Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 3 września 2021 roku

Sąd Okręgowy w Sieradzu Wydział I Cywilny

w składzie następującym:

Przewodniczący: sędzia Tomasz Choczaj

Protokolant: Joanna Wołczyńska-Kalus

po rozpoznaniu w dniu 23 sierpnia 2021 roku w Sieradzu

sprawy z powództwa (...) Bank S.A. z siedzibą w W.

przeciwko I. M.

o zapłatę

1.  zasądza od pozwanego I. M. na rzecz powoda (...) Bank S.A. z siedzibą w W. kwotę:

a)  166 943,68 zł (sto sześćdziesiąt sześć tysięcy dziewięćset czterdzieści trzy złote 68/100), w tym kwotę:

- 166 943,68 zł (sto sześćdziesiąt sześć tysięcy dziewięćset czterdzieści trzy złote 68/100) wraz z umownymi odsetkami
w wysokości dwukrotności odsetek ustawowych za opóźnienie
w stosunku rocznym, nieprzekraczającymi wysokości ustawowych odsetek maksymalnych za opóźnienie w stosunku rocznym, za okres od dnia 23 lipca 2018 roku do dnia 14 lutego 2019 roku,

- 153 611,70 zł (sto pięćdziesiąt trzy tysiące sześćset jedenaście złotych 70/100) wraz z umownymi odsetkami w wysokości dwukrotności odsetek ustawowych za opóźnienie w stosunku rocznym, nieprzekraczającymi wysokości ustawowych odsetek maksymalnych za opóźnienie w stosunku rocznym, za okres od dnia 15 lutego 2019 roku do dnia zapłaty,

b) 13 765,00 zł (trzynaście tysięcy siedemset sześćdziesiąt pięć złotych) tytułem zwrotu kosztów procesu;

2.  umarza postępowanie w niniejszej sprawie w pozostałej części wobec cofnięcia pozwu;

3.  przyznaje radcy prawnemu Z. S. kwotę 4 428,00 zł (cztery tysiące czterysta dwadzieścia osiem złotych) brutto tytułem zwrotu kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej pozwanemu I. M. z urzędu, którą nakazuje wypłacić
z środków budżetowych Skarbu Państwa - Sądu Okręgowego w Sieradzu.

Sygn. akt I C 132/20

UZASADNIENIE

(...) Bank S.A. z siedzibą w W. wniósł o zasądzenie
w postępowaniu upominawczym od I. M. kwoty 166 943,68 zł wraz z odsetkami umownymi stanowiącymi dwukrotność odsetek ustawowych
za opóźnienie, lecz nieprzekraczającymi ustawowych odsetek maksymalnych
za opóźnienie, liczonymi od 23 lipca 2018 r. do dnia zapłaty, a także o zasądzenie od pozwanego kosztów procesu.

W dniu 25 lutego 2020 r. Sąd Okręgowy w Sieradzu wydał nakaz zapłaty
w postępowaniu upominawczym - zgodnie z żądaniem powoda.

Pozwany złożył sprzeciw od nakazu zapłaty i wniósł o oddalenie powództwa w całości oraz o przyznanie kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej
mu z urzędu, które nie zostały uiszczone ani w całości, ani w części.

Pismem z 29 marca 2021 r. powód wniósł o zasądzenie od pozwanego kwoty 166 943,68 zł, w tym kwoty:

-

166 943,68 zł wraz z odsetkami umownymi naliczanymi według stopy procentowej stanowiącej dwukrotność odsetek ustawowych za opóźnienie od 23 lipca 2018 r. do 14 lutego 2019 r.;

-

153 611,70 zł wraz z odsetkami umownymi naliczanymi według stopy procentowej stanowiącej dwukrotność odsetek ustawowych za opóźnienie od 15 lutego 2019 r. do dnia zapłaty.

Jednocześnie powód wniósł o zasądzenie na jego rzecz kosztów zastępstwa prawnego w wysokości 5 400,00 zł, opłaty stosunkowej w wysokości 8 348,00 zł oraz opłaty skarbowej od pełnomocnictw w wysokości 34,00 zł.

