wysokości i terminach kolejnych spłat na rzecz wierzyciela. Ponadto powód wniósł o udzielenie zabezpieczenia roszczenia powoda poprzez ustanowienie zakazu zbywania zabudowanej nieruchomości położonej w P. przy ulicy (...), dla której Sąd Rejonowy w Pleszewie, Wydział IV Ksiąg Wieczystych prowadzi księgę wieczystą (...) . (k. 2-14 )

Postanowieniem z dnia 25 stycznia 2017 r. Sąd Okręgowy w Kaliszu na czas trwania procesu zabezpieczył powództwo poprzez ustanowienie zakazu zbywania przedmiotowej nieruchomości. ( k. 70-71 )

Na rozprawie w dniu 10 kwietnia 2017 r. pełnomocnik strony pozwanej wniósł o oddalanie powództwa. (protokół k. 137)

W odpowiedzi na pozew z dnia 24 kwietnia 2017 r. strona pozwana wniosła o oddalenie powództwa w całości oraz zasądzenie od powoda na rzecz pozwanych solidarnie kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego. W uzasadnieniu wskazano, iż umowa zawarta między stronami miała charakter ekwiwalentny, co uniemożliwia skorzystanie przez wierzyciela z instytucji skargi pauliańskiej. zarzucono również brak legitymacji procesowej pozwanych B. K. i K. K., a także brak dowodów na to, że pozwana B. K. na skutek dokonanej czynności stała się niewypłacalna, gdyż jest ona właścicielem nieruchomości położonej w S., obdarowane dzieci pozwanej B. K. nie znały sytuacji finansowej swoich rodziców. ( k. 143-145 )

Na rozprawie w dniu 5 czerwca 2019 r. strony podtrzymały swoje dotychczasowe stanowisko., przy czym pozwani zarzucili, że B. K. posiada majątek w postaci nieruchomości w S., którego wartość pozwala na całkowite zaspokojenie wierzytelności powoda, a powód mimo iż wystąpił o zniesienie wspólności majątkowej między pozwaną B. K. a jej mężem, nie podjął dalszych działań zmierzających do kontynuowania postępowania egzekucyjnego z tej nieruchomości, roszczenie powoda jest sprzeczne z zasadami współżycia społecznego, gdyż powód celowo doprowadził do przedawnienia wierzytelności B. K. i M. R. wobec niego w kwocie 200.000 zł, pozwany K. K. nie jest dłużnikiem powoda, powód nie wykazał istnienia wierzytelności na dzień zamknięcia rozprawy w sytuacji, kiedy należność jest egzekwowana z wynagrodzenia za pracę B. K. i M. R.. ( protokół k. 285, nagranie k. 286)

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

Powód T. A/S z siedzibą w P. (Dania) w ramach prowadzonej działalności gospodarczej współpracował z B. K. i jej bratem M. R. prowadzącym działalność gospodarczą pod firmą (...) s.c. z/s w P.. W ramach rozliczeń uwzględniane były spłaty rat na rzecz powoda z tytułu zaciągniętej przez pozwaną B. K. i M. R. pożyczki na zakup od powoda pojazdu, dla prowadzenia usług transportowych na jego rzecz. Umowa dotycząca współpracy stron była realizowana przez B. K. i M. R. do października 2008 roku, po tym okresie zaprzestali oni współpracy z powodem w zakresie wykonywanych usług, jak również zaprzestali spłaty rat, a w dniu 20 września 2011 roku sprzedali pojazd, objęty umową.

Powód pismami z dnia 9 października 2009 roku, 26 stycznia 2009 roku, 2 marca 2010 roku wzywał pozwaną B. K. i M. R. do wydania pojazdu i zapłaty zaległych rat pożyczki.

Wnioskiem z dnia 10 września 2010 roku powód wystąpił przeciwko B. K. i M. R. do Sądu Rejonowego w Kaliszu z wnioskiem o zawezwanie do próby ugodowej. Na posiedzeniu w dniu 12 grudnia 2010 roku, na którym za powoda obecny był jego pełnomocnik, pełnomocnik pozwanej oświadczył, że nie widzi możliwości zawarcia ugody.

Pozwem z dnia 7 czerwca 2011 roku powód wystąpił przeciwko B. K. i M. R. do Sądu Okręgowego w Łodzi o wydanie pojazdu. Odpis pozwu został doręczony pozwanym 14 listopada 2011 roku.

