Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 15 kwietnia 2014 r.

Sąd Okręgowy w Ostrołęce III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 15 kwietnia 2014 r. w O.

sprawy z odwołania M. P. i A. S.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddziałowi w P.

o ustalenie istnienia obowiązku ubezpieczenia społecznego

na skutek odwołania M. P. i A. S.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddziału w P.

z dnia 28.06.2013r. nr (...)

orzeka:

zmienia zaskarżoną decyzję w ten sposób, że ustala, iż M. P. podlegała obowiązkowemu ubezpieczeniu emerytalnemu, rentowym, chorobowemu i wypadkowemu jako pracownik u płatnika składek A. S. w okresie od dnia 06.03.2013r. do dnia 05.07.2013r.

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 28 czerwca 2013r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w P. stwierdził, że M. P. nie podlega od dnia 06.03.2013r. ubezpieczeniu emerytalnemu, rentowym, chorobowemu i wypadkowemu jako pracownik u płatnika składek A. S..

M. P. wniosła odwołanie od powyższej decyzji. Podniosła, że w dniu 26.02.2013r. uzyskała zwolnienie lekarskie, jednakże nie wykorzystała go, ponieważ czuła się dobrze i nadal pracowała. Nie wiedziała, że zwolnienie należy anulować. W dniu 05.06.2013r. zawarła z A. S. umowę o pracę na czas określony od dnia 06.03.2013r. do dnia 05.07.2013r. W dniu podpisywania tej umowy – pracowała, nie przebywała na zwolnieniu lekarskim. Dopiero w dniu 26.03.2013r. ze względu na mdłości spowodowane ciążą – uzyskała zwolnienie lekarskie, z którego skorzystała.

W związku z powyższym wniosła o zmianę zaskarżonej decyzji przez uznanie, iż od dnia 06.03.2013r podlegała ubezpieczeniom społecznym w pełnym zakresie.

Od powyższej decyzji odwołał się także A. S., który podniósł analogiczne okoliczności.

Sąd na mocy art.219 kpc połączył obie sprawy do wspólnego rozpoznania i rozstrzygnięcia.

Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w P. wniósł o oddalenie odwołań. Wskazał iż M. P. od dnia 27.02.2013r. przebywała na zwolnieniu lekarskim, zatem zdaniem organu rentowego nie podjęła pracy od dnia 06.03.2013r.

W ocenie organu rentowego w oparciu o art.83 § 1 kc umowę o pracę zawartą pomiędzy M. P. a A. S. należy uznać za pozorną, a w konsekwencji M. P. nie podlega ubezpieczeniom społecznym z tytułu tej umowy.

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

M. P. (ur. (...)) była zarejestrowana od 2008r. jako bezrobotna w Powiatowym Urzędzie Pracy w O.. Niezależnie od tego przejawiała inicjatywę w poszukiwaniu zatrudnienia. Zaszła do restauracji (...) i zapytała, czy poszukują pracownika. Rozmawiała tam z matką właściciela tej restauracji – (...), która wspomagała syna w prowadzeniu tej działalności. A. S. prowadzi szeroko zakrojoną działalność gospodarczą o różnej specyfice i wobec powyższego on sam zajmuje się działalnością związaną z budownictwem, natomiast prowadzenie restauracji należy do zakresu obowiązków jego matki D. S. i narzeczonej: W. D..

D. S. uznała, że potrzebują pracownika, który pomoże kucharzowi-wietnamczykowi odczytać zamówienia składane po polsku. Ponadto D. S. uznała, że do zakresu obowiązków M. P. będą należały czynności pomocnicze dla kucharza, takie jak: obieranie warzyw, przygotowywanie ryżu, sprzątanie kuchni. W trakcie tej rozmowy D. S. dowiedziała się, że M. P. jest zarejestrowana jako bezrobotna i mogłaby odbywać staż w ramach umowy z PUP.

Doszło do zawarcia takiej umowy. W imieniu A. S. umowę podpisała W. D.. W umowie tej strony tj. A. S. i PUP w O. ustaliły, że zorganizują staż w okresie od dnia 05.11.2012r. do dnia 04.03.2013r. dla M. P.. Zgodnie z tą umową – po zakończeniu odbywania stażu A. S. zobowiązany był do zatrudnienia M. P. na okres minimum 4 miesięcy.

Po zawarciu umowy o staż – M. P. stawiła się do pracy w restauracji i wykonywała uzgodnione wcześniej czynności, a swą obecność w pracy potwierdzała złożeniem podpisu na liście obecności. Dnia 26.02.2013r. poszła do lekarza i otrzymała zwolnienie lekarskie w związku z podejrzeniem ciąży. Jednakże na drugi dzień M. P. poczuła się lepiej, zatem nie złożyła pracodawcy tego zwolnienia lekarskiego. Nie miała także świadomości, że kopia zwolnienia lekarskiego zostanie przekazana do ZUS-u, zatem nie anulowała tego zwolnienia, tylko nadal przychodziła do pracy.