Sąd Okręgowy ustalił, co następuje:

W dniu 27 września 2016 r. pozwany zawarł z powodem umowę kredytu gotówkowego nr (...). Kwota kredytu wynosiła 113 907,00 zł. Płatność miała nastąpić w 120 ratach, uiszczanych do 16. dnia każdego miesiąca. Okres kredytowania miał trwać do 16 września 2026 r. Oprocentowanie kredytu ustalono na 9,00 % w stosunku rocznym, a rzeczywistą roczną stopę oprocentowania ( (...)) na 31,19 %, (dowód: umowa kredytu - k. 10 - 14 oraz 275 - 279; pełnomocnictwo - k. 307) .

Umowę podpisał pozwany, natomiast za bank podpisał się doradca klienta A. J., (dowód: umowa kredytu - k. 10 - 14 oraz 275 - 279; harmonogram spłat - k. 254 - 255 oraz 261 - 262 verte; pełnomocnictwo - k. 307 - 310 verte) .

Kredyt miał zostać przeznaczony na cele konsumenckie. Bank pobrał
od pozwanego prowizję w wysokości 35 970,63 zł, która została skredytowana. Kredyt został uruchomiony 28 września 2016 r., (dowód: umowa kredytu - k. 10 - 14 oraz 275 - 279; wydruk operacji uruchomienia kredytu - k. 253) .

W § 6 przedmiotowej umowy wskazano, iż kredytobiorca mógł dokonać wcześniejszej spłaty kwoty kredytu. W przypadku całkowitej spłaty, bank naliczał odsetki do dnia poprzedzającego dzień całkowitej spłaty włącznie. W przypadku częściowej spłaty kwota odpowiadająca wysokości najbliższej wymagalnej raty kredytu, miała zostać przeznaczona na poczet jej spłaty. Pozostała kwota miała pomniejszyć zadłużenie kredytobiorcy z tytułu kapitału. W takim przypadku okres kredytowania nie ulegał skróceniu, natomiast obniżeniu ulegała wysokość pozostałych do rat spłat, (dowód: umowa kredytu - k. 10 - 14 oraz 275 - 279) .

W § 7 przedmiotowej umowy wskazano, iż w przypadku powstania zaległości w spłacie kredytu, spowodowanych brakiem spłaty rat lub spłaty
w kwotach niższych, niż określono w harmonogramie, bank naliczy: przy kredytach krótkoterminowych - odsetki od zaległego kapitału, liczone od dnia następnego po upływie daty wymagalności spłaty raty, w wysokości maksymalnych odsetek za opóźnienie określonych w Kodeksie cywilny; przy kredytach długoterminowych - odsetki od należności przeterminowanych od dnia następnego po upływie daty wymagalności spłaty raty do dnia jej zapłaty,
w wysokości odsetek maksymalnych za opóźnienie określonych w Kodeksie cywilnym. (...) należności przeterminowanych na dzień zawarcia niniejszej umowy wyniósł 14,00 %. W przypadku powstania należności przeterminowanych, bank zaliczał spłatę raty kredytu w kolejności: odsetki od najstarszej zaległej raty, kapitał najstarszej raty zaległej, odsetki od kolejnej zaległej raty, kapitał kolejnej zaległej raty, opłaty dodatkowe, odsetki od należności przeterminowanych. Bank wzywał kredytobiorcę do zapłaty należności przeterminowanych wraz
z odsetkami, gdy ich łączna wartość przekraczała tzw. granicę monitu, określaną w komunikacie Prezesa Zarządu Banku. Na dzień 20 czerwca 2017 r. granica
ta wynosiła 10,00 zł. O opóźnieniu w spłacie kredytu, bank niezwłocznie powiadamiał kredytobiorcę w formie pisemnej. Bank mógł obciążyć kredytobiorcę kosztami monitów, (dowód: umowa kredytu - k. 10 - 14 oraz 275
- 279, taryfa opłat i prowizji - k. 241 -251; komunikat - k. 306) .

