Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 17 czerwca 2021 roku

Sąd Okręgowy w Sieradzu I Wydział Cywilny

w następującym składzie:

Przewodniczący: sędzia Joanna Składowska

po rozpoznaniu w dniu 17 czerwca 2021 roku w Sieradzu

na posiedzeniu niejawnym

sprawy z powództwa Gminy M. S.

przeciwko Z. D.

o zapłatę

na skutek apelacji pozwanej

od wyroku Sądu Rejonowego w Sieradzu z dnia 17 marca 2021 r., sygn. akt I C 892/19

I.  zmienia zaskarżony wyrok w punktach 1 i 2 w ten sposób, że:

A.  w punkcie 1 obniża zasądzoną kwotę z 497,20 złotych do 372,90 (trzysta siedemdziesiąt dwa i 90/100) złotych, a kwotę, od której zasądzono odsetki od 1 kwietnia 2015 r. do dnia zapłaty z 248,60 do 124,40 (sto dwadzieścia cztery

i 30/100) złotych, oddalając powództwo w pozostałym zakresie;

B.  w punkcie 2 obniża zasądzoną kwotę z 107 złotych do 80,25 (osiemdziesiąt

i 25/100) złotych;

II.  oddala apelację w pozostałej części;

III.  zasądza od Z. D. na rzecz Gminy M. (...) (sześćdziesiąt pięć) złotych z tytułu częściowego zwrotu kosztów postepowania apelacyjnego.

Sygn. akt I Ca 288/21

UZASADNIENIE

Zaskarżonym wyrokiem z 17 marca 2021 r., wydanym pod sygn. akt I C 892/19, Sąd Rejonowy w Sieradzu zasądził od pozwanej Z. D. na rzecz powódki Gminy M. S. kwotę 497,20 złotych z ustawowymi odsetkami:

- od kwoty 124,30 złotych od 1 kwietnia 2013 r. do dnia zapłaty;

- od kwoty 124,30 złotych od 1 kwietnia 2014 r. do dnia zapłaty;

- od kwoty 248,60 złotych od 1 kwietnia 2015 r. do dnia zapłaty

(pkt 1) oraz kosztami procesu w kwocie 107,00 złotych (pkt 2).

Rozstrzygniecie zapadło przy następujących ustaleniach i wnioskach:

Aktem notarialnym z 30 grudnia 2005 r. K. K. przeniósł na swoich teściów - pozwaną Z. K. D. i jej małżonka A. D. prawo użytkowania wieczystego działki gruntu nr (...) o powierzchni 706 m ² wraz z posadowionymi na tej działce naniesieniami budowalnymi, położonej w S. przy ul. (...), objętej księgą wieczystą KW nr (...) Sądu Rejonowego w Sieradzu. Nieruchomość ta stanowiła własność powódki Gminy M. S.. W akcie tym małżonkowie D. wskazali, że zamieszkują w Ł. przy ul. (...).

W dacie nabycia przez pozwaną i jej małżonka opisanego wyżej prawa opłata roczna

z tytułu użytkowania wieczystego na rzecz Gminy M. S. wynosiła 124,30 złotych i była płatna do dnia 31 marca każdego roku.

W dniu 27 sierpnia 2014 r. powódka dokonała wypowiedzenia dotychczasowej opłaty rocznej z tytułu użytkowania wieczystego nieruchomości gruntowej położnej
w S. ul. (...), działka (...), o powierzchni 0,0706 ha, stanowiącej własność Gminy M. S. i przyjęła nową opłatę roczna w wysokości łącznej 720 złotych. Wskazano wówczas, iż tak ustaloną opłatę należy uiszczać w następujących kwotach: w 2015 r. - 248,60 złotych, w 2016 r. - 484,30 złotych i w 2017 r. – 720 złotych.

Opisane wyżej wypowiedzenie doręczono pozwanej w sposób zastępczy, przez awizo, na adres w Ł. przy ul. (...). Pozwana nie poinformowała powódki o zmianie adresu.

Mąż pozwanej A. D. zmarł 18 lutego 2008 r. Sprawa spadkowa po wymienionym toczyła się przed Sądem Rejonowym dla Łodzi - Śródmieścia w Łodzi pod sygnaturą III Ns 644/08.

Pozwana Z. D. jest obecnie jedynym właścicielem nieruchomości objętej księgą wieczystą nr (...) Sądu Rejonowego w Sieradzu.

W ocenie Sądu Rejonowego, w przedstawionym stanie faktycznym powództwo podlegało uwzględnieniu.

