Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 11 września 2020 r.

Sąd Okręgowy Warszawa-Praga w Warszawie II Wydział Cywilny

w składzie następującym:

Przewodniczący:	Sędzia SO Piotr Rempoła
Protokolant:	Marzena Przybysz

po rozpoznaniu w dniu 19 sierpnia 2020 r. w Warszawie na rozprawie

sprawy z powództwa (...) W., Skarbu Państwa - Prezydenta (...) W.

przeciwko (...) sp. z o. o. z siedzibą w W.

o wydanie obiektów i urządzeń oczyszczalni ścieków, rozgraniczenie i o zapłatę

I.  oddala powództwo (...) W.;

II.  oddala powództwo Skarbu Państwa;

III.  obciąża powoda (...) W. w zakresie jego powództw w całości obowiązkiem zwrotu kosztów procesu na rzecz pozwanego Zespołu (...) sp. z o.o. z siedzibą w W. za I instancję oraz postępowanie zażaleniowe i dotychczasowe postępowanie apelacyjne i pozostawia szczegółowe wyliczenie tych kosztów referendarzowi sądowemu;

IV.  obciąża powoda Skarb Państwa - Prezydenta (...) W. w zakresie jego powództw w całości obowiązkiem zwrotu kosztów procesu na rzecz pozwanego Zespołu (...) sp. z o.o. z siedzibą w W. za I instancję oraz postępowanie zażaleniowe i dotychczasowe postępowanie apelacyjne i pozostawia szczegółowe wyliczenie tych kosztów referendarzowi sądowemu.

Sędzia SO Piotr Rempoła

Sygn. akt II C 659/15

UZASADNIENIE

Powód (...) W. wniósł w dniu 5 grudnia 2008r. pozew

przeciwko pozwanemu (...) sp. z o. o. z siedzibą w W. wnosząc o:

1.  nakazanie wydania przez pozwanego powodowi (...) W. nieruchomości na którą składają się:

(a)  obiekty i urządzenia służące do odprowadzania ścieków wchodzące w skład zakładu pod nazwą – Oczyszczalnia (...) w S. (...), w tym obiekty i urządzenia służące do oczyszczania ścieków, przepompownia ścieków oraz pozostałe urządzenia kanalizacyjne – tłoczne i przesyłowe –zwane dalej oczyszczalnią ścieków,

(b)  wyznaczona przez niezbędne potrzeby związane z funkcjonowaniem urządzeń i obiektów Oczyszczalni ścieków część nieruchomości gruntowych, na których zlokalizowane są obiekty i urządzenia Oczyszczalni (...), dla których to nieruchomości prowadzone są księgi wieczyste o numerach: (...), (...),

2.  zapłatę kwoty 13.079.239,86 zł tytułem wynagrodzenia za bezumowne korzystanie z w/w nieruchomości, od dnia zakończenia budowy oczyszczalni ścieków tj. 7.07.1997 r., do dnia 31.10.2008 r., wraz z odsetkami ustawowymi od dnia otrzymania przez pozwaną odpisu niniejszego pozwu do dnia zapłaty. Przy czym roszczenie o wynagrodzenie za bezumowne korzystanie z nieruchomości obejmuje cztery kolejne alternatywne podstawy prawne: (a) art. 224§2 k.c. w zw. z art. 225 k.c.; (b) art. 1 ust. 1 ustawy z dnia 21 czerwca 1990r. o zwrocie korzyści uzyskanych niesłusznie kosztem Skarbu Państwa lub innych państwowych osób prawnych, art. 2 ust. 1 pkt 4 w/w ustawy; (c) art. 405 k.c. korzyść to różnica między hipotetycznym majątkiem pozwanej gdyby uiściła ona wynagrodzenie za korzystanie z nieruchomości (oczyszczalni) a rzeczywistym stanem majątku. Gdyby pozwana zapłaciła za korzystanie z nieruchomości (oczyszczalni) jej majątek byłby mniejszy; (d) art. 415 k.c. pozwana nie płacąc wynagrodzenia za korzystanie z nieruchomości (z oczyszczalni) wyrządziła powodowi szkodę pomniejszenie majątku powoda o to wynagrodzenie za korzystanie z nieruchomości (oczyszczalni);

3.  zapłatę kwoty 28.625.274,25 zł tytułem zwrotu pożytków (przychodów), jakie pozwana uzyskała korzystając z ww. nieruchomości, od dnia zakończenia budowy oczyszczalni ścieków tj. od 7.07.1997 r. do dnia 31.10.2008 r., wraz z odsetkami ustawowymi od dnia otrzymania przez pozwaną odpisu niniejszego pozwu do dnia zapłaty,

4.  rozgraniczenie w/w nieruchomości będącej własnością powoda od nieruchomości objętych księgami wieczystymi będących własnością pozwanej.

Ponadto powódka wniosła o zasądzenie na jej rzecz od pozwanej zwrotu kosztów procesu.

Doręczenie odpisu pozwu (...) W. pozwanemu (...) sp. z o. o. nastąpiło w dniu 5 stycznia 2009r. (k. 315).

Pozwana (...) sp. z o. o. z siedzibą w W. w odpowiedzi na pozew wniosła o oddalenie powództwa w całości oraz o zasądzenie od powoda na rzecz pozwanej kosztów postepowania wg norm przepisanych (k.252-261).

Pismem z dnia 8 kwietnia 2009r. powód (...) W. złożył wniosek w trybie art. 196 k.p.c. o zawiadomienie przez Sąd o procesie Skarbu Państwa – Prezydenta Miasta (...) W. oraz Prokuratorii Generalnej Skarbu Państwa, celem umożliwienia mu wstąpienia do sprawy w charakterze powoda. Jednocześnie powód, oświadczył, iż nie wyraził zgody na wstąpienie Skarbu Państwa – Prezydenta (...) W. na miejsce powoda (...) W. do sprawy oświadczając, iż jeśli drugi powód przystąpi do sprawy, to będzie występował w sprawie obok powoda (...) W., jako tzw. powód konkurencyjny (k.301-303 pismo).

Postanowieniem wydanym na rozprawie w dniu 9 kwietnia 2009r. Sąd powiadomił o toczącym się procesie Skarb Państwa - Prezydenta (...) W. oraz Prokuratorię Generalną Skarbu Państwa doręczając mu odpis pozwu (k.317-318).

Skarb Państwa - Prezydent (...) W. wstąpił do sprawy w charakterze powoda w trybie art. 196§1 k.p.c. składając pismo z dnia 12 maja 2009r. (k.330).

Prokuratoria Generalna Skarbu Państwa wykonując zastępstwo procesowe za Skarb Państwa – Prezydenta (...) W. przystąpiła do sprawy w charakterze powoda w imieniu Skarbu Państwa – Prezydenta (...) W. w trybie art. 196§1 k.p.c. Jednocześnie Skarb Państwa poparł w całości powództwo w kształcie określonym w pozwie przez powoda (...) W. (k.332-333)

Pismami z dnia 6 sierpnia 2010r. złożonymi na rozprawie w dniu 6 sierpnia 2008r. powód (...) W. oraz Skarb Państwa zmienili powództwo w zakresie punktu 1, w ten sposób, że wnieśli o nakazanie wydania przez pozwanego powodowi odpowiednio (...) W. oraz Skarbowi Państwa obiektów i urządzeń służących do odprowadzania ścieków stanowiących Przedsiębiorstwa (...) w S. (...), w tym obiektów i urządzeń służących do oczyszczania ścieków, przepompowni ścieków oraz pozostałych urządzeń kanalizacyjnych tłocznych i przesyłowych oraz placów i dróg dojazdowych funkcjonalnie związanych z tymi urządzeniami (zwanych dalej Oczyszczalnią), które to urządzenia i obiekty składające się na Oczyszczalnię (przedsiębiorstwo) położone są na nieruchomościach, dla których Sąd Rejonowy dla Warszawy-Mokotowa w Warszawie XV Wydział Ksiąg Wieczystych prowadzi księgi wieczyste o numerach (...), (k.882-k.883; k.884-886).