Wyrokiem Sądu Okręgowego w Łodzi z dnia 18 czerwca 2013 r. w sprawie XGC 499/11 została zasądzona od B. K. i M. R. solidarnie należność w kwocie 120.000 zł z ustawowymi odsetkami od dnia 23 maja 2012 roku. Sąd nie uwzględnił podniesionego przez pozwanych zarzutu potrącenia kwoty 200.000 zł, uznając przedstawioną do potrącenia wierzytelność za nieudowodnioną, w dalszej kolejności wskazano, że roszczenia pozwanych są przedawnione. Sąd Apelacyjny w Łodzi wyrokiem z dnia 9 kwietnia 2014 roku w sprawie I ACa 1299/13 oddalił apelację pozwanych.

( dowód : odpis wniosku o zawezwanie do próby ugodowej k. 29-31, odpis protokołu rozprawy k. 54, odpis pozwu z dowodem nadania k. 32-40, wezwanie do zapłaty z dnia 26.01.2009 r. z dowodami doręczenia k.45-48 i k. 49-53, wyrok Sądu Okręgowego w Łodzi z uzasadnieniem , wyrok Sądu Apelacyjnego w Łodzi z uzasadnieniem, wezwanie do zapłaty z dnia 9 października 2008 roku -koperta k. 147 )

W dniu 2 grudnia 2011 r. B. K. oraz K. K. zawarli – w formie aktu notarialnego przed notariuszem E. S. w Kancelarii Notarialnej w P. repertorium A nr (...), umowę darowizny nieruchomości położonej w P., dla której Sąd Rejonowy w Pleszewie prowadzi księgę wieczystą (...), na mocy której B. K. oraz K. K. darowali przedmiotową nieruchomość swoim dzieciom M. K. (1), M. K. (2), A. K., po 1/3 części. W tym samym akcie notarialnym obdarowani M. K. (1), M. K. (2), A. K. ustanowili na rzecz rodziców B. K. oraz K. K. bezpłatną i dożywotnią służebność mieszkania oraz bezpłatne i dożywotnie prawo użytkowania budynku gospodarczego znajdującego się na przedmiotowej nieruchomości.

( dowód : wydruk treści księgi wieczystej k. 24-28, wypis aktu notarialnego koperta k. 147).

Przeciwko B. K. i M. R. z wniosku powoda toczy się postępowanie egzekucyjne prowadzone przez Komornika Sądowego przy Sądzie Rejonowym w Pleszewie P. T., sygn. akt Km 746/14. Na dzień 25 października 2016 roku toczyło się przeciwko B. K. 11 spraw egzekucyjnych na łączną kwotę 273.355,51 zł (bez kosztów i opłat egzekucyjnych ).

(dowód : informacja k. 55-59, dokumenty w aktach sprawy Km 746/14–kopie koperta k. 173a)

Obecnie Komornik prowadzi egzekucję z wynagrodzenia za pracę pozwanej B. K. i M. R.. Pozwana B. K. jest nauczycielem. Jest zatrudniona w Zespole Szkół (...)w P. z wynagrodzeniem miesięcznym w kwocie 2.600-2.800 zł netto.

( dowód: zeznania pozwanej B. K. nagranie 00:03:04 -00:30:36 płyta k. 286)

Pozwani B. K. i K. K. są współwłaścicielami nieruchomości położonej w S., dla której Sąd Rejonowy w Pleszewie prowadzi księgę wieczystą (...). Nieruchomość jest obciążona hipoteką zwykłą w kwocie 390.000 zł oraz hipoteką kaucyjną do kwoty 156.000 zł na rzecz Banku (...) S.A. z siedzibą w W., w dziale III jest wpisana wzmianka o wszczęciu egzekucji na rzecz tegoż wierzyciela. Ponadto w dziale IV jest wpisana hipoteka przymusowa w kwocie 8.827,34 zł z tytułu zaległych składek na ubezpieczenie społeczne. Wartość tej nieruchomości według informacji Urzędu Skarbowego w P. z dnia 13.04.2016 roku wynosi 490.000 zł.

( dowód : informacja k. 55-59, wydruk treści księgi wieczystej k. 251-282 )

Na nieruchomości położonej w S. zamieszkują rodzice pozwanej B. K. z jej bratem. Rodzice pozwanej darowali nieruchomość bratu pozwanej, następnie pozwana kupiła ją od brata, zaciągając na ten cel kredyt w kwocie 390.000 zł, z tego tytułu nieruchomość została obciążona hipoteką.