Integralną częścią umowy kredytu był „Regulamin udzielania kredytów gotówkowych osobom fizycznym przez (...) Bank S.A.” oraz wszelkie oświadczenia składane przez kredytobiorcę w związku z udzielonym kredytem oraz wszelkie inne załączniki. Kredytobiorca oświadczył w umowie, że zapoznał
się z treścią regulaminu, (dowód: umowa kredytu - k. 10 - 14 oraz 275 - 279; regulamin - k. 240 - 240 verte; oświadczenie o źródle spłaty kredytu - k. 258; oświadczenie o dochodzie - k. 259) .

Bank mógł obniżyć kwotę udzielonego kredytu lub wypowiedzieć umowę
w przypadku utraty przez kredytobiorcę zdolności kredytowej lub niedotrzymania przez niego warunków udzielania kredytu. Tak samo w przypadku opóźnienia kredytobiorcy w płatności dwóch, pełnych rat, po uprzednim wezwaniu
do zapłaty, w terminie nie krótszym niż 14 dni. Okres wypowiedzenia wynosił
30 dni i miał zastosowanie także w przypadku okresu spłaty dłuższego niż rok,
a po jego upływie, kredytobiorca był zobowiązany do zwrotu wykorzystanego kredytu wraz z odsetkami należnymi bankowi za okres wykorzystania kredytu, (dowód: umowa kredytu - k. 10 - 14 oraz 275 - 279) .

Wszelkie zmiany w umowie wymagały formy pisemnej, w drodze aneksu, pod rygorem nieważności, (dowód: umowa kredytu - k. 10 - 14 oraz 275 - 279) .

Kredytobiorca miał prawo do odstąpienia od umowy na specjalnym oświadczeniu, będącym częścią umowy, w terminie 14 dni od dnia zawarcia umowy, (dowód: umowa kredytu - k. 10 - 14 oraz 275 - 279) .

Aneksem nr (...) bank obniżył wysokość miesięcznej raty spłaty przedmiotowego kredytu w okresie od 16 lipca 2017 r. do 16 marca 2018 r.
o 60 %, tj. do wysokości 766,75 zł. Okres spłaty kredytu został wydłużony
o 26 miesięcy, tj. do dnia 16 listopada 2028 r. Bank odroczył również termin spłaty pierwszej raty do dnia 16 lipca 2017 r. Pozwany na dzień zawarcia aneksu miał zadłużenie w wysokości 150 730,90 zł, w tym: kapitał - 147 888,74 zł (kapitał wymagalny - 1 385,25 zł), odsetki umowne - 2 805,71 zł (odsetki wymagalne
- 2 372,22 zł, odsetki od należności przeterminowanych - 36,45 zł, (dowód: aneks nr (...) - k. 15 - 15 verte oraz 260 - 206 verte; wniosek o aneks - k. 257 - 257 verte) .

W związku z zaleganiem pozwanego ze spłatą kredytu, pozwany wezwał
go do zapłaty należności w wysokości 2 327,86 zł i pouczył o możliwości złożenia wniosku o restrukturyzację. Pozwany nie odebrał wezwania, które było awizowane, (dowód: wezwanie - k. 263; dowód doręczenia - k. 264; pełnomocnictwo - k. 266) .

Powód dokonał wypowiedzenia przedmiotowej umowy, ze skutkiem
na dzień 16 maja 2018 r., gdyż pozwany nie regulował rat zgodnie
z harmonogramem. Jego zaległość wynosiła wówczas 3 306,32 zł. Przesyłka została powodowi zwrócona, jako niepodjęta w terminie, była awizowana, (dowód: wypowiedzenie umowy - k. 16, potwierdzenie doręczenia - k. 17 - 17 verte; pełnomocnictwa - k. 265) .