Pismem z dnia 18 marca 2011r. złożonym na rozprawie w dniu 18 marca 2011r. powód (...) W. , popierając powództwo, sprecyzował swoje powództwo wnosząc:

1.  o wydanie przez pozwanego powodowi (...) W. obiektów i urządzeń służących do odprowadzania ścieków wchodzących w skład Przedsiębiorstwa (...) w S. (...), w tym obiektów i urządzeń służących do oczyszczania ścieków, przepompowni ścieków oraz pozostałych urządzeń kanalizacyjnych tłocznych i przesyłowych oraz placów i dróg dojazdowych funkcjonalnie związanych z tymi urządzeniami (zwanych dalej Oczyszczalnią), które to urządzenia i obiekty składające się na Oczyszczalnię (przedsiębiorstwo) położone są na nieruchomościach, dla których Sąd Rejonowy dla Warszawy-Mokotowa w Warszawie XV Wydział Ksiąg Wieczystych prowadzi księgi wieczyste o numerach (...),

2.  zasądzenie od pozwanej Spółki na rzecz powoda (...) W. kwoty 13.079.239,86 zł tytułem wynagrodzenia za bezumowne korzystanie z Oczyszczalni, od dnia zakończenia budowy oczyszczalni ścieków tj. od 7.07.1997 r. do dnia 31.10.2008 r., wraz z odsetkami ustawowymi od dnia otrzymania przez pozwaną odpisu niniejszego pozwu do dnia zapłaty.

Przy czym roszczenie o wynagrodzenie za bezumowne korzystanie z Oczyszczalni obejmuje cztery kolejne alternatywne podstawy prawne wskazane uprzednio w pierwotnym pozwie (...) W.: (a) art. 224§2 k.c. w zw. z art. 225 k.c.; (b) art. 1 ust. 1 ustawy z dnia 21 czerwca 1990r. o zwrocie korzyści uzyskanych niesłusznie kosztem Skarbu Państwa lub innych państwowych osób prawnych, art. 2 ust. 1 pkt 4 w/w ustawy, uprawnienie do wystąpienia z roszczeniem przysługuje jednostkom samorządu terytorialnego; (c) art. 405 k.c. korzyść to różnica między hipotetycznym majątkiem pozwanej gdyby uiściła ona wynagrodzenie za korzystanie z (Oczyszczalni) a rzeczywistym stanem majątku. Gdyby pozwana zapłaciła za korzystanie z ( oczyszczalni) jej majątek byłby mniejszy; (d) art. 415 k.c. pozwana nie płacąc wynagrodzenia za korzystanie z (z oczyszczalni) wyrządziła powodowi szkodę pomniejszenie majątku powoda o to wynagrodzenie za korzystanie z (oczyszczalni)

3.  o zasądzenie od pozwanej Spółki na rzecz powoda (...) W. kwoty 28.625.274,25 zł tytułem zwrotu pożytków (przychodów), jakie pozwana Spółka uzyskała korzystając z Oczyszczalni, od dnia zakończenia budowy oczyszczalni ścieków (7.07.1997 r.) do dnia 31.10.2008 r., wraz z odsetkami ustawowymi od dnia otrzymania przez pozwaną odpisu niniejszego pozwu do dnia zapłaty,

4.  o rozgraniczenie Oczyszczalni będącej własnością powoda od nieruchomości objętych w/w księgami wieczystymi będącymi własnością pozwanej Spółki, (tom VI k. 1130)

Pismem z dnia 18 marca 2011r. złożonym na rozprawie w dniu 18 marca 2011r. powód Skarb Państwa – Prezydent (...) W. zastępowany przez Prokuratorię Generalną SP (RP), popierając powództwo, sprecyzował powództwo wnosząc:

1. o wydanie na rzecz powoda Skarbu Państwa przez pozwaną Spółkę obiektów i urządzeń służących do odprowadzania ścieków wchodzących w skład przedsiębiorstwa (...) w S. (...), w tym obiektów i urządzeń służących do oczyszczania ścieków, przepompowni ścieków oraz pozostałych urządzeń kanalizacyjnych tłocznych i przesyłowych oraz placów i dróg dojazdowych funkcjonalnie związanych z tymi urządzeniami (zwanych dalej Oczyszczalnią), które to urządzenia i obiekty składające się na Oczyszczalnię (przedsiębiorstwo) położone są na nieruchomościach, dla których Sąd Rejonowy dla Warszawy-Mokotowa w W. XV Wydział Ksiąg Wieczystych prowadzi księgi wieczyste o numerach (...),

2. zasądzenie od pozwanej Spółki na rzecz powoda Skarbu Państwa kwoty 13.079.239,86 zł tytułem wynagrodzenia za bezumowne korzystanie z Oczyszczalni, od dnia zakończenia budowy oczyszczalni ścieków tj. od 7.07.1997 r. do dnia 31.10.2008 r., wraz z odsetkami ustawowymi od dnia otrzymania przez pozwaną odpisu niniejszego pozwu do dnia zapłaty.

Przy czym roszczenie o wynagrodzenie za bezumowne korzystanie z Oczyszczalni obejmuje cztery kolejne alternatywne podstawy prawne wskazane uprzednio w pierwotnym pozwie (...) W.: (a) art. 224§2 k.c. w zw. z art. 225 k.c.; (b) art. 1 ust. 1 ustawy z dnia 21 czerwca 1990r. o zwrocie korzyści uzyskanych niesłusznie kosztem Skarbu Państwa lub innych państwowych osób prawnych; (c) art. 405 k.c. korzyść to różnica między hipotetycznym majątkiem pozwanej gdyby uiściła ona wynagrodzenie za korzystanie z (oczyszczalni) a rzeczywistym stanem majątku. Gdyby pozwana zapłaciła za korzystanie z ( oczyszczalni) jej majątek byłby mniejszy; (d) art. 415 k.c. pozwana nie płacąc wynagrodzenia za korzystanie z (z oczyszczalni) wyrządziła powodowi szkodę pomniejszenie majątku powoda o to wynagrodzenie za korzystanie z nieruchomości (oczyszczalni)

3. o zasądzenie od pozwanej Spółki na rzecz powoda Skarbu Państwa kwoty 28.625.274,25 zł tytułem zwrotu pożytków (przychodów), jakie pozwana Spółka uzyskała korzystając z Oczyszczalni, od dnia zakończenia budowy oczyszczalni ścieków (7.07.1997 r.) do dnia 31.10.2008 r., wraz z odsetkami ustawowymi od dnia otrzymania przez pozwaną odpisu niniejszego pozwu do dnia zapłaty,

4. o rozgraniczenie Oczyszczalni będącej własnością powoda od nieruchomości objętych w/w księgami wieczystymi będącymi własnością pozwanej Spółki, (k.1124-1125).

Pozwana wniosła o oddalenie zmienionych powództw.

Wyrokiem Sądu Okręgowego z dnia 10 grudnia 2013r. powództwa obu powodów zostały oddalone (Tom VII k. 1409-1410; Tom VIII k.1426-1432 uzasadnienie).