( dowód: zeznania pozwanej B. K. nagranie 00:03:04 -00:30:36 płyta k. 286, zeznania pozwanego K. K. nagranie 00:30:36 – 00:45:17 płyta k. 286 ).

W chwili sporządzania aktu notarialnego – umowy darowizny nieruchomości, pozwaną B. K. i pozwanego K. K. łączyła ustawowa wspólność majątkowa, która została zniesiona z datą wsteczną od 2015 r. przez Sąd Rejonowy w Pleszewie, w postępowaniu toczącym się na wniosek powoda. Pozwana B. K. i pozwany K. K. mieszkają na przedmiotowej nieruchomości i użytkują ją w całości.

( dowód: zeznania pozwanej B. K. nagranie 00:03:04 -00:30:36 płyta k. 286, zeznania pozwanego K. K. nagranie 00:30:36 – 00:45:17 płyta k. 286 ).

Pozwani : M. K. (2), M. K. (1) i A. K. przebywają i pracują za granicą. M. K. (2) prowadzi działalność gospodarczą, z tytułu której uzyskuje dochód miesięczny ok. 5.000 funtów. W chwili zawierania przedmiotowej umowy pozwane M. K. (1) i A. K. studiowały w S., M. K. (2) studiował w P..

( dowód: zeznania pozwanej B. K. nagranie 00:03:04 -00:30:36 płyta k. 286, zeznania pozwanego K. K. nagranie 00:30:36 – 00:45:17 płyta k. 286, zeznania pozwanego M. K. (2) nagranie 00:45:17 – 00:51:39 płyta k. 286 ).

Sąd ustalił stan faktyczny na podstawie powołanych powyżej dowodów. Wiarygodność dokumentów nie była kwestionowana przez strony. Pozwani nie kwestionowali faktu zawarcia umowy darowizny i posiadanego zadłużenia względem powoda.

Sąd nie dał wiary zeznaniom pozwanych co do faktu, że zawierając przedmiotową umowę darowizny nieruchomości kierowali się tylko chęcią uregulowania swoich spraw, na wypadek ewentualnej śmierci i związanymi z tymi formalnościami, zabezpieczeniem na przyszłość. W świetle zebranego materiału dowodowego i zasad doświadczenia życiowego taka argumentacja nie zasługuje na wiarę. B. K. wiedziała o zadłużeniu wobec powoda, ponieważ otrzymywała wezwania do zapłaty, brała udział w postępowaniu o zawezwanie do próby ugodowej, toczyło się przeciwko niej postępowanie przed Sądem Okręgowym w Łodzi. Do zawarcia umowy doszło tuż po doręczeniu pozwanej B. K. odpisu pozwu w sprawie X GC 499/11. Pozwani B. K. i K. K. w chwili zawierania umowy byli ludźmi młodymi, czynnymi zawodowo, ich dzieci studiowały poza miejscem zamieszkania i nie było wiadomo czy i które z dzieci w odległej przyszłości będzie w stanie się nimi zaopiekować. Po zawarciu umowy nadal zamieszkiwali i zamieszkują na przedmiotowej nieruchomości, na której nie zamieszkało żadne z obdarowanych. W świetle okoliczności niniejszej sprawy uznać należy, iż pozwani zawierając przedmiotową umowę chcieli tylko i wyłącznie chronić swój majątek przed egzekucją.

Nie zasługuje na wiarę również podnoszone przez pozwanych B. K. i K. K. twierdzenie, iż byli spokojni o należności wobec powoda, gdyż powód był im winien 200.000 zł za niezapłacone faktury. Zarzut potrącenia kwoty 200.000 zł był przedmiotem rozważań przez Sąd Okręgowy w Łodzi w sprawie XGC 499/11 oraz Sąd Apelacyjny w Łodzi w sprawie I ACa 1299/13. W ocenie sądów obu instancji, po przeprowadzeniu postępowania dowodowego, zarzut ten nie został udowodniony.

Ponadto nie jest wiarygodne twierdzenie pozwanej B. K. jakoby powód chcąc doprowadzić do przedawnienia jego należności wobec niej i M. R. celowo nie stawił się na posiedzenie w przedmiocie zawezwania do próby ugodowej, gdyż przeczy temu treść odpisu protokołu rozprawy w tej sprawie.