Powód wezwał pozwanego do zapłaty w terminie 7 dni kwoty 166 631,93 zł., w tym: 153 611,70 zł tytułem kapitału, 8 937,37 zł tytułem odsetek umownych i 4 082,86 zł tytułem odsetek przeterminowanych, (dowód: wezwanie do zapłaty wraz z dokumentem doręczenia - k. 18 - 19 i 267 - 268; zestawienie wpłat
- k. 256; rozliczenie kredytu - k. 273; pełnomocnictwo - k. 266) .

W dniu 23 lipca 2018 r. powód wystawił wyciąg z ksiąg banku, w którym ustalił wysokość zobowiązania na wyżej wskazana w wezwaniu kwotę, (dowód: wyciąg z ksiąg banku - k. 8; pełnomocnictwo - k. 9) .

Powyższy stan faktyczny jest w zasadzie bezsporny, gdyż został ustalony
na podstawie dokumentów złożonych przez powoda, które Sąd uznał w całości
za wiarygodne.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Powództwo zasługiwało na uwzględnienie praktycznie w całości.

W ocenie Sądu, nie ulega wątpliwości, że strony łączyła umowa o kredyt, który nie został spłacony w całości i w terminie.

Zgodnie z art. 353 § 1 zd. 1 k.c. zobowiązanie polega na tym, że wierzyciel może żądać od dłużnika świadczenia, a dłużnik powinien świadczenie spełnić. Natomiast art. 69 ust. 1 ustawy - Prawo bankowe stanowi, że przez umowę kredytu bank zobowiązuje się oddać do dyspozycji kredytobiorcy na czas oznaczony
w umowie kwotę środków pieniężnych z przeznaczeniem na ustalony cel,
a kredytobiorca zobowiązuje się do korzystania z niej na warunkach określonych w umowie, zwrotu kwoty wykorzystanego kredytu wraz z odsetkami
w oznaczonych terminach spłaty oraz zapłaty prowizji od udzielonego kredytu.

Pozwany kwestionował dochodzoną pozwem należność co do zasady
i co do wysokości, ponosił również szereg innych zarzutów, m.in. zarzut nieważności umowy i wadliwego wypowiedzenia, a także zarzut dotyczący niedozwolonych klauzul umownych.

Zgodnie z treścią art. 6 k.c., ciężar udowodnienia faktu spoczywa na osobie, która z faktu tego wywodzi skutki prawne. Przepis ten określa reguły dowodzenia, tj. przedmiot dowodu oraz osobę, na której spoczywa ciężar udowodnienia faktów mających istotne znaczenie dla rozstrzygnięcia sprawy. Zaznaczyć też trzeba,
że przy rozpoznawaniu sprawy na podstawie przepisów kodeksu postępowania cywilnego rzeczą sądu nie jest zarządzenie dochodzeń w celu uzupełnienia
lub wyjaśnienia twierdzeń stron i wykrycia środków dowodowych pozwalających na ich udowodnienie, ani też sąd nie jest zobowiązany do przeprowadzenia
z urzędu dowodów zmierzających do wyjaśnienia okoliczności istotnych
dla rozstrzygnięcia sprawy (art. 232 k.p.c.). Obowiązek przedstawienia dowodów spoczywa na stronach (art. 3 k.p.c.), a ciężar udowodnienia faktów mających dla rozstrzygnięcia sprawy istotne znaczenie (art. 227 k.p.c.) spoczywa na stronie, która z faktów tych wywodzi skutki prawne. Zaprzeczenie dokonane przez stronę procesową powoduje, że istotne dla rozstrzygnięcia sprawy okoliczności stają
się sporne i muszą być udowodnione. W razie ich nieudowodnienia sąd oceni
je na niekorzyść strony, na której spoczywał ciężar dowodu, chyba że miał możność przekonać się o prawdziwości tych twierdzeń na innej podstawie.

W pierwszej kolejności należy podnieść, iż strony zawarły umowę kredytu, gdyż została ona podpisana przez pozwanego i osobę, która była do tego umocowana przez bank (na tę okoliczność powód przedstawił pełnomocnictwo dla A. J.).