Następnie M. P. podpisała umowę o pracę na okres od dnia 06.03.2013r. do dnia 05.07.2013r., czyli na okres 4 miesięcy – do czego A. S. był zobowiązany zawartą umową o staż. M. P. podjęła pracę jako pomoc kuchenna. Jej zakres obowiązków w porównaniu ze stażem – nie zmienił się. M. P. przystąpiła do wykonywania tych obowiązków.

W trakcie wykonywania przez M. P. pracy – D. S. zaniepokoiła się jej wyglądem i wysłała ją do lekarza. Dnia 26.03.2013r. M. P. uzyskała kolejne zwolnienie lekarskie, z którego tym razem skorzystała. Nie powróciła już do pracy. Dziecko urodziła 02.08.2013r.

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił w oparciu o:

zeznania świadków: A. K. (k.57) i D. S. (k.57-58), dokumenty (k.23-24,26-37, 41), zeznania w charakterze stron: A. S. (k.66-67) i M. P. (k.67) oraz dokumenty znajdujące się w aktach rentowych.

Sąd zważył, co następuje:

Zgodnie z art.22§1 kp przez nawiązanie stosunku pracy pracownik zobowiązuje się do wykonywania pracy określonego rodzaju na rzecz pracodawcy i pod jego kierownictwem oraz w miejscu czasie wyznaczonym przez pracodawcę, a pracodawca do zatrudnienia pracownika za wynagrodzeniem.

W ocenie Sądu materiał dowodowy zgromadzony w sprawie przekonuje, iż umowa o pracę zawarta w dniu 06.03.2013r. nosiła cechy opisane w art.22§ kp i nie miała na celu obejścia prawa (art.58§1 kc) ani nie była umową pozorną (art.83§1 kc).

Sąd dał wiarę zeznaniom odwołującym: M. P. oraz A. S., z których wynika, że ich wolą było nawiązanie stosunku pracy.

Fakt wykonywania przez M. P. pracy w restauracji potwierdzili również świadkowie: A. K. i D. S.. A. K. także pracowała w tej restauracji jako kelnerka. Świadek potwierdziła, że M. P. pracowała jako pomoc kuchenna i na zwolnienie lekarskie poszła przed Ś. Wielkanocnymi 2013r. Zeznanie tego świadka Sąd uznał za wiarygodne. Świadek od dnia 01.12.2013r. nie pracuje już w restauracji. Nie ma zatem żadnego interesu w składaniu zeznań niezgodnych z rzeczywistym stanem rzeczy. Sąd uznał także za wiarygodne zeznania D. S.. Jest to matka A. S.. W ocenie Sądu jest ona niezwykle zaangażowana w prowadzenie restauracji. Niewątpliwie dba o to, aby restauracja przynosiła zysk, a z drugiej strony stara się odciążyć syna od obowiązków związanych z prowadzeniem tej restauracji. To ona oraz narzeczona A. S. decydują, kogo przyjąć do pracy w restauracji. W przekonaniu Sądu D. S. nie zdecydowałaby się na pozorne zawarcie z M. P. umowy o pracę, tylko po to, aby zapewnić jej pobieranie zasiłku chorobowego i macierzyńskiego. Nie naraziłaby bowiem syna na konsekwencje związane z zawarciem pozornej umowy o pracę. M. P. nie jest w żaden sposób rodzinny ani towarzyski związana z rodziną S..

W ocenie Sądu każda ze stron była zainteresowana zawarciem tej umowy o pracę. A. S. – dzięki zawarciu umowy o staż zyskiwał pracownika, któremu przez okres stażu płacił PUP, a M. P. zyskiwała pracę, której poszukiwała od wielu lat. Konsekwencją zawarcia umowy o odbywanie stażu, był obowiązek zatrudnienia M. P. na minimum 4 miesiące, co wynika wprost z umowy z PUP z §5 (k.27v a.s.). A. S. wywiązał się z tego zobowiązania i zawarł z M. P. umowę o pracę na czas określony od dnia 06.03.2013r. do dnia 05.07.2013r. Fakt, że M. P. była w tym czasie w ciąży, nie ma znaczenia dla ważności tej umowy. Nie ma bowiem zakazu zawierania umów o pracę, będąc w ciąży ani nie ma zakazu zawierania takich umów z osobami w ciąży. Jednocześnie z materiału dowodowego zgromadzonego w sprawie wynika, że M. P. wykonywała pracę, do której zobowiązała się przedmiotową umową. Oznacza to zatem, że nie była to umowa pozorna, albowiem M. P. wykonywała swe pracownicze obowiązki. Nie znajduje zatem w niniejszej sprawie zastosowania art.83§1 kc, z którego wynika, że n ieważne jest oświadczenie woli złożone drugiej stronie za jej zgodą dla pozoru. Materiał dowodowy zgromadzony w sprawie przekonuje bowiem, że obie strony umowy o pracę miały wolę zawarcia tej umowy i jej realizacji.