Sąd pominął dowód z zeznań pozwanych : M. K. (1) i A. K. z uwagi na ich niestawiennictwo na rozprawie.

Sąd zważył, co następuje:

W przedmiotowej sprawie powód T. A/S z siedzibą w P. (Dania) wniósł przeciwko pozwanym o uznanie za bezskuteczną w stosunku do niego umowę darowizny nieruchomości, zawartą między B. K. i K. K. a M. K. (1), M. K. (2) i A. K. w dniu 2 grudnia 2011 r. oraz umowę nieodpłatnej i dożywotniej służebności mieszkania i umowę oddania w nieodpłatne użytkowanie na rzecz darujących tj. B. K. i K. K. przedmiotowej nieruchomości, dokonanej przez M. K. (1), M. K. (2) i A. K..

Zgodnie z art. 527 § 1 k.c. gdy wskutek czynności prawnej dłużnika dokonanej z pokrzywdzeniem wierzycieli osoba trzecia uzyskała korzyść majątkową, każdy z wierzycieli może żądać uznania tej czynności za bezskuteczną w stosunku do niego, jeżeli dłużnik działał ze świadomością pokrzywdzenia wierzycieli, a osoba trzecia o tym wiedziała lub przy zachowaniu należytej staranności mogła się dowiedzieć.

Jako przesłanki warunkujące uznanie czynności prawnej dokonanej przez dłużnika z pokrzywdzeniem wierzyciela wskazać należy: istnienie wierzytelności , dokonanie przez dłużnika czynności prawnej z osobą trzecią, pokrzywdzenie wierzyciela wskutek czynności prawnej dokonanej przez dłużnika, dokonanie przez dłużnika czynności ze świadomością pokrzywdzenia wierzyciela, uzyskanie wskutek tej czynności korzyści majątkowej przez osobę trzecią, zła wiara osoby trzeciej.

Stosownie do art. 6 k.c. ciężar udowodnienia wyżej wymienionych przesłanek spoczywa na wierzycielu, czyli osobie, która z faktu tego wywodzi skutki prawne.

Między stronami nie było sporne przysługiwanie powodowi wobec pozwanej B. K. wymagalnej wierzytelności, stwierdzonej prawomocnymi wyrokami Sądu Okręgowego w Łodzi z dnia 18 czerwca 2013 r. w sprawie XGC 499/11 oraz Sądu Apelacyjnego w Łodzi z dnia 9 kwietnia 2014 r. w sprawie I ACa 1299/13, a także fakt dokonania darowizny nieruchomości przez pozwanych B. K. i K. K. na rzecz swoich dzieci. Sporna była natomiast okoliczność, czy na skutek dokonanej czynności doszło do pokrzywdzenia powoda jako wierzyciela, a także działanie pozwanych ze świadomością pokrzywdzenia wierzyciela.

Przez pokrzywdzenie wierzyciela należy rozumieć niewypłacalność, względnie pogłębienie stanu niewypłacalności dłużnika, czyli taki obiektywny stan majątku dłużnika, w którym egzekucja prowadzona zgodnie z przepisami postępowania cywilnego nie może przynieść zaspokojenia wierzytelności pieniężnej przysługującej przeciwko temu dłużnikowi.

Pokrzywdzenie polega nie tylko na definitywnym wyłączeniu możliwości zaspokojenia wierzyciela, ale także na utrudnieniu lub opóźnieniu zaspokojenia (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 27-03-2019 V CSK 658/17, Legalis).

Niewypłacalność dłużnika, a tym samym stan pokrzywdzenia wierzyciela definiowany w art. 527 § 2 Kodeksu cywilnego, musi istnieć w chwili wystąpienia ze skargą paulińską oraz w dacie orzekania przez Sąd o zawartym w niej żądaniu uznania czynności prawnej za bezskuteczną (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 3 kwietnia 2019 r. II CSK 274/18).

Świadomość pokrzywdzenia istnieje, gdy dłużnik wie, że na skutek czynności prawnej określone składniki wyjdą z jego majątku, wierzyciele będą mieli trudności z zaspokojeniem a w rezultacie wystąpią po ich stronie ujemne następstwa w postaci niewypłacalności dłużnika prowadzącej do ich pokrzywdzenia. Dłużnik nie musi być świadomym niewypłacalności, wystarcza że uświadamia sobie ujemny wpływ czynności na położenie swoich wierzycieli (wyrok Sądu Apelacyjnego w Łodzi z dnia 30-04-2018, I ACa 1081/17, Legalis). Świadomość pokrzywdzenia wierzycieli musi istnieć w momencie dokonywania czynności prawnej.