Dalej należy stwierdzić, że powód wykazał swoje roszczenie dokumentami złożonymi do sprawy. Wysokość zobowiązania potwierdza umowa, aneks
do umowy, wyciąg z ksiąg bankowych, harmonogram spłaty, rozliczenie kredytu i zestawienie wpłat. Natomiast pozwany nie przedstawił jakiegokolwiek dowodu,
z którego wynikałoby, że wierzytelność nie istnieje lub jest niższa niż dochodzona.

Z zebranego w sprawie materiału dowodowy wynika, że powód prawidłowo wypowiedział umowę kredyty, wcześniej wzywając pozwanego do zapłaty
i informując o możliwości złożenia wniosku o restrukturyzację. Przedstawił
na to stosowne pisma, dowody ich doręczenia i pełnomocnictwa dla osób, które je podpisały. Trzeba dodać, że w momencie złożenia oświadczenia
o wypowiedzeniu, pozwany nie wykonywał warunków umowy - nie spłacał swojego zobowiązania, co wynika z wezwania do zapłaty. Należy także zauważyć,
że z treści oświadczenia o wypowiedzeniu jednoznacznie wynika, że powód wypowiedział umowę o kredyt. Nawet gdyby uznać hipotetycznie,
że wypowiedzenie zastrzegało warunek, to jednak zostało przez powoda uczynione na korzyść pozwanego, dawało mu bowiem możliwość doprowadzenia
do kontynuacji stosunku kredytowego (spłata w terminie wypowiedzenia),
co w przypadku wypowiedzenia bezwarunkowego nie byłoby możliwe. Z tego samego względu oświadczenie powoda nie stwarzało jakiejkolwiek niepewności w sytuacji prawnej pozwanego, (patrz: wyrok Sądu Najwyższego z 8 września 2016 r., II CSK 750/15 i wyrok Sądu Apelacyjnego w Łodzi z 5 września 2017 r, I ACa 102/17).

Kolejny zarzut pozwanego dotyczy klauzul niedozwolonych
w uregulowaniach umowy określających wysokość prowizji, odsetek i opłat. Zatem należy rozważyć, czy są one sprzeczne z dobrymi obyczajami i czy naruszają rażąco interesy pozwanego

Pod pojęciem działania wbrew dobrym obyczajom kryje się wprowadzanie do umowy klauzul, które godzą w równowagę kontraktową stron takiego stosunku, natomiast przez rażące naruszenie interesów konsumenta rozumie
się nieusprawiedliwioną dysproporcję - na niekorzyść konsumenta - praw
i obowiązków stron, wynikających z umowy (patrz wyrok Sądu Najwyższego
z 27 października 2006 r., I CSK 173/06, Lex nr 395247). Dokonując oceny rzetelności określonego postanowienia umowy konsumenckiej należy zawsze rozważyć indywidualnie rozkład obciążeń, kosztów i ryzyka, jaki wiąże
się z przyjętymi rozwiązaniami oraz zbadać jak wyglądałyby prawa lub obowiązki konsumenta w sytuacji, w której postanowienie to nie zostałoby zastrzeżone.

Mając powyższe na uwadze Sąd uznał, że zapisy umowy, które zastrzegają konieczność uiszczenia przez pozwanego prowizji w wysokości stanowiącej około 30 % pożyczonej kwoty, nie naruszają w sposób oczywisty interesu pozwanego
i nie kształtuje jego praw w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami. W tym miejscu należy zauważyć, że przepisy prawa nie zabraniają bankom pobierania prowizji. Wysokość tej prowizji nie odstaje od wysokości prowizji pobieranych przez inne banki przy tego typu umowach. Nie przekracza ona maksymalnej wysokości pozaodsetkowych kosztów kredytu. Taka sama sytuacja dotyczy wysokości odsetek i opłat. Ponadto pozwany nie złożył żadnych dowodów, które wskazywałyby na to, że uregulowania w zakresie prowizji, odsetek i opłat były nadmierne.