Wyrokiem Sądu Apelacyjnego w Warszawie z dnia 2 kwietnia 2015r. sygn. akt I ACa 1295/14 uchylono wyrok sądu I instancji i przekazano sprawę do ponownego rozpoznania; (Tom VIII k. 1567; k.1584-1592 uzasadnienie).

Stanowiska stron do czasu zamknięcia rozprawy pozostały niezmienione.

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

(...) sp. z o. o. została zawiązana w dniu 6 maja 1985r. aktem notarialnym oraz wpisana do rejestru handlowego w dniu 20 maja 1985r. Spółkę zawiązały osoby fizyczne, które wcześniej utworzyły Zespół o tej samej nazwie (...) Zespół (...). Zespół zamierzał podjąć w S. (...) w W. budowę domów jednorodzinnych we własnym zakresie dla zaspokojenia własnych potrzeb mieszkaniowych członków zespołu. Aby zespół mógł formalnie realizować działania, w tym nabywać grunty, zawiązano spółkę z o. o. Spółka przejęła działalność Zespołu początkowo wykupując grunty pod budowę domów na rzecz członków zespołu, a następnie rozszerzyła działalność by zbudować całe osiedle mieszkaniowe dla około 12000 mieszkańców wraz z usługami w S. (...) w W.. Spółka we własnym zakresie budowała i finansowała na terenie stanowiącym jej własność, oczyszczalnie ścieków w Osiedlu (...). Budowa Oczyszczalni ścieków była współfinansowana przez członków zespołu jako osoby fizyczne oraz przez spółkę. Rozpoczęcie budowy oczyszczalni ścieków nastąpiło w oparciu o decyzje administracyjne Naczelnika Miasta W. z dnia 6 czerwca 1987r. zezwalającą na budowę 2 bioxybloków oczyszczalni jako I etap budowy oraz kolejnymi decyzjami z dnia 8 lipca 1988r. i z 1 września 1988r. Wszystkie wybudowane urządzenia oczyszczalni w tym okresie zostały wprowadzone na majątek trwały spółki. Rozpoczęta inwestycja w 1988r. została przerwana w marcu 1994r. z powodu upadłości wykonawcy inwestycji – Przedsiębiorstwa (...).

(...) sp. z o. o. jako inwestor budowy, zawarł z Miastem W. w latach 1994-1997 umowy – Porozumienia, które kilkukrotnie aneksowano. Pierwszą umowę - Porozumienie zawarto w dniu 15 września 1994r. Przedmiotem umowy porozumienia było dalsze prowadzenie na terenie Osiedla (...) w S. (...) budowy oczyszczalni ścieków, przepompowni ścieków oraz układu kanalizacyjnego – określonych w porozumieniu jako „inwestycja”. Na dalsza rozbudowę tej Oczyszczalni (...) miała przekazać własne środki finansowe do budżetu Miasta W., zaś Miasto W. również miało przekazać środki finansowe własne oraz dotacje, które Miasto W. miało pozyskać od Ministra, od wojewody oraz dotacje z Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w celu dalszego realizowania inwestycji Oczyszczalni ścieków. W porozumieniu Spółka potwierdziła, iż inwestycja prowadzona jest za jej zgodą na gruntach stanowiących jej własność a wykupionych ze środków członków Zespołu. W tym pisemnym porozumieniu strony określiły, iż po zakończeniu inwestycji Oczyszczalni ścieków, Zespół i Spółka zobowiązały się, przekazać Oczyszczalnię wraz z przynależnym terenem gminie na mienie komunalne bez jakichkolwiek odpłatności z tytułu poniesionych kosztów. W tej umowie strony zastrzegły, że wszelkie zmiany i uzupełnienia porozumienia wymagają zgody stron w formie pisemnej pod rygorem nieważności.

Budowa Oczyszczalni ścieków została zrealizowana w dwóch etapach: Pierwszy do marca 1994r. gdzie budowa była finansowana w całości ze środków Spółki oraz środków członków Zespołu. W drugim etapie od września 1994r. do lipca 1997r. gdzie dokończenie inwestycji Oczyszczalni ścieków finansowane było ze środków własnych Spółki w kwocie 2.412.384,83 zł za drugi etap oraz ze środków pieniężnych Miasta W. za drugi etap, w tym własnych środków 50.000,00 zł oraz środków otrzymanych z dotacji przez Miasto W., w tym z dotacji z budżetu państwa 4.500.000,00 zł oraz z dotacji z Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej 1.250.000,00 zł. Ponadto Zakład (...) wyłożył własne środki w kwocie 43.310,80 zł na finansowanie tej inwestycji Oczyszczalni ścieków.

Pismem z dnia 18 września 1996r. Spółka zwróciła się do Zarządu Miasta W. na ręce Burmistrza Miasta W. o zrealizowanie umowy i nieodpłatne przekazanie w formie aktu notarialnego na mienie komunalne Miasta W. obiektów Oczyszczalni i przepompowni wraz z przynależnymi terenami na początku stycznia 1997r. w związku z planowanym zakończeniem rozruchu i oddania Oczyszczalni do eksploatacji z końcem grudnia 1996r.

Po zakończeniu budowy O. pod koniec 1996r. Miasto W. w 1997r. odmówiło przejęcia Oczyszczalni (...), bowiem nie było przygotowane organizacyjnie oraz nie miało środków finansowych na przejęcie Oczyszczalni (...), która w pierwszych latach po rozpoczęciu działalności wymagała dofinansowania. Oczyszczalnia obsługiwała małą liczbę mieszkańców, a stawki nie gwarantowały rentowności. Miasto nie przygotowało umów z mieszkańcami, nie zatrudniało pracowników do obsługi Oczyszczalni (...). Z uwagi na stanowisko Miasta W., Spółka aby zrealizować cele porozumienia tj. sprawne działanie Oczyszczalni dla potrzeb mieszkańców Osiedla, uzyskała zezwolenie na użytkowanie Oczyszczalni, zezwolenie na zrzut ścieków oczyszczonych, pozwolenie wodnoprawne, przygotowała regulamin, przygotowała umowy dla mieszkańców, opracowała stawki, które zostały zatwierdzone przez Radę Miasta W.. Spółka prowadziła przedsiębiorstwo wodnokanalizacyjne, w tym zarządzała Oczyszczalnią ścieków.

Po zakończeniu inwestycji, wydano Spółce jako inwestorowi na terenie którego prowadzono inwestycję w 1997r. pozwolenie na użytkowanie wybudowanej części oczyszczalni. W związku z odmową wykonania porozumienia i odmową przejęcia własności Oczyszczalni wraz z gruntami przez Miasto W. w 1997r. Spółka w 1998r. zwiększyła swoje aktywa wpisując do ewidencji majątku trwałego kompleks budynków i budowli oczyszczalni ścieków wraz z przepompownią ścieków i rurami tłocznymi. Grunt na którym znajduje się Oczyszczalnia (...) ma powierzchnię 4,6 hektara.

Ze sprawozdań finansowych Spółki z prowadzonej działalności w latach 1998 do 2002r. osiągnęła ona w następujących latach wyniki finansowe:

-1998r. przychód 1.669.680,09 zł, koszty 1.604.763,09 zł, podatek dochodowy 38.367,00 zł, zysk netto 26.550,00 zł;

-1999r. przychód 1.964.604,12 zł, koszty 1.889.865,13 zł, podatek dochodowy 58.275,00 zł, zysk netto 16.463,99 zł;

-2000r. przychód 2.395.809,89 zł, koszty 2.143.498,09 zł, podatek dochodowy 79.053,00 zł, zysk netto 173.258,80 zł;

-2001r. przychód 27.619.084,58 zł, koszty 27.612.227,77 zł, podatek dochodowy 5.573,00 zł, zysk netto 1.283,81 zł;

-2002r. przychód 6.990.716,89 zł, koszty 6.927.189,09 zł, podatek dochodowy 18.453,00 zł, zysk netto 45.074,80 zł.