Nie ulega wątpliwości, że pozwana B. K. jako dłużnik powoda wiedziała, że działa z jego pokrzywdzeniem, była świadoma tego, że stanie się niewypłacalna albo powiększy swoją niewypłacalność, a wskutek czynności wierzyciel zostanie pozbawiony możliwości zaspokojenia lub dozna w tym zakresie istotnego utrudnienia. W chwili zawierania przedmiotowej umowy miała ona świadomości długu wobec powoda z tytułu prowadzonej współpracy gospodarczej, co dłużnik wykazał załączonymi odpisami wezwań do zapłaty, zawezwania do próby ugodowej oraz kopią pozwu, złożonego w Sądzie Okręgowym w Łodzi. Okoliczności sprawy wskazują, iż zawarta umowa darowizny nieruchomości została dokonana w celu formalnego wyzbycia się majątku przez B. K. i utrudnienia egzekwowania wierzytelności przysługujących powodowi. Darowizna nieruchomości spowodowała istotne zmniejszenie majątku dłużnika a w konsekwencji znaczne utrudnienie możliwości zaspokojenia wierzytelności powoda. Powód nie może uzyskać zaspokojenia swojej wierzytelności odnośnie której od pięciu lat toczy się postępowanie egzekucyjne.

Odnosząc się do zarzutu pozwanych, że B. K. dysponuje majątkiem, pozwalającym zaspokoić roszczenia powoda w postaci nieruchomości położonej w S. należy wskazać, że nieruchomość ta jest obciążona hipoteką w łącznej kwocie 546.000 zł na rzecz wierzyciela Banku (...) S.A., z wniosku tego wierzyciela toczy się egzekucja z nieruchomości. Ponadto w księdze wieczystej prowadzonej dla tej nieruchomości jest wpisana hipoteka przymusowa na rzecz ZUS. Wysokość obciążeń przekracza zatem znacznie wskazaną przez pozwanych wartość nieruchomości.

Nie jest trafny również zarzut pozwanego, że powód nie wykazał istnienia dochodzonej należności na dzień orzekania. Sąd na wniosek powoda przeprowadził dowód z dokumentów zawartych w aktach sprawy Km 746/14, z uwagi na przedłużające się postępowanie (w znacznej części z przyczyn leżących po stronie pozwanych), akta zostały zwrócone Komornikowi Sądowemu. Ponieważ pozwana B. K. przyznała, że nadal toczy się przeciwko niej postępowanie egzekucyjne z wniosku powoda nie zachodziła konieczność otwarcia rozprawy i przeprowadzenia dowodu z informacji Komornika co do aktualnego stanu egzekucji w tej sprawie (k. 287).

W odniesieniu do osoby trzeciej warunkiem skuteczności skargi pauliańskiej jest to, by wiedziała ona w chwili dokonywania czynności, że dłużnik działał ze świadomością pokrzywdzenia wierzycieli lub przy zachowaniu należytej staranności mogła się o tym dowiedzieć. Jeżeli osoba trzecia uzyskała korzyść bezpłatnie, wierzyciel zostaje zwolniony z obowiązku wykazywania złej wiary osoby trzeciej, o której mowa w art. 527 § 1 k.c., zgodnie z treścią art. 528 k.c.

Pozwani M. K. (1), M. K. (2) i A. K. nabyli przedmiotową nieruchomość nieodpłatnie, w drodze darowizny, a zatem z uwagi na brzmienie art. 528 k.c. nie ma znaczenia prawnego dla rozstrzygnięcia sprawy, czy wiedzieli oni o niewypłacalności B. K.. Należy przy tym wskazać iż w judykaturze powszechnie przyjmuje się, że czynność prawna obejmująca przeniesienie własności nieruchomości z równoczesnym obciążeniem jej służebnością osobistą (na rzecz zbywającego dłużnika) ma charakter czynności nieodpłatnej w rozumieniu art. 528 k.c.