Brak jest też podstawy do twierdzenia, że umowa zawiera jakiekolwiek inne klauzulę abuzywne. Pozwany nie udowodnił bowiem, że nie miał możliwość zapoznania się z zapisami umowy; działał pod przymusem; nie miał możliwości negocjowania warunków umowy. Pozwany nie wykazał, że bank przy zawieraniu umowy był nieuczciwy i nierzetelny. Wszystkie uregulowania umowy są zdaniem Sądu jasne, czytelne i nie budzą żadnych wątpliwości. Zatem należy podsumować, że pozwany nie przedstawił dowodów, z których wynikałoby, że inne uregulowania umowy naruszają jego interesy i dobre obyczaje, a więc
są niedozwolone.

Zgodnie z treścią art. 353 § 1 zd. 1 k.c. zobowiązanie polega na tym,
że wierzyciel może żądać od dłużnika świadczenia, a dłużnik powinien świadczenie spełnić. Z uwagi na to, że pozwany nie spełnił swojego świadczenia wobec banku, Sąd orzekł, jak w pkt 1 a wyroku, na podstawie art. 353 k.c., art. 354 k.c., art. 487 k.c. i 471 k.c. w zw. z uregulowaniami zawartymi w umowie
o kredyt.

O odsetkach Sąd orzekł, jak w punkcie 1 a wyroku, zasądzając odsetki umowne w wysokości dwukrotności odsetek ustawowych za opóźnienie
w stosunku rocznym, nieprzekraczającymi wysokości ustawowych odsetek maksymalnych za opóźnienie w stosunku rocznym, na podstawie art. 481 i art. 482 k.c. w zw. z treścią umowy kredytu.

O kosztach procesu należnych powodowi, Sąd orzekł, jak w punkcie 1 b wyroku, na podstawie art. 98 § 1 i 3 k.p.c. Za stronę przegrywającą sprawę uznać należało pozwanego, gdyż Sąd uwzględnił powództwo prawie w całości. Z tego też względu zasądzono od pozwanego na rzecz powoda tytułem zwrotu kosztów procesu łączną kwotę 13 765,00 zł, w tym kwotę: 5 400,00 zł tytułem kosztów zastępstwa prawnego, ustaloną na podstawie § 2 pkt 6 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat
za czynności adwokackie (Dz. U. z 2015 r., poz. 1800, ze zm.), 8 438,00 zł tytułem opłaty stosunkowej od pozwu oraz 17,00 zł tytułem opłaty skarbowej
od pełnomocnictwa.

Zgodnie z art. 203 k.p.c. pozew może być cofnięty bez zezwolenia pozwanego aż do rozpoczęcia rozprawy, a jeżeli z cofnięciem połączone jest zrzeczenie się roszczenia - aż do wydania wyroku. Sąd może uznać
za niedopuszczalne cofnięcie pozwu, zrzeczenie się lub ograniczenie roszczenia tylko wtedy, gdy okoliczności sprawy wskazują, że wymienione czynności
są sprzeczne z prawem lub zasadami współżycia społecznego albo zmierzają
do obejścia prawa.

Powód ograniczył swoje roszczenie w zakresie części odsetek, co jest równoważne z cofnięciem pozwu wraz z zrzeczeniem się roszczenia. Dlatego Sąd orzekł, jak w pkt 2 wyroku, na podstawie art. 355 k.p.c. w zw. z art. 203 § 1 i 4 k.p.c., gdyż cofnięcie pozwu było zgodne z prawem, nie miało na celu obejścia prawa i było zgodne z zasadami współżycia społecznego.

O kosztach nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej pozwanemu z urzędu Sąd orzekł, jak w pkt 3 wyroku, na podstawie § 1- 4 i § 8 pkt 6 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 3 października 2016 r. w sprawie ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego z urzędu (tekst jedn., Dz.U. z 2019 r., poz. 68).