Po oddaniu Oczyszczalni do użytku, po 1997r. i wprowadzeniu jej do wykazu majątku trwałego Spółki między 1998r. aż do 2018r. Zespół (...) sp. z o. o. dokonał trzeciego etapu inwestycji, inwestując kilka milionów złotych z własnych środków w tym ze sprzedaży własnych gruntów oraz osiąganych dochodów, w uruchomienie drugiej komory biomix, wymianę prawie wszystkich dotychczasowych urządzeń na terenie Oczyszczalni i na terenie przepompowni ścieków. Bowiem dotychczasowe urządzenia oddane do użytku w 1997r. po 20 latach eksploatacji zużyły się. Wymieniono je na nowe. Spółka prowadziła działalność w tym okresie oraz uzyskała decyzją z dnia 30 grudnia 2008r. pozwolenie wodnoprawne na wprowadzanie ścieków komunalnych oczyszczonych w oczyszczalni (...) do Kanału W.. Pozwolenia udzielono spółce na czas określony od dnia 1 stycznia 2009r. do dnia 31 grudnia 2019r.

(dowody: k. 26-30 odpis pełny KRS pozwanej spółki; k.34-36 decyzje Naczelnika Miasta W. z 6 czerwca 1987r., z 8 lipca 1988r., z 1 września 1988r.; k. 39-40 umowa - Porozumienie z dnia 15 września 1994r.; k.41-42 Porozumienie z dnia 8 czerwca 1995r.; k.43 aneks nr (...) z dnia 12 września 1995r. do Porozumienia z 8 czerwca 1995r.; ; k. 44 aneks nr (...) do Porozumienia; k.45-46 aneks nr (...) do porozumienia; k.47-48 aneks nr (...) do Porozumienia; k.50-61 Sprawozdanie ze stycznia 1998r. z przebiegu realizacji budowy Oczyszczalni (...); k.62-66 wyniki kontroli z dnia 14 lipca 2004r. Dyrektora Urzędu Kontroli Skarbowej dotyczące pozwanej spółki i rozliczenia inwestycji; k.74-223 odpis zupełny księgi wieczystej nr (...); k.224-229 odpis zupełny księgi wieczystej nr (...); k.71-73 Decyzja z dnia 4 listopada 1997r. pozwolenie wodnoprawne; k.230 pismo Spółki do Przewodniczącego Rady (...) W.; k.455-466 protokół z 06.06.1997r. odbioru-przekazania i przyjęcia do eksploatacji inwestycji; k.435-454 wypisy z rejestru gruntów i wyrysy z mapy ewidencyjnej; k. 300 pismo Spółki z dnia 18 września 1996r do Zarządu Miasta W. o przejęcie Oczyszczalni; k. 265-269 decyzja z 30 grudnia 2008r. pozwolenie wodnoprawne; k. 404 zeznania świadka T. O.; k. 1068-1078, k. 1135-1141 zeznania świadka M. J.; k.1193-1196 zeznania świadka B. K.; k.1748-1749 zeznania świadka W. S.; k.1782verte zeznania świadka R. K.; k.789-792 i k.1783-1785 zeznania świadka P. N.; k.786-789 zeznania świadka A. B.)

W dniu 7 lipca 1997r. Spółka złożyła wniosek o wydanie pozwolenia na użytkowanie Oczyszczalni (...), które następnie zostało udzielone zgodnie z pozwoleniem i Oczyszczalnia została oddana do użytkowania w 1997r. (k. 8 i k 1127 fakt przyznany przez obu powodów i niezaprzeczony przez pozwanego).

W dniu 18 grudnia 2007r. wpisano w krajowym rejestrze sądowym zmianę dotychczasowej nazwy spółki (...) sp. z o. o. na Zespół (...) sp. z o. o. z siedzibą w W. (k. 26-30 odpis pełny KRS pozwanej spółki).

Po włączeniu Miasta W. do struktur (...) W. jako Dzielnicy W. W., (...) W. podjęło rozmowy i zwróciło się do Spółki w sprawie o przejęcie Oczyszczalni (...) w W. – W. od Spółki na rzecz (...) W.. W dniu 18 grudnia 2003r. Na Nadzwyczajnym Walnym Zgromadzeniu Wspólników Spółki - (...) i (...) sp. z o. o. podjęto uchwałę o wyrażeniu zgody na zbycie (również w formie darowizny) Oczyszczalni (...) położonej na terenie Osiedla (...) na rzecz (...) W. – D. W.. Pismem z dnia 26 kwietnia 2006r. spółka odpowiedziała na pismo (...) W., wskazując, iż deklaruje przekazanie Oczyszczalni, lecz Porozumienie z 1995r. nie może być obecnie podstawą do domagania się nieodpłatnego wydania (...) W. Oczyszczalni (...) z przyległymi terenami z uwagi na fakt, iż od zawarcia porozumienia upłynęło ponad 10 lat w ciągu których wiele się zmieniło. Spółka wskazała, po spotkaniu z przedstawicielami MPWiK S. A. (...) W.: część terenów Oczyszczalni (...) nie jest niezbędna do prawidłowej eksploatacji i dlatego powinien zostać wydzielony geodezyjnie teren niezbędny do eksploatacji Oczyszczalni, przejmujący Oczyszczalnię powinien zagwarantować zatrudnienie aktualnie pracującym osobom w Oczyszczalni przez okres minimum trzech lat, wszystkie koszty związane z przewłaszczeniem Oczyszczalni powinien pokryć przejmujący, rozliczenia wzajemnych należności związanych z Oczyszczalnia powstałych już po zawarciu Porozumienia, dalszego rozbudowania inwestycji przez (...) W. w infrastrukturę Oczyszczalni osiedla (...) w W., zamrożenia przez przejmującego Oczyszczalnie przez okres 5-ciu lat stawek opłat za odbiór i utylizację ścieków dla osiedla (...) w W., przejmujący Oczyszczalnię zagwarantuje dalszy rozwój Osiedla poprzez dalsze przyłączanie kolejnych nieruchomości do odbioru ścieków.

W załączniku do pisma Zastępcy Prezydenta (...) W. z dnia 22 stycznia 2008r. (...) W. przygotowało projekt aktu notarialnego z 2007r. dotyczącego projektu umowy nieodpłatnego przeniesienia własności zorganizowanej części przedsiębiorstwa od jego dotychczasowego właściciela (...) sp. z o. o. z siedzibą w W. na rzecz (...) W.. Z powodu faktu, iż od czasu zakończenia w 1997r. współfinansowanej przez Spółkę, Zespół i (...) inwestycji, Miasto W. nie chciało przejąć własności Oczyszczalni w umówionym w §6 umowy Porozumienia terminie tj. „Po zakończeniu inwestycji” czyli w 1997r. i faktem, że Spółka poczyniła duże nakłady w rozruch Oczyszczalni i jej dalszy rozwój oraz (...) W., nie chciała zaakceptować nowych warunków przejęcia Oczyszczalni, ostatecznie nie nastąpiło zawarcie w formie aktu notarialnego umowy o przejęciu Oczyszczalni przez (...) W. (k.231 pismo Spółki z dnia 19.12.2003r. do Burmistrza dzielnicy W. W.; k. 231 verte uchwała Nadzwyczajnego Zgromadzenia Wspólników z dnia 18.12.2003r.; k.270-272 pismo Spółki z dnia 26 kwietnia 2006r.; k.235-241 pismo z dnia 22 stycznia 2008r. Zastępcy Prezydenta (...) W. z projektem aktu notarialnego).