Pozwana Z. D. i jej mąż A. D. nabyli prawo użytkowania wieczystego nieruchomości objętej księgą wieczystą KW nr (...). Na dzień nabywania tegoż prawa, nieruchomość stanowiła własność Gminy M. S., a opłata roczna z tytułu użytkowania wieczystego wynosiła 124,30 złotych i była płatna do dnia 31 marca każdego roku.W akcie tym małżonkowie D. wskazali, że zamieszkują w Ł. przy ul. (...).

W dniu 27 sierpnia 2014 r. powódka dokonała wypowiedzenia dotychczasowej opłaty rocznej z tytułu użytkowania wieczystego nieruchomości.

Zgodnie z art. 238 k.c., użytkownik wieczysty uiszcza przez czas trwania swego prawa opłatę roczną. Stosownie zaś do treści art. 78 ust. 1 ustawy z dnia 21 sierpnia 1997 r. o gospodarce nieruchomościami, aktualizacji opłaty rocznej dokonuje właściwy organ, wypowiadając w formie pisemnej wysokość dotychczasowej opłaty w terminie do dnia 31 grudnia roku poprzedzającego oraz przesyłając równocześnie ofertę przyjęcia nowej wysokości opłaty rocznej. Do doręczenia wypowiedzenia stosuje się przepisy Kodeksu postępowania administracyjnego. Zgodnie z treścią art. 41 k.p.a., w toku postępowania strony oraz ich przedstawiciele i pełnomocnicy mają obowiązek zawiadomić organ administracji publicznej o każdej zmianie swojego adresu. W razie zaniedbania obowiązku określonego w § 1 doręczenie pisma pod dotychczasowym adresem ma skutek prawny.

Skoro zatem małżonkowie D. w akcie notarialnym z 30 grudnia 2005 r. wskazali jako miejsce zamieszkania: ul. (...) w Ł., to powódka doręczając wypowiedzenie z 27 sierpnia 2014 r. mogła zastosować doręczenie zastępcze
w trybie art. 44 k.p.a.

W tych okolicznościach należy uznać, że nastąpiło skuteczne doręczenie pozwanej wypowiedzenia opłaty rocznej z tytułu użytkowania wieczystego nieruchomości i doszło tym samym do zmiany wysokości dotychczasowej opłaty z tytułu użytkowania wieczystego

i pozwana, po myśli art. 238 k.c., winna opłatę tę uiścić.

Sąd Rejonowy zauważył przy tym, że spadek po mężu pozwanej w częściach równych po 1/3 odziedziczyła jego żona Z. D. oraz dzieci. Kwestia odpowiedzialności za długi spadkowe została uregulowana w art. 1034 k.c. Do chwili działu spadku spadkobiercy ponoszą solidarną odpowiedzialność za długi spadkowe. W przedmiotowej sprawie po A. D. nie został przeprowadzony dział spadku. Powódka mogła zatem pozwać wyłącznie jednego ze spadkobierców.

Mając powyższe na uwadze Sąd pierwszej instancji orzekł jak w pkt.1 wyroku, a o kosztach rozstrzygnął po myśli art. 98 k.p.c.

Apelację od wyroku Sądu Rejonowego wniosła pozwana, zaskarżając orzeczenie w całości i podnosząc następujące zarzuty:

1.  naruszenie przepisów prawa oraz interesu prawnego;

2.  błędne ustalenie stanu faktycznego polegające na tym, że w okresie od nabycia prawa użytkowania wieczystego działki aktem notarialnym z dnia 30 grudnia 2005r. przez pozwaną i jej małżonka A. D. do dnia 27 sierpnia 2014 r., w której to dacie Prezydent Miasta S. sporządził „Wypowiedzenie wysokości dotychczasowej opłaty rocznej z tytułu użytkowania wieczystego nieruchomości gruntowej będącej własnością Gminy M. S.” oraz do dnia 17marca 2021 r., w którym zapadł wyrok w niniejszej sprawie stan rzeczywisty nie uległ zmianie.

Skarżąca argumentowała, że w lutym 2008 r. zmarł A. D. i w jego miejsce weszli spadkobiercy, których pominięto w postępowaniu dotyczącym prawa użytkowania wieczystego działki, w tym nie doręczono im skutecznie wypowiedzenia wysokości dotychczasowej opłaty rocznej z tytułu użytkowania wieczystego z 27 sierpnia

2014 r. Nadto , w okresie obejmującym powództwo nie doręczono pozwanej i spadkobiercom po A. D. żadnych dokumentów dotyczących wypowiedzenia dotychczasowej opłaty rocznej z tytułu użytkowania wieczystego nieruchomości gruntowej położonej w S. przy ul. (...). Decyzja o podwyższeniu opłaty rocznej z tytułu użytkowania wieczystego przedmiotowej nieruchomości gruntowej, jako niedoręczona wszystkim adresatom, nie wywołuje skutków prawnych.