Organ rentowy stoi na stanowisku, że w dacie zawierania umowy o pracę M. P. była na zwolnieniu lekarskim, co jego zdaniem świadczy o pozorności tej umowy. Sąd dał jednak wiarę zeznaniom M. P. także co do tego, że nie skorzystała ona z pierwszego zwolnienia lekarskiego wystawionego od dnia 27.02.2013r. Sąd miał na uwadze, że odwołująca jest osobą bardzo młodą. Nie ma doświadczenia na rynku pracy i mogła nie mieć wiedzy, że powinna anulować zwolnienie lekarskie, z którego nie chce korzystać. Odwołująca z powodu swej niewiedzy nie uczyniła tego, bo była przekonana, że wystarczy nie przedstawić tego zwolnienia pracodawcy, jeśli nie chce się z takiego zwolnienia skorzystać. Tymczasem kopia zwolnienia lekarskiego została przesłana do ZUS-u i zasadniczo jedynie na tej podstawie organ rentowy doszedł do wniosku, że strony zawarły umowę o pracę jedynie dla pozoru. Sąd uznał jednak, że z materiału dowodowego wynika, że M. P. nie skorzystała z tego zwolnienia lekarskiego, tylko nadal przychodziła do pracy i ją świadczyła. Natomiast na zwolnienie lekarskie poszła dopiero od dnia 26.03.2013r. Wynika to z zeznań świadka D. S. oraz z zeznań odwołujących A. S. i M. P.. Nadto Sąd miał na uwadze, że M. P. podpisywała się na liście obecności przez cały okres stażu do dnia 04.03.2013r., a więc także w okresie objętym pierwszym zwolnieniem lekarskim, z którego nie skorzystała (k.24).

Przy rozstrzyganiu tej sprawy Sąd miał na uwadze, że z uzasadnienia wyroku Sądu Najwyższego z dnia 21 maja 2010r. ( I UK 43/10) wynika, że umowa o pracę jest zawarta dla pozoru, a przez to nie stanowi tytułu do objęcia ubezpieczeniami społecznymi, jedynie wtedy, jeżeli przy składaniu oświadczeń woli obie strony mają świadomość, że osoba określona w umowie jako pracownik nie będzie świadczyć pracy, a podmiot wskazany jako pracodawca nie będzie korzystać z jej pracy, czyli strony z góry zakładają, iż nie będą realizowały swoich praw i obowiązków wypełniających treść stosunku pracy. W niniejszej sprawie taka sytuacja zdaniem Sądu nie miała miejsca. Okoliczność, że z zawarciem umowy o pracę ustawa z dnia 13 października 1998r. o systemie ubezpieczeń społecznych (tekst jedn.Dz.U. z 2013, poz.1442 ze zm.) wiąże obowiązek ubezpieczenia emerytalnego i rentowych oraz wypadkowego i chorobowego, nie oznacza, że podjęcie zatrudnienia w celu objęcia tymi ubezpieczeniami i ewentualnie korzystania z przewidzianych nimi świadczeń jest obejściem prawa. Także bez znaczenia dla tej oceny pozostaje motywacja którejkolwiek ze stron umowy o pracę. Sąd Apelacyjny w Białymstoku w wyroku z dnia 14.01.2014r. (IIIAUa 755/13) stwierdził, że zawarcie umowy o pracę wyłącznie w celu uzyskania świadczeń z ubezpieczenia społecznego, nie powoduje nieważności takiej czynności prawnej, jako mającej na celu obejście ustawy (art. 58 § 1 k.c.), jeżeli na jej podstawie praca w reżimie określonym w art.22 § 1 k.p. faktycznie jest wykonywana. Innymi słowy, motywacja skłaniająca do zawarcia umowy o pracę nie ma znaczenia dla jej ważności przy założeniu rzeczywistego jej świadczenia zgodnie z warunkami określonymi w art.22 § 1 k.p. Analogiczne stanowisko Sąd Apelacyjny w Białymstoku wyraził w wyroku z dnia 15.01.2014r. (IIIAUa 764/13), stwierdzając, że podjęcie pracy w celu uzyskania świadczeń jest dopuszczalne i nie świadczy o intencji obejścia prawa czy też o nieważności umowy.

Wobec powyższego – jeśli nawet M. P., zawierając umowę o pracę miała świadomość, że jest w ciąży i mogą ewentualnie zachodzić przeszkody zdrowotne do świadczenia pracy przez cały okres, na który umowa została zawarta, to nie było w tym przypadku ani zawarcia umowy dla pozoru (art.83§1 kc) ani nie było nieważności umowy jako mającej na celu obejście ustawy (art. 58 § 1 kc), gdyż obie strony tej umowy miały na celu ukształtować stosunek pracy w reżimie art.22§1 kp. M. P. po zawarciu umowy o pracę świadczyła ją do dnia 25.03.2013r.

Z tych względów Sąd ustalił, iż M. P. podlegała ubezpieczeniu emerytalnemu, rentowym, chorobowemu i wypadkowemu jako pracownik u płatnika składek A. S. w okresie od dnia 06.03.2013r. do dnia 05.07.2013r., a więc w okresie, na który została zawarta umowa o pracę.

Mając powyższe na względzie Sąd na podstawie art.477 ¹⁴ § 2 kpc zmienił zaskarżoną decyzję.