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił na podstawie dowodów z dokumentów złożonych przez strony, dowodu z zeznań świadków.

Sąd Okręgowy zważył co następuje:

Powództwa (...) W. oraz Skarbu Państwa – Prezydenta (...) W. o wydanie obiektów i urządzeń Oczyszczalni ścieków podlegają oddaleniu. Bowiem podmioty te nie są właścicielami tych urządzeń i obiektów Oczyszczalni.

Ustawa Prawo wodne z 1974r. obowiązująca w dacie dalszego budowania i oddania do użytku w okresie od 1994 do 1997r. oczyszczalni określała w:

Art. 98 ust. 1 „Do urządzeń zaopatrzenia w wodę zalicza się studnie publiczne oraz urządzenia wodne służące do ujęcia i poboru wody, jak również urządzenia służące do jej magazynowania, uzdatniania i rozprowadzania. Ust.2. Do urządzeń kanalizacyjnych zalicza się urządzenia służące do ujęcia, oczyszczania oraz odprowadzania ścieków.

Art. 99 ust. 1. Określał, iż „Urządzenia zaopatrzenia w wodę i urządzenia kanalizacyjne miast oraz państwowych jednostek organizacyjnych gospodarki rolnej wykonywane są na koszt Państwa. Ust. 2. Urządzenia zbiorowego zaopatrzenia w wodę i zbiorcze urządzenia kanalizacyjne wsi wykonywane są na koszt Państwa za zwrotem części kosztów przez zainteresowanych właścicieli nieruchomości. Wykonywanie urządzeń zbiorowego zaopatrzenia w wodę wsi obejmuje również doprowadzenie sieci wodociągowej na teren nieruchomości i założenie jednego punktu poboru wody.

Ust. 3. Przepis ust. 2 stosuje się odpowiednio w razie podłączenia nieruchomości do urządzeń zbiorowego zaopatrzenia w wodę i zbiorczych urządzeń kanalizacyjnych wsi, dokonanego przed upływem dziesięciu lat od ich oddania do eksploatacji.

Ust. 4. Urządzenia zaopatrzenia w wodę i urządzenia kanalizacyjne inne niż określone w ust. 1 i 2 wykonują zakłady na własny koszt.

Ust. 5. Na zlecenie i koszt właściciela nieruchomości mogą być równocześnie z wykonaniem urządzeń określonych w ust. 2 założone dodatkowe punkty poboru wody oraz wewnętrzne instalacje wodociągowe i kanalizacyjne.

Art. 100 Urządzenia zaopatrzenia w wodę oraz urządzenia kanalizacyjne wykonane na koszt Państwa i za zwrotem części kosztów przez zainteresowanych właścicieli nieruchomości stanowią własność Państwa.

Brak jest przesłanki nabycia na podstawie art. 100 Prawa wodnego z 1974r. własności urządzeń kanalizacyjnych Oczyszczalni przez Skarb Państwa, bowiem ta Oczyszczalnia nie była wykonana przez inwestora Skarb Państwa i nie była finansowane przez inwestora Skarb Państwa. Art. 99 Prawa Wodnego określał, iż urządzenia kanalizacyjne wykonywane są na koszt Państwa i tylko w takim przypadku, stałyby się następnie na podstawie art. 100 Prawa wodnego z 1974r. własnością Państwa.

A contrario urządzenia kanalizacyjne nie wykonane na koszt Państwa nie stawały się własnością Skarbu Państwa.

Urządzenia kanalizacyjne oczyszczalni (...) w W. W. w S. (...) finansowali Zespół a następnie pozwana Spółka w latach pierwszej działalności w okresie od 1987 do marca 1994r.

Natomiast w drugim etapie od września 1994 do 1996 – 1997 finansowała i była inwestorem pozwana spółka, Zespół oraz Miasto W.. Co wynika wprost z umowy Porozumienia z 15 września 1994r. gdzie finansowali dalsze dokończenie oczyszczalni Zespół, pozwana spółka oraz Miasto W. (k.39-40). Miasto W. na tę inwestycję otrzymało dotacje celowe od Skarbu Państwa. Zgodnie z art. 167 ust. 2 Konstytucji dochodami jednostek samorządu terytorialnego są między innymi dotacje celowe z budżetu państwa. Także przed wejściem w życie Konstytucji, dotacje celowe były dochodami jednostek samorządu terytorialnego. Oznacza to, iż dotacje przekazane z budżetu państwa stały się dochodem Miasta W..

Art. 7 ust. 1 pkt 3 ustawy o samorządzie gminnym z dnia 8 marca 1990r. określał i nadal określa jako zadania własne gminy między innymi sprawy z zakresu kanalizacji, usuwania i oczyszczania ścieków komunalnych.

Zatem Miasto W. otrzymując dotacje celowe z budżetu Państwa, przeznaczyło już własne dochody na inwestycję związaną z wykonaniem zadania własnego gminy czyli zapewnieniem mieszkańcom osiedla w W. Oczyszczalni. Przekazane środki na wspólne finansowanie dokończenia budowy oczyszczalni ścieków, przepompowni i układu kanalizacyjnego pochodziły zatem od Miasta W., a nie od Skarbu Państwa. Brak jest zatem przesłanki z art. 99 ust. 2 wykonania urządzeń kanalizacyjnych na koszt Państwa oraz brak jest przesłanki z art. 100 Prawa wodnego wykonania urządzeń kanalizacyjnych na koszt Państwa. Skarb Państwa w umowie w ogóle nie był inwestorem. W związku z tym Skarb Państwa nie mógł domagać się wydania Oczyszczalni ścieków.

Art. 87 ust. 2 ustawy z dnia 31 stycznia 1980 r. o ochronie i kształtowaniu środowiska określał, iż Narodowy Fundusz i wojewódzkie fundusze posiadają osobowość prawną. Czyli są i były to państwowe osoby prawne w dacie realizacji drugiego etapu budowy i rozbudowy czyli w latach 1994 do 1997. Wojewódzki Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej był osobą prawną, odrębnym podmiotem od osoby prawnej w postaci Skarbu Państwa. Dotacje zatem w części udzielone przez Wojewódzki Fundusz Ochrony środowiska i Gospodarki Wodnej nie pochodziły od Skarbu Państwa, lecz od innej państwowej osoby prawnej.

Celem dotacji było działalność statutowa funduszu w postaci wsparcia zadania z zakresu ochrony środowiska w postaci oczyszczalni ścieków. Kwota została przekazana Gminie W., a Gmina zrealizowała to zadanie budując oczyszczalnię wspólnie z pozwaną spółką. Także w tym zakresie Skarb Państwa nie finansował inwestycji.

Z powyższych względów Skarb Państwa nie nabył na podstawie art. 100 Prawa wodnego własności urządzeń kanalizacyjnych.

W związku z tym powództwo Skarbu Państwa o nakazanie wydania urządzeń i obiektów i urządzeń kanalizacyjnych podlega oddaleniu. Bowiem Skarb Państwa nie będąc właścicielem urządzeń nie ma legitymacji do żądania ich wydania na podstawie art. 222§1 k.c.