Zatem naliczenie przez powoda opłaty za użytkowanie wieczyste w podwyższonej wysokości za lata 2015, 2016, 2017 stanowi naruszenie przepisów art. 78 ust.1 ustawy o gospodarce nieruchomościami.

W zakresie doręczenia wypowiedzenia pozwanej, skarżąca zauważyła, że Sąd Okręgowy w Sieradzu rozpoznając jej zażalenie w postępowaniu upominawczym w niniejszej sprawie (sygn. akt I Cz 385/19), rozważał prawidłowość doręczenia pozwanej nakazu zapłaty. Jak stwierdził w uzasadnieniu postanowienia z 9 września 2019 r., z przedłożonych przez pozwaną dokumentów urzędowych wynika, że adres pozwanej wskazany w pozwie, na jaki doręczono korespondencję był niewłaściwy, ponieważ od maja 2006 r. pozwana nie zamieszkuje w Ł. przy ul. (...). Potwierdza tę okoliczność także zaświadczenie z systemu P. 2- SAD. Mając to na uwadze należy uznać, że nie nastąpiło skuteczne doręczenie pozwanej wypowiedzenia opłaty rocznej z tytułu użytkowania wieczystego.

Skarżąca przywołała pogląd Sądu Najwyższego wyrażony w wyroku z 22 listopada

2013 r., IICSK 90/13, że narzucenie w art. 78 ust. 1 ustawy o gospodarce nieruchomościami właścicielowi gruntu przeprowadzającemu aktualizację opłaty rocznej szeregu obowiązków w zakresie treści wypowiedzenia ma charakter ochronny względem użytkownika wieczystego i dlatego obowiązki te powinny być traktowane restryktywnie, tak żeby użytkownik wieczysty otrzymał wraz z wypowiedzeniem komplet danych pozwalających mu ocenić podstawy, zakres i prawidłowość procedury aktualizacyjnej, w tym stwierdzić, czy złożone mu wypowiedzenie jest kompletne i przez to wywołuje przewidziany w ustawie skutek.

Zdaniem pozwanej, niezachowanie wymogów, o których mowa w art. 78 ust. 1 ustawy o gospodarce nieruchomościami, skutkuje bezskutecznością działań organu, zmierzających do ustalenia nowej opłaty rocznej za użytkowanie wieczyste nieruchomości gruntowej już od kolejnego roku.

W konsekwencji powyższego, mając na uwadze bezskuteczność dokonanego wypowiedzenia, należy stwierdzić, iż opłata roczna obowiązuje w dotychczasowej wysokości -124,30 złotych.

Należność w tej kwocie za lata 2013 - 2015 została uregulowana w drodze przymusu egzekucyjnego w postępowanie egzekucyjnym o sygn. Km 684/16 w kwocie łącznej 1 398,94 złotych na podstawie uchylonego przez Sąd Okręgowy w Sieradzu postanowienia o nadaniu klauzuli wykonalności nakazowi zapłaty z dnia 29 września 2015 r. wydanemu pod sygn. akt

I Nc 1274/15.

W oparciu o wskazane zarzuty skarżąca wniosła o:

1.  zmianę zaskarżonego wyroku w całości lub w części poprzez ustalenie faktycznej wysokości opłaty rocznej za użytkowanie wieczyste gruntu wg stawki obowiązującej przed dniem 27 sierpnia 2014 r.;

2.  zasądzenie kosztów na rzecz pozwanej za pierwszą i drugą instancję;

3.  rozliczenie wzajemnych wierzytelności.

Powódka domagała się oddalenia apelacji na koszt pozwanej.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja zasługiwała na częściowe uwzględnienie.

Zgodzić bowiem należy się ze skarżącą, ze nie doszło do skutecznego wypowiedzenia opłaty rocznej z tytułu użytkowania wieczystego w 2014 r.

W dacie wypowiedzenia użytkownikami wieczystymi nie byli bowiem Z. i A. D., lecz pozwana i pozostali następcy prawni - spadkobiercy A. D., który zmarł 18 lutego 2008 r. Jak wynika z akt księgi wieczystej nr (...) Sądu Rejonowego w Sieradzu, zgodnie z postanowieniem wydanym w sprawie III Ns 644/08 Sądu Rejonowego dla Łodzi - Śródmieścia w Łodzi w dniu 13 kwietnia 2010 r. byli to: żona Z. D., syn P. D. i córka E. K.. Pozwana stała się jedyną właścicielką dopiero na mocy darowizny z 22 stycznia 2020 r.