Jak wskazał Sąd Apelacyjny w Łodzi w wyroku z dnia 18 lutego 2013 r., sygn.. akt
I ACa 1438/12 jeśli przeniesienie przez dłużnika na osobę trzecią prawa własności nieruchomości nastąpiło w zamian za ustanowienie na jej rzecz służebności osobistej, to z punktu widzenia instytucji skargi pauliańskiej stanowi ona jedną czynność prawną, a nie dwie niezależne od siebie czynności w postaci umowy darowizny i ustanowienia ograniczonego prawa rzeczowego. Dlatego też przesłanka pokrzywdzenia wierzyciela zdefiniowana w art. 527 § 2 k.c. powinna być odnoszona do całości czynności prawnej. Pokrycie w całości świadczenia wzajemnego przez obdarowaną osobę trzecią na rzecz dłużnika z substratu majątkowego, który osoba trzecia nabyła od dłużnika, kwalifikuje zawartą przez nie umowę przeniesienia własności nieruchomości z równoczesnym obciążeniem jej służebnością osobistą, jako czynność prawną nieodpłatną w znaczeniu przesłanki actio pauliana (art. 528 k.c.). Taka czynność prawna prowadzi do pokrzywdzenia wierzyciela nie tylko z powodu wyzbycia się przez dłużnika składnika majątkowego, z którego mógłby uzyskać zaspokojenie, ale także z racji obciążenia w ramach świadczenia wzajemnego całej nieruchomości służebnością osobistą skuteczną erga omnes, co powoduje, że możliwość przeprowadzenia skutecznej egzekucji w takiej sytuacji doznaje istotnego ograniczenia i ma wpływ na zakres ewentualnego zaspokojenia.

Z tego względu powództwo było uzasadnione zarówno wobec pozwanych M. K. (1), M. K. (2), A. K., jako obdarowanych, jak i wobec B. K. i K. K., na których rzecz ustanowiona została nieodpłatna służebność.

Odnosząc się do pozostałych zarzutów pozwanych wskazać należy, iż wierzyciel, którego dłużnikiem jest jeden z małżonków, może żądać na podstawie art. 527 § 1 k.c. uznania za bezskuteczną czynności prawnej dokonanej przez obu małżonków i dotyczącej ich majątku wspólnego, gdy małżonek dłużnika nie wyraził zgody na zaciągnięcie zobowiązania w myśl art. 41 § 1 k.r.o. (uchwała Sądu Najwyższego z dnia 12 maja 2011 r., III CZP 15/11, OSNC 2012, Nr 1, poz. 1; uchwała Sądu Najwyższego z dnia 12 maja 2011 r., III CZP 19/11, OSNC 2011, Nr 12, poz. 132 ).

Żądanie powoda nie jest sprzeczne z zasadami współżycia społecznego. Skarga pauliańska stanowi zabezpieczenie wierzyciela na wypadek nielojalnego i sprzecznego z dobrymi obyczajami zachowania dłużnika, zaś zgodnie z utrwaloną w orzecznictwie zasadą na naruszenie zasad współżycia społecznego nie może powoływać się osoba, która sama je narusza (por. uzasadnienie wyroku Sądu Najwyższego z dnia 12 czerwca 2013 r., sygn. akt II CSK 632/12, Legalis). Zachowaniem sprzecznym z zasadami współżycia społecznego jest niewykonywanie przez dłużnika obowiązków nałożonych prawomocnym orzeczeniem sądowym. Zarzut potrącenia należności pozwanych wobec powoda, o czym była mowa wyżej, nie został uwzględniony dlatego, że należność nie została wykazana, a nie tylko z uwagi na przedawnienie.

Reasumując Sąd uznał, iż w niniejszej sprawie zachodzą przesłanki z art. 527 i nast. k.c. a zatem powództwo zasługuje w całości na uwzględnienie, o czym orzeczono w punkcie 1 i 2 wyroku.

O kosztach procesu Sąd orzekł na podstawie art. 98 § 1 k.p.c. zasądzając solidarnie od pozwanych na rzecz powoda zwrot kosztów postępowania obejmujących kwotę 6.000 złotych tytułem opłaty sądowej od pozwu ustaloną na podstawie art. 13 ust. 1 ustawy z dnia 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (t.j. Dz.U. z 2019 r. poz. 785) oraz kwotę 5.400 zł tytułem kosztów zastępstwa procesowego na podstawie § 2 pkt 6 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie (Dz.U. poz. 800 ze zm.) oraz poniesioną przez pełnomocnika opłatę skarbową od udzielonego pełnomocnictwa w kwocie 17 zł, stosownie do treści części IV załącznika do ustawy z dnia 16 listopada 2006 r. o opłacie skarbowej (Dz.U. z 2016 r. poz. 1827).

SSO Anna Kruk