Po drugie, skoro te rzeczy ruchome – urządzenia kanalizacyjne z chwilą przyłączenia ich do sieci wchodzą w skład przedsiębiorstwa – art. 49 §1 k.c. i art. 55 ¹ k.c. które to przedsiębiorstwo jest zarządzane przez pozwaną spółkę. To pozwana spółka jako prowadząca przedsiębiorstwo zarządza całą siecią kanalizacyjną, ta sieć i urządzenia kanalizacyjne, których wydania domagali się obaj powodowie, stała się funkcjonalną częścią przedsiębiorstwa zarządzanego przez pozwaną spółkę. Nawet gdyby którykolwiek z powodów był właścicielem urządzeń, to nie mógłby się domagać wydania tych urządzeń, bowiem wchodzą one z chwilą przyłączenia do sieci w 1997r., w skład przedsiębiorstwa pozwanej spółki, co wynika wprost z art. 49§1 k.c. W dacie złożenia pozwu w grudniu 2008r., art. 49§1 k.c. obowiązywał już w tym brzmieniu od 3 sierpnia 2008r. W związku z tym, także z tego powodu powództwo o wydanie ruchomości stanowiących elementy urządzeń kanalizacyjnych i sieci kanalizacyjnej należących funkcjonalnie do przedsiębiorstwa pozwanej spółki podlegałoby oddaleniu. Z chwilą przyłączenia do sieci przedsiębiorstwa, stawało się ich posiadaczem, nawet gdyby nie miało tytułu własności lub innego prawa do tej rzeczy ruchomej. Elementy urządzeń kanalizacyjnych w chwilą przyłączenia do sieci przedsiębiorstwa stałą się elementem składowym tego przedsiębiorstwa.

Z podobnych przyczyn żądanie z punktu 4 rozgraniczenia obiektów i urządzeń kanalizacyjnych oczyszczalni od nieruchomości stanowiących własność pozwanej spółki jest całkowicie bezzasadne i bezpodstawne.

Pierwotne żądanie dotyczyło wydania nieruchomości, które nie były geodezyjne wyodrębnione i dlatego powód pierwotnie w pozwie zażądał rozgraniczenia nieruchomości powódki na których położone są obiekty i urządzenia kanalizacyjne od nieruchomości pozwanej na której nie było obiektów i urządzeń kanalizacyjnych na podstawie art. 36 Prawa geodezyjnego i kartograficznego. Natomiast po zmianie żądania obaj powodowie zażądali rozgraniczenia między ruchomościami w postaci obiektów i urządzeń kanalizacyjnych, od nieruchomości gruntowych stanowiących własność pozwanej, na której są położone te ruchomości w postaci urządzeń kanalizacyjnych.

Nie można rozgraniczać w trybie art. 36 ustawy Prawo geodezyjne i kartograficzne, rzeczy nieruchomej w postaci gruntu od rzeczy ruchomej w postaci sieci i urządzeń kanalizacyjnych położonych na tym gruncie. Po pierwsze są to różne rodzajowo rzeczy. Po drugie rozgraniczenie dotyczy jedynie nieruchomości. Po trzecie skoro obiekty oczyszczalni i urządzenia kanalizacyjnie są fizycznie związane z gruntem oraz funkcjonalnie wchodzą w skład przedsiębiorstwa pozwanej spółki prowadzącej przedsiębiorstwo wodno-kanalizacyjne – art. 49 k.c. brak było podstaw do rozgraniczania. Po czwarte skoro powodowie nie udowodnili, aby byli właścicielami ruchomości w postaci obiektów urządzeń kanalizacyjnych to brak było przesłanek do orzekania o wydaniu ruchomości. Skoro brak podstaw do wydania, w konsekwencji nie zachodziła potrzeba przesłankowego określenia granic wydania nieruchomości określona w art. 36 Prawa Geodezyjnego i kartograficznego. Żądanie tak sformułowane w ogóle nie mogło być uwzględnione.

Należy się jeszcze odnieść do art. 49§2 k.c. czy którykolwiek z powodów nie nabył własności lub współwłasności Oczyszczalni i urządzeń kanalizacyjnych na podstawie tego przepisu.

Na to pytanie należy odpowiedzieć przecząco. Żaden z powodów nie nabył, bowiem art. 49§2 k.c. określa tylko roszczenia o żądanie przeniesienia własności urządzeń przesyłowych. Z żądaniem takim może wystąpić osoba która poniosła koszt budowy urządzeń i jest jednocześnie ich właścicielem. Przepis ten określa dwie łączne przesłanki jakie musi spełnić osoba: ponieść koszt budowy urządzeń i być jednocześnie właścicielem tych urządzeń. Zatem nie wystarczy sam fakt poniesienia kosztów budowy urządzeń.

Na gruncie tego przepisu należy omówić poszczególne przypadki budowy urządzeń kanalizacyjnych na nieruchomości w zależności od tego kto był właścicielem nieruchomości i osobą ponoszącą koszty budowy urządzeń kanalizacyjnych. Pozwana Spółka, która poniosła koszt budowy urządzeń kanalizacyjnych i jest jednocześnie właścicielem gruntu, na którym położone są te urządzenia kanalizacyjne oraz jest jednocześnie przedsiębiorcą prowadzącym przedsiębiorstwo kanalizacyjne. (Tak jak w niniejszej rozpatrywanej sprawie). Wówczas nabycie własności następuje poprzez połączenie ruchomości z nieruchomością. Art. 191 k.c. właściciel nieruchomości (pozwana Spółka) staje się właścicielem ruchomości urządzeń kanalizacyjnych których budowę sfinansował. A te rzeczy ruchome stały się częścią składową jego gruntu na skutek trwałego połączenia z nieruchomością. Natomiast nie będący właścicielem gruntu, współfinansujący budowę urządzeń (Miasto W.), nie nabył własności urządzeń, co wynika z art. 191 k.c.

Następnie po uruchomieniu nowych urządzeń kanalizacyjnych i po przyłączeniu urządzeń kanalizacyjnych do sieci przedsiębiorstwa – art. 49 §1 k.c. te urządzenia przestają być częścią składową gruntu, stają się rzeczami ruchomymi wchodzącymi w skład przedsiębiorstwa (pozwanej Spółki). Zaś przedsiębiorca który sfinansował koszt budowy tych urządzeń kanalizacyjnych i był ich właścicielem jako części składowych nieruchomości, w chwili przyłączenia do przedsiębiorstwa, staje się właścicielem rzeczy ruchomych – urządzeń kanalizacyjnych.

Osoba, która współfinansowała koszt budowy tych urządzeń (Miasto W.) ma roszczenie do właściciela nieruchomości o zwrot kosztów budowy tych urządzeń. Przy czym roszczenie będzie wynikać ex contractu, jeśli podstawą poniesienia kosztów budowy na cudzym gruncie była umowa między ponoszącym koszty budowy urządzeń kanalizacyjnych a właścicielem gruntu, zaś w przypadku braku umowy, podstawą żądania zwrotu poniesionych kosztów budowy będą przepisy o bezpodstawnym wzbogaceniu – art. 194 k.c. w zw. z art. 191 k.c. w zw. z art. 405 i nast. k.c. Finansujący może domagać się zwrotu korzyści w naturze, a w przypadku gdyby to nie było możliwe to zwrotu jej wartości.

W rozpoznawanej sprawie strony zawarły pisemne porozumienie na mocy którego Miasto W. zobowiązywało się współfinansować na cudzym gruncie (na gruncie stanowiącym własność pozwanej spółki) urządzenia kanalizacyjne (Oczyszczalnię ścieków) z własnych środków Miasta W. oraz z własnych środków, które miasto W. otrzymało w formie dotacji celowej od Państwa oraz dotacji celowych z (...) na Oczyszczalnię ścieków. Ponadto w porozumieniu Spółka również zobowiązała się współfinansować z własnych środków inwestycję w Oczyszczalnię. W zamian za świadczenie Miasta W. w postaci współfinansowania w kwotach wyższych niż Spółka, Spółka miała spełnić świadczenie w postaci przekazania Oczyszczalni wraz z przynależnym do Oczyszczalni terenem na mienie komunalne bez dodatkowych odpłatności (poza wyłożonymi w ramach współfinansowania przez Miasto W. środkami na dokończenie inwestycji Oczyszczalni).

Spółka deklarowała wykonanie tej umowy i zwróciła się nawet pisemnie we wrześniu 1996r. do zarządu Miasta W. o przygotowanie umowy w formie aktu notarialnego i przejęcie oczyszczalni w styczniu 1997r. Miasto W. ze względu na brak przygotowania organizacyjnego w tym do zatrudnienia pracowników w Oczyszczalni oraz brak środków finansowych na przejęcie Oczyszczalni (...), która w pierwszych latach po rozpoczęciu działalności wymagała dofinansowania, nie zdecydowała się przejąć Oczyszczalni (...). Dlatego o pozwolenie na użytkowanie Oczyszczalni oraz o pozwolenia wodnoprawne wystąpiła Spółka, już po zakończeniu inwestycji, a oddanie Oczyszczalni do użytku nastąpiło w 1997r. Zgodnie z §6 zawartego umowy porozumienia z dnia 15 września 1994r. i z dnia 8 czerwca 1995r. (k.40 i k. 42) termin zawarcia strony określiły na: „Po zakończeniu inwestycji”.

Miasto W. po otrzymaniu pisma z września 1996r. nie wyraziło ostatecznie zgody w 1997r. w wyznaczonym umownie terminie „Po zakończeniu inwestycji” na przejęcie Oczyszczalni i nie chciało zawrzeć umowy w formie aktu notarialnego o przejęciu własności gruntów Oczyszczalni wraz z własnością urządzeń Oczyszczalni na własność.

Miasto W. w ogóle nie zwróciło się do Spółki z propozycją wykonania §6 umowy Porozumienia i zawarcia umowy.

Obecnie przymusowa realizacja świadczenia z §6 Porozumienia (k.40 §6 umowy) tj. zawarcia umowy przeniesienia własności Oczyszczalni i gruntów, bez zgody obu stron nie jest możliwa, bowiem umowa Porozumienie nie została zawarta w formie aktu notarialnego – art. 158 k.c., ani w formie pisemnej z podpisami notarialnie poświadczonymi art. 75 (1) §1 k.c. wymaganej dla zbycia przedsiębiorstwa lub jego zorganizowanej części. Brak zachowania wymaganej formy skutkuje nieważność czynności prawnej art. 73§2 k.c.

Jedynym zatem roszczeniem, jakie przysługuje osobie współfinansującej inwestycję na cudzym gruncie, wobec nieważności zobowiązania do przekazania nieruchomości i przedsiębiorstwa Oczyszczalni z powodu braku wymaganej formy czynności prawnej, jest roszczenie z bezpodstawnego wzbogacenia poprzez zwrot równowartości wyłożonych środków pieniężnych, bowiem zwrot Oczyszczalni w naturze w związku z wchodzeniem jej w skład przedsiębiorstwa pozwanej, nie jest możliwy – art. 49§1 k.c.

Powyżej omówione przypadki jednoznacznie wskazują, iż ani (...) W., ani Skarb Państwa nie są właścicielami ruchomości w postaci urządzeń oczyszczalni ścieków i urządzeń wodno-kanalizacyjnych. W związku z tym nie przysługuje im legitymacja do żądania wydania tych ruchomości – z art. 222§1 k.c.

Dodatkowo nawet gdyby byli właścicielami ruchomości w postaci urządzeń wodnokanalizacyjnych oczyszczalni ścieków, to żądanie „wydania” tych urządzeń jest bezzasadne i podlega oddaleniu, bowiem po przyłączeniu tych urządzeń do sieci wodnokanalizacyjnej przedsiębiorstwa wodno-kanalizacyjnego, zgodnie z art. 49§1 k.c. te ruchomości wchodzą w skład przedsiębiorstwa wodno-kanalizacyjnego. Powodowie nie mogą skutecznie domagać się wydania tych ruchomości. Także z tego powodu powództwo o wydanie ruchomości – urządzeń oczyszczalni ścieków, podlegało oddaleniu.

Żądanie z punktu 2 zasądzenie od pozwanej Spółki na rzecz powodów: (...) W. oraz Skarbu Państwa kwoty 13.079.239,86 zł tytułem wynagrodzenia za bezumowne korzystanie z Oczyszczalni, od dnia zakończenia budowy oczyszczalni ścieków tj. od 7.07.1997 r. do dnia 31.10.2008 r., wraz z odsetkami ustawowymi od dnia otrzymania przez pozwaną odpisu niniejszego pozwu do dnia zapłaty podlega oddaleniu.

Przy czym roszczenie o wynagrodzenie za bezumowne korzystanie z Oczyszczalni (z Nieruchomości, w pozwie przed zmianą żądania) obejmuje cztery kolejne alternatywne podstawy prawne wskazane uprzednio w pozwie (...) W.:

(a)  art. 224§2 k.c. w zw. z art. 225 k.c. Żądanie to jest bezzasadne bowiem powodowie nie są właścicielami Oczyszczalni. W związku z tym nie mogą żądać zapłaty z powodu braku legitymacji. Tylko właścicielowi przysługują roszczenia o zapłatę za bezumowne korzystanie z rzeczy ruchomej. Powyżej omówiono już przesłanki, iż powodowie nie są właścicielami ruchomości w postaci oczyszczalni i urządzeń kanalizacyjnych w oparciu art. 100 Prawa wodnego z 1974r. bowiem Państwo nie finansowało budowy oczyszczalni. Ponadto nie są właścicielami w oparciu o art. 49§2 k.c. Co zostało również szczegółowo powyżej omówione.

(b)  art. 1 ust. 1 ustawy z dnia 21 czerwca 1990r. o zwrocie korzyści uzyskanych niesłusznie kosztem Skarbu Państwa lub innych państwowych osób prawnych. Powództwo (...) W. w zakresie tej podstawy faktycznej i prawnej podlega oddaleniu, bowiem z art. 1 ust. 1 tej ustawy legitymacja czynna przysługuje w tym zakresie jedynie Skarbowi Państwa lub innym państwowym osobom prawnym. Zaś (...) W. jest samorządową osobą prawną. Dodatkowo z art. 2 ust. 1 pkt 4 w/w ustawy, wynika, iż uprawnienie do wystąpienia z roszczeniem przysługuje organom samorządu terytorialnego czyli Prezydentowi (...) W. do którego stosuje się przepisy k.p.c. o prokuratorze – art.2 ust. 2 ustawy. W tym wypadku prezydent (...) W. jako organ występuje w imieniu Skarbu Państwa tak jak prokurator w art. 55 k.p.c. Legitymacja czynna w ogóle nie przysługuje gminie – (...) W.. Natomiast w zakresie powództwa Skarbu Państwa co do tej podstawy faktycznej i prawnej powództwo również podlega oddaleniu. Pozwana Spółka nie uzyskała bowiem „wskutek” decyzji administracyjnych o przyznaniu dotacji od Skarbu Państwa i od (...) żadnych korzyści majątkowych. Korzyści majątkowe otrzymało Miasto W. „wskutek” decyzji o przyznaniu dotacji. Miasto W. otrzymało dotacje i brak jest przesłanki, aby te dotacje przyznane Miastu W. były „niesłusznie” uzyskane przez Miasto W. – art. 1 ust. 1 w/w ustawy. Sąd Najwyższy w uzasadnieniu uchwały z dnia 8 maja 2015r. III CZP 2/15 wyjaśnił znaczenie słowa z art. 1 ust. 1 ustawy, „wskutek” czynności prawnej lub „wskutek” decyzji administracyjnej, iż chodzi o bezpośrednio wynikające z danej czynności skutki, a nie pośrednie oraz że czynność prawna musi być ważna . „Istotne znaczenie w rozpatrywanym kontekście ma przyjęty w odniesieniu do czynności prawnej w orzecznictwie pogląd, że art. 1 ust. 1 ustawy z 1990 r. może mieć zastosowanie tylko w przypadku, w którym wskazana w tym przepisie czynność prawna była ważna. Stanowisko to wynika m.in. z założenia, że czynność prawa nieważna nie wywiera zamierzonego skutku prawnego, w związku z czym - w kontekście art. 1 ust. 1 ustawy z 1990 r. - nie wchodzi w ogóle w rachubę uzyskanie wskutek takiej czynności prawnej jakiejkolwiek, w tym również niesłusznej, korzyści z majątku Skarbu Państwa”.

Wskutek decyzji o przyznaniu dotacji korzyść majątkową uzyskała Miasto W. kosztem Skarbu Państwa oraz kosztem państwowej osoby prawnej (...), przy czym nie była to korzyść niesłuszna, lecz słuszna bowiem była przeznaczona na współfinansowanie przez Miasto W. Oczyszczalni ścieków dla zaspokajania potrzeb mieszkańców gminy. Trudno w takim przypadku mówić o niesłusznej korzyści dla Gminy. Pozwana spółka nie uzyskała zatem „wskutek” decyzji o przyznaniu dotacji żadnej korzyści majątkowej kosztem Skarbu Państwa ani kosztem (...), brak jest zatem podstaw z art. 1 ust. 1 do zasądzenia świadczenia za korzystanie z „niesłusznie osiągniętych korzyści kosztem Skarbu Państwa”.

Nie zachodzi też przesłanka z art. 1 ust. 2 ustawy, po pierwsze Miasto W., co wskazano powyżej uzyskało „słuszne korzyści” (a nie niesłuszne jak określa art. 1 ust. 1 ustawy) w postaci dotacji, po drugie „wskutek decyzji o przyznaniu dotacji to samorządowa osoba prawna -Miasto W. otrzymało korzyść z majątku Skarbu Państwa, a nie określona w art. 1 ust. 1 niepaństwowa osoba prawna. Art. 1 ust. 2 ustawy określa, iż ten kto uzyskał korzyść o której mowa w ust. 1. Zaś w ust. 1 „niesłuszną korzyść” ma zwrócić jedynie niepaństwowa osoba prawna lub osoba fizyczna”. Uzyskanie korzyści przez samorządową osobę prawną w ogóle nie spełnia tej przesłanki ustawy. W związku z tym w stanie faktycznym rozpatrywanej sprawy te normy w ogóle nie znajdą zastosowania wbrew twierdzeniom powodów. Po trzecie rozporządzenie przez Miasto W. uzyskaną dotacją poprzez współfinansowanie na cudzym gruncie oczyszczalni ścieków, nie było pod tytułem darmym. Bowiem w zamian za środki wyłożone na współfinansowanie Oczyszczalni na cudzym gruncie, Miasto W. miało otrzymać świadczenie w postaci przeniesienia własności Oczyszczalni i gruntu na Miasto W..

(c) art. 405 k.c. powodowie wskazali, iż korzyść to różnica między hipotetycznym majątkiem pozwanej gdyby uiściła ona wynagrodzenie za korzystanie z oczyszczalni (nieruchomości) a rzeczywistym stanem majątku. Gdyby pozwana zapłaciła za korzystanie z oczyszczalni (nieruchomości) jej majątek byłby mniejszy; (d) art. 415 k.c. pozwana nie płacąc wynagrodzenia za korzystanie z oczyszczalni (nieruchomości) wyrządziła powodowi szkodę pomniejszenie majątku powoda o to wynagrodzenie za korzystanie z oczyszczalni (nieruchomości).

c) i d) roszczenia powodów w oparciu o wskazane podstawy faktyczne i prawne w pozwie również podlegają oddaleniu, bowiem zażądano zwrotu bezpodstawnego wzbogacenia za korzystanie z oczyszczalni (nieruchomości) stanowiącej własność powoda. Zaś Oczyszczalnia i grunty nie były i nie są własnością powoda, lecz własnością pozwanej. Korzystanie przez pozwaną z rzeczy będących jej własnością, nie może rodzić obowiązku zapłaty wynagrodzenia za korzystanie z rzeczy dla powodów. Z tych samych przyczyn pozwana nie wyrządziła powodom żadnej szkody z tytułu korzystania z Oczyszczalni będącej własnością powodów, bowiem Oczyszczalnia a także grunty, stanowią własność pozwanej Spółki. Pozwana nie płacąc wynagrodzenia za korzystanie z Oczyszczalni nie wyrządziła żadnej szkody z tytułu korzystania z Oczyszczalni powodom i nie zmniejszyła ich majątku na skutek zaniechania zapłaty za korzystanie z Oczyszczalni. Pozwana bowiem wykonywała atrybuty prawa własności poprzez korzystnie z Oczyszczalni. Korzystanie przez właściciela z rzeczy nie rodzi obowiązku naprawienia szkody z tego tytułu.

Jednocześnie wśród podstaw faktycznych powództwa nie było żądania zwrotu bezpodstawnego wzbogacenia środków zainwestowanych przez Miasto W. w Oczyszczalnię pochodzących z dotacji albo zwrot wartości tych zainwestowanych w Oczyszczalnię środków – art. 405 k.c. Powód wyraźnie w pozwie wskazał, iż żądaniem objęte jest tylko wynagrodzenie za bezumowne korzystanie z Oczyszczalni (nieruchomości). Powód wskazał na marginesie, że pozwana nie zwróciła także dotacji na budowę Oczyszczalni ścieków uzyskanych ze środków publicznych. Skoro wskazał tę uwagę jako na marginesie to oznacza, iż nie jest to przedmiotem żądania pozwu (k. 16).

Z podobnych przyczyn, podlega oddalaniu żądanie zapłaty roszczenia o zwrot pożytków przychodów uzyskanych z Oczyszczalni (Nieruchomości w pierwotnym pozwie). Powódka wskazała, iż przychodami pozwanej z Oczyszczalni są dochody netto jakie powódka osiąga z prowadzonej działalności, z tytułu pobieranych opłat za świadczone usługi odprowadzania ścieków za pomocą Oczyszczalni.

Nie uregulowano umownie kwestii pobierania pożytków. Pozwana Spółka jako właściciel Oczyszczalni ma prawo pobierać pożytki – art. 140 k.c.

W związku z tym powództwa obu powodów w tym zakresie podlegały oddaleniu.

Z uwagi na przegranie sprawy w całości przez obu powodów, którzy występowali z własnymi powództwami i popierali je niezależnie od siebie, Sąd obciążył każdego z powodów zgodnie z zasadą odpowiedzialności za wynik procesu – art. obowiązkiem zwrot całości kosztów procesu na rzecz pozwanej, pozostawiając ich szczegółowe wyliczenie referendarzowi sądowemu – art. 98§1 k.p.c. w zw. z art. 108§1 zdanie 2 k.p.c. oraz art. 108§2 k.p.c.