Opłata roczna za wieczyste użytkowanie określona jest w drodze umowy pomiędzy właścicielem gruntu a wieczystym użytkownikiem, a zasady jej ustalania - w tym aktualizacji - uregulowane zostały w art. 78-81 u.g.n. Wypowiedzenie opłaty rocznej jest jednostronną czynnością cywilnoprawną właściciela gruntu i musi odpowiadać wymaganiom określonym w art. 78 ust. 1 u.g.n. W doktrynie i orzecznictwie przyjmuje się, że w przypadku gdy nieruchomość oddana została w użytkowanie wieczyste większej liczbie osób mających udziały w prawie wieczystego użytkowania tej nieruchomości, wypowiedzenie powinno dotyczyć całej nieruchomości i być skierowane do wszystkich współużytkowników wieczystych (B. E., Ustawa o gospodarce nieruchomościami. Komentarz aktualizowany; por. także wyrok Sądu Najwyższego z dnia 10 listopada 2016 r., IV CSK 71/16).

W ocenie Sądu Okręgowego, w każdym przypadku, gdy użytkowanie wieczyste jest przedmiotem współużytkowania w częściach ułamkowych, oświadczenie o wypowiedzeniu opłaty rocznej odpowiadającej ich udziałowi we współużytkowaniu musi być złożone wszystkim współużytkownikom, gdyż odnosi ono skutek tylko wobec adresata. Złożenie zaś przez jednego ze współużytkowników wieczystych wniosku wszczynającego postępowanie administracyjne o ustalenie, że aktualizacja opłaty jest nieuzasadniona, nie stanowi czynności zachowawczej, o której mowa w art. 209 k.c. Zastosowanie ma tu argument funkcjonalny dotyczący wyeliminowania sytuacji, w której w ramach jednej nieruchomości mogłoby dojść do zróżnicowania części jednej opłaty ustalonej dla użytkowania wieczystego (por. uzasadnienie uchwały Sądu Najwyższego z dnia 6 czerwca 2018 r., III CZP 6/18).

Zatem adresatem wypowiedzenia z 27 sierpnia 2014 r. winni być wszyscy ze współużytkowników wieczystych, co w sprawie przedmiotowej nie miało miejsca.

W związku z tym należało przyjąć, że również za 2015 r. pozwana jako współdłużnik solidarny winna uiścić opłatę w dotychczasowej wysokości 124,30 złotych.

Nie ma natomiast znaczenia dla treści wyroku fakt, że należność została ściągnięta przymusowo na podstawie wydanego wcześniej w sprawie nakazu zapłaty z 29 września 2015 r. (sygn. akt I Nc 1274/15). Nakaz ten utracił moc na skutek wniesienia przez pozwaną sprzeciwu (art. 505 § 2 k.p.c.) i świadczenia zapłacone na jego podstawie jako nieznaleźne (art. 405 w zw. z art. 410 k.c.) podlegają zwrotowi. Nie sposób natomiast dokonać, jak chce skarżąca, rozliczenia między stronami w tym zakresie w tym postępowaniu, bowiem nie jest to jego przedmiotem. Kognicja Sądu w przedmiotowej sprawie ograniczała się do oceny zasadności powództwa o zapłatę 497,20 złotych z tytułu opłat za użytkowanie wieczyste nieruchomości położonej w S. przy ul. (...), objętej księgą wieczystą KW nr (...) za lata 2013 - 2015 r. Pozwana kwestionowała swój obowiązek w tym zakresie, domagając się oddalenia powództwa. Nie wniosła natomiast powództwa wzajemnego, ani nie złożyła oświadczenia o potrąceniu.

Mając na uwadze powyższe, na zasadzie art. 386 § 1 k.p.c., Sąd Okręgowy zmienił zaskarżony wyrok w punktach 1 i 2 w ten tylko sposób, że obniżył zasądzoną w punkcie 1 kwotę z 497,20 złotych do 372,90 złotych, a kwotę, od której zasądzono odsetki od 1 kwietnia 2015 r. do dnia zapłaty z 248,60 do 124,30 złotych, oddalając powództwo w pozostałym zakresie.

Powodowało to konieczność korekty orzeczenia w zakresie kosztów procesu stosownie do wyniku sprawy na zasadzie art. 100 k.p.c. Ostatecznie powód wygrał sprawę w 75 %, a zatem w takiej części obciąża pozwaną obowiązek zwrotu kosztów.

W pozostałej części apelacja podlegała oddaleniu jako bezzasadna.

Na zasadzie art. 100 w zw. z art. 391 § 1 k.p.c., Sąd Okręgowy zasądził od Z. D. na rzecz Gminy M. S. 65 złotych z tytułu częściowego zwrotu kosztów postepowania apelacyjnego (na poniesione przez stronę powodową koszty składa się opłata za czynności radcy prawnego w wysokości minimalnej - 120 złotych - § 10 ust. 1 pkt 1